Idea ratowania życia ludzkiego towarzyszyła ludzkości od początków jej historii, była motorem wielu podejmowanych przez nią działań. Wzmianki o ratowaniu życia sięgają czasów starożytnych, czego przykładem mogą być zapisy dokonane w Starym Testamencie, pochodzące z około 585 roku p.n.e.: III-cia Księga Królewska, rozdz. XVII, wersety 21, 22, 23, podają wzmiankę o proroku Eliaszu, który przywraca do życia syna wdowy w Sarepcie Sydońskiej, zaś rozdział IV drugiej Księgi Królewskiej podaje opis ożywiania pozornie martwego dziecka dokonanego przez proroka Elizeusza.
Jedną z form ratowania życia było i jest niesienie pomocy ludziom, których życie uległo zagrożeniu w wyniku nieumiejętnego obcowania z środowiskiem wodnym. Koniec epoki starożytnej wiąże się z upadkiem rozwoju kultury fizycznej. W czasach nowożytnych zwrócono się raczej ku rozwojowi sfery duchowej człowieka i zrezygnowano z uprawiania sportów, pozwalających na harmonijny rozwój ciała, zaś pływanie przestało być powszechnie wykorzystywaną umiejętnością. Dopiero pod koniec XVIII wieku ponownie zwrócono uwagę na umiejętność pływania a zarazem i ratownictwa, czego dowodem były liczne powstające w Europie krajowe towarzystwa ratowania tonących. Pierwsze towarzystwo powstało w 1767 r. w Amsterdamie i nosiło nazwę „Matschappy Tot Redding von Drenkelingen zu Amsterdam". W 1759 r. powołano pierwsze niemieckie towarzystwo ratownictwa wodnego „Die Hamburgischen Rettungsanstalten" (Hamburskie Zakłady Ratownictwa). W 1772 r powstają następne towarzystwa: w Lilie (Francja), w Wiedniu (Austria), w Wenecji (Włochy) i Kopenhadze (Dania), a także w 1773 r. w Paryżu i w 1774 r w Londynie. 10 czerwca 1908 roku odbył się w Berlinie pierwszy międzynarodowy kongres ratownictwa, któremu przewodniczył prof. dr Fryderyk Esmarck. Kongres ten był podsumowaniem pracy stowarzyszeń działających na polu ratownictwa na terenie Europy. Na następnym kongresie w roku 1910 powołano Międzynarodową Federację Ratownictwa. Nazwa ta uległa zmianie w 1952 r na Międzynarodową Federację Ratownictwa i Niesienia Pomocy i Sportów Użytkowych (FIS). W 1994 roku na wspólnym kongresie WLS i FIS powstała jedna organizacja pod nazwą Międzynarodowa Federacja Ratownictwa Wodnego, w skrócie ILS.
W dzisiejszych czasach za skrótem WOPR (Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) działają ludzie, dla których idea ratowania ludzkiego życia, zagrożonego poprzez kontakt ze środowiskiem wodnym stała się sensem działania nie tylko poprzez akcje doraźne, bezpośrednie niesienie pomocy, ale także poprzez szeroko pojętą profilaktykę, prowadzenie kursów, prelekcji, poprzez szerzenie haseł świadomego i bezpiecznego wypoczynku.
Celem działalności WOPR jest czuwanie nad bezpieczeństwem życia ludzkiego na wodach śródlądowych, morskich, przybrzeżnych, a w szczególności pobudzanie, popieranie i rozwijanie wszelkiej inicjatywy przede wszystkim społecznej zmierzającej do zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa życia ludzkiego na wodach.
Ratownictwo wodne na ziemiach polskich i w Polsce
Za najstarszy przejaw organizacyjny mający na celu utworzenie na ziemiach polskich instytucji, w programie działalności, której znalazłoby się ratowanie tonących jest informacja o ufundowaniu przez Hieronima Gostomskiego w 1604 roku klasztoru i szpitalika w Sandomierzu nad Wisłą, którego zakonnicy mieli za cel niesienie pomocy ofiarom Wisły.
Okresem, który wniósł wiele nowych i istotnych wartości także fizycznego dziedzinie wychowania fizycznego oraz ratowania tonących, jest okres działania Komisji Edukacji Narodowej (1773-1794 r). Wówczas to, na polecenie księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego w 1775 roku, wydrukowano pierwszą książkę pt. „O ratowaniu tonących".
Duże znaczenie w rozpowszechnianiu nowoczesnych wówczas zasad ratowania tonących oraz wymowa polityczna ze względu na wydanie go w zaborze pruskim w języku polskim, miał fakt ogłoszenia we Wrocławiu 13 listopada 1775 roku „Edyktu względem prędkiego ratowania przez nagłe przypadki zaginionych w wodzie, albo jakimkolwiek sposobem o utratę życia przewidzianych osób". Edykt wydany został przez króla pruskiego Fryderyka II. Warto zauważyć, że zamknięcia poszczególnych rozdziałów edyktu stanowią rozporządzenia ujęte w paragrafy, które nadają ratownictwu status prawny. W dokumencie tym w punkcie czwartym rozdziału pierwszego znajduje się najwcześniejszy opis z dotychczas znanych w języku polskim, metody sztucznego oddechu „usta-usta", tzw. metody Eliasza. W 1783 roku na terenie Królestwa Polskiego lekarz Stanisława Augusta, Franciszek Kurcyusz pisze w książce pt. „O ratowaniu w przypadkach nagłych" o metodzie Eliasza i zaleca jej stosowanie. Opis tej metody znajdziemy także w podręczniku położnictwa L. Perzyny z 1730 roku, gdzie zalecane jest dla ożywiania noworodków: „...w usta mu dmuchać, przód nos zatkawszy ". W roczniku „Dziennik Wileński" z 1805 roku, redagowanym przez Jędrzeja Śniadeckiego, w IV tomie znajdujemy opisy sposobów ratowania tonących. Autor wysuwa projekt, by „...w krajach wodnych, w miejscach osobliwych takich, w których częsty połów ryb, lub zwyczaj kąpania się wiele osób na niebezpieczeństwo utopienia naraża, powinny być utrzymane na brzegach domy lub izby, w których, by wszystko, co do ratowania tych nieszczęśliwych służyć może, znajdowało się pod ręką". W 1820 roku wydana zostaje we Lwowie pierwsza książka w zaborze austriackim: „Nauka i sztuka pływania", w której autor Karol Heinitz opisuje sposoby holowania ratowanych do brzegu i zestaw przyborów w „skrzynce ratunkowej". W 1839 roku na terenie Królestwa Polskiego wydano specjalne przepisy, na podstawie których resuscytacja uzyskuje podstawę prawną. Problemem ratowania tonących żywo zainteresowane było środowisko lekarskie. Świadczy o tym wydanie w Warszawie w 1839 roku przez Radę Lekarską Królestwa, pod redakcją A. Jankowskiego podręcznika pt.: „Wiadomości o ratowaniu osób w stanie pozornej śmierci będących albo nagłą utratę życia zagrożonych". Autorzy duży nacisk kładli na przywrócenie poszkodowanemu drożności dróg oddechowych.
Ideę ratowania tonących w XIX w. rozpowszechniano nie tylko na terenie miast. Starano się też dotrzeć do wsi polskiej, czego dowodem są wydania „Kalendarza Gospodarskiego" z 1851 i 1852 roku, w którym obok porad gospodarskich w rozdziale „Nauka przywracania życia Zmrożonym, Utonionym, Powieszonym, Uduszonym i od Pioruna zabitym w niedostatku Lekarza" sporo miejsca zajmują opisy udzielania pomocy osobom poszkodowanym. W 1869 roku w Wadowicach wychodzi książka „Ratowanie osób nagłą utratą życia zagrożonych" napisana przez dr Gawlika, oparta na referacie wygłoszonym na zgromadzeniu Wadowickiego Towarzystwa Pedagogicznego. Autor opisuje szczegółowo metody sztucznego oddechu, a przede wszystkim metody Sylvestra i Marschalla-Halla. Pierwsza wzmianka o powstaniu na ziemiach polskich towarzystwa ratowania tonących wiąże się z nazwiskiem prawnika i dziennikarza Józefa Radwana. Z jego inicjatywy w 1898 roku powstało w Kaliszu „Cesarskie Towarzystwo Tonących", które zrzeszało w chwili założenia 99 członków. W 1902 roku na prośbę tego towarzystwa dr Leon Wemic wydał książkę pt. „Jak ratować tonących". W czasopiśmie „Ruch" z 1908 r. znajdujemy notatkę o utworzeniu w Warszawie „Petersburskiego Towarzystwa Ratowania Tonących". Towarzystwo to liczyło 63 członków, a działalność jego polegała na stałym utrzymywaniu ratowników na dwóch posterunkach wodnych.
Pierwsze lata powojenne to przede wszystkim tworzenie się organów państwowych i politycznych po ponad stu latach niewoli. Odzyskana niepodległość stworzyła warunki do szerokiego rozwinięcia kultury fizycznej i sportu, którego propagatorami były nie tylko powstające w tym czasie kluby sportowe, ale także czasopisma zajmujące się tymi zagadnieniami. Jednym z takich czasopism był dwutygodnik „Sport Wodny", w którym zamieszczano także materiały z zakresu pływania i ratownictwa wodnego. W pierwszym numerze 2 kwietnia 1925 r. znaleźć można wzmiankę o potrzebie rozwoju ratownictwa i jego popularyzacji. W tym celu proponowano organizowanie pokazów i konkursów. Jeden z takich pokazów odbył się na Wiśle 21 października 1925 r. w Warszawie z okazji 10-lecia Policji Rzecznej.
20 kwietnia 1926 roku na posiedzeniu Polskiego Związku Pływackiego PZP zostaje powołana Komisja ds. Ratownictwa z siedzibą w Siemianowicach. W 1927 r. komisja ta ustanowiła dzień 29 czerwca Dniem Ratownika, a główne uroczystości odbywały się na Śląsku. Zaczęto organizować kursy szkoleniowe kadry instruktorskiej i ratowniczej, w sumie jednak działalność Komisji była znikoma. W lipcu 1929 roku zorganizowano dwa pokazy ratowania tonących - w Bydgoszczy i w Grudziądzu oraz 10-dniowy bezpłatny kurs szkoleniowy w Krakowie.
Po II wojnie światowej ratownictwo staje się ponownie jedną z form działania zorganizowanego. Większe zainteresowanie ratownictwem zaczyna się dopiero od 1952 r., kiedy to z inicjatywy Dymitra Bogajewskiego - kierownika Zakładu Pływania AWF i działacza PZP, ratowanie tonących weszło do programów nauczania AWF. Wobec braku publikacji z zakresu teorii i praktyki ratownictwa Zarząd WOPR zdecydował się na wydanie pierwszego po wojnie skryptu pt. „Ratowanie tonących", którego autorem był Mieczysław Witkowski.
Najbardziej dynamiczny rozwój ratownictwa wodnego rozpoczął się od 1958 roku, kiedy to PZP po raz pierwszy zorganizował kurs dla instruktorów ratownictwa w Katowicach, którego kierownikiem był Wiceprezes PZP Jan Nogaj. Jednym z uczestników tego kursu był Wacław Kowalski, aktualnie instruktor nr 6, Honorowy Członek WOPR, wieloletni i zasłużony działacz Krakowskiej Organizacji WOPR. W rok później wprowadzono jednolite legitymacje dla ratowników II i I klasy oraz instruktora ratownictwa wodnego. Wprowadzono również jednolity program szkoleniowy na poszczególne stopnie obowiązujące na terenie całego kraju.
11 kwietnia 1962 roku Zarządzeniem Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki powołane zostaje Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.
Powstanie WOPR otwiera nowy etap w historii polskiego niebieskiego krzyża - symbolu ratowania życia ludzkiego i niesienia pomocy ludziom będącym w niebezpieczeństwie utraty życia w wodzie. Powołana organizacja oparta wyłącznie na pracy i inicjatywie społecznej musiała przede wszystkim, rozegrać batalię o swój kształt organizacyjny, stworzyć i sprawdzić formy swego działania, rozwinąć akcję propagandową w kierunku pozyskania jak największej ilości członków.
Ważniejsze daty w historii WOPR
1898 - Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących Kalisz.
1922 - powstanie Polskiego Związku Pływackiego.
1926 - powołanie Komisji ds. Ratownictwa przy Polskim Związku Pływackim.
1927 - ogłoszenie dnia 29 czerwca Dniem Ratownika przez Komisję
Ratownictwa PZP.
1958 - reaktywowanie Komisji Ratownictwa Polskiego Związku Pływackiego;
pierwsze kursy na stopnie ratownicze.
1962 - 11 kwietnia - powoł. na mocy zarządzenia Przewodniczącego GKKFiT nr 74
Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
1965 - 1 Sejmik WOPR w Poznaniu.
1967 - uzyskanie przez WOPR osobowości prawnej.
1969 - 20 kwietnia I Krajowy Zjazd WOPR.
1969 - przejęcie od PZP Spraw dotyczących szkolenia ratowników, nowe stopnie
ratownicze.
1970 - przystąpienie WOPR do Międzynarodowej Federacji Ratownictwa Wodnego
(FIS).
1994 - kongres organizacji WLS i FIS powołuje jedną Międzynarodową Federację
Ratownictwa Wodnego (ILS), której WOPR jest członkiem rzeczywistym.
1998 - uroczystości stulecia Ratownictwa Wodnego w Polsce.