Biegunki wirusowe u świń

Koronawirusy świń

Są 4 etiologicznie różne koronawirusowe choroby świń:

• Koronawirusowe zapalenie żołądka i jelit świń (Zał.2) Transmissible Gastroenteritis of swine - TGE

• Epidemiczne biegunki świń Procine Epidemic Diarrhea - PED

• Choroba dróg oddechowych („koronawirus płucny świń”)

• Choroba wymiotna i wyniszczająca

TGE etiopatogeneza

• Wirus TGE bardzo podobny do koronawirusa psów i kotów

• Bardzo zaraźliwy (łatwo się szerzy)

• Zakażenie alimentarne, inkubacja 18-72 godziny, bez wiremii

• Replikacja w jelicie - skrócenie kosmków

• Najwrażliwsze bardzo młode, bo (duża śmiertelność):

• U noworodków pH soku mniej kwaśne, dodatkowo mleko je buforuje - wyższe pH sprzyja wirusowi

• Zniszczenie enterocytów - brak enzymów trawienia mleka (np. laktazy) = większa osmolarność treści = biegunka osmotyczna

• Starsze i dorosłe też silna biegunka, silne wychudzenie, a czasem wymioty, utrata mleczności, ale upadków mało

• Bo szybka regeneracja kosmków (kilka dni)

TGE przebieg

• Objawy najsilniejsze u bardzo młodych prosiąt: wymioty, żółtawa biegunka, odwodnienie, ↓ m.c.

• Noworodki padają prawie na 100% po 2-7 dniach

• Im starsze tym łagodniejszy przebieg, krócej biegunka, bez wymiotów, a starsze niż 3-5 tygodni - mało upadków

TGE epidemiologia

• W Polsce od 1961 roku, w wielu krajach świata powszechne

• Między epidemiami wirus trwa chyba u niektórych dorosłych

• Rola innych gatunków? (psy, koty, muchy, ptaki?)

• Chyba jednak tylko świnie są źródłem zakażenia (z kałem)

• Dużo więcej zachorowań zimą (lepiej się wirus przechowuje zimą)

• Pierwsze zakażenie stada - biegunka u wszystkich, a prawie 100% śmiertelnych noworodków i jeśli nie zostały zwierzęta wrażliwe i nie doszły nowe za kilka tygodni epidemia się kończy (małe chlewnie)

• Inaczej w dużych chlewniach ze stale rodzącymi się prosiętami

• Tam dorosłe mają odporność (miejscową)

• A u prosiąt odporność bierna (laktogenna - sIgA) sprawia, że biegunki pojawiają się po zaniknięciu tej odporności (po odsadzeniu), a śmiertelność nieduża, ale straty produkcyjne

• I biegunki u nowo wprowadzonych warchlaków i tuczników

• Takie „endemiczne TGE” obecnie w Polsce dominuje, a „gwałtowna forma” w stadzie bardzo rzadka

• „endemiczne TGE” możliwe do rozpoznania tylko laboratoryjnie, rzadko się to robi, więc się nie rozpoznaje

TGE możliwości i drogi zwalczania

• Wywiad (wiek) i objawy

• Sekcja (skrócenie kosmków)

• IF wykazanie wirusa w ścianie jelita

• Retrospektywnie serologia w odniesieniu do stada (SN, ELISA)

• Iniekcyjne szczepionki (atenuowany wirus) mało skuteczne (mała odpowiedź miejscowa)

• Próby dowymieniowego uodparniania, lecz nie powiodły się

• Najlepszy efekt - zjadliwy wirus lochom prośnym doustnie (kał do koryt)

• Wtedy limfocyty B (sIgA+) osiedlają się w wymieniu

• I siara ma uczulone komórki immunologicznie czynne

• A mleko przez kilka miesięcy ma sIgA

• Leczenie chorych i higiena

Epidemiczna biegunka świń (PED)

• W wielu krajach Europy i USA występują biegunki podobne do TGE, ale wolniej się szerząca

• Wywołane przez koronawirus niespokrewniony z innymi koronawirusami świń

• W Polsce były podejrzenia, ale nie potwierdzono obecności

• Patogeneza i epidemiologia podobna do TGE

• Wodnista biegunka, czasem poprzedzona wymiotami

• Śmiertelność prosiąt do 1 tygodnia 30-50%, ale czasem wyższa

• Warchlaki, tuczniki i lochy różna zachorowalność, często duża

• Po tygodniu zdrowieją, ale straty ekonomiczne

• Różnicowanie z TGE laboratoryjnie

• Szczepień brak

• Zasady zwalczania jak przy TGE

Płucny koronawirus świń (PRCV) Porcine respiratory coronavirus

• Mutant (delecyjny) wirusa TGE, który zatracił zupełnie enteropatogenność a nabył tropizm do układu oddechowego i zdolność szerzenia aerogennego

• W wielu krajach i w Polsce występuje, zwykle subklinicznie

• Mało patogenny, ale namnażając się w drogach oddechowych osłabia sprawność makrofagów płucnych

• Znaczenie:

• Sprzyja wtórnym infekcjom dróg oddechowych

• Komplikowanie diagnostyki TGE (PCR-em trzeba odróżniać)

• Indukowanie odporności na TGE

Choroba wymiotna i wyniszczająca

• Tzw. hemaglutynujący wirus zapalenia mózgu i opon (porcine hemagglutinating encephalomyelitis virus - HEV)

• Od 1950-tych w USA, Australii i Europie, chyba też w Polsce

• Szerzy się głównie przez kontakt bezpośredni aerogennie

• Ale od 1980-tych w Europie się go nie diagnozuje

• Wirus namnaża się w śluzówkach jamy nosowej, migdałkach, płucach, jelicie cienkim, nerwami do opon i tam zapalenie

• Wymioty (ośrodkowe?) prowadzą do wyniszczenia

• Głównie prosięta do wieku 2 tygodni

• Brak apetytu, posmutnienie, przeczulica, drżenia mięśniowe, wymioty, często wyniszczenie, ale biegunki rzadko

• Śmiertelność prosiąt duża, starszych małą, ale charłaczeją

• Diagnostyka wirusologiczna (IF) i serologiczna

• Odporność stada prowadzi do wygaśnięcia wybuchu choroby

• Leczenia i szczepień brak, profilaktyka przez zakażenie loch prośnych

Rotawirusy

Etiologia, występowanie

• Rodzaj Rotavirus, rodzina Reoviridae

• Bardzo rozpowszechnione na całym świecie

• 90-100% loch ma Ab, podobnie u innych gatunków

• Oporne na ↓ pH (HCl) i działanie soli (żółci)

• Przeżywają kilka miesięcy w kale

• Dezynfekcja: formalina, lizol, chloramina

• Przyczyna biegunek cieląt, jagniąt, prosiąt, źrebiąt, szczeniąt, kociąt, królików, innych ssaków, też ptaków oraz niemowląt

• Ważne zwłaszcza w chowie masowym (dawka zarazka!)

• Wiele szczepów, serotypów i grup się wyróżnia

• Raczej nie przenoszą się na inne gatunki ani na ludzi

• Ale doświadczalnie można przenieść (i choroby u innych)

• Rezerwuar - dorosłe osobniki (mogą być trwałe infekcje)

• Ogromne ilości zarazka w kale (10¹¹/g), zwłaszcza 3-4 dzień po infekcji

• Wnikają alimentarnie (skażona woda i pasza, żłoby, itp.)

Patogeneza

• Okres inkubacji bardzo krótki (12h - 3 dni)

• Wirus zakaża nabłonek wierzchołków kosmków

• Powoduje ich skrócenie, bez wiremii

• Niedojrzałe komórki nasuwają się z krypt, wydzielają mniej laktozy i gorzej wchłaniają glukozę, Na i K itp.

• Co sprzyja biegunce osmotycznej

• Niestrawiona laktoza sprzyja bakteriom (E. coli)

• Skutki tego są zależne od wieku, zjadliwości szczepu, oraz inwazji

• Od infekcji subklinicznych, przez lekkie biegunki do śmiertelnych, więc straty przyrostów + upadki

• Choroba zwykle u prosiąt ssących

• Odporność miejscowa dość krótkotrwała

• Ogólna dłuższa, ale zależna od serotypu

Rozpoznawanie i zwalczanie

• Nagła, silna biegunka zwłaszcza w 1-10 dniu życia

• Wykazanie wirusa w kale (ME, ELISA, PCR) lub tkankach (IF, ELISA, PCR i inne)

• Serologia - trudna interpretacja, bo one powszechne

• Leczenie: nawadnianie, głodówka, dobre warunki

• Ewentualnie osłona antybiotykowa (koszty!)

• Są szczepionki dla z żywym, atenuowanym wirusem

• Do szczepienia doustnego (!) loch prośnych

• Bo istotna jest odporność miejscowa (też bierna: siara, mleko)

• Lub doustnie dwudniowe prosięta się szczepi

• Ale różnice antygenowe szczepów osłabiają skuteczność

• Higiena!

Mleko pozostaje namnażanie E. coli

Epi14-02

- 4 -

Epi14-02

- 1 -

---