IMMUNITET POJĘCIE I RODZAJE
Immunitet - forma ochrony, przysługująca określonym osobom ze względu na pełnioną funkcję
lub zajmowane stanowisko.
Rodzaje:
Immunitety materialne i procesowe (formalne)
Materialne - stałe wyłączenie karalności przestępstwa. W przypadku
adwokata/prokuratora za np. zniewagę lub zniesławienie podczas wykonania czynności służbowi przeprowadzane jest postępowanie dyscyplinarne - nie karne.
Procesowe - czasowe wyłączenie możliwości ścigania danej osoby. Zakaz
zatrzymania tej osoby, wszczęcia i prowadzenia procesu karnego. Czyn pozostaje karalny. Po uchyleniu immunitetu przez odpowiedni organ można wszcząć proces. Np. sędzia.
Immunitety trwałe i nietrwałe
Trwałe - chroni daną osobę nie tylko w czasie pełnienia funkcji, z którą wiąże się
immunitet ale także po jej zakończeniu.
Nietrwałe - chroni daną osobę w czasie pełnienia funkcji.
Immunitety bezwzględne i względne
Bezwzględne - gdy nie może być uchylony na mocy odpowiedniej decyzji organu
państwowego.
Względny - może być uchylony przy spełnieniu odpowiednich warunków na
mocy decyzji uprawnionego organu państwa.
IMMUNITET SĘDZIOWSKI - procesowy, nietrwały i względny.
Sędzia nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez
zgody właściwego sądu dyscyplinarnego.
Wyjątkowo bez takiego zezwolenia można zatrzymać sędziego, gdy są spełnione
2 warunki:
Sędzia został ujęty na `gorącym uczynku' popełnienia przestępstwa.
Jego zatrzymanie jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania.
Prezes Sądu Apelacyjnego właściwego ze względu na miejsce zatrzymania może
nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego sędziego.
O fakcie zatrzymania prezes powinien powiadomić pierwszego prezesa SN,
ministra sprawiedliwości i KRS.
Sąd dyscyplinarny może podjąć uchwałę zezwalającą na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej, jeśli zachodzi dostateczne uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa przez sędziego.
Podejmując taką uchwałę sąd dyscyplinarny może poprzestać na oświadczaniu
sędziego, który wnosi o uchylenie mu immunitetu (upraszcza to i przyspiesza procedurę).
Od każdej decyzji sądu dyscyplinarnego przysługuje odwołanie w terminie 7 dni.
SĄDY WOJSKOWE - sądy szczególne
Sprawują wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w obrębie sil zbrojnych RP. Przestępstwa wojskowe - tylko sprawy karne.
Wyróżniamy 3 rodzaje sądów wojskowych:
Wojskowe sądy garnizonowe
Wojskowe sądy okręgowe
Izba Wojskowa Sądu Najwyższego
Wojskowe sądy garnizonowe
Rozpoznają w I instancji wszystkie sprawy, z wyjątkiem tych, które zostały przekazane przepisami ustawy do właściwości innych sądów. Rozpoznają przestępstwa wojskowe, czyli czyny popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej:
Określone w części wojskowej Kodeksu Karnego, np. dezercja, niewykonanie
Rozkazu.
Przestępstwa popełnione przeciwko organowi wojskowemu (np. zniewaga wobec
organu) lub innemu żołnierzowi (to może być przestępstwo pospolite).
Przestępstwa popełnione na terenie obiektu wojskowego, a także podczas lub w
związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Czyny popełnione za granicą przez polskich żołnierzy podczas pobytu sił
zbrojnych RP poza granicami Polski.
Wojskowe sądy okręgowe
Jako sądy I instancji
Rozpoznają sprawy o przestępstwa popełnione przez żołnierzy posiadających
stopień majora i wyższy.
Sprawy o przestępstwa popełnione przez żołnierzy sił zbrojnych państw obcych
jak także członków ich personelów, jeśli
Taki czyn został popełniony na terytorium RP
Czyn wiąże się z pełnieniem obowiązków służbowych.
! Wyjątek - wojskowy sąd okręgowy nie będzie rozpoznawać takiej sprawy, jeśli umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, przewiduje inaczej.
Orzekanie w II instancji. WSO rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w I instancji w WSG.
Izba Wojskowa Sądu Najwyższego
Rozpoznaje w II instancji środki odwoławcze od orzeczeń sądowych w I instancji w WSO.
Rozpoznaje kasacje
Inne sprawy przekazane przez ustawy
ORGANY QUASI - SĄDOWE
Organy quasi - sądowe - organy specjalnie powołane do orzekania i specjalnie z tego punktu widzenia zorganizowane, posiadające własne, wyłączne kompetencje, ale nie spełniające którejś z cech sądu w znaczeniu materialnym.
Przykłady: Izby Morskie, Sądy Polubowne, Arbitraż Społeczny, Samorządowe Kolegia Odwoławcze.
Izby morskie - rozpoznają sprawy dotyczące wypadków morskich.
Wypadek morski - jest to zdarzenie na morzu lub na wodach z morzem połączonych, jeśli na tych wodach statki uprawiają żeglugę morską:
Zderzenie się statków
Zaginięcie lub zatonięcie statku
Zderzenie się statku z dnem
Śmierć człowieka lub ciężkiego uszkodzenia na zdrowiu w związku z pobytem lub pracą na statku
Rozpoznają sprawy dotyczące statków polskiej przynależności państwowej, a także statków obcej przynależności, ale muszą być spełnione 2 warunki:
- Wypadek wystąpił na polskich morskich wodach wewnętrznych lub polskim morzu
terytorialnym.
W I instancji orzekają dwie Izby Morskie - Izba w Gdańsku i Izba w Szczecinie; działają przy sądach okręgowych w tych miastach.
II instancja - odwoławcza Izba Morska przy sądzie okręgowym w Gdańsku.
Izba Morska składa się z sędziów i ławników. Sędziów deleguje minister sprawiedliwości spośród sędziów sądów powszechnych, wykazujących znajomość zagadnień morskich. Na czas pełnienia swoich funkcji zachowują oni wszystkie prawa i obowiązki dotyczące sędziów sądów powszechnych.
Izba Morska jest organem quasi - sądowym, ponieważ nie sprawuje w sposób pełny wymiaru sprawiedliwości. Orzeka tylko co do faktów - ustala przyczyny i przebieg wypadku morskiego. Może także wskazać ewentualne braki lub uchybienia związane z tym wypadkiem, które powinny być usunięte na przyszłość. Jego orzeczenie ma charakter prewencyjny (sygnalizujący).
Wyjątkowo Izba Morska może zastosować z sankcji pozbawienie praw d wykonywania uprawnień w żegludze morskiej na okres 1 - 5 lat wobec członka załogi statku lub wobec pilota statku
a) jeżeli te osoby pokazały brak umiejętności potrzebnych do sprawowania żeglugi morskiej
b) jeśli przez swoje rażące niedbalstwo spowodowały wypadek morski lub przyczyniły się do
jego powstania.
1. Jest to sankcja o charakterze dyscyplinarnym.
2. Ma charakter fakultatywny.
Izba Morska nie jest uprawniona do stosowania sankcji karnych ani sankcji cywilnych z statutu wypadku morskiego. Nie może orzekać w kwestiach prawnych.
Orzeczenie Izby Morskiej ma charakter prejudycjalny, to znaczy, że jest podstawą dla sądu karnego lub dla sądu cywilnego w razie późniejszego rozpoznawania przed tymi sądami kwestii tego wypadku morskiego.