Każdy z nas posiada pewien rodzaj godności. Jedni mniejszą, drudzy większą. Przeważnie polega ona na tym, że człowiek godny potrafi przyznać się do błędu. Jednak w czasie drugiej wojny światowej pojecie „godność człowieka” zaczęto inaczej spostrzegać, a dokładniej straciło ono na znaczeniu. Dlatego też osoby które zostały zmanipulowanie przez faszystów, zabijanie, czy holokaust traktowali jakby to było całkowicie normalne. Uczestnicząc w tym prawdopodobnie nie czuli najmniejszych wyrzutów sumienia. Na podstawie reportażu Zofii Nałkowskiej `'Profesor Spanner” zawartym w książce „Medaliony” chciałabym przedstawić postawę i zatarcie się pojęcia godności ludzkiej u młodego gdańszczanina, który został przesłuchany przez Komisje Zbrodni Hitlerowskiej po drugiej wojnie światowej.
`'Profesor Spanner'' to opowiadanie, w którym autorka przedstawia niemoralne praktyki lekarza, który przerabiał ludzkie zwłoki na mydło. W drugiej części opowiadania mamy przedstawione zeznania młodego gdańszczanina. W przeszłości był on pomocnikiem jednym ze studentów profesora Spannera. Pomagał on jemu w eksperymentach na zwłokach ludzkich. Po jego zeznaniach i sposobie mówienia widać było, że była to osoba, która nie widziała w swojej pracy nic dziwnego. Dla gdańszczanina była to praca jak każda inna. Człowiek ten nie zrozumiał dlaczego został oskarżony, ponieważ nikt mu nie powiedział, że wyrabianie mydła z zwłok to coś złego. Właśnie w tym fragmencie widać, że tam młoda osoba została całkowicie zmanipulowana. Faszyści otumanili go. : "Czy nikt wam nie powiedział, że robienie mydła z ludzkiego tłuszczu jest przestępstwem?" Młody gdańszczanin odpowiada, że tego nikt mu nie powiedział. Zabili w nim wrażliwość, zmienili jego system wartości. Gdańszczanin nie umiał już sam odróżnić dobra od zła. Robił to co faszyści i ówczesny system kazał. Całkowicie im ufał. Uważam, że jego psychika jest na tyle zdeformowana, że już nigdy nie powróci do tak zwanej normalności. Chłopak był szczęśliwy, że ocalał, jednak prawdopodobnie do końca życia pozostanie ofiarą totalitaryzmu. Sam nie zdając sobie z tego sprawy.
Warto też wspomnieć o relacji zawartej w opowiadaniu. Dokładniej chodzi mi tu o sposób w jaki gdańszczanin opisuje cały proces, recepturę tworzenia mydła i to w jaki sposób on o tym mówi. Bowiem opowiada on o każdym szczególe w trakcie preparowania zwłok, tak, jakby cały proces bezczeszczenia zwłok nie dotyczył ludzi tylko zwykłych odpadków, czy tez świń idących na rzez.
„W Niemczech, można powiedzieć, ludzie umieją zrobić coś z niczego” pada zdanie z ust gdańszczanina. Jest to zdanie które najbardziej ze wszystkich świadczy o jego spostrzeganiu ludzkiej godności, ponieważ tym czymś jesteśmy my ludzie. Dla gdańszczanina to coś jest nic nie warte, to tylko odpady, a je przecież można przetworzyć.
Zgubienie godności spowodowane jest najczęściej poprzez błędną, ideologię którą wprowadzają ludzie pozbawieni uczuć, lub też przeżyciami, których doznali. Nie reagują gdy ktoś ogranicza ich prawa. Następuje u nich proces zezwierzęcenia.
Według mnie wszystkie te elementy wskazują na metamorfozę, która diametralnie zmienia ludzką psychikę człowieka podczas działań wojennych.