2. Futuryzm w Europie.
Futuryzm - futurum (przyszłość)= prymitywizm (w poezji polskiej) = budietlanizm ( w poezji rosyjskiej) = bruityzm (w muzyce - muzyka szmeru, hałasu) = kubizm (w malarstwie);
Skrajna orientacja antyprawicowa postulująca stworzenie nowego języka sztuki, nowych wzorców zachowań człowieka w wieku XX, nowe wzorce bycia artystą
Futuryzm wyrósł z ogólnego nastroju epoki, z sytuacji społeczno-politycznej i duchowej, w jakiej znalazła się Europa w przededniu I wojny Światowej. Był afirmacją teraźniejszości i przyszłości. Wychodził z założenia, że to co nowe, silne, dynamiczne, agresywne i nacechowane piętnem żywiołowości, ma rację i jest słuszne. Europa została podzielona na mocarstwa przemysłowo - handlowe (podział nikogo nie zadowolił); pojawiały się tendencje rewolucyjne, tam gdzie nasilały się dysproporcje socjalne i ekonomiczne; szybko postępująca industrializacja, oparta na nowych zdobyczach techniki - podporządkowanie świata woli człowieka; filozofia - witalizm Bergsona = żywiołowość, ustawiczna zmienność, aktywizm, dynamizm; Nietzsche - wola potęgi, agresywne skłonności imperializmu; Freud - podświadome instynkty motorem działań człowieka, człowiek prymitywnym barbarzyńcą pod płaszczem cywilizacyjnym. Celem futuryzmu było zlikwidowanie rozziewu między życiem a sztuką, stworzenie nowej poezji, odpowiadającej charakterowi współczesnego świata, uświadomienie, że poezja obok techniki i mechanizacji jest jednym z instrumentów technicznych.
1. 1907 - 1914 - kształtowanie się kierunku; młodzież literacka i artystyczna w kraju ruin, zabytków, muzeów szczególnie dotkliwie odczuwała piętno tradycji i nie chciała być tyranizowana przez przeszłość. Domagała się swobody. Prawodawcą jest Filippo Tommaso Marinetti (Włochy), który na łamach francuskiego pisma „Le Figaro” opublikował Pierwszy manifest futuryzmu (20 luty 1909); Po większych miastach włoskich grupy futurystów, z powodu agresywności i prowokacyjności, były silnie atakowane a ich wystąpienia kończyły się skandalami i bijatykami.
1910 - futuryzm w malarstwie (11 luty) na łamach „Poezji” (Włochy)
1913 - proklamowano bruityzm Jean Russol (balet Sergiusza Prokofiewa „Stalowy krok”)
- kubizm w malarstwie -Pablo Picasso „Panny z Avignon”
- futuryzm rosyjski - David Burluk, Włodzimierz Majakowski, Wiktor Chlebnikow, Aleksy Kruczonych „Policzek powszechnemu gustowi” - almanach 1914 - opublikowany program, w którym zaatakowano symbolistów rosyjskich oraz Puszkina, Tołstoja, Dostojewskiego, żądający wyrzucenia ich za burty okrętu współczesności. Rosja na skraju przepaści, dlatego futuryzm rosyjski nie był dynamiczny, agresywny, nacjonalistyczny, militarystyczny i adorujący cuda techniki jak włoski. W Rosji futuryzm rozwijał się w cieniu wojny, klęski i rewolucji, dlatego wyrażał nastroje oczekiwanie statecznej zagłady, indywidualizm, anarchizm i mimo pozorów urbanizmu i technicyzmu, dążenia rosyjskiej wsi.
2. 1914 - 1923 - ekspansja idei futurystycznych w Europie, krystalizacja haseł, polemika między futuryzmem rosyjskim a włoskim; po I wojnie światowej futuryści włoscy sprzymierzyli się z faszyzmem, a po objęciu władzy przez Mussoliniego zajęli się polityką; anarchistyczne hałasowanie zawiódł jako konstruktywny program codziennej pracy;
3. 1923 - wygasa sojusznik idei faszystowskiej; w muzyce Szefer, Krzysztof Penderecki; W Rosji po rewolucji część futurystów zajęła stanowisko nieprzejednane, cześć neutralne; część z Majakowskim na czele, powitała ją entuzjastycznie i próbowała uzyskać uznanie poprzedniego programu za cenę pewnych korektur; organizowali się w lew…..(wykład) Śmierć Majakowskiego (1930) oznaczała ostateczną likwidację kierunku