ANALIZA STANU BHP

Analizę stanu bhp sporządzają pracownicy służby bhp (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; (Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rosbhp). A zatem może to być:

• inspektor (specjalista ds. bhp) w firmie posiadającej służbę bhp,

• pracownik, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp,

• specjalista spoza zakładu, któremu pracodawca zlecił wykonywanie zadań służby bhp,

• sam pracodawca, który wykonuje zadania służby bhp, a może to robić jeżeli spełnia wymagania zawarte w art. 237¹¹§ 1 Kodeksu pracy (tzn. jeżeli posiada ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp i zatrudnia do 10 pracowników albo zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

Analiza stanu bhp powinna być sporządzona możliwie szybko po zakończeniu kwartału, półrocza, roku, tak aby było możliwe wprowadzenie do planów finansowych i rzeczowych firmy tych tematów, które wymagają wdrożenia w najbliższym czasie. W zasadzie większość firm opracowuje analizy roczne. Zaleca się jednak, aby w tych firmach, w których występują poważne zagrożenia, sporządzać analizy co najmniej półroczne.

Przepisy bhp w firmie
Zmiany w prawie, druki, listy
kontrolne, odpowiedzi na pytania
www.bhpwfirmie.pl

Cel sporządzania analizy stanu bhp
Analiza umożliwia ocenę zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Dzięki niej pracodawca może uzyskać rzetelną recenzję wszystkich zagadnień związanych z bhp, zapoznać się z nimi i ustosunkować się do wynikających z niej wniosków. Analiza bhp, sporządzona w sposób kompleksowy, pokaże również pracownikom służby bhp, czy ich praca daje spodziewane efekty. Na jej podstawie można dokonać oceny prawidłowości podjętych dotychczas w zakładzie działań, których celem była poprawa warunków pracy. Wskaże również te miejsca i dziedziny, które wymagają doprowadzenia do zgodności z obowiązującymi przepisami. Pozwoli zidentyfikować także problemy, na które służba bhp powinna zwrócić szczególną uwagę pracodawcy i osób kierujących pracownikami.

Dodatkowo pozwala również określić, które funkcjonujące w firmie rozwiązania problemów i zagadnień bhp są już nieaktualne, a które wymagają weryfikacji. Bowiem przepisy prawa, w tym szczegółowe przepisy dotyczące bhp, ulegają zmianie.

Uwaga!
Analiza stanu bhp ma być podstawą działań przyszłościowych czyli prewencyjnych, a statystki są tylko elementem pomocniczym do opracowania planu działań korygujących.

Analiza stanu bhp ma na celu umożliwienie:

• oceny realizacji obowiązków pracodawcy (oraz osób kierujących pracownikami i innych osób funkcyjnych) w dziedzinie bhp,

• zaprojektowania i wprowadzenia działań korygujących i prewencyjnych,

• oceny skuteczności realizacji zadań służby bhp.

Komu potrzebna jest analiza stanu bhp?
Osobą, która jest odpowiedzialna za stan bezpieczeństwa w firmie, jest oczywiście pracodawca, a dalej wszystkie osoby kierujące pracownikami w części wynikającej z ich zakresu odpowiedzialności (art. 207 Kodeksu pracy; dalej: kp). Ale pamiętać musicie, że pracodawca zatrudnia pracowników służby bhp, którzy mimo że bezpośrednio nie odpowiadają za stan bhp, to są "doradcami pracodawcy, osób nadzoru i robotników", a więc to oni w dużej mierze i kształtują bezpieczeństwo pracy w zakładzie.

Miejcie na uwadze, że w praktyce właśnie służba bhp, poprzez swoje codzienne działania, ma największy wpływ na kształtowanie bezpiecznych warunków pracy.

Analiza stanu bhp potrzebna jest więc przede wszystkim pracodawcy, ale również pracownikom służby bhp.

Mając szczegółową analizę stanu bhp pracodawca zdaje sobie sprawę ze wszystkich konsekwencji wynikających z niedociągnięć w zakresie bhp występujących w jego firmie. Wie również, jakie ma podejmować działania mające na celu doprowadzenie do zgodności z obowiązującymi przepisami, a co za tym idzie do ograniczania zagrożeń. W tych działaniach pracownikami pomocnymi pracodawcy są właśnie pracownicy służby bhp.

Uwaga!
Każda niezgodność z przepisami i zasadami bhp jest potencjalnym źródłem zagrożenia, a każde zagrożenie jest potencjalnym źródłem wypadku przy pracy czy choroby zawodowej.

Jeżeli działania pracodawcy oraz pracowników, w tym służby bhp, będą ukierunkowane na:

• ograniczanie zagrożeń czyli organizowanie i wykonywanie prac zgodnie z przepisami,

• wprowadzenie mechanizmów poprawy warunków pracy,

to dopiero wtedy będziecie mieli gwarancję, że w firmie jest i będzie bezpiecznie. Będziecie również w sytuacji znacznego komfortu podczas kontroli organów zewnętrznych.

Miejcie na uwadze, że czekanie na decyzje zewnętrznych organów kontrolnych czy podejmowanie działań po wypadkach jest najdroższym sposobem poprawy warunków pracy.

Dlatego też coraz więcej firm wdraża System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZBP), który poprzez funkcjonujące w zakładzie procedury wymusza systemowe podejście do zagadnień bhp. Uzyskanie certyfikatu SZBP jest potwierdzeniem, że praca jest zorganizowana w sposób zgodny z obowiązującym prawem.

Lesław Zieliński
rejestrowany audytor pomocniczy SZBP według ISRS,
były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem

W analizie ujmujesz całość bhp, przykładowy plan:

1. Postanowienia ogólne
2. Profilaktyczna opieka zdrowotna
3. Szkolenia pracowników z zakresu BHP
4. Wypadki przy pracy
5. Komisja BHP
6. Służba BHP
7. Badania środowiska pracy
8. Choroby zawodowe
9. Kontrole zewnętrzne
10 Posiłki profilaktyczne i napoje
11. Ochrona pracy kobiet i młodocianych
12. Prace szczególnie niebezpieczne
13. Ocena zagroŜeń ryzyka zawodowego
14. Pomieszczenia, maszyny i procesy technologiczne
15. Uwagi końcowe

ANALIZA STANU

bezpieczeństwa i higieny pracy

1. Postanowienia ogólne

Podać stan zatrudnienia w zakładzie pracy na dzień 31 grudnia, z podziałem na: ogółem, w tym liczba kobiet, liczba pracowników młodocianych.

Podać stan zatrudnienia pracowników wykonujących pracę w warunkach szkodliwych i uciążliwych.

2. Profilaktyczna opieka zdrowotna

Czy zakład ma podpisaną umowę na świadczenie badań profilaktycznych dla pracowników?

Z kim ta umowa jest podpisana?

Jak układa się współpraca z lekarzem medycyny pracy

Kto kieruje i wysyła pracowników na badania?

Kto nadzoruje terminowość wysyłania pracowników na badania?

Podać liczbę pracowników przebadanych w roku minionym, z podziałem na poszczególne rodzaje badań lekarskich.

Podać średni koszt badania na pracownika oraz łączną kwotę za badania w minionym roku.

Podać liczbę i rodzaj zaleceń lekarskich wpisanych w zaświadczenia.

Określić, czy były przestrzegane zalecenia lekarskie.

Przedstawić harmonogram kierowania pracowników na badania w roku bieżącym, z podaniem miesiąca i liczby osób kierowanych na badania w poszczególnych miesiącach.

Podać nieprawidłowości stwierdzone w trakcie kontroli wewnętrznych w roku minionym, związane z badaniami.

Czy zakład prowadził akcję szczepień przeciwko grypie w roku minionym albo innych szczepień ochronnych? Liczba osób poddanych szczepieniom ochronnym.

Czy pracownicy chętnie brali w nich udział? Łączny koszt szczepień.

Podać liczbę pracowników, którym lekarz zalecił stosowanie okularów korygujących wzrok przy pracy z komputerem.

Liczba pracowników, którym zakład zakupił bądź refundował zakup okularów.

Łączna kwota za zakup okularów w roku minionym.

Wszystkie dane można ująć w tabelach, podać na wykresach, porównując je z danymi z lat poprzednich.

3. Szkolenia pracowników z zakresu BHP

Podać liczbę szkolonych w roku minionym pracowników z zakresu BHP, z podziałem na rodzaje szkoleń.

Podać formy prowadzenia szkoleń oraz ośrodki, które prowadziły szkolenia.

Podać formę dokumentowania i przechowywania dokumentacji szkoleniowej.

Podać plan szkoleń na rok bieżący.

Określić prognozowane koszty szkoleń na rok bieżący.

Podać rodzaje szkoleń specjalistycznych przeprowadzonych w roku minionym, np. energetycznych, na wózki widłowe itp.

Określić plan szkoleń specjalistycznych na rok bieżący i prognozowane koszty.

.

4. Wypadki przy pracy

Podać liczbę zaistniałych wypadków przy pracy w roku minionym, z wyszczególnieniem: działów, przyczyn, skutków, rodzajów wypadków.

Określić najczęściej występujące przyczyny wypadków.

Podać liczbę i rodzaje świadczeń wypłaconych pracownikom z tytułu wypadków zaistniałych w minionym roku.

Przedstawić wskaźniki wypadkowe: częstotliwość i ciężkość wypadków.

Porównać trend obu wskaźników w stosunku do ich wartości z lat poprzednich

5. Komisja BHP

Czy zakład ma obowiązek powołania komisji BHP?

Czy powołano taką komisję?

Czy skład komisji jest zgodny z obowiązującymi przepisami?
Podać liczbę spotkań komisji w minionym roku?

Podać liczbę skierowanych do pracodawcy wniosków dla pracodawcy.

Podać liczbę wniosków zrealizowanych, w trakcie realizacji, odrzuconych.

Realizacja wydawanych przez komisję wniosków.

Czy w ramach swojej działalności komisja korzystała w minionym roku z ekspertyz i opinii specjalistów spoza zakładu pracy?

Uwagi odnośnie do pracy komisji.

6. Służba BHP

Czy zakład spełnia wymogi zatrudnienia pracowników służby BHP zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami?

Czy pracownicy tej służby spełniają wymogi kwalifikacyjne określone w odrębnych przepisach?

Czy zatrudnieni są na stanowiskach przewidzianych dla pracowników tej służby?

Potrzeby szkoleniowe w zakresie szkolenia okresowego dla pracowników tej służby w roku bieżącym?

Koszty potrzebne na zapewnienie szkolenia pracowników tej służby w roku bieżącym?

Uwagi dotyczące warunków pracy, wyposażenia stanowisk pracy.

Podać liczbę przeprowadzonych kontroli wewnętrznych.

Podać liczbę wydanych poleceń i sformułowanych wniosków dotyczących poprawy stanu BHP w zakładzie.

Podać liczbę poleceń niewykonanych.

Określić rodzaje i liczbę wydanych wniosków dotyczących wstrzymania pracy lub odsunięcia od pracy pracowników zatrudnionych przy pracy wzbronionej.

Podać liczbę i rodzaj złożonych wniosków o ukaranie lub nagrodzenie pracowników z uwagi na przepisy BHP.

7. Badania środowiska pracy

Czy zakład prowadzi badania i pomiary czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami?

Czy badania prowadzone są terminowo?

Podać rodzaje prowadzonych badań środowiskowych i terminy ich wykonywania.

Rodzaje czynników szkodliwych i uciążliwych występujących w zakładzie pracy.

Liczba, nazwa i stan zatrudnienia stanowisk, na których występują szkodliwe warunki pracy oraz rodzaj czynnika.

Czy są prowadzone na bieżąco rejestry czynników szkodliwych dla zdrowia?

Czy są prowadzone karty?

8. Choroby zawodowe

Czy odnotowano w minionym roku jakieś choroby zawodowe?

Jeśli tak, podać nazwę choroby, datę jej stwierdzenia, miejsce wystąpienia, stanowisko, którego dotyczy.

Podać wypłaconą kwotę odszkodowania z tytułu uznania choroby zawodowej.

Podać, jakie środki podjęto w celu wyeliminowania wystąpienia choroby na tym stanowisku w przyszłości lub ograniczenia możliwości jej wystąpienia.

9. Kontrole zewnętrzne

Wymienić instytucje zewnętrzne kontrolujące stan BHP w firmie w roku minionym.

Podać rodzaje i liczbę wydanych decyzji, nakazów, wystąpień przez te instytucje.

Podać liczbę wykonanych decyzji, nakazów, wystąpień.

Podać liczbę i rodzaje realizowanych w bieżącym roku.

10. Posiłki profilaktyczne i napoje

Czy pracownikom przysługują w zakładzie posiłki profilaktyczne?

Podać liczbę pracowników, którym w minionym roku wydawano posiłki profilaktyczne.

Stanowiska pracy, na których przydzielano posiłki profilaktyczne.

Łączna kwota wydana na posiłki profilaktyczne w minionym roku.

Czy przydzielane posiłki spełniały wymagania określone w przepisach?

Czy pracownikom w minionym roku przydzielano napoje?

Podać liczbę i nazwy stanowisk, na których je przydzielano.

Łączna kwota wydatkowana na napoje w roku minionym.

Prognozy i propozycje przydziału posiłków i napoi w roku bieżącym.

11. Ochrona pracy kobiet i młodocianych

Czy zakład zatrudniał w minionym roku kobiety i pracowników młodocianych?

Na jakich stanowiskach zatrudniani byli ww. pracownicy?

Czy w zakładzie przestrzega się przepisów zawartych w wykazach prac wzbronionych kobietom i pracownikom młodocianym?

Czy opracowano w zakładzie oraz zamieszczono w regulaminie pracy zakładowe wykazy prac wzbronionych kobietom i pracownikom młodocianym?

Czy w zakładzie opracowano wykaz prac dozwolonych pracownikom młodocianym?

Czy w minionym roku służba BHP stwierdziła nieprzestrzeganie ww. wykazów, jeśli tak to gdzie?

Czy odsunięto od pracy kobiety lub pracowników młodocianych, jeśli stwierdzono ich zatrudnianie przy pracach im wzbronionych?

12. Prace szczególnie niebezpieczne

Czy w zakładzie wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne?

Rodzaje tych prac, stanowiska i liczba zatrudnionych na nich osób.

Czy pracownicy wykonujący te prace są należycie wyposażeni w środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze?

Czy w zakładzie występują prace wymagające ich wykonywania przez co najmniej dwie osoby?

Podać stanowiska, rodzaje takich prac oraz liczbę wykonujących je pracowników.

Czy w związku z wykonywaniem ww. prac wystąpiły w minionym roku wypadki przy pracy?

Zalecenia na rok bieżący.

13. Ocena zagrożeń ryzyka zawodowego

Czy w zakładzie dokonano oceny ryzyka zawodowego oraz zidentyfikowano występujące na stanowiskach pracy zagrożenia?

Czy opracowano dokumentację w zakresie oceny ryzyka zawodowego?

Stanowiska pracy, na których oszacowane ryzyko zawodowe jest największe.

Czy pracownicy są zapoznawani z ryzykiem zawodowym i potwierdzają ten fakt własnoręcznym podpisem?

Wskazania dotyczące oceny ryzyka zawodowego w roku bieżącym.

14. Pomieszczenia, maszyny i procesy technologiczne

Czy spełnione są określone w odrębnych przepisach wymogi BHP dla pomieszczeń pracy, maszyn, urządzeń i procesów technologicznych?

Jeśli nie, to gdzie?

Wnioski do realizacji w roku bieżącym w związku z niespełnieniem przepisów BHP, terminy ich realizacji oraz osoby odpowiedzialne za ich wykonanie

15. Uwagi końcowe

Wskazania, zalecenia, wyjaśnienia autora analizy.

Tematyka objęta analizą (wg innego opracowania)

Punkt 1. W analizie stanu bhp niewątpliwie powinna znaleźć się statystyka wypadkowości i statystyka chorób zawodowych za ostatni rok. Staty­styka za ostatni rok powinna być zestawiona z danymi za rok poprzedni, a także po­równana z latami wcześniejszymi.

• wskaźniki częstotliwości i ciężkości oraz

• wszystkie przyczyny ich zaistnienia.

Musi być też odniesienie się do skuteczności podejmowanych działań zapobie­gawczych - wniosków zapisanych w protokołach powypadkowych - czy zostały one zrealizowane oraz czy spełniły swoje zadanie. Mówiąc inaczej - czy przypad­kiem nie doszło do wypadku z tych samych lub podobnych przyczyn.

Statystyka chorób zawodowych powinna uwzględniać przyczyny zachorowań i podjęte działania zapobiegające.

Punkt 2. Wyniki badań środowiska pracy w zakresie: zapylenia, hałasu, stosowanych substancji niebezpiecznych i szkodliwych, źródeł promieniowania jonizacyjnego itd.

Oczywiście będą tu podawane wyniki badań różnych czynników szkodliwych w zależności od specyfiki zakładu.

Punkt 3. Wyniki pomiarów oświetlenia na poszczególnych stanowiskach pracy i ich zgodność z normami. Należy pamiętać, że nieprawidłowe oświetlenie może być w wielu przypadkach czynnikiem potęgującym zagrożenia, a zawsze pogarsza komfort pracy.

Punkt 4. Statystykę zdarzeń potencjalnie wypadkowych, tj. wszystkich takich zdarzeń, które tylko dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności nie doprowadziły do wy­padku. Ważne jest przy tym, aby dane liczbowe uzupełnić o przyczynę powstania zdarzenia i skuteczność podjętych działań zapobiegawczych.

Punkt 5. Statystykę awarii z opisem ich przyczyn i potencjalnych skutków dla praco­wników, zawierającą skuteczność akcji ratowniczych oraz skuteczność podjętych działań zapobiegających powstaniu podobnych zdarzeń w przyszłości.

Punkt 6. Stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości w zakresie organizacji stano­wisk pracy, stosowanych maszyn, urządzeń, narzędzi, materiałów, sposobu wyko­nywania pracy w aspekcie powstawania zagrożeń.

Punkt 7. Stwierdzone podczas kontroli sytuacje nieprzestrzegania przez pracowników przepisów oraz zasad bhp.

Punkt 8. Informacje od pracowników lub ich przedstawicieli, dotyczące nieprawidłowości stwarzających zagrożenia życia lub zdrowia na poszczególnych stanowiskach pracy, uciążliwości w wykonywaniu zadań.

Punkt 9. Wnioski z kontroli organów zewnętrznych sprawujących nadzór nad warunkami pracy i środowiska pracy - Państwowej Inspekcji Pracy, czy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a także wnioski z kontroli prowadzonych przez Państwową Straż Po­żarną, Dozór Techniczny i inne specjalistyczne instytucje.

Punkt 10. Szkolenia bhp pracowników: wstępne, okresowe, specjalistyczne - wymagane na poszczególnych stanowiskach pracy. W analizie stanu bhp powinno się uwzględnić zakres wymaganej tematyki, częstotliwość i skuteczność szkoleń (potwierdzone wynikami egzaminów i okresową kontrolą znajomości obowiązujących przepisów i zasad bhp).

Punkt 11. Badania lekarskie, z uwzględnieniem: częstotliwości, zakresu badania i stosowa­nia się do stwierdzonych zaleceń oraz przeciwwskazań do wykonywania konkret­nej pracy.

Punkt 12. Kwalifikacje pracowników do wykonywania powierzonej im pracy - w zakresie wykształcenia, uprawnień i umiejętności dla zapewnienia bezpieczeństwa własne­go, osób podległych i współpracowników.

Punkt 13. Środki ochrony zbiorowej - w zakresie ich stosowania, skuteczności i stanu tech­nicznego.

Punkt 14. Środki ochrony indywidualnej - w zakresie ich dostępności, stosowania przez pracowników oraz skuteczności.

Punkt 15. Odzież robocza i ochronna - jej dostępność i używanie, a także przydatność w wa­runkach zakładu.

Punkt 16. Instrukcje obsługi i bezpiecznego wykonywania prac - ich aktualność pod wzglę­dem merytorycznym, odpowiedzialności za organizację i wykonywanie prac, zna­jomość przez pracowników.

Punkt 17. Prace szczególnie niebezpieczne - czy są identyfikowane, czy jest sporządzany rejestr prac szczególnie niebezpiecznych, związanych ze znaczącymi zagrożeniami, czy są opracowane instrukcje lub procedury, zapewniające ich bezpieczne wykonywanie.

Punkt 18. Prace wykonywane przez co najmniej 2 osoby - czy jest sporządzony rejestr takich prac i czy jest to uwzględnione w organizacji pracy i w instrukcjach.

Punkt 19. Zakres obowiązków poszczególnych pracowników - czy określono odpowie­dzialność w zakresie bhp.

Punkt 20. Konsultacje z pracownikami (ich przedstawicielami) działań związanych z bez­pieczeństwem i higieną pracy - czy wprowadzony został ten wymóg i sposób jego funkcjonowania.

Punkt 21. Ergonomia - w organizacji stanowisk pracy, obsługiwanych maszyn, urządzeń i narzędzi, ochron osobistych oraz innych elementów wyposażenia stanowisk pra­cy, mających, czy mogących mieć niekorzystny wpływ na powstawanie zagrożeń czy komfort pracy.

Punkt 22. Podwykonawcy- czy znają przepisy bhp obowiązujące na terenie naszego zakładu i czy ich sposób wykonywania prac nie stwarza zagrożeń dla nich samych i osób trzecich.

Punkt 23. Ocena ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, szczególnie przy wykonywaniu prac związanych ze znacznymi zagrożeniami - wnioski z oceny.

---