RUMIENIOWE, RUMIENIOWO-ZŁUSZCZAJĄCE I GRUDKOWE DERMATOZY

1. rumienie

1. rumień wielopostaciowy wysiękowy Erythyma muliorme (exsudativum)

E: odgrywają różne czynniki:

zakażenia wirusowe: głównie herpes simplex, wirusy HSV1 i HSV2

zakażenia bakteryjne, głównie paciorkowce, z ognisk zakaźnych wewnątrzustrojowych

mycoplasma

leki takie jak: sulfonamidy, barbiturany, aspiryna

1. odmiana łagodniejsza (zwykła) rumienia wielopostaciowego

objawy i przebieg: zmiany są rumieniowo-obrzękowe, o rozmaitym nasileniu objawów zapalnych; wykazują skłonność do tworzenia koncentrycznych figur i obrączek. Mogą pojawiać się pęcherze (rumień wielopostaciowy pęcherzowy) oraz zmiany krwotoczne (rumień wielopostaciowy krwotoczny)

umiejscowienie: odsiebne części kończyn górnych i dolnych, ale również błony śluzowe jamy ustnej i okolic płciowych. Okres trwania jest kilkutygodniowy. Towarzyszą zwyżki temperatury, bóle stawowe i mięśniowe. Zmiany skórne są nie swędzące i niebolesne.

RR:

pokrzywka festonowata urticaria gyrata

pemfigoid

leczenie: ogólne: przyczynowe (przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe etc)

miejscowo: kremy obojętne lub z niewielką zawartością steroidów

2. odmiana ciężka rumienia wielopostaciowego

1. zespół Stevensa-Johnsona

objawy i przebieg: pęcherze na błonach śluzowych są zazwyczaj krótkotrwałe, w związku z czym przeważają nadżerki, przysychające - zwłaszcza na wargach w krwotoczne strupy. Na skórze wykwity nie różnią się wyglądem od wykwitów w rumieniu wielopostaciowym zwykłym

najczęściej umiejscowione są na błonach śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych, niekiedy oczu i nosa. Początek choroby gwałtowny z wysoka gorączką oraz bólami stawowymi. Okres trwania 3-6 tygodni.

RR:

pęcherzyca zwykła pemphigus vulgaris

pryszczyca

leczenie: ogólne: antybiotyki o szerokim spektrum działania; kortykosteroidy w dawce 60-120 mg/d.; miejscowo: 2% zawiesina Pimafucin na błony śluzowe

2. Toksyczna nekroliza naskórka Toxic epidermal necrolysis Lyell (TEN)

Objawy i przebieg: zmiany rumieniowe i pęcherzowe w obrębie skóry i błon śluzowych powodują podminowanie naskórka tak, że spełza on całymi płatami (objaw Nikolskiego). Towarzyszą temu zmiany pęcherzowe i nadżerkowe na błonach śluzowych jamy ustnej, narządów płciowych, spojówek i rogówki. Początek nagły - często po zażyciu lekarstwa.

Leczenie: podstawowe postępowanie takie jak w oparzeniach II stopnia tj. podawanie płynów wieloelektrolitowych i osocza. Cyklofosfamid 150-300mg dożylnie łącznie z prednizonem do 60 mg/d

1. Choroba Kawasaki

E: nieznana. Możliwe: zakażenie różnego rodzaju bakteriami i wirusami.

Objawy i przebieg: zmiany skórne są różne, najczęściej typu rumienia wielopostaciowego, osutek odrowatych i płonnicowych na tułowiu i kończynach. Na stopach i dłoniach stwierdza się symetryczny obrzęk i rumień. Błony śluzowe jamy ustnej i oczu wykazują objawy zapalne - czerwone zabarwienie języka. Węzły chłonne szyjne ulegają powiększeniu. Przebieg jest ostry; śmiertelność nie przekracza 2%

Leczenie: jednorazowa infuzja immunoglobuliny G w dawce 2g/kg masy ciała; podawanie salicylanów 100mg/kg masy ciała przez kilka tygodni. Kortykosteroidy zakazane!!

2. Rumień trwały Erythema fixum

E: rozmaite leki najczęściej: barbiturany, aspiryna, sulfonamidy.

objawy i przebieg: zmiany początkowo rumieniowo-obrzękowe; bardzo szybko zmieniają barwę na brunatną, leżą na powierzchni ciała Bardzo wyraźne odgraniczenie. Umiejscowienie rozmaite. Okres trwania kilku lub wielomiesięczny.

Leczenie: odstawienie leku wywołującego zmiany

3. rumień guzowaty erythema ndosum

E: niejednolita; czynnikami mogą być:

zakażenia bakteryjne: głównie paciorkowce i Yersinia enterocolitica oraz prątki gruźlicy

zakażenia wirusowe

toksoplazmoza

leki: najczęściej sulfonamidy, salicylany

może towarzyszyć chorobie Crohna i colitis ulcerosa

objawy i przebieg: wykwity guzowate, początkowo żywoczerwone, później mają odcień sinawy i sino brunatny. Są zazwyczaj mnogie, o średnicy kilku centymetrów. Nie mają tendencji do wrzodzenia. Umiejscowienie: podudzia po stronie prostowników. Okres trwania 2-6 tygodni; częściej jesienią i wiosną.

RR:

guzowate zapalenie naczyń

powierzchowne zapalenie zakrzepowe żył oraz guzowate zapalenie tętnic

róża (erysipelas)

rumień stwardniały (erythema induratum)

leczenie: ogólne: zależnie od czynników przyczynowych; miejscowo: okłady z 2% roztworu ichtiolu, maść ichtiolowa, Elocom, Locoid

4. Zespół Sweeta Dermatosis acuta febris neutrophilica

E: może być zwiastunem lub objawem ostrej mielogennej białaczki, rzadziej innych rozrostów pochodzenia szpikowego.

Objawy i przebieg: zmiany są umiejscowione na tułowiu, kończynach (głównie po stronie wyprostnej) i twarzy. Na obwodzie ognisk rumieniowych, o intensywnym czerwonym zabarwieniu, mogą tworzyć się pęcherzyki, rzadziej wykwity krostkowe. Często objawy ogólne.

Leczenie: podawanie kortykosteroidów w dawce 60mg dziennie

5. Erythema gyratum repens

E: nieznana. Zazwyczaj towarzyszy nowotworom narządów wewnętrznych, najczęściej płuc, jelit, gruczołu piersiowego i przełyku.

Objawy i przebieg: rozpoczyna się między 40 a 60 rż; częstsze u mężczyzn. Szybko szerzące się, obwodowe rumienie o koncentrycznym układzie.

RR:

glucogenoma

tinea imbricata

2. Łupież różowy Giberta Pityriasis rosea Gilbert

E: przypuszczanie co do zakaźnego charakteru schorzenia nie zostało udowodnione.

Objawy i przebieg: wykwitem podstawowym jest bladoróżowa plama o kształcie na ogół owalnym lub okrągłym, o powierzchni lekko złuszczającej się, zwłaszcza na odwodzie. Plama powiększa się odśrodkowo, osiąga nieraz kilkucentymetrowe wymiary.

Początkowo pojawia się BLASZKA MACIERZYSTA, która ma większe wymiary i zazwyczaj wykazuje wyraźne złuszczanie na obwodzie. Dopiero po 6-10 dniach wysiew licznych wykwitów. Umiejscowienie: tułów wzdłuż rozszczepów skórnych oraz odsiebne części kończyn. Okres trwania 4-6 tygodni.

RR:

grzybica skóry tinea cutis

wyprysk łojotokowy eczema seborrhoicum

łuszczyca psoriasis

leczenie: na ogół zbędne. W razie świądu zaleca się papki z 1% mentolem, ewentualnie 0,05% krem hydroksykortyzonowy

3. Liszaj płaski Lichen planus

E: nieznana, najbardziej prawdopodobny związek z procesami autoimmunologicznymi , zwłaszcza zaś z procesem reakcji typu przeszczep przeciw gospodarzowi (graft versus host reaction); związek z HBV i HCV; również wstrząsy psychiczne, leki (sole złota, neuroleptyki, środki przeciwmalaryczne)

Objawy i przebieg: wykwity są błyszczące i wieloboczne, czerwonawe lub sino fiołkowe, mogą mieć układ linijny (objaw Koebnera). Wykazują zmienność w zależności od czasu trwania i lokalizacji. Zmiany nie pozostawiają blizn.

Błony śluzowe jamy ustnej zajęte u 50% chorych. Są to linijne, drzewkowate lub obrączkowate zmętnienia nabłonka, głównie na błonach śluzowych policzków wzdłuż zgryzu zębów, na języku, rzadziej na czerwieni warg. Błony śluzowe narządów płciowych wykazują zmiany w 20-25% przypadków u mężczyzn, u kobiet znacznie rzadsze.

Paznokcie wykazują u części chorych typowe objawy: podłużne bruzdowania, spełzanie płytek lub ich zanik.

Świąd jest rozmaicie nasilony, niekiedy znaczny

Główne odmiany:

1. przerosła, czyli brodawkująca lichen plaus hypertrophicus - najczęściej zajmuje podudzia, występują zlewne ogniska hiperkeratotyczne bez typowych grudek liszaja

2. mieszkowa lichen planus follicularis - są to drobne grudki przymieskowe z hiperkeratotycznym czopem, występuje bliznowacenie w obrębie owłosionej skóry głowy (z. Grahama Little'a)

3. zanikowa lichen planus atrophicus - najczęściej układ zmian jest obrączkowaty, w części środkowej występują przebarwienia lub zanik bliznowaty

4. pęcherzowa

1. pęcherze są usadowione wyłącznie w obrębie zmian skórnych na dłoniach i stopach

2. pęcherze są usadowione zarówno w obrębie zmian skórnych, jak i na skórze nie zmienionej oraz na błonach śluzowych

RR:

łuszczyca psoriasis

pityriasis lichenoides chronica

brodawki płaskie verrucea planae

liszaj błon śluzowych różnicujemy z rogowaceniem białym, kandydozą błon śluzowych

leczenie:

1. ogólne: kortykosteroidy 40-15mg prednizonu (Encorton) dziennie, metotreksat 12,5-25 mg jeden raz w tygodniu

2. miejscowe: maści i kremy steroidowe, w przypadkach zmian przerosłych wstrzyknięcia triamcynolonu, betametazonu lub flumetazonu

Przewlekłe wrzodziejące zapalenie jamy ustnej Chronic ulceratice stomatitis

E: nieznana. W surowicy chorych występują często autoprzeciwciała skierowane przeciwko antygenom jądrowym komórek warstwy podstawnej nabłonka kolczystego.

Objawy i przebieg: nadżerki i owrzodzenia występują na błonach śluzowych policzków, języka, dziąseł i podniebienia. Czas trwania nawet do 20 lat, z okresami zwolnień i nawrotów. Bolesność znaczna.

RR:

liszaj płaski nadżerkowy błon śluzowych

afty

pemfigoid bliznowaciejący

leczenie: środki przeciwmalaryczne: 250 mg Arechinu dziennie łacznie z małymi dawkami kortykosteroidów 20-10-5mg/d

4. Erythema dyschoromicum perstans. Ashy dermatosis

E: nieznana

Objawy i przebieg: szarobrunatne plamy rozmaitej wielkości mogą być poprzedzone odczynem rumieniowatym, który jednak jest przejściowy i często nieuchwytny. Umiejscawiają się przeważnie na bocznych częściach tułowia oraz na kończynach. Nie powodują świądu. Utrzymują się przez kilka lat.

Leczenie: nie ma skutecznego leczenia

4

---