Laboratorium z gleboznawstwa i rekultywacji
I ROK INŻYNIERII ŚRODOWISKA STUDIA DZIENNE GRUPA 15ISSP B	14.04.2010
„OMÓWIENIE WARTOŚCI I PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ GLEB WYSTĘPUJĄCYCH NA DANYM OBSZARZE” Autorzy opracowania: Dominik Chrebor Mateusz Jaskulski Michał Bojdak

Kompleksy przydatności rolniczej gleb, kompleksy glebowo-rolnicze - opracowany dla obszaru Polski zespół jednostek taksonomicznych gleb. Każda jednostka grupuje gleby cechujące się zbliżonymi właściwości rolniczymi i mogące być podobnie użytkowane. Podział ten został opracowany przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa (IUNG) w oparciu o przydatność gleb do uprawy roślin wskaźnikowych i współwskaźnikowych. Za rośliny wskaźnikowe uznano ze względu na dobre wykorzystanie wilgoci w zimę, wierność plonowania, oraz wysoki udział w strukturze zasiewów gruntów ornych pszenice ozimą i żyto ozime. Dla obszarów górskich za roślinę wskaźnikową uznano owies jary. Za rośliny współwskaźnikowe uznano jęczmień jary, ziemniak, burak cukrowy, koniczynę czerwoną i łubin żółty. Nazwy wskaźnikowych i współwskaźnikowych roślin posłużyły do stworzenia nazw poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej.

Na mapie gruntowej występują kompleksy przydatności rolniczej takie jak :

- użytki zielone średnie

- gleby żytnie słabe

- zbożowo pastewne słabe

- żytni słaby

- żytni najsłabszy

Typy i podtypy gleb:

-murszowo mineralne i murszowate- typ gleb hydrogenicznych, należący do rzędu gleb pobagiennych. Przyczyną ich powstawania jest murszenie płytkich (do 30 cm miąższości) utworów torfiastych, torfowych albo mułowych.

Gleby murszowate składają się z materii organicznej, która nie przekracza 20% (w odróżnieniu do gleb murszowych, które zawierają powyżej 20% związków organicznych). Jakość gleb murszowatych zależy od:

• warunków murszenia;

• rodzaju substancji organicznej;

• rodzaju związków mineralnych.

Najlepsze jakościowo gleby tego typu powstają podczas umiarkowanego osuszania, z niskiego torfu oraz przy udziale składników ilastych. Są to gleby słabe, a najniższą jakość mają te, które w procesie murszenia powstały przy przewadze mineralizacji nad humifikacją oraz przy współudziale piasku (powoduje to brak połączenia organiczno-mineralnego wpływającego na lepszą strukturę gleby).

Zazwyczaj przeznaczone są na użytki zielone.

-czarne ziemie zdegradowane i ziemie szare - rząd gleb w obrębie którego wydziela się jeden typ czarne ziemie. Czarne ziemie powstają na utwrach mineralnych zasobnych w materię organiczną, oraz węglan wapnia, lub będących pod wpływem wód gruntowych zasobnych w kationy wapnia. Występują na obszarach płaskich obniżeń, obszarach pojeziernych, starych aluwiach, obrzeżeniach torfowisk i deluwiach. Ich powstanie jest generalnie uwarunkowane długotrwałym oddziaływaniem wysokiego zwierciadła wód gruntowych, ale kształtują się również na bardzo ciężkich glinach i iłach w warunkach utrudnionego przesiąkania wód opadowych. W Polsce takiego pochodzenia są czarne ziemie kętrzyńskie i gniewskie. Ich rozwój związany jest z obecnością roślinności łąkowo-zaroślowej lub darniowo-leśnej.

Wartość użytkowa czarnych ziem jest różna w zależności od miąższości poziomu próchniczego, fizycznych i chemicznych właściwości skał itd. Generalnie uznaje się je za gleby żyzne i bardzo żyzne. Pod względem bonitacyjnym zaliczane są do II i III klasy.
Bardzo urodzajne są czarne ziemie wykształcone z glin marglistych.

-gleby torfowe i murszowo torfowe - wraz z glebami mułowo-torfowymi wchodzą w skład gleb bagiennych. Powstają w wyniku gromadzenia się szczątków roślinności bagiennej w warunkach beztlenowych, spowodowanych silnym nawilgoceniem gruntu. Wymagają melioracji i intensywnego nawożenia. Są mało urodzajne. Głównie przeznaczane jako łąki i pastwiska.

-gleby brunatne wyługowane i brunatne kwaśne - powstają w klimacie umiarkowanym, przede wszystkim pod roślinnością lasów liściastych i mieszanych. Powstają z utworów różnego pochodzenia geologicznego i uziarnienia, zasobnych w zasady lub skał kwaśnych (np. zwietrzeliny granitów, gnejsów), a także utworów pyłowych (lessów i utworów lessopodobnych).Brunatna barwa gleb pochodzi od związków żelaza, brunatnych związków próchniczych oraz kompleksów żelazisto-próchniczno-ilastych, które w postaci cienkich otoczek powlekają ziarna glebowe.

Gatunki gleb (skład mechaniczny)

- ps - piasek słabo gliniasty

- pl - piasek luźny

Na całym terenie zmiana składu mechanicznego gleb następuje na głębokości do 50cm poza sektorem 152 gdzie zmiana składu następuje na 100cm.

Na obszarze poddanym opisowi występują bonitacyjne klasy gleb takie jak:

- IVb czyli gleby orne średniej jakości gorsze

- V czyli gleby orne słabe

- VI czyli gleby orne najsłabsze

Powierzchnia terenu poddanego opisowi przydatności glebowej wynosi 59,3 ha

Wnioski:

- w północnej części obszaru występują kompleksy glebowe o przydatności rolniczej żytniej słabej i zbożowo pastewnej słabej, a głównym typem gleb są gleby murszowate.

* roślinami nadającymi się pod uprawę w tej części terenu są gryka,seradelai wyka ozima, owies, żyto, ziemniak, marchew pastewna,łubin żółty i wąskolistny

-w centralnej części terenu występują kompleksy glebowe o przydatności rolniczej pszennej dobrej i są to gleby typu murszowa tego

* roślinami nadającymi się pod uprawę w tej części terenu są burak cukrowy, pszenica, koniczyna czerwona, lucerna siewna, rzepak ozimy, bobik, wyka jara

-w południowo-zachodnim obszarze występują gleby brunatne wyługowane i brunatne kwaśne o kompleksie przydatności żytnim słabym

* roślinami nadającymi się pod uprawę w tej części terenu są żyto, owies, gryka, ziemniak, łubin żółty, seradela i wyka ozima

---