Wykład4

Cechy współczesnych migracji: emigracja NAJCZĘSCIEJ z krajów o niższym poziomie życia,

rozwoju społ-gosp do krajów o wyższym poziomie; także z przyczyn pol,rel i etnicznych

• w KSR-dominują migracje ze wsi do duzych miast (inne żcyie na wsi niż w mieście;skutek migracji-nasilenie procesów urbanizacyjnych)

• w KWR-migracje są wielokierunkowe, przy czym nasilają się migracje miasto-wieś(ponieważ miasta są przeludnione-wysokie koszty życia, emigracja do wsi stref podagolmeracyjnych, pod wielkimi miastami, aby aspekty przestrzeni środowiskowej zostały zachowane, wyższa jakość środowiska naturalnego na wsiach)

• dominują migracje zarobkowe(poszukiwanie pracy, aby osiagnac wyzszy dochod-nie rozwoj osobisty czy rozwoj kariery, najczesciej wystepuje w relacjach miasto-wieś, czaem panstow-panstwo)

• rosnące znaczenie posiada ekouchodźstwo (z powodu przeludnienia,braku wody,skażenie środowiska,kataklizmy-dalsze przebywanie w tych warunkach jest niemożliwe, w zwiazku z tym emigracja w celu lepszych warunków)

Modele migracji:

• model klasyczny-udzielanie imigrantom obywatelstwa dotyczy tzw.”narodów imigrantów” (USA, Kanada, Australia)

• model kolonialny-(relacja imperium-kolonia)faworyzowanie imigrantów z danych kolonii ( dawne imperia kolonialne-W. Brytania, Francja)

• model gastarbeiterów-przyjmowanie imigrantów jako pracowników na określony czas, bez udzielania im obywatelstwa (Niemcy, Szwajcaria, Belgia)

• imigracja nielegalna-samowolne przekroczenie granicy lub pozostawanie w kraju przyjazdu po upływie terminu np. wizy turystycznej, nielegalni imigranci stają się marginesem społecznym

Nowe tendencje w migracjach:

• nasilenie-migracje będą liczniejsze niż kiedykolwiek przedtem

• zróżnicowanie-brak mozliwości określenia konkretnych fal migracji

• globalizacja-stopniowo migracje obejmują cały świat

• feminizacja-większość migrantów będą stanowiły kobiety

Skutki migracji na obszarach emigracyjnych:

• spadek liczby ludności i gęstości zaludnienia

• wyludnienie się(depopulacja) obszarów stało rozwiniętych PL wsch, głównie obszary wiejskie, `pustkowie demograficzne'

• zmniejszenie bezrobocia(rozładownie napięć społ;prace sezonowe nie rozwiazuja problemu bezrobocia)

• zmiany w strukturze społ-ekonom ludności „drenaż mózgów” (młodzi wykszt wyjeżdzaja za granice)

• deformacja sktruktury demograficznej (defeminizacja-spadek przyrostu naturalnego, starzenie się społ-struktura wieku zdeformowana przez odpływ ludzi młodych zmiejszenie osób w wieku produkcyjn.)

Skutki migracji w obszarach imigracyjnych:

• wzrost liczby ludności wykształconej (wzbogacenie rynku pracyduże korzyści ekon-nie ponosi koszt)

• wzrost bezrobocia(napływowi odbieraja prace mieszkańcom)

• odmłodzenie struktury wiekowej ludności(wzrost liczby osób w wieku produkcyjnym)

• wzrost wskaźnika urodzeń oraz przyrostu naturalnego

• mieszanie się kultur i zmiana struktury narodowościowej(może to powodować nasialnie się nastrojów ksenofobicznych)

• problemy z nieprzystosowaniem się imigrantów do innych warunków(infrastruktura,miejsca pracy,opieka zdrowotna, edukacja)

• nasilenie się problemów społecznych(bezdomność, alkoholizm i inne uzależnienia;wyobcowanie fizyczne imigrantów-nie potrafia się przystosowac,sa narazeni na przesladowania roznych grup przestępczych)

Międzynarodowa migracja ekonomiczna:

Koszty: Korzyści:

-wydatki na podróż, strata zarobków w okresie -wyższe zarobki

przemieszczania się -możliwość pracy i edukacji dla dzieci

-separacja od rodziny,przyjaciół,otoczenia -wyższa stopa życia

-aklimatyzacja (przystosowanie się) -nowe znajmości

-ryzyko związane ze znalezieniem pracy

TEMAT: Urbanizacja i osadnictwo miejskie

Urbanizacjakojarzy się z :

• wzrost liczby ludności zamieszkałej w miastach

• rozwój już istniejących ośrodków miejskich lub powstawanie nowych

• rozwój osad wiejskich w miastach

• wprowadzenie w osadach wiejskich stylu architektonicznego typowego dla miast

• wzrost liczby ludności zajmującej się zawodami pozarolniczymi(usługi czy przemysł)

• upowszerzchnienie się miejskiego stylu życia,np. sposób spędzania wolnego czasu

Urbanizacja:

-zjawisko rozwoju miast jako dynamicznych ośrodków gosp, społ i polit

-zespół przemian społ-eko, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast, wzrostu ich liczby, powiększania się odsetka ludnosci miejskiej oraz rozszerzania się obszarów miejskich

Płaszczyzny urbanizacji:

• demograficzna-wzrost liczby ludności w mieście i wzrost odsetka ludności miejskiej(zwiazane z przyrostem naturalnym w ludności miast lub z przemieszczaniem się ludnosci wiejskiej do miast migracje,lub przylaczennie do miast przyległych terenow wiejskich)

• ekonomiczna-wzrost liczby i odsetka ludności zatrudnionej w zawodach pozarolniczych(wzrastajaca heterogeniczność funkcjonala mierzona np. zróżnicowaniem lokalnego rynku pracy)

• przestrzenna-powiększenie się powierzchni miast, powstawanie nowych miast i tworzenie się rozległych obszarów zurbanizowanych(wchałanianie przez miasta wsi; ekspansja miasta zależy od cen ziemiim bliżej centrum tym grunty droższe)

• społeczna-upowszechnianie się miejskiego stylu życia(nie wokół gosp.dom)

Urbanizacja jest procesem który przebiega nierównomiernie jeżeli chodzi o kraj(bywa różnie w krańcach danego kraju). Działa na to wiele różnych czynników(wieloaspektowo).

Korzyści aglomeracji: dzięki temu, że mamy występowanie skupiska ludności, skupiska różnych

podmiotów gosp reprezentujace rózne rodzaje dział.gosp.; występują

ponieważ możliwa jest obniżka przeciętnych kosztów wytwarzania dóbr i świadczenia usług

• korzyści skali-1.wynikają z rozkładania się kosztów stałych, które są ponoszone niezależnie od wlk produkcji (są rozłożone na większa liczbę jednostek);2.powstają także w wyniku specjalizacji pracy, wyposażenia technicznego i obniżenia kosztów jednostkowych masowego zbytu (rynek b.dużykoszt zbytu korzystny)

• korzyści (wspólnej) lokalizacji-wynikają ze skupienia na niewielkim obszarze wielu przedsiębiorstw prowadzących różne działalności w tej samej lub pokrewnej dziedzinie gospodarki(zaleta lokalizacji: możliwość korzystania z ukształtowanego rynku kadry wykwalifikowanej, szkoły o profilach kształcących na potrzebę rynku kadry; dostęp do ośrodków badawczych, naukowych kt na terenach tych lokalizacji występuja i z pewną ich innowacyjnością z oferowaniem pewnych nowych działalności)

• korzyści urbanizacji-wynikają z występujących na obszarach zurbanizowanych powiązań różnych dziedzin działalności między sobą z gospodarką lokalną miasta(wszystkie jednostki tworza środowisko biznesowe-dostępność do np. rozbudowanych węzłow transportowych)

Problemy rozwoju miast:

• ekonomiczne-przeciążenie infrastruktury technicznej, wzrost nakładów na infrastrukturę(np. oczyszczalnie ścieków) oraz brak wolnych terenów

• społeczne-obniżenie się poziomu bezpieczeństwa ludności, dehumanizacja życia, wzrost bezrobocia, powstanie dzielnic biedy, wzrost przestępczości i patologii społecznych

• ekologiczne-degradacja środowiska(składowanie i utylizacja odpadów-Włochy; hałas, brak terenów zielonych, zanieczyszczenie środowiska)

Fazy procesu urbanizacji: zmieniają swój charakter, dynamikę w zależności od stopnia zaawansowania

1. urbanizacja (wstępna urbanizacja)- proces koncentracji ludności w centrach miast(początkowo charakter wolny,ale potem nabiera na sile;zasilany jest wzmożonych ruchem migracyjnym ludności ze wsi do miasta; brak infrastruktury stąd wszystko koncentruje się w centrum miasta) związany z rozwojem miasta, spowodowana zwiększeniem się zapotrzebowania na siłę roboczą w rozwijającym się przemyśle i usługach; faza urbanizacja dokonuje się głównie na płaszczyźnie demograficznej(zmaina miejsca przebywania ludności, zmiana struktury ludności) i ekonomicznej

2. suburbanizacja - (suburb-przedmieście)-faza rozwoju miasta polegająca na szybkim wzroście liczby ludnosci w strefie podmiejskiej(strefa zewn miasta; ludność osiedla się na przedmieściach następuje dekoncentracja ludności; w skutek rozwoju przemysłu istniejąca w centrum infrastruktura ulega przeciążeniu-pogorszenie warunków życia ludności i prowadzenia dział.gosp. w centrum miasta dlatego jest odpływ ludności do obszarów podmiejskich, WARUNEK:przedmieścia db skomunikowane z centrum; następuje przepływ zamożniejszej ludności-kogo stać idzie na przedmieścia i dojezdza do pracy; na przedmieściach osiedlaja się także imigranci

• rozwój infrastruktury na obrzeżach podmiejskich(płaszczyzna przestrzenna)

• tworzenie się miast-sypialni, z których mieszkańcy dojeżdżają do pracy

3. dezurbanizacja - intensywny odpływ ludnosci zarówno z obszarów centralnych jak i peryferyjnych na tereny bardziej oddalone( dekoncentracja ludności,słabnący napływ ludności ze wsi,nasilają się negatywne tenedencje zwiazane z suburbanizacja)

• kryzys miasta centralnego(kryzys środmieścia)- niewydolność przeciążonej infrastruktury,brak wolnej przestrzeni

• nasilają się niekorzyści aglomeracji(przeważają nad korzyściami aglomeracji)

• migracja ludności miedzy miastami(miastogłówne traci na znaczeniu,zwiększa się ranga miast średnich)

skutek: rozwój zespołów miejskich i powstawania rozległych stref zurbanizowanych - „rozlewanie miast”. (miasto rozwija się na płaszczyźnie ekonomicznej i przestrzennej)

4. reurbanizacja - jest związana ze zmiana charakteru miast (ich modeernizacja przestrzenna, funkcjonalna) w celu poprawy atrakcyjności z pkt widzenia potrzeb mieszkańców oraz inwestorów. Zmiany te dotyczą:

• restrukturyzację centrów miejskich(rewitalizacja śródmieść-renowacje,zabudowy,modernizacja zaniedbałych częsci miasta,budowa nowoczesnych obiektów:biurowe,handlowe; restrukturyzacja gospodarki miejskiej-likwidacja przemysłów uciążliwych,cięzkich;modrenizacja połączeń komunikacyjnych; polepszenie jakości środowiska-zwiększenie przestrzeni terenów zielonych otwartych)

Pozytywne skutki urbanizacji w strefie ekonomicznej:

• dobre wyposażenie miast w infrastrukturę techniczną(znacznie obniżone koszty inwestycji)

• duże zasoby wykwalifikowanej i zróżnicowanej siły roboczej

• bliskość chłonnego rynku zbytu

• możliwość wpółpracy z różnymi jednostkami(np. ośrodkami naukowo-badawczymi (B+R) badania+rozwój )

• możliwość kooperacji i integracji ekonomicznej firm(koszty mogą ulec znacznemu obniżeniu)

Pozytywne skutki urbanizacji w strefie społecznej:

• większe możliwości znalezienia pracy

• wyższe zarobki

• większa ilość czasu wolnego

• lepszy dostęp do usług, instytucji świadczących usługi(np. kulturowe,oświatowe,służby zdrowia)

• wyższy komfort życia(miasto-infrastruktura techniczna jest lepiej rozwinięta, łatwy dostęp do niej)

Negatywne skutki urbanizacji w strefie ekonomicznej:

• przeciążenie infrastruktury i konieczność ciągłej jej modernizacji (np. kongestia transportowa-niedopasowanie planów do rzeczywistości)

• nienadążanie rozwoju infrastruktury za rozwojem przestrzennym miast(rozlewanie)

• wysokie koszty utrzymania infrastruktury(podatki związane z utrzymaniem czy modernizacja)

• wysokie ceny nieruchomości (czy gruntów) i czynszów

Negatywne skutki urbanizacji w strefie społecznej:

• wysokie koszty utrzymania w mieście

• problemy mieszkaniowe (niedostateczna ilość terenów budowlanych, a jak jest to zbyt wielka cena)

• stres i depresje wśród ludności zamieszkającej miasta

• pojawienie się wokół miast dzielnic nędzy (slumsy)

• problem bezdomności

• spadek bezpieczeństwa publicznego

• postępująca alienacja(wyobcowanie) jednostki w społeczeństwie

Negatywne skutki urbanizacji w strefie ekologicznej:

• problem utylizacji rosnącej ilości odpadów

• narastający problem hałasu

• zmniejszenie się powierzchni terenów zielonych

• degradacja gleb

MIASTO (łac. civitas)

• większa jednostka osadnicza skupiająca ludność zatrudnioną w zawodach pozarolniczych

• historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzuje się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem,prowadząca miejski styl życia

• jednostka osadnicza posiadająca prawa miejskie

• czynniki miastotwórcze:

- militarne

-naturalne(złoża jakiegoś surowca)

-komunikacyjne(np.szlak handlowy)

O powstaniu miasta decyduje szereg czynników, pewnie jeden by przeważał ale inne miałyby wiekszy lub mnijszy w tym udział.

Funkcje miasta:

• działalność pełniona przez miasto, od której zależy jego powstanie i rozwój

• główne rodzaje działalności (pracy) wykonywane przez jego mieszkańców

• stanowią podstawę rozwoju miast

I.Funkcja: wielofunkcyjność miast;

-dominująca(wiodąca)

-uzupełniająca(poboczne)

Sukcesja funkcji-polega na zmianie na funkcji dominującej. Funkcje się zastępują.

II.Rodzaje funkcji miasta: klasyfikacja poprowadzona ze względu na miejsca pracy, czy są
skoncentrowane wokół uługi czy produkcji

-produkcyjne-różne rodzaje działalności produkcyjnej(np. przemysłowa)

-f.usługowe-dziedziny życia miasta, które składają się na zaspokojenie licznych potrzeb ludności w zakresie handlu, transportu, kultury, oświaty, nauki, ochrony zdrowia

IIIa.Funkcje zewnętrzne(egzogeniczne,podstawowe,miasto twórcze czy wyspecjalizowane)

• rodzaje działalności produkcyjnej lub usługowej, które są realizowane przez podmioty zlokalizowane w mieście ale skierowane na zaspokojenie potrzeb rynku zewnętrznego, pozamiejskiego

• stanowią źródło dochodów gospodarki miejskiej oraz decydują o jego rozwoju(określają bazę ekonomiczną miasta)

• określają specjalizację miasta w strukturze regionu lub kraju(związana z wlk miasta, strukturą miasta, liczbĄ mieszkańców)

IIIb.Funkcje wewnętrzne(endogeniczne,obsługa miasta)

Rodzaje działalności służące zaspokojeniu wewnętrznych potrzeb miasta:zaspokojenie potrzeb rynku

lokalnego

• obsługa wyłącznie mieszkańców miasta

• tworzą pożądane warunki życia mieszkańców miasta i decydują jak w tym mieście się mieszka, żyje

• związane z mieszkannictwem,gospodarką komunalną oraz z usługami o zasięgu lokalnym

• mają charakter wtórny-nie są przyczyną powstania i rozwoju miasta, one są i ich rozwój zależy od tego jak rozwijają się funkcje zewnętrzne

---