Pojęciem gospodarka przestrzenna określamy całokształt działalności w zakresie przestrzegania zagospodarowania i użytkowania gruntów.
Wymiar przestrzenny aktywności ludzkiej
-Zagospodarowanie przestrzenne wynika z sumy indywidualnych decyzji wielu niezależnych od siebie pomiotów, które dążą do maksymalizacji korzyści.
-Decyzje te najczęściej wywołują koncentrację zagospodarowania (np. rozwój wielkich miast)
-Mogą one prowadzić do konfliktów, niekorzystnych skutków ekonomicznych, społecznych i przyrodniczych.
Konieczność racjonalnego kształtowania przestrzeni:
- konieczność zapewnienia możliwości realizacji funkcji publicznych i ograniczenia konfliktów w przestrzeni
- tworzenia warunków do nieskrępowanego efektywnego funkcjonowania przedmiotów gospodarczych
- zapewnienia właściwych warunków do zamieszkiwania i wypoczynku
- zachowanie walorów przyrodniczych i kulturowych
Celem planowania przestrzeni jest:
wykształcacie racjonalnego układu przestrzennego bądź jego przekształcenie tak, aby dawał możliwości efektywnego i właściwego funkcjonowania oraz zapewniał możliwość trwałego rozwoju w środowisku przyrodniczym jednostki terytorialnej.
Celem planowania przestrzennego jest zapewnienie ładu przestrzennego.
Ład przestrzenny- to takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijne właściwości oraz uwzględnione w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno- gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno- estetyczne.
Ład przestrzenny można podzielić na:
- ład urbanistyczno-architektoniczny: związany z kompozycją przestrzeni, jej czytelnością logiką, rozmieszczeniem obiektów, ich kształtem i wielkością, usytuowanie terenów zielonych, sklepów, punktów usługowych, obiektów małej architektury, przebiegiem ciągów komunikacyjnych.
-ład funkcjonalny- związany z walorami użytkowymi i współwystępowaniem różnych funkcji i relacji między nimi, z nasyceniem w punkty usługowe, sklepy, obiekty rozrywkowe, rekreacyjne, ośrodki zdrowia, placówki edukacyjne,
-ład estetyczny- odzwierciedlający urodę miejsca i pstrzeni, czystości i schludności, symbolika ułatwiająca orientację i sprawne poruszanie się, szata informacyjna
-ład społeczny- wynikający z ukształtowanej sieci stosunków społecznych, wyrażający się w poziomie zażyłości i identyfikacji z miejscem i przestrzeni, w ocenie stanu bezpieczeństwa, w sile więzi sąsiedzkich, rodzaju kontaktu między bliższymi i dalszymi sąsiadami.
-ład ekologiczny- odnoszący się do wartości środowiska naturalnego, wpływający w istotny na poziom zdrowotności mieszkańców i ich samopoczucie, odbijający się na elementach składających się na ład społeczny.
Za organizację przestrzeni zapewniającą prawidłowe funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa odpowiedzialne są władze administracyjne odpowiedniego szczebla.
A w tym celu władze prowadzą politykę przestrzenna.
Polityka- działanie nakierowane na realizację założonych celów w otoczeniu niepoddającym się pełnej sterowności.
Polityka przestrzenna- działalność organów administracyjnych i planistycznych mająca na celu wypracowanie warunków realizacji określonej strategii rozwoju wraz z instrumentacją jej wdrożenia.
Skuteczność polityki przestrzennej zależy m.in. od zastosowania dobrego zestawu instrumentów odpowiednio skomponowanego z regulacji bezpośrednich i pośrednich.
Instrumenty polityki przestrzennej:
1.Bezpośrednie (nakazy i zakazy)
2. Pośrednie (charakter motywacyjny)
Jednym z najważniejszych instrumentów polityki przestrzennej jest planowanie przestrzenne.
Istnieje również inne podejście traktujące planowanie przestrzenne (plan zagospodarowania przestrzennego)jako podstawę polityki przestrzennej.
Planowanie przestrzenne:
- jest nauką o celach i sposobach racjonalnego zagospodarowania i użytkowania przestrzeni
- jest działalnością praktyczną obejmującą czynności związane z opracowaniem planów przestrzennych oraz procesem realizowania tych planów.
Bezpośrednie instrumenty polityki przestrzennej:
* miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego:
* inne:
- normy i standardy urbanistyczne, budowlane z zakresu ochrony środowiska
- przepisy z zakresu planowania przestrzennego, prawa budowlanego, gospodarki gruntami i nieruchomościami budowlanymi
- przepisy regulujące korzystanie z zasobów naturalnych, w tym przestrzeni (różne formy ochrony)
- inne
Pośrednie instrumenty polityki przestrzennej:
-informacje o dostępnych, wolnych gruntach pod zabudowę
- tworzenie zasobów gruntów w gminie pod cele publiczne
-scalanie i podziały nieruchomości
- przygotowanie właściwie uzbrojonych gruntów pod inwestycje gospodarcze
-zachęty, ulgi podatkowe, zwolnienia z podatku od nieruchomości dla inwestorów spełniających określone warunki (np. rozwiązania dla Specjalnych Stref Ekonomicznych)
- powiązanie marketingowe przyciągające inwestorów, promocja walorów przestrzennych, środowiskowych i turystycznych gminy (udział w targach, materiały promocyjne)
-wspólne projekty publiczno- prywatne
- inwestowanie w infrastrukturę i podnoszenie jej jakości.
CZYNNIKI LOKALIZACYJNE
Lokalizacja- jest to wyjaśnienie przyczyn i skutków rozmieszczenia elementów zjawisk w przestrzeni
Czynniki lokalizacji (czyli jej przyczyny) można podzielić na:
- przyrodnicze
- społeczno- gospodarcze
- polityczno- administracyjne
Formy osadnicze powstają jako przestrzenny wyraz społecznego podziału pracy.
Oczywiście istnieją również inne czynniki powodujące powstanie osad (religijne, administracyjne, usługowe) zawsze jednak związana jest z nimi konieczność pracy.
Miejsce zamieszkania i miejsce pracy są więc ze sobą nierozerwalne powiązane i analizujemy czynniki lokalizacji obu tych elementów razem.
CZYNNIKI PRZYRODNICZE:
Wpływ środowiska przyrodniczego odzwierciedla się w różnych sposobach dostosowania się człowieka do środowiska.
Sposoby te zależą od rozwoju wiedzy, techniki, kultury.
Wpływ ten zmniejsza się wraz z rozwojem cywilizacji.
Osadnictwo zajmowało początkowo tereny o najdogodniejszych warunkach naturalnych. Były to więc obszary nizin i wyżyn, o dobrych glebach i łagodnym klimacie z łatwym dostępie do wody.
Z czasem osadnictwo zaczęło rozprzestrzeniać się na tereny o bardziej niekorzystnych warunkach osadniczych.
Najważniejszym elementem środowiska przyrodniczego wpływającym na decyzje lokalizacyjne jest woda.
Woda jest niezbędna ze względów fizjologicznych zarówno człowiekowi i zwierzętom, roślinom.
Wykorzystywana jest ponadto do nawadniania, do celów komunikacyjnych i energetycznych.
Wody powierzchniowe i podziemne
-kluczowe znaczenie dla rozmieszczenia osadnictwa ma sieć wód powierzchniowych. Jej związek z siecią osadniczą widoczny jest zwłaszcza na obszarach gór, pogórzy i wyżyn. Duże jest także znaczenie głównych rzek i mórz dla rozwoju miast (komunikacja, zaopatrzenie w wodę).
- mniejszy spadek osadnictwa z wodami powierzchniowymi występuje na nizinach, gdzie łatwiejszy jest dostęp do wód podziemnych
- stosunki wodne mogą stanowić również czynnik ograniczający rozwój osadnictwa (obszary podmokłe, tereny zalewowe)- powodzie.
Warunki glebowe
- od najdawniejszych czasów kluczowym czynnikiem rozwoju osadnictwa związanego z rolnictwem była jakość gleb.
- istnieje dość ścisła zależność pomiędzy rolniczą przydatnością gleb i rodzaj prowadzonej na nich produkcji rolnej i jej intensywnością.
- rozmieszczenie użytków rolnych i wartość bonitacyjna gleb ma wpływ na układ sieci osadniczej w makro- i mikroskali.
Warunki klimatyczne:
- klimat wpływa pośrednio na większość pozostałych czynników (rodzaj fauny i flory, gleby, stosunki wodne)więc jego znaczenie jest bardzo duże.
- stanowi przede wszystkim barierę ograniczającą stałe osadnictwo ze względu na naświetlenie i temperaturę.
W skali lokalnej istotne są takie czynniki klimatyczne jak:
*temperatura (długość okresu wegetacyjnego, zasięg mrozowisk, przemarzanie gruntu)
* nasłonecznienie
*opady i wilgotność powietrza
* wiatry
* anomalii w pogodowe
Rzeźba terenu
-elementem rzeźby mającym największy wpływ na układy osadnicze są spadki terenu
- niewielki wpływ na rozmieszczenie zabudowy mieszkalnej wywiera ekspozycja stoków. Większe znaczenie ma ona jedynie na obszarach górskich, gdzie warunki klimatyczne są surowsze a różnice w nasłonecznieniu stoków północnych i południowych większe.
- gęstość sieci osadniczej maleje wraz ze względem wysokości względnej.
CZYNNIKI SPOŁECZNO- GOSPODARCZE:
Rozwój zagospodarowania przestrzennego wynika także ze stopnia rozwoju gospodarki i kultury danej społeczności.
W dziejach cywilizacji możemy wskazać3 zasadnicze fazy rozwoju:
1.Argarna: oparta głównie na rolnictwie (społeczeństwo rolnicze)-wynalazek i upowszechnienie pługa
2. Industrialna: oparta na przemyśle (społeczeństwo przemysłowe)-odkrycie sił pary i zastosowaniem maszyny parowej
3. Postindustrialna: oparta na wiedzy, innowacji (społeczeństwo informacyjne)-wynalazek i upowszechnienie mikroprocesora.
Z każdą z tych faz związane są inne sposoby zagospodarowania przestrzeni.
Faza argarna:
Ludzie, ludy żyjące z gospodarki zbierackiej, łowieckiej i pasterskie.
Rewolucja neolityczne (rolnicza)- pług pozwolił na uprawę ziemi i osiadły tryb życia.
Rolnictwo pozwoliło na utrzymanie grupy ludności nie pracujących na roli a w efekcie zróżnicowanie społeczności.
Rozwój rolnictwa a następnie wprowadzenie nowych technik w rolnictwie wpływa na intensywności charakter osadnictwa, a także na krajobraz całego obszaru.
System gospodarczy oparty w rolnictwie wytworzył sieci osiedli wiejskich i małych miasteczek rzemieślniczo- handlowych stanowiącą do dziś podstawę sieci osadniczej Europy i Azji.
Oprócz czynników przyrodniczych istotną rolę odgrywały tu zasoby siły roboczej i względy komunikacyjne.
Faza industralna:
Rewolucja przemysłowa spowodowana jest wynalezieniem maszyny parowej, energii elektrycznej i żeliwa, co doprowadziło do mechanizacji produkcji, rozwoju kolei..
Rewolucja przemysłowa doprowadziła do silnej koncentracji ludności w miastach.
Elementy antropogeniczne stają się coraz bardziej widoczne aż nabierają charakteru dominującego.
Przemysł stał się głównym czynnikiem sprawczym urbanizacji. Dla przemysłu kluczowe znaczenie miała baza surowcowa. Pojawiły się nowe miasta („surowcowe”) i konurbacje w zagłębiach surowców.
Istotnym czynnikiem lokalizacji przemysłu są zasoby wodne.
Przykład: przemysł papierniczy, chemiczny, energetyczny.
Ważne czynniki lokalizacji przemysłu to także siła robocza, rynek zbytu i infrastruktura techniczna.
Przykład: przemysł spożywczy i tytoniowy.
Rozmieszczenie zależy od rozmieszczenia ludności i rolnictwa. Gdy płody rolne szybko psujące się(mleko) lub dużo odpadów (buraki cukrowe) to bliżej upraw, zaś gdy produkt jest nietrwały i mało odpadów to bliżej rynku zbyt (cukierniczy).
Przykład: przemysł meblarski: gł. Na eksport- lokalizacja gł. przy autostradach, małe miejscowości (PL pn.-zach., R)
Przykład: przemysł poligraficzny- lokalizacja głównie w miastach ze względu na rynek zbytu i wykwalifikowaną kadrę.
Dla wielu gałęzi przemysłu w wyborze lokalizacji duże znaczenie odgrywają korzyści aglomeracji.
Korzyści aglomeracji: takie korzyści, które w danym punkcie występują, a w innym punkcie musiałyby być stworzone.
Np. skupienie wielu zakładów przemysłowych o różnych specjalizacjach umożliwia współpracę naukowo-techniczną, wymianę doświadczeń, specjalizację produkcji, wymianę towarową. Aglomeracja stanowi duży rynek zbytu i zapewnia siłę roboczą.
Z korzyściami aglomeracji związane jest zaplecze naukowe, dostęp do wykwalifikowanej kadry i baza energetyczna.
Przykład: produkcja maszyn, urządzeń i środków transportów.
Rozmieszczenie związane z wykwalifikowaną kadrą, dostępności surowców itd. (dostęp do sieci transportowej i rynku zbytu; bardziej skomplikowane technologie przy dużych miastach)
Postęp technologii budowlanych umożliwia szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego- to szansa ale jednocześnie zagrożenie Faza postindustrialna
Ignorując w pewnym sensie czynniki przyrodnicze, opiera się na nowoczesnej technice i zaawansowanych technologiach.
Wiedza, wyobraźnia i wolność są siłą napędową gospodarki społeczeństwa XXI w.
Zmniejsza się rola przestrzeni w przebiegu stosunków społecznych.
Powstają grupy społeczne funkcjonujące głównie w przestrzeni wirtualnej.
Powstają nowe formy zatrudnienia (telepraca), e-handlu i e-biznes charakteryzujące się znacznym stopniej przestrzennej dyslokacji.
Czynnikiem lokalizacji staje się dostępność do sieci telekomunikacyjnej i informacyjnej. Istotną rolę pełni także wykwalifikowana kadra.
Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa.
Powstają też nowe podziały społeczne (ci, którzy mają dostęp do nowych technologii i pozostali- wykluczeni)
Zjawisko to widoczne jest zwłaszcza na wsi- w mieście dostęp do Internetu ma 52% mieszkańców, a na wsi 45%, ważniejsza jest jednak jakość tych usług i kwalifikacje pracowników.
W ostatnim czasie wzrasta nasilenie i znaczenie migracji zachodzących na poziomie lokalnym, regionalnym i międzynarodowym.
Powstaje społeczność nie związana z jednym konkretnym miejscem (w USA co 5 mieszkaniec przeprowadza się co roku). Postępujący proces globalizacji i unifikacji form osadniczych.
Społeczność ta wymaga specyficznie ukształtowanej przestrzeni (infrastruktura transportowa oraz tworzenie miejsc, które mogą być użytkowane przez bardzo różnorodne zbiorowości)np. kaplice na lotniskach, które przynależą nie tyle do konkretnej religii ile stanowią przestrzeń „świętą”.
CZYNNIKI POLITYCZNO-ADMINISTRACYJNE
Powstawanie i rozwój osad, zarówno dawnej jak i współcześnie, często regulowane jest odrębnymi przepisami.
Od systemu polityczno- administracyjnego zależy więc w dużym stopniu struktura przestrzenna osadnictwa.
W państwach o władz absolutnej budowano ośrodki władzy podkreślające potęgę władcy, wzmacniających dumę zbiorową.
W demokratycznej Europie centralnym punktem miast był plac- przestrzeń polityczna, gdzie zbierało się zgromadzenie ludowe, możliwa była swobodna wymiana myśli. Wokół placu powstawały budynki administracyjni i użyteczności publicznej.
Akcje kolonizacyjne prowadzone były przez rząd, poprzedzane gruntownymi reformami administracyjnymi i wprowadzały odgórnie nowe, regularne układy osadnicze.
Przykładem kształtowania się osadnictwa pod wpływem czynników politycznych jest osadnictwo żydowskie.
W Europie, np. w Polsce w XVII i XVIII w. Sprowadzanie Żydów do podupadających miasteczek w celu podniesienia ich statusu stymulowania rozwoju handlu i rzemiosła.
W Izraelu- wykup ziemi w Palestynie i rozwój osad na „surowym korzeniu”, który w 1948r. doprowadził do powstania państwa Izrael (pustynia była bezpieczna, a nowoczesne metody odsalania wody i nawadniania umożliwiły rozwój osad).
Przyczyny polityczne wpłynęły również na obecny stan zagospodarowania terenów południowo- wschodniej i wschodniej Polski skąd wysiedlono po II wojnie światowej obywateli wyznania greko- katolickiego i prawosławnego.
O lokalizacji ważnych instytucji lub zakładów często (zwłaszcza dawniej) decydowały względy strategiczne.
Istotnymi czynnikami lokalizacji mogą więc być:
- system polityczny
- system administracyjny
- czynniki strategiczne (wojskowe)
-religia
Zasady kształtowania struktury i funkcji miejskich układów osadniczych (=miast)
Miasto- historycznie ukształtowany typ osiedla, wyznaczony istnieniem konkretnej społeczności cząstkowej skoncentrowanej na pewnym obszarze, o odrębnej organizacji, uznanej prawnie oraz wytwarzającej w ramach swojej działalności zespół trwałych urządzeń materialnych o specyficznej fizjonomii, która odzwierciedla odrębny typ krajobrazu.
W zależności od kraju czynnikiem wyróżniającym jest funkcja, miejski charakter, gęstość zaludnienia czy liczba ludności np.
Funkcja miast:
Miasta pełnią określone funkcje zazwyczaj kilka, ale bywa, że niektóre są wiodące-zwłaszcza w mniejszych ośrodkach.
1. Polityczno- administracyjne
- polityczne (Warszawa)
- administracyjne
2. Obronno- militarne (Modlin, Dęblin, Zamość, Hel)
3. Usługowe
-religijne: Częstochowa, Licheń, Kodeń, Wąwolnica, Krasnobród
- kulturalne: Kraków, Kazimierz Dolny
- turystyczne i wypoczynkowe: Zakopane, Sopot, Krynica Morska
- lecznicze i uzdrowiskowe: Nałęczów, Horyniec Zdrój
- edukacyjne i naukowe: Warszawa, Wrocław, Lublin, Toruń
- finansowe: Warszawa
- komunikacyjne: Warszawa, Szczecin
- handlowe: Szczecin
- obsługo ruchu nadgranicznego: Terespol
4. Produkcyjne
- rzemieślnicze: Urzędów
- przemysłowe: Stalowa Wola
Metropolie: charakteryzują się tym że są wielofunkcyjne (miasta nowoczesne)
FUNKCJE EGZOGENICZNE (przemysł na eksport, transport długodystansowy, banki obsługujące przedsiębiorstwa innych rejonach, giełdy, wyższe uczelnie i instytucje urzędowe)
F. egzogeniczne są niezbędne do rozwoju miast (napływ środków płatniczych). W praktyce jednak wiele funkcji trudnych jest do rozróżnienia.
FUNKCJE ENDOGENICZNE (gospodarka komunalna i mieszkaniowa, transport miejski, handel detaliczny, usługi dla ludności)
URBANIZACJA: zjawisko społeczne, wyrażające się w przekształceniu wielkich zbiorowisk lub ich części ze społeczności tradycyjnie wiejskich w bardziej zróżnicowaną społeczność miejską. Przekształcenie to polega na zmianie warunków i sposobu życia.
Przejawem urbanizacji jest wzrost liczby ludności miejskiej, wzrost liczby ludności utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych, zwiększenie obszarów zainwestowanych w sposób miejski.
Od drugiej połowy XXw miasta coraz dynamiczniej zaczęły rozprzestrzeniać się, wchłaniać sąsiednie miejscowości, zmieniać swój charakter stając się metropoliami złożonymi z wielu organizmów, które charakteryzują się większą dynamiką systemu gospodarczego, społecznego, ekologicznego i fizjonomicznego.
Megamiasta: powyżej 5mln mieszkańców.
1950r.: Londyn, Paryż, Moskwa, Zagłębie Ruhry, Tokio, Szonghaj.
W 2000r.: eksplozja mega miast (Azja, Indie, obie Ameryki)
Jeszcze 100lat temu 80% ludności świata mieszkała na wsi, dziś ponad połowa żyje w miastach.
Dlaczego należy stworzyć koncepcję „miasta przyjaznego człowiekowi i przyrodzie”:
Aby miasto mogło zapewnić odpowiednie warunki życia musi być jego aspekt ekologiczny.
URBANIZACJA- FAZY
1.URBANIZACJA
Faza charakteryzująca się wzrostem liczby ludności w całej aglomeracji, przy czym w centrum aglomeracji wzrost liczby ludności jest szybszy niż na obszarach zewnętrznych.
2. SUBURBANIZACJA
Faza charakteryzując się wzrostem liczby ludności w całej aglomeracji, przy czym na obszarach zewnętrznych aglomeracji liczba ludności wzrasta szybciej niż w centrum.
Efekt: suburbia (rozwój przemieści)
3. DEZURBANIZACJA
Faza charakteryzująca się zmniejszaniem się liczby ludności w całej aglomeracji, jednak z obszarów centralnych ubywa ludności szybciej niż obszarów zewnętrznych aglomeracji. Zjawisko to często określa się mianem „kryzysu śródmieścia”.
4. REURBANIZACJA
Faza w której udział ludności obszaru centralnego aglomeracji rośnie. Początkowo na skutek zahamowania tempa ubytku, a następnie na skutek wzrostu liczby ludności tego obszaru.
Miasto przyjazne człowiekowi i przyrodzie:
„Nowa Karta Ateńska”- w 1995-1998 powołana przez stowarzyszenie urbanistów.
Podkreślono, że planowanie urbanistyczne powinno popierać:
- ochrona nieodnawialnych zasobów przyrody i przestrzeni
- oszczędność energii i czyste technologie
- ograniczenie zanieczyszczeń
- unikanie i ograniczenie wytwarzanych odpadów oraz ich wtórne przetworzenie
- elastyczność podejmowaniu decyzji dla dobra lokalnej społeczności
- gospodarka terenami jako cennym zasobem
- odnowę obszarów zdegradowanych.
Dwa systemy odgrywają kluczową rolę prawidłowym funkcjonowaniu miast:
- system ekologiczny
-system infrastruktury technicznej (komunikacja)
Na system ekologiczny miasta składa się:
-zieleń publiczna (parki, ogrody, skwery, aleje, ogródki sportowe i wypoczynkowe)
- zieleń specjalnym przeznaczeniu (ogrody zoologiczne, botaniczne i działkowe, cmentarze, zieleń towarzysząca budynkom, zaułkom)
- zieleń osiedlowa (charakter społeczny, półprywatny i prywatny- ogródki, podwórza, place zabaw)
- zieleń produkcyjna (pola uprawne, lasy, sady, łąki)
Większe skupiska przyrodnicze na obszarze miast powinny być połączone w „sieć ekologiczną” połączoną pasami zieleni z obszarami zbliżonymi do naturalnych położonych poza granicami miasta. Umożliwia to nawietrznie i przewietrzanie organizmu miasta, absorpcję zanieczyszczeń oraz zahamowanie drożności korytarzy ekologicznych.
Jednym z elementów krajobrazu naturalnego powinny być tzw. „parki przyrodnicze” czyli odpowiednio rozległe obszary wewnątrz miasta.
Szczególną rolę odgrywają doliny rzeczne będące swoistym „krwioobiegiem krajobrazu”.
W Lublinie ważnym elementem struktury ekologicznej jest też sieć suchych dolinek zwanych potocznie wąwozami.
W systemie ekologicznym miasta ważną rolę pełni też zieleń towarzysząca różnym elementom infrastruktury technicznej miasta, występująca w niewielkiej skali.
Oprócz zieleni zagospodarowanej coraz bardziej powszechną praktyką jest utrzymanie w miastach zieleni naturalnej.
Niekoszone trawniki w większym stopniu poprawiają warunki klimatyczne, lepiej oczyszczają powietrze i tłumią hałas. Są także siedliskami wielu gatunków roślin i zwierząt. Przyczyniają Siudo zwiększenia bioróżnorodności a często również walorów krajobrazowych.
Zieleń w mieście spełnia wiele funkcji:
-zwiększenie różnorodności biologicznej i krajobrazowej
- tłumienie hałasu
- pochłanianie dymu i kurzu, pozioma wymiana powietrza
- przewietrzanie miasta
- łagodzenie skrajnych temperatur
- pozytywny wpływ na psychikę człowieka
- walory wypoczynkowe
- walory kulturowe.
System planowania przestrzennego w Polsce:
Ustawa- określa zasady kształtowania polityki itd.
Rada ministrów kształtuje i prowadzi politykę przestrzenną państwa, wyrażoną w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju
Samorząd województwa kształtuje i prowadzi politykę przestrzenną woj., w tym uchwala plan zagospodarowania przestrzennego województwa.
Samorząd gminy kształtuje i prowadzi politykę przestrzenną na terenie gminy, w tym uchwala studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych).
Samorząd powiatu- prowadzi w granicy swojej właściwości rzeczowej, analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego, odnoszące się do obszaru powiatu i zagadnień jego rozwoju (nie zalicza się do planów, nie uchwala żadnych dokumentów planistycznych).
Mamy więc trójszczeblowy system planowania przestrzennego.
(MPZG- jest aktem prawnym ważnym, pozostałe- to plany, sugestie, pomysły)
Zagospodarowanie naszego kraju:
CEL 1: podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającemu spójności,
CEL 2: poprawa spójności wewnętrznej kraju
CEL 3: zachowanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego
CEL 5: zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia energetyczne
CEL 6: przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego
Wprowadzenie spójności i hierarchiczności planów przestrzennych w mierze horyzontalnym i wertykalnym.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa:
- nie jest planem użytkowania terenu- nie stanowi wystarczającej podstawy do określenia lokalizacji inwestycji
- nie jest aktem prawa miejscowego- nie stanowi podstawy prawnej wydawania decyzji administracyjnych
-wiąże gminy podczas sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy:
-studium sporządzone jest w celu określenia polityki przestrzennej gminy. Sporządzane jest obowiązkowo dla całego obszaru gminy
- w sensie prawnym nie jest aktem prawa miejscowego, ustalenia w nim zawarte są jednak wiążące podczas sporządzenia Planu Miejscowego
- studium składa się z:
*części I: uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
*część II:
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego:
MPZP czyli tzw. „plan miejscowy” sporządzony jest w celu ustalenia przeznaczenia terenów w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy.
MPZP jest jedynym aktem planowania, który jest przepisem prawa miejscowego a jego rozstrzygnięcia mają moc obowiązującą i wiążą właścicieli gruntów.
Zawarte w planie miejscowym ustalenia muszą jednak wynikać ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy, a także być spójne z aktami planowania na poziomie kraju i województwa.
Zakres planu:
Obowiązkowo w planie miejscowym określa się:
1.przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowaniach.
2. zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego
3. zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu
4. zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
5. wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznej
6. parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym linie zabudowy gabarytu obiektów i wskaźniki intensywności zabudowy
7. granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów, w tym terenów górniczych, a także narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych
8. szczegółowe zasady i warunki scalania i podziału ……………. Objętych planem miejscowym
9. szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia ich
10. zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i infrastruktury technicznej.