Anioł-anielski, *anjelЪ>ańoł ms. *anjele
Bez-bzu- e:0, *bЪzЪ *bЪu
Biały a stoi po miękkiej *belЪ *bela(f. Żeńska)
Bielić-*bieliti beliti po e stoi l po l jest i nie ma warunków do przegłosu dlatego e przechodzi w enie ma warunków do przegłosu
Błoto blato pierwot. Bolto metateza
Błyszczeć-błyskać, podstawa sk+sam. Przednia, blysketi blyskelЪ
Bochen:bochna, e:0, poch. Jerowe(tylny),boxЪnЪ-Ъ:Ъ,boxЪna>e:0,boxЪnЪkЪ>boxnek(dziś bochenek)forma dopełniacza boxЬnЬka>bochenek
Bochenek-bochen-proces analogii, bo-otwarta sylaba, chen-zamknięta sylaba, bochna, e:0
Boża bogЪ bogjb lub bogja>boża, g+j=ż, *bogjajego>bozajego>bozego
Boża, bogЪ bogjЪ lub bogja>boza, g+j→z, *bogjajego>bozajego>bożego źródłem joty jest przyrostek z czas.
Bóg-bodze, boge<* o boge2, Iipal
Bóg-boże w formie wołacza e wywołało palatelizacje, g powstało z ż, pierwotnie boge,
Bóg-bożek ż:g, palatelizacja wywołana przez jer przedni bogbkЪ>bozbkЪ, I pal
Brzeg-breg>bergb metateza
Brzoza- brzezina, rze pomiędzy dwoma spółgł, po rosyj. Bierieza to jest ślad ze pierwotnie było tu berza, >brieza>brioza>brzoza (metateza), o stoi po rz czyli spółg. Miękkiej nie może być pierwotne, musiała być tu samogł e. Wcześniej była brzeza,
Chcę-kon ę/esz , kon je/jo t+j
Chłopiec c powstało z k IIIpal
Chłoszczę-chłostać, podstawą sc była grupa st,st+j
Chłoszczę-chłoszczesz, podstawą szcz była grupa st, st+j
Ciasto- w cieście, a nie pierwotne bo stoi po miękkiej z -e-, st-grupa twarda warunki do przegłosu, e w 8w. ulegało przegłosowi *tĕsto-o tylna sam. Są warunki do praegłosu
Ciasto-cieście,a stoi po spółgł. Miękkiej czyli nie jest pierwotne, testo, są warunki do przegłosu, ms. Cieście-a:e, ść-powstało z st. W ms. Końcówką jest jadź, nie uległo przegłosowi przeszło w e
Ciele-ciołek, e pierwotne
Cielesny-ciało, e:a, e poch z e, *telo *telistЪ
Cień- e poch prasłowiańskiego -e-
Ciesesny-cielisty, e z e ciało-telo, *telistЪ
Czarny-czerń, *cr`nЪ (jЪ) n-przedniojęz. Twarda crnb carny*cr`nЪ-cerń ar:er
Człowiek-człowiecza-k powstało z cz, I pal
Czółno *kl`no>clno(Ipal)
Dał-Dała-dalЪ dala, XI-XV dal dała a:a, XV-XVIII dal dala a:a, PO XVIII dal dala, w gwarach dal dala, doł dała o:a
Dąb-dęba, alt. Ę:ą*dąbЪ dąba, XI dąb dąba ą:ą, XV dąb dęba
Długo-dłużyć do XVI w dłużić pierwotnie tam gdzie ć było ti dłużiti, 1 pal. Pod wpływen i, dl`giti>dl`iziti
Dobry, dobrЬjЪ-dobraja-dobroje-kontrakcja
Dom II deklinacja u
Dom-domЪ
Domek-domЪkЪ,domЪka
Dróżka-drożek, e:0, e jerowe, *drozbka drozbkЪ
Drzewo w rosyjskim dierewo pierwot. Derwo pełnogłos
Duch dusza-sz powstało z x+j
Duch-dusze Iipal
Duchu-dusze-x powstało z sz, Ipal
Dusza dux+ja→dusa, sz powstało z pierwot x, sz:x, duxЪ duxja-ja przyrostek który tworzy derywat, x+j==sz
Dusza-duch sz:ch, sz powstało z pierwotnego ch,dux+ja=dusa duxЪ duxja-przyrostek który tworzy derywat, x+j→sz
dziedziczyć-dziady, otrzymać coś w dziadach-e poch z jadź
Dzielić-podział, dieliti-podelЪ
Dzień-dЬnЬ
Dziewica, devika-devica c powstało z k III pal
ĚЪьъ
Gąszcz- gęsty, gąscb, szcz powstało z st+j, *gąstj *gąstjb=st+j=szcz
Głupiec- c powstało z k IIIpal
Głupiec-głupca- *głupbcb *głupbca
Gród- grodu, dzięki wzdłużeniu zas. W 11 w. ma miejsce alternacja ilościowa
Gwiżdżę-gwizdać gwizdjesi zd+je
Jezioro tak jak żona
Jeździec, jeźdźca, *jezdbcb *jezdbca
Jeżdże-jeździsz, jezdją jezdisi połączenie zd+j, kon ę /isz
Jeżdżę-kon. ę/isz jeździsz jezdiszi 1os jezdją zd+j>źdż
Każę- kazać ż powstało z z+j
Klaszczę-klaskać podstawą szcz była grupa sk+j
Kłos klos kols metateza
Koniec-końca, *konbcb konbca
Korzenie-sz powstało z s+ j
Kosić-kosa sz powstało z s+j
Kościół-kościelny, *kostel-bnЪ kościelny
Kościół-kościoł ms. O kościele, *kostela m. *kostelЪ, ms. O *kostele przegłos polski
Koteczek(e analogiczne)-koteczka *kotЪcbkЪ-11w.-kotcek kotЪcbka
Kotek-kotka, e:0, *kotЪkЪ *kotЪka
Kotek-kotka, e:0, *kotЪkЪ kotЪka
Kraczę-krakać, kon. ę/esz, cz:k, w całym paradygmacie jest cz połączenie k+j
Ksiądz, dz powstało z g, III pal *knęgЪ>knędzЪ, dziś ks w prasłow kn
Kwiecień(e z jeru stoi po ć) kwietnia, e:0,
Lato-lecie, a nie pierwone
Len-lnu, *lbnЪ *lbnu e:0
Leżę-leżysz legł, do XVI w i , lezisi *legi w wyniku I pal g przeszło w rz, 1os legią
Lok-loczek I pal, k:cz
Łokieć>lokeć-do 16w pierwotne, lokcia, lokЬtЬ derywat łokietek*olkЬt, olkЬtЬkЬ-łiktek,olkЬtЬka-łoketka
Łoże-lagio, x+j=s
Łże-łgać ż:g, ź powstało z g+j, kon. Je/jo
Maczka-maczek-mak, e:0 cz:k+b Ipal, *makbkЪ *makЪ
Masełko, *maslЪko-masłko masełko-e analogiczne
Matka-matek-e poch z jeru twardego tylnego
Matka-matЪkЪ, matЪka
Mazać-marzę- ż powstało z z+j
Mąż tak jak dąb
Męczę-męczysz cz:k cz=k cz=k+j
Męczyć *mąciti I pal, cz powstało z k+j *mąkiti
Miał-mieli, a-wtórne musiało powstać z jakiejś przedniej, mĕlЪ-jadź nie może przejść w a przechodzi w e
Miażdżyć (do XVI w i)-miazga, a po miękkim mi czyli powstaje z e, zg+ sam. Przednia
Miejski-miasto-e poch. Z jadź
Mieli-miał, e poch. Z jadź
Miód II deklinacja u
Mleko>melko
Mogę-możesz, lp 1mogą 2możesz 3może lmn1możemy 2 możeci 3mogą, palat wywołana przez e
Mowa-mlva-mąłwa
Móżdżek-móżdżku-mózg, zg+ sam. Przednia mozgbkЪ
Mróz-mrozЪ-wzdłużenie zastępcze,iloczas mrozЪ mroza- XI w mroz, alt. Ilościowa o:o
Mróz-ó powstało z o, alternacja ilościowa dzięki wzdłużeniu zastępczemu 11w
Mucha-musze Iipal, sz powst z x
Mucha-muszka, sz powstało z x, muszka-muszek Ipalat. Wywołana przez jer, muxa-muxbka>musbka
Naparstek-pierscień- *pr`stenЪ(nie ma warunków do przegłosu) *naprstЪkЪ>naprstЪkЪ
Niosę-niesiesz-e:o przegłos polski e:o w 1oslp i w 3oslmn. jest -o- a w pozostałych osobach jest e, w 1oslp i w 3oslmn nastąpił przegłos(były warunki). W prasłowiań. Czas. Zakończone na -ę- zmieniały-ę- na -ą-. 1oslp.*nesą>ńosą,2oslp.nesesc>ńeśes, 3oslp. NesetЪ, 1oslmn.nesemЪ, 2oslmn. Nesete,3oslmn nesątЪ
Noga, ż powstało z g
Nos-nosa, nosЪ nosa, XI w. nos nosa, wzdłużenie zastepcze, iloczas
Nóżka ż powstało z g I pal
Nóżka-nóżek, e:0, *nożbka nożbkЪ
Ogródek-ogródka, *ogrodЪkЪ ogrodЪka
Oko- o oce IIpal
Opuszczę-opuścić, 1os lp-opustją st+j, jeśli i znalazło się po spółgł a przed sam. Przechodziło w j
Osiedleni-osiedlony, e pierwotne
Osiedlić się- siodło, e poch z pierwotnego e
Owca, ovbca-ovЪca, c powstało z k III pal
Piana- pienić się *pena peniti-nie ma warunków do przegłosu więc e przechodzi w e
Piec- k powstało z cz, w 1os końcówka w prasłowiańsczyź nie była końcówką ę lecz ą, w pozostałych formach e wywołało palatelizację, I pal.
Pieczesz-I pal
Pieczony-pieczeń. E pierwotne
Pieniądz dź powstało z g III pal *penęgЪ>penędzЪ
Pień:pnia, e:0, pЬnЬ, pЬne
Pień-Pnia, e:0, pbnb *pbne dawniej pbne, e poch z jeru
Pierścień-naparstek, *prśtenb -niema warunków do przegłosu>perśćeń*naprstЪkЪ-st przedniojęzyk. Twarda>naprstЪkЪ
Pies-psa , pbsЪ- pbsa e poch z jeru miękkiego mocnego
Pies-psa, e:0, pbsЪ-pЬsa, pЬsЬkЬ>psek, pЬsЬka>peska
Płaca *platja-przyrostek ja, płacić t+j, platisi, platją
Płacą- zapłata c powstało z t+j platisi platją zapłata-platja t:t`
Płacę-płacisz-płaca, ć:c mogło powstać tylko z t tylko z t+j
Płacz- płakać- plak+jb(sufiks r.m)>placb, płacz-derywat od czas. Płakać, g+j=z
Płaczek=cz powstało z k Ipal
Płakać, płaczę, płaczesz(cz poch z k+j),płacze,płaczemy,płaczecie,płaczą-cz pochodzi z k, plakjexi→placesi. Płacz-płakać plak+jЪ(sufiks r.m.)>placЪ, płacz-derywat od czasownika płakać -cz poch z k+j, plakjexi<placesi
Płaszczyzna teren płaki, szcz powstało z sk+sam. Przednia
Popiół-popioł, o popiele-*popela>popola m. *popelЪ ms. *popele>popele przegłos polski e:o, derywaty: popiół-popielniczka, temat-*popel-sufiks bnicbka
Poszczę-pościsz post, kon. ę/isz, st+j postiszi, 1os postją
Poziomka tak jak ziomek
Proch-proszek I pal
Proszek- proszku, e:0, *prosbkЪ prosbka I pal, sz powstało z x w I pal
Proszę- prosisz-sz powstało z s+j, wpływ joty na spół przedniojęz., prosę prosisz
Prowadzą-prowadzisz, kon. ę/isz, dź:dz, dz powstało z d+j (j poch z i)prowadiszi prowadią
Puszcza-pustynia pusty, pust+ja, st+j>szcz
Pyszczy-pysk, sk+j, pyskiti
Rak-race, IIpal
Rączka cz powstało z k I pal
Ręcze-ręczysz-ręka, ręcziszi, cz powstało z k I pal, 1os *rękia>rękja, cz powstało z k+j
Ręcznik-cz powstało z k Ipal
Roczek-roczka- pierwotnie jer przedni wywołał palat,
Rok-roczek-cz:k, roczek-roczka-pierwotnie rej przedni wywołal palatelizację, rokЪ rokbkЪ>rocbkЪ-1pal.
Rożek-rogЪ , rożka e:0 Ipal, *rogbkЪ
Różdżka-różdżek-rózga, rózgЪka, zg+ sam. Przednia
Ruch-ruszyć, po sz stoi y do XVI w stało i ruszić, w wyniku 1 pal. Po ch stoi i
Rybak-rybace II pal
Rzucę- rzucisz-rzut, d+j=c
Samiec-samca, sambcb-sambca
Sejm- pierwotnie *sjem *sЪjbmЪ *sЪjbna sejm- e jest analogiczne
Sen:snu e:0, *sЪnЪ, *sЪna,Ъ:Ъ>e:0
Sen-snu-*sЪna,*sЪnЪ e:0-, e poch z jeru tylnego mocnego, sЪnЪ, sЪna, Ъ:Ъ e:0
Serce-sirdźce>sirćce>sirce>śerce po wpływem j. Czeskiego ś zamienia się w s
Serduszko-srdbko jer przedni IIIpal, kw VIIIw przekształciło się w c
Siodło-sielski, o jest wtórne, musiało powstać z e, *selo>śolo, *sel-bskЪ(sielsko)
Siostra tak jaj żona
Słudzy-sługa-służyć, *slugi po dz musiało stać i , bo dz jest funkcjonalnie miękkie, dz=g+i2 II PAL
Służebnica Ipal pod wpływem -e-służka służce służka:służek e:0 e z jeru służka k:c *sluzbka *sluzbkЪ
Służebnica:sługa ż:g Iipal, *slugbbЪnika, w sufiksie ica c zawsze z III pal
Służę- służyć Ipal, *slugiti g+j, służę: sługa ż:g służysz *slugisi slugją
Srogi srogisi srogią-srogją
Stolec-stolca, e:0 *stolbcb *stolbca
Stołeczek(1e analogiczne)-stołeczka *stolЪcbkЪ stolЪcbka
Stołek-stołka, *stołЪkЪ *stołЪka
Stożek stóg Ipal, stogЪkb, stożyć-do 16w. w -i- stogi,
Strzegę-strzeżesz I pal
Syn II deklin u
Śmierć-martwy, *mr`tЪvЪ> mrtЪvЪ>martwy, *sbmr`tb>śmierć
Środek-środa, pierwotnie szszodek pośszód sjeredina
Światło- śviatło, swĕtlo-grupa tl grupa twarda, świetle po tl stało jadź, które przekształciło się w e
Światło-a wtórne z jadź, *swetlo-tl-grupa twarda są warunki do przegłosu e w a
Świecki-świat, e z e
Tarnów-tr`novЪ>tarnovЪ>trnovЪ
Tąszczyć-taskać sk+i
Uczeni-uczony, e pierwotne
Warta-zawarcie-wiercić, *ve`titi>v`ercić, *vr`ta>vrta>varta,
Wianek-wieniec, e:0, *venЪkЪ *venbcb
Wiaterek(e analogiczne)-wietrzyk, *vetrЪ vetЪtb-11w. wiatrek-wiatrka *vetrikЪ-wietrzyk
Wiatr- wietrze,*vetrЪ vetre
Wiedzieć-wiadomość- e z e, e:a
Wieniec c powstało z k IIIpal
Wierzch- II deklinacja u
Wierzyć-wiara, *weriti wera, e z e, e:a, e poch z jadź
wilk
Wilk-wilce Iipal, twardotemat. O/jo, r.m, vlkЪ
Wioska-wieś o po spółgł miękkiej przed s , e poch jerowego, e poch. Z jeru nie mogło ulec przegłosowi, przed o stoi spółg. Miekka czyli nie jest pierwotne, stała sam. Przednia -e-, po o stoi -s-, wioska-wieś-e wtórne pochodzenia jerowego(j. Miękki), o nie wynika z przegłosu, proces analogii, wieś *vbsb, vbsЪka>veska, e zmieniło się w o w procesie analogii
Wlec wlekti
Wlecze-wlokę cz:k, cz powstało z k I pal
Wloke-wleczesz-wloką-nie ma warunkow do przegłosu, o jest wynikiem analogii
Władać-władza, dz powstało z d+j
Wół II deklinacja u
Wóz-wozu, XI w. voz-voza o:o, *vozЪ voza, XV-XIX voz-voza o:o, po XIX vus:voza(u) u:o, alternacja ilościowa dzięki wzdłużeniu zastep. W 11 w
Wrzód-wrzodu, ó:o, było tu wzdłóż. Zastepcze, jeszcze wcześniej było e wrzedЪ>werdЪ
Wszystek- sz poch z ch w III pal
Wszystek sz pochodzi z ch III pal
Wziął-*vzęlЪ vzęli vzęla, XI vzęlЪ ę:ę, XIII-XV vźąl vźąli, od XV vząl vźęli
Zajączek-zając Ipal cz:c, *zajękЪ -zajęcbIIIpal, zajączek:zajączka e:0, e poch z jeru b mogło przechodzić w c lubcz zajęcbkЪ zajękЪk
Zaproszenie zaproszony-e pierwotne
Ząb tak jak dąb
Zieleń- zioło- dwa e pierwotne
Zielony-zioło, e:o *zelenЪ
Ziomek-pochodzi od wyrazu ziemia, forma analogiczna, *zemЪkЪ
Złoto zlato zolto metateza
Zmizna-zmienić, *zmena, zmeniti
Żona-zonie- o stoi przed spółgł miękką,regularnie jest żona-żenie, poprzez analogie zmieniło się w żona-żonie
Żółć-*gl`tb>zltb (Ipal
1