gramatyka historyczna-egz, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna


Anioł-anielski, *anjelЪ>ańoł ms. *anjele

Bez-bzu- e:0, *bЪzЪ *bЪu

Biały a stoi po miękkiej *belЪ *bela(f. Żeńska)

Bielić-*bieliti beliti po e stoi l po l jest i nie ma warunków do przegłosu dlatego e przechodzi w enie ma warunków do przegłosu

Błoto blato pierwot. Bolto metateza

Błyszczeć-błyskać, podstawa sk+sam. Przednia, blysketi blyskelЪ

Bochen:bochna, e:0, poch. Jerowe(tylny),boxЪnЪ-Ъ:Ъ,boxЪna>e:0,boxЪnЪkЪ>boxnek(dziś bochenek)forma dopełniacza boxЬnЬka>bochenek

Bochenek-bochen-proces analogii, bo-otwarta sylaba, chen-zamknięta sylaba, bochna, e:0

Boża bogЪ bogjb lub bogja>boża, g+j=ż, *bogjajego>bozajego>bozego

Boża, bogЪ bogjЪ lub bogja>boza, g+j→z, *bogjajego>bozajego>bożego źródłem joty jest przyrostek z czas.

Bóg-bodze, boge<* o boge2, Iipal

Bóg-boże w formie wołacza e wywołało palatelizacje, g powstało z ż, pierwotnie boge,

Bóg-bożek ż:g, palatelizacja wywołana przez jer przedni bogbkЪ>bozbkЪ, I pal

Brzeg-breg>bergb metateza

Brzoza- brzezina, rze pomiędzy dwoma spółgł, po rosyj. Bierieza to jest ślad ze pierwotnie było tu berza, >brieza>brioza>brzoza (metateza), o stoi po rz czyli spółg. Miękkiej nie może być pierwotne, musiała być tu samogł e. Wcześniej była brzeza,

Chcę-kon ę/esz , kon je/jo t+j

Chłopiec c powstało z k IIIpal

Chłoszczę-chłostać, podstawą sc była grupa st,st+j

Chłoszczę-chłoszczesz, podstawą szcz była grupa st, st+j

Ciasto- w cieście, a nie pierwotne bo stoi po miękkiej z -e-, st-grupa twarda warunki do przegłosu, e w 8w. ulegało przegłosowi *tĕsto-o tylna sam. Są warunki do praegłosu

Ciasto-cieście,a stoi po spółgł. Miękkiej czyli nie jest pierwotne, testo, są warunki do przegłosu, ms. Cieście-a:e, ść-powstało z st. W ms. Końcówką jest jadź, nie uległo przegłosowi przeszło w e

Ciele-ciołek, e pierwotne

Cielesny-ciało, e:a, e poch z e, *telo *telistЪ

Cień- e poch prasłowiańskiego -e-

Ciesesny-cielisty, e z e ciało-telo, *telistЪ

Czarny-czerń, *cr`nЪ (jЪ) n-przedniojęz. Twarda crnb carny*cr`nЪ-cerń ar:er

Człowiek-człowiecza-k powstało z cz, I pal

Czółno *kl`no>clno(Ipal)

Dał-Dała-dalЪ dala, XI-XV dal dała a:a, XV-XVIII dal dala a:a, PO XVIII dal dala, w gwarach dal dala, doł dała o:a

Dąb-dęba, alt. Ę:ą*dąbЪ dąba, XI dąb dąba ą:ą, XV dąb dęba

Długo-dłużyć do XVI w dłużić pierwotnie tam gdzie ć było ti dłużiti, 1 pal. Pod wpływen i, dl`giti>dl`iziti

Dobry, dobrЬjЪ-dobraja-dobroje-kontrakcja

Dom II deklinacja u

Dom-domЪ

Domek-domЪkЪ,domЪka

Dróżka-drożek, e:0, e jerowe, *drozbka drozbkЪ

Drzewo w rosyjskim dierewo pierwot. Derwo pełnogłos

Duch dusza-sz powstało z x+j

Duch-dusze Iipal

Duchu-dusze-x powstało z sz, Ipal

Dusza dux+ja→dusa, sz powstało z pierwot x, sz:x, duxЪ duxja-ja przyrostek który tworzy derywat, x+j==sz

Dusza-duch sz:ch, sz powstało z pierwotnego ch,dux+ja=dusa duxЪ duxja-przyrostek który tworzy derywat, x+j→sz

dziedziczyć-dziady, otrzymać coś w dziadach-e poch z jadź

Dzielić-podział, dieliti-podelЪ

Dzień-dЬnЬ

Dziewica, devika-devica c powstało z k III pal

ĚЪьъ

Gąszcz- gęsty, gąscb, szcz powstało z st+j, *gąstj *gąstjb=st+j=szcz

Głupiec- c powstało z k IIIpal

Głupiec-głupca- *głupbcb *głupbca

Gród- grodu, dzięki wzdłużeniu zas. W 11 w. ma miejsce alternacja ilościowa

Gwiżdżę-gwizdać gwizdjesi zd+je

Jezioro tak jak żona

Jeździec, jeźdźca, *jezdbcb *jezdbca

Jeżdże-jeździsz, jezdją jezdisi połączenie zd+j, kon ę /isz

Jeżdżę-kon. ę/isz jeździsz jezdiszi 1os jezdją zd+j>źdż

Każę- kazać ż powstało z z+j

Klaszczę-klaskać podstawą szcz była grupa sk+j

Kłos klos kols metateza

Koniec-końca, *konbcb konbca

Korzenie-sz powstało z s+ j

Kosić-kosa sz powstało z s+j

Kościół-kościelny, *kostel-bnЪ kościelny

Kościół-kościoł ms. O kościele, *kostela m. *kostelЪ, ms. O *kostele przegłos polski

Koteczek(e analogiczne)-koteczka *kotЪcbkЪ-11w.-kotcek kotЪcbka

Kotek-kotka, e:0, *kotЪkЪ *kotЪka

Kotek-kotka, e:0, *kotЪkЪ kotЪka

Kraczę-krakać, kon. ę/esz, cz:k, w całym paradygmacie jest cz połączenie k+j

Ksiądz, dz powstało z g, III pal *knęgЪ>knędzЪ, dziś ks w prasłow kn

Kwiecień(e z jeru stoi po ć) kwietnia, e:0,

Lato-lecie, a nie pierwone

Len-lnu, *lbnЪ *lbnu e:0

Leżę-leżysz legł, do XVI w i , lezisi *legi w wyniku I pal g przeszło w rz, 1os legią

Lok-loczek I pal, k:cz

Łokieć>lokeć-do 16w pierwotne, lokcia, lokЬtЬ derywat łokietek*olkЬt, olkЬtЬkЬ-łiktek,olkЬtЬka-łoketka

Łoże-lagio, x+j=s

Łże-łgać ż:g, ź powstało z g+j, kon. Je/jo

Maczka-maczek-mak, e:0 cz:k+b Ipal, *makbkЪ *makЪ

Masełko, *maslЪko-masłko masełko-e analogiczne

Matka-matek-e poch z jeru twardego tylnego

Matka-matЪkЪ, matЪka

Mazać-marzę- ż powstało z z+j

Mąż tak jak dąb

Męczę-męczysz cz:k cz=k cz=k+j

Męczyć *mąciti I pal, cz powstało z k+j *mąkiti

Miał-mieli, a-wtórne musiało powstać z jakiejś przedniej, mĕlЪ-jadź nie może przejść w a przechodzi w e

Miażdżyć (do XVI w i)-miazga, a po miękkim mi czyli powstaje z e, zg+ sam. Przednia

Miejski-miasto-e poch. Z jadź

Mieli-miał, e poch. Z jadź

Miód II deklinacja u

Mleko>melko

Mogę-możesz, lp 1mogą 2możesz 3może lmn1możemy 2 możeci 3mogą, palat wywołana przez e

Mowa-mlva-mąłwa

Móżdżek-móżdżku-mózg, zg+ sam. Przednia mozgbkЪ

Mróz-mrozЪ-wzdłużenie zastępcze,iloczas mrozЪ mroza- XI w mroz, alt. Ilościowa o:o

Mróz-ó powstało z o, alternacja ilościowa dzięki wzdłużeniu zastępczemu 11w

Mucha-musze Iipal, sz powst z x

Mucha-muszka, sz powstało z x, muszka-muszek Ipalat. Wywołana przez jer, muxa-muxbka>musbka

Naparstek-pierscień- *pr`stenЪ(nie ma warunków do przegłosu) *naprstЪkЪ>naprstЪkЪ

Niosę-niesiesz-e:o przegłos polski e:o w 1oslp i w 3oslmn. jest -o- a w pozostałych osobach jest e, w 1oslp i w 3oslmn nastąpił przegłos(były warunki). W prasłowiań. Czas. Zakończone na -ę- zmieniały-ę- na -ą-. 1oslp.*nesą>ńosą,2oslp.nesesc>ńeśes, 3oslp. NesetЪ, 1oslmn.nesemЪ, 2oslmn. Nesete,3oslmn nesątЪ

Noga, ż powstało z g

Nos-nosa, nosЪ nosa, XI w. nos nosa, wzdłużenie zastepcze, iloczas

Nóżka ż powstało z g I pal

Nóżka-nóżek, e:0, *nożbka nożbkЪ

Ogródek-ogródka, *ogrodЪkЪ ogrodЪka

Oko- o oce IIpal

Opuszczę-opuścić, 1os lp-opustją st+j, jeśli i znalazło się po spółgł a przed sam. Przechodziło w j

Osiedleni-osiedlony, e pierwotne

Osiedlić się- siodło, e poch z pierwotnego e

Owca, ovbca-ovЪca, c powstało z k III pal

Piana- pienić się *pena peniti-nie ma warunków do przegłosu więc e przechodzi w e

Piec- k powstało z cz, w 1os końcówka w prasłowiańsczyź nie była końcówką ę lecz ą, w pozostałych formach e wywołało palatelizację, I pal.

Pieczesz-I pal

Pieczony-pieczeń. E pierwotne

Pieniądz dź powstało z g III pal *penęgЪ>penędzЪ

Pień:pnia, e:0, pЬnЬ, pЬne

Pień-Pnia, e:0, pbnb *pbne dawniej pbne, e poch z jeru

Pierścień-naparstek, *prśtenb -niema warunków do przegłosu>perśćeń*naprstЪkЪ-st przedniojęzyk. Twarda>naprstЪkЪ

Pies-psa , pbsЪ- pbsa e poch z jeru miękkiego mocnego

Pies-psa, e:0, pbsЪ-pЬsa, pЬsЬkЬ>psek, pЬsЬka>peska

Płaca *platja-przyrostek ja, płacić t+j, platisi, platją

Płacą- zapłata c powstało z t+j platisi platją zapłata-platja t:t`

Płacę-płacisz-płaca, ć:c mogło powstać tylko z t tylko z t+j

Płacz- płakać- plak+jb(sufiks r.m)>placb, płacz-derywat od czas. Płakać, g+j=z

Płaczek=cz powstało z k Ipal

Płakać, płaczę, płaczesz(cz poch z k+j),płacze,płaczemy,płaczecie,płaczą-cz pochodzi z k, plakjexi→placesi. Płacz-płakać plak+jЪ(sufiks r.m.)>placЪ, płacz-derywat od czasownika płakać -cz poch z k+j, plakjexi<placesi

Płaszczyzna teren płaki, szcz powstało z sk+sam. Przednia

Popiół-popioł, o popiele-*popela>popola m. *popelЪ ms. *popele>popele przegłos polski e:o, derywaty: popiół-popielniczka, temat-*popel-sufiks bnicbka

Poszczę-pościsz post, kon. ę/isz, st+j postiszi, 1os postją

Poziomka tak jak ziomek

Proch-proszek I pal

Proszek- proszku, e:0, *prosbkЪ prosbka I pal, sz powstało z x w I pal

Proszę- prosisz-sz powstało z s+j, wpływ joty na spół przedniojęz., prosę prosisz

Prowadzą-prowadzisz, kon. ę/isz, dź:dz, dz powstało z d+j (j poch z i)prowadiszi prowadią

Puszcza-pustynia pusty, pust+ja, st+j>szcz

Pyszczy-pysk, sk+j, pyskiti

Rak-race, IIpal

Rączka cz powstało z k I pal

Ręcze-ręczysz-ręka, ręcziszi, cz powstało z k I pal, 1os *rękia>rękja, cz powstało z k+j

Ręcznik-cz powstało z k Ipal

Roczek-roczka- pierwotnie jer przedni wywołał palat,

Rok-roczek-cz:k, roczek-roczka-pierwotnie rej przedni wywołal palatelizację, rokЪ rokbkЪ>rocbkЪ-1pal.

Rożek-rogЪ , rożka e:0 Ipal, *rogbkЪ

Różdżka-różdżek-rózga, rózgЪka, zg+ sam. Przednia

Ruch-ruszyć, po sz stoi y do XVI w stało i ruszić, w wyniku 1 pal. Po ch stoi i

Rybak-rybace II pal

Rzucę- rzucisz-rzut, d+j=c

Samiec-samca, sambcb-sambca

Sejm- pierwotnie *sjem *sЪjbmЪ *sЪjbna sejm- e jest analogiczne

Sen:snu e:0, *sЪnЪ, *sЪna,Ъ:Ъ>e:0

Sen-snu-*sЪna,*sЪnЪ e:0-, e poch z jeru tylnego mocnego, sЪnЪ, sЪna, Ъ:Ъ e:0

Serce-sirdźce>sirćce>sirce>śerce po wpływem j. Czeskiego ś zamienia się w s

Serduszko-srdbko jer przedni IIIpal, kw VIIIw przekształciło się w c

Siodło-sielski, o jest wtórne, musiało powstać z e, *selo>śolo, *sel-bskЪ(sielsko)

Siostra tak jaj żona

Słudzy-sługa-służyć, *slugi po dz musiało stać i , bo dz jest funkcjonalnie miękkie, dz=g+i2 II PAL

Służebnica Ipal pod wpływem -e-służka służce służka:służek e:0 e z jeru służka k:c *sluzbka *sluzbkЪ

Służebnica:sługa ż:g Iipal, *slugbbЪnika, w sufiksie ica c zawsze z III pal

Służę- służyć Ipal, *slugiti g+j, służę: sługa ż:g służysz *slugisi slugją

Srogi srogisi srogią-srogją

Stolec-stolca, e:0 *stolbcb *stolbca

Stołeczek(1e analogiczne)-stołeczka *stolЪcbkЪ stolЪcbka

Stołek-stołka, *stołЪkЪ *stołЪka

Stożek stóg Ipal, stogЪkb, stożyć-do 16w. w -i- stogi,

Strzegę-strzeżesz I pal

Syn II deklin u

Śmierć-martwy, *mr`tЪvЪ> mrtЪvЪ>martwy, *sbmr`tb>śmierć

Środek-środa, pierwotnie szszodek pośszód sjeredina

Światło- śviatło, swĕtlo-grupa tl grupa twarda, świetle po tl stało jadź, które przekształciło się w e

Światło-a wtórne z jadź, *swetlo-tl-grupa twarda są warunki do przegłosu e w a

Świecki-świat, e z e

Tarnów-tr`novЪ>tarnovЪ>trnovЪ

Tąszczyć-taskać sk+i

Uczeni-uczony, e pierwotne

Warta-zawarcie-wiercić, *ve`titi>v`ercić, *vr`ta>vrta>varta,

Wianek-wieniec, e:0, *venЪkЪ *venbcb

Wiaterek(e analogiczne)-wietrzyk, *vetrЪ vetЪtb-11w. wiatrek-wiatrka *vetrikЪ-wietrzyk

Wiatr- wietrze,*vetrЪ vetre

Wiedzieć-wiadomość- e z e, e:a

Wieniec c powstało z k IIIpal

Wierzch- II deklinacja u

Wierzyć-wiara, *weriti wera, e z e, e:a, e poch z jadź

wilk

Wilk-wilce Iipal, twardotemat. O/jo, r.m, vlkЪ

Wioska-wieś o po spółgł miękkiej przed s , e poch jerowego, e poch. Z jeru nie mogło ulec przegłosowi, przed o stoi spółg. Miekka czyli nie jest pierwotne, stała sam. Przednia -e-, po o stoi -s-, wioska-wieś-e wtórne pochodzenia jerowego(j. Miękki), o nie wynika z przegłosu, proces analogii, wieś *vbsb, vbsЪka>veska, e zmieniło się w o w procesie analogii

Wlec wlekti

Wlecze-wlokę cz:k, cz powstało z k I pal

Wloke-wleczesz-wloką-nie ma warunkow do przegłosu, o jest wynikiem analogii

Władać-władza, dz powstało z d+j

Wół II deklinacja u

Wóz-wozu, XI w. voz-voza o:o, *vozЪ voza, XV-XIX voz-voza o:o, po XIX vus:voza(u) u:o, alternacja ilościowa dzięki wzdłużeniu zastep. W 11 w

Wrzód-wrzodu, ó:o, było tu wzdłóż. Zastepcze, jeszcze wcześniej było e wrzedЪ>werdЪ

Wszystek- sz poch z ch w III pal

Wszystek sz pochodzi z ch III pal

Wziął-*vzęlЪ vzęli vzęla, XI vzęlЪ ę:ę, XIII-XV vźąl vźąli, od XV vząl vźęli

Zajączek-zając Ipal cz:c, *zajękЪ -zajęcbIIIpal, zajączek:zajączka e:0, e poch z jeru b mogło przechodzić w c lubcz zajęcbkЪ zajękЪk

Zaproszenie zaproszony-e pierwotne

Ząb tak jak dąb

Zieleń- zioło- dwa e pierwotne

Zielony-zioło, e:o *zelenЪ

Ziomek-pochodzi od wyrazu ziemia, forma analogiczna, *zemЪkЪ

Złoto zlato zolto metateza

Zmizna-zmienić, *zmena, zmeniti

Żona-zonie- o stoi przed spółgł miękką,regularnie jest żona-żenie, poprzez analogie zmieniło się w żona-żonie

Żółć-*gl`tb>zltb (Ipal

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Słowotwórstwo GR-EGZ, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Poetyka opisowa-powtórka ze stylistyki, Filologia polska, poetyka opisowa - notatki
Młoda Polska- pytania na egz, Filologia polska, Młoda Polska
Części mowy, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Skrótowce, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
KATEGORIA NOMINALNA, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
ZAIMEK, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Metody analizy słowotwórczej, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Gramatyka opisowa, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Słowotwórstwo, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
tabelka deklinacji- gram. historyczna, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Przypadek, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
historyczna -egzamin, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
Psalm l, Filologia polska, Gramatyka opisowa i historyczna
pytania 2013 (1), Filologia polska, Gramatyka historyczna
słownik lindego, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna

więcej podobnych podstron