METODYKA NAUCZANIA RUCHU

Uczenie się i nauka

Nauka - proces zdobywania wiedzy. Poszczególne nauki tworzą systemy ludzkiej działalności zmierzające do określonych celów. Nauka to wybór tej działalności.

4 elementy schematu zdobywania wiedzy:

• Fakty

• Teoria

• Przewidywania

• Uczenie się

Einstein uważał, że fakty są punktem wyjścia każdej nauki, ale i punktem docelowym.

Uczenie się

Środowisko fizyczne i społeczne ------------ uczący się

Prosty model uczenia się

Najogólniej uczenie się to „względnie trwałe zmiany tendencji do zachowywania się w pewien sposób, które są wynikiem ćwiczenia połączonym ze wzmocnieniem” (Galloway, 1922)

Nauczanie

Środowisko fizyczne i społ. ----------------------------------------

Uczący się

Nauczający-----------

------------

prosty model procesu nauczania

Nauczanie występuje wówczas, kiedy ze środowiska społecznego zostaje wyodrębniony człowiek `o specjalnym zadaniu', którym jest nauczanie.

Zasada procesu nauczenia uczeń uczy się, a nauczyciel wspomaga uczeniu się.

Nauczanie definiuje się jako organizowanie procesu uczenia się innych ludzi.

Niektórzy autorzy uważają, że głównym zadaniem nauczycieli jest „kształtowanie warunków wzmocnienia”. W takim ujęciu ważną rolę przypisuje się wzmocnieniom, które stanowią podstawowy warunek uczenia się. Powodzenie działałoby jak wzmocnienie, a zatem skłaniałoby uczącego się do dalszych prób i pogłębiania procesu uczenia się.

W innym ujęciu nauczenie to przede wszystkim, „organizowanie aktywności ucznia - wychowanka z mylą o przyswajaniu przezeń określonych wiadomości i umiejętności wykształcenia postaw wobec ludzi i świata.

Podstawowymi funkcjami działań sportowo-motorycznych w procesie uczenia się są:

• Odbieranie informacji, ich zbierani, wstępne przetwarzanie

• Przygotowanie napływających informacji, ich wstępna analiza, integracja

• Ocenianie (wartościowanie) tych informacji przez ustalenie i porównanie z informacjami już posiadanymi (w pamięci)

• Projektowanie wstępne czynności i wybranie optymalnego wariantu

• Przekształcenie programu w realną czynność

• Ocena wyników - porównywanie wyniku działania z przewidywanym celem. Informacja ta pochodzi od innych osób lub jest wynikiem samoobserwacji. Prowadzi to do modyfikacji i ulepszeń kolejnego obiegu ]spirali uczenia się'.

W tradycyjnym ujęciu procesu uczenia się samodzielnego czy też nauczania pod kierunkiem innej osoby, znajduje swoje ukoronowanie w powstaniu określonych automatyzmów danej czynności ludzkiej. Tworzą się one dzięki wielokrotnemu powtarzaniu.

W ten sposób powstała indywidualna forma reakcji i działalności ruchowej, charakteryzującą się zautomatyzowanym przebiegiem i tym, że jej wykonanie nie wymaga jakiejś specjalnej koncentracji, uwagi i myślenia nazywa się nawykiem ruchowym

Nawyk nie oznacza samej czynności, a jest nabytą zdolnością do wykonywania określonej czynności

• Nawyk zamknięty (wew.) - jest oparty przede wszystkim na warunkowym wewnętrzu (ustroju ćwiczącego), a istotą jest tu ścisłe odwzorowywanie wcześniej zaprogramowanej formy ruchu.

• W wypadku nawyku otwartego istnieje konieczność pewnego dostosowania formy ruchu do sytuacji zmieniającej się w środowisku zewnętrznym

Hotz za główne komponenty umiejętności uznaje warstwy informacyjną i energetyczną.

Z jednej, więc strony należy uzyskać psychofizyczne podstawy umiejętności, a zatem mieć odpowiednią siłę czy wytrzymałość, a także niezbędną odporność na lęk czy chęć podjęcia ryzyka, z drugiej zaś wstępne wyobrażenia tej czynności, której mamy zamiar się uczyć.

Istotą tej koncepcji jest stałe doskonalenie wewnętrznego (umysłowego) modelu, wzorca czynności, której się uczymy.

Hot nazywa wyobrażenie motoryczne kluczem sprawnego uczenia.

Uczenie się złożonych czynności ruchowych wiąże się z antycypacją umysłową działania. „Wszystko wskazuje na to, że człowiek, nie może wykonać tego czego wcześniej nie wyobraził sobie.”

ZADANIE

(działanie celowe)

wartości + możliwości

antycypacja celu

antycypacja sytuacji: wyniki:

fizyczne warunki (ogólne, specyficzne) określenie wyników

społeczne warunki określenie wielkości tolerancji różnicy

subiektywne warunki wyników od celu bądź korekta

etap wstępnej orientacji etap kontroli wyników

pamięć motoryczna

układ doświadczeń

antycypacja ------- organizacja ------ aktywne utrwalanie

czynności informacji

informacja: integracja wzmocnienia:

werbalna interioryzacja werbalne

wizualna wizualne

kinestetyczna kinestatyczne

poziom

sterowania interioryzacji regulacji

etapy realizacji czynności

Schemat uczenia się czynności ruchowych.

Trzy etapy uczenia się (od stanu nieopanowania do opanowania):

• Etap poznawczy - uczący się musi dołożyć wszelkich starań, aby dobrze zrozumieć istotę i cele czynności, której ma się uczyć.

• Etap kojarzeń - dążenie do łączenia danej umiejętności w płynną całość oraz stałymi zabieganie o osiągnięcie zamierzonego ruchu.

• Etap samodzielności: uczący staje się sam coraz sprawniejszy w identyfikacji błędów; jest jakby nauczycielem samego siebie

Zasady realizacji programu treningu:

• Zasada specyficzności

• Zasada zwiększonego obciążenia

• Zasada progresji

• Zasada uwzględniania początkowego poziomu

• Zasada indywidualnego zróżnicowania

• Zasada zmniejszania się efektów

• Zasada odwracalności zmian

Główne elementy konstrukcji programu treningu:

• Forma ćwiczeń

• Intensywność

• Czas trwania

• Częstotliwość

• Progresja ćwiczeń (skomplikowania elementów)

Struktura jednostki treningowej:

1. Rozgrzewka

2. Część główna

3. Część końcowa

Zasady dydaktyczne:

• Zasada świadomej efektywności

• Zasada systematyczności

• Zasada poglądowości

• Zasada stopniowania trudności (dostępności)

• Zasada trwałości

Kolejność w kształtowaniu umiejętności ruchowych

• Podanie ustalonej przyjętej nazwy ćwiczenia oraz jej znaczenia i możliwości zastosowania w sporcie i w życiu

• Zwięzły opis reguł działania

• Wzorcowy pokaz ćwiczenia

• Myślowa analiza i konfrontacja wyobrażeniowa o ruchu z poznanym obrazem

• Wykonywanie ćwiczeń pod kontrolą, z dodatkową werbalną i obrazową informacją nauczyciela

• Stopniowe systematyczne przejście do względnie samodzielnego wykonania ćwiczeń w coraz bardziej złożonych warunkach

Metody nauczenia

• Całościowe (syntetyczna)

• Nauczania częściami (analityczna)

• Kombinowana (mieszana)

Trening mentalny

• Polega na pobudzaniu przemyśleń i wyobrażeń o ruchu bez natychmiastowego podejmowania działania.

• Uczący się aktywizuje procesy myślowe w trakcie bezpośredniej lub pośredniej obserwacji unnych, a następnie przenosi wyobrażenie o danej czynności na własne potrzeby

Prowadzenie programu aktywności fizycznej:

• Problem - przekonanie osoby lub grupy do aktywności fiz.

• Dalej - takie postępowanie aby aktywność fizyczną uznano za trwały element stylu życia

• W Polsce tylko 6% osób jest aktywny w sposób zadowalający, 40% nie podejmuje aktywności fizycznej

Czynniki wpływające na aktywność fizyczną:

• Biologiczne (względne otłuszczenie ciała, nadmierna masa ciała)

• Psychologiczne (motywacja do ćwiczeń, wiara w skuteczność, osiągalność celów, lęki i niepokoje)

• Społeczne ( wsparcie rodziny, problemy w rodzinie, konflikty z pracą, zarobki i poziom wykształcenia)

• Behawioralne (palenie, czas wolny, poziom zaufania)

• Środowiskowe (wsparcie społeczne, lokalizacja i odpowiednie wyposażenie, prowadzący i nadzorujący początkową intensywność ćwiczeń, różnorodność form ćwiczeń, koszty finansowe)

Edukacja prozdrowotna (wychowanie zdrowotne)

System działa, których intencją jest kształtowanie prozdrowotnych zachowań, system czynności w zakresie osiągania celów wychowawczych, wyposażania w wiadomości o zdrowiu, wyrabianiu umiejętności, nawyków, sprawności, postaw. Edukacja ta to nie pomnażanie zdrowia, a proces poznawania, przyswajania wszystkiego tego, co może i powinno służyć temu celowi.

Promocja zdrowia

Proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego poprawy i utrzymania. Jest przede wszystkim przedsięwzięciem społecznym i politycznym obejmującym swoimi oddziaływaniami warunki ważne dla zdrowia ludności.

Rekreacja ruchowa

Akt fizyczny podejmowania w czasie wolnym dla wypoczynku, przyjemności i samodoskonalenia w formie ćwiczeń gimnastycznych, ćwiczeń kondycyjnych w terenie, gier ruchowych i sportowych, pływania, narciarstwa, spacerów, marszów itp.

Styl życia

Zespół postaw, zachowań i ogólnie filozofia życia jednostki lub grupy, wzory wyboru zachowań spośród alternatywnych możliwości, jakie dostępne są ludziom w zależności od ich sytuacji społeczno-ekonomicznej i łatwości z jaką są w stanie przedłożyć określone zachowania nad inne.

Zdrowie

Stan całkowitego fizycznego, psychicznego i społecznego `dobrostanu', a nie tylko brak choroby czy niepełnosprawności (WHO)

Poddająca się zmianom zdolność człowieka zarówno do osiągania pełni własnych możliwości, jak i reagowania na wyzwania środowiska.

Trening zdrowotny

Przez całe życie trwający proces, najczęściej samodzielnego kierowania utrzymaniem i poprawą zdrowia oraz hamowania procesów inwolucji poprzez akt fizyczny o zakresie obciążenia wyłącznie w tych celach zalecanym. Obciążenie to powinno być duże. Za optymalne przyjmuje się obciążenie umiarkowane.

Rehabilitacja ruchowa

Proces służący przywracaniu osobom czasowo lub trwale niesprawnym aktywności życiowej oraz sprawności psychofizycznej, przy wykorzystaniu zajęć fizycznych oraz wiedzy medycznej.

Sport niepełnosprawnych

Jest dziedziną integralną, składową systemu kultury fizycznej, a w igrzyskach paraolimpijskich uczestniczy coraz więcej krajów. Widać postęp, wzrost zainteresowanie wskazuje kierunki dalszego rozwoju, oparty jest na sporcie pełnosprawnych.

Klasyfikacja zawodników (grupy, klasy):

Wyróżnia się 3 grupy:

1. Z uszkodzeniami sensorycznymi (głusi, niedosłyszący, niewidomi, niedowidzący)

2. Z dysfunkcjami fizycznymi klasyfikacja trudna bo zawodnicy wykazują różne możliwości funkcjonalne

3. Z upośledzeniem umysłowym upośledzenie poznawcze nie muszą ograniczać zawodnika funkcjonalnie

Pierwsze igrzyska paraolimpijskie 1960 w Rzymie, a zimowe 1976 w Szwecji.

Dyscypliny oparte na istniejących z modyfikacjami.

W pracy z osobami niepełnosprawnymi stosuje się następujące zasady nauczania ruchu:

• Zasada rozpoznania kanału informacyjnego uczenia się osoby niepełnosprawnej

• Zasada rozpoznania niezbędnego poziomu rozwoju neurologicznego w nauczaniu umiejętności ruchowych

• Zasada sterowania prawa efektu

• Zasada pozytywnej zachęty

• Zasada systematyczności i zrozumienia kolejności prezentowanych umiejętności ruchowych

• Zasada przystępności umiejętności różni się ze względu na różne tempo uczenia się ćwiczących

• Zasada niezwłocznej informacji o efektach pracy

• Zasada świadomości celów

• Zasada przenoszenia wcześniej nabytych umiejętności

• Zasada zapamiętywania umiejętności ułatwia dążenie do doskonałości

Obciążenia treningowe

rozwój:

fizyczny psychiczny

motoryczny

Obciążenie treningowe (wysiłkowe) - jest to wielkość pracy określonego rodzaju i intensywności w danym ćwiczeniu, jednostce treningowej czy cyklu. W nich to skupia się całe bogactwo różnorakich reakcji i procesów funkcji i narządów uczestniczących w informacyjnym i energetycznym zabezpieczaniu pracy.

Składowe obciążeń treningowych:

Wielkość (objętość) - ilościowa charakterystyka wysiłku

Intensywność - składowa jakościowa, stosunek mocy aktualnej do maksymalnej.

Równowaga - narządem równowagi jest aparat przedsionkowy, który informuje o zmianach położenia ciała w przestrzenia i przyśpieszeniach działających na organizm. W momencie zakłócenia czynności analizatora zmienia się napięcie i siła mięśni, a także występują zaburzenia koordynacji ruchu.

Zmysł równowagi jest jednym z najwcześniej wykształconych organów czucia u człowieka. Miał duży wpływ na kształtowanie innych analizatorów.

Analizator równowagi pod wpływem stosowanych obciążeń treningowych, głównie obrotowych, szybciej podlega zmęczenia niż inne narządy organizmu człowieka.

Skoczność (zdolności skocznościowe) - należy do kompleksowych znamion motoryczności, uwarunkowanych podłożem energetyczno-informacyjnym.

- umiejętność wydźwignięcia swojego ciała na pewną wysokość przez odbicie z podłoża.

- zdolność do rozwijania maksymalnej siły w najkrótszym czasie

- rodzaj sprawności motorycznej ułatwiający pokonywanie dużych przeszkód terenowych, a także uzyskiwanie wysokich wyników w różnego rodzaju skokach.

-zdolność chwilowego pokonania siły ciężaru własnego ciała w celu przeniesienia go jak najwyżej lub jak najdalej.

Skoczność - wieloczynnikowa cecha motoryczna, uwarunkowana m.in. budową i proporcjami ciała, szybkością, siłą i elastycznością mięśni biorących udział w ruchach związanych z odbiciem oraz poziomem koordynacyjnych mechanizmów neuromięśniowych.

-kompleks motoryczny złożony z: siły, szybkości i koordynacji ruchowej.

Wieloczynnikowa funkcja dwóch zdolności podstawowych szybkości i siły oraz budowy i proporcji ciała. Wyraża moc pracy mięśni i określa zdolność przemieszczania ciała w przestrzenia poprzez fazę lotu: najwyżej, najdalej, bądź też zależnie od zaistniałej sytuacji ruchowej.

Metodyka treningu skoczności:

• Oddzielne doskonalenie siły i szybkości

• Specyficzne ćwiczenia skocznościowe:

• Ćwiczenie siły odbicia

• Właściwe ćwiczenia skocznościowe

Siła odbicia:

• Wyskoki z półprzysiadu

• Wyskoki na podwyższeniu ze zmianą nóg

• Marsz z głębokimi wypadami

• Skoki ze zmianą nóg (nożyce)

• Wyskoki z głębokiego przysiadu

• Skoki na nogach prostych

• Bieg w miejscu i lekki bieg z wysokim unoszeniem kolan

Ćwiczenie skoczności w miejscu:

• Wykonywane seriami

• Po 5-6 ćwiczeń

• Po 8-10 powtórzeń

• Seria ok. 10 minut

Skoki z rozbiegu:

• Lekkoatletyczne

• Gimnastyczne

• Wieloskoki płaskie (z miejsca i z rozbiegu)

• Skoki z nogi na nogę (dystans 10-50m) o różnym nastawieniu

• Skoki na odległość pokonanie dystansu najmniejszą liczbą skoków

• Jak najmniejsza liczba skoków w najkrótszym czasie

• Wieloskoki przez przeszkody

• Ćwiczenia skocznościowe z odbicia jedno- i obunóż związanie z pokonywaniem przeszków

• Wykonywane w seriach po 5-20 odbić

• Mogą być np. tory przeszkód

• Zeskoki w głąb

• Duże tzw. Reaktywne napięcie mięśni

• Wykonywanie pojedynczo lub w seriach 3-6 powtórzeń

• W jednej jednostce nie należy przekraczać 30 powtórzeń

• Wymaga dobrego wcześniejszego przygotowania
  

Skoki i sytuacyjne zadanie skocznościowe:

• Głównie zajęcia terenowe z pokonywaniem przeszkód naturalnych

Skoki dosiężne i specjalnie zadania techniczne:

• Wieloskoki do wysoko umieszczonych przedmiotów

• Wykonywanie zadań związanych ze skokiem lub wyskokiem

Okresy krytyczne (wzmożonej podatności):

• Dziewczynki: 9-12 lat

• Chłopcy: 13-15 lat

Najwyższy poziom:

• Dziewczynki: 17-18 lat

• Chłopcy: 19-20 lat

---