CUKRZYCA
Choroba metaboliczna charakteryzująca się niezdolnością do produkcji przez organizm człowieka insuliny przez komórki β trzustki , co prowadzi do hiperglikemii.
Insulina jest niezbędna do prawidłowego wychwytu glukozy przez tkanki obwodowe: mięsnie, tkankę tłuszczową czy wątrobę.
Indukowana cukrzycą hiperglikemia jest czynnikiem ryzyka dla zmian chorobowych w mikrokrążeniu (retinopatia, nefropatia )oraz w makrokrążeniu (neuropatie autonomiczne i peryferyjne )
Cukrzyca - jest chorobą epidemiologiczną z powodu:
wzrostu sedentarnego trybu życia
starzenia się ludzkiej populacji
wzrostu zachorowań w niektórych grupach etnicznych
Straty ekonomiczne wywołane przez cukrzycę ...
...
...
TYPY CUKRZYCY
TYP I - INSULINOZALEŻNA ( IDDM)
destrukcja komórek β powoduje całkowity brak insuliny w organizmie
pojawia się powyżej 30 roku życia
ostry początek
klasyczne objawy cukrzycy
5- 10% przypadków
rasa kaukaska, idiopatyczna ( młodzieńcza ) nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna. Charakter autoimmunologiczny
Ketokwasica - wynik nie wyrównania poziomu insuliny
TYP II - INSULINONIEZALEŻNA (NIDDM)
wspomagane wysiłkiem fizycznym
po 50 roku życia
Przyczyny - nadwaga bez skłonności do ketokwasicy, oporność na działanie insuliny, tkanki insulinozależna lub/i niewystarczająca produkcja insuliny przez komórki β trzustki
Choroba progresywna- komórki β nie są w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości insuliny
Opcjonalne współleczenie - dieta + wysiłek fizyczny
Cukrzyca ciężarnych 2- 5 % przypadków ( ryzykiem jest występowanie czynnika genetycznego w rodzinie, duża waga dziecka urodzonego (I ) > 9 Ib, 1 Ib = 453,9 )
TRANSLOKACJA TRANSPORTERÓW ( MECHANIZM )
Tkanka mięśniowa mechanizm, który może stymulować translokację transporterów na skutek wydzielania Ca siateczki ....... Skurcz mięśnia angażuje przekaźniki transporter do błony - 2 pule transporterów ( jedne zależne od insuliny, a drugie zależne od skurczu mięśni )
Skurcz mięśnia może częściowo obniżyć hiperglikemię ( jest to 20 % transportu )
< W pasie 40in gdzie 1in= 2,54cm - dla kobiet 35 in; nadciśnienie, dyslipidemia >
Cukrzyca wtórna - zaburzona gospodarka węglowodanowa w różnych chorobach i ich leczenia ( sterydy ? )
Obniżona tolerancja węglowodanów- na czczo glukoza ok. 120mg% -to sygnał do obniżonej toleracji lub test obciążenia glukozą ( wypić 75g glukozy - przebieg nieprawidłowy badany po 2 godzinach lub w próg może zostać przekroczony w trakcie obserwacji.)
Jeśli stężenie glukozy wynosi 170mg %- nie ma obecności w moczu.
Ponad 180mg % nerki nasilona diureza - co daje uczucie pragnienia przez chorych.
POWIKŁANIA
OSTRE
Hyperglikemia - źle kontrolowana cukrzyca, ketokwasica ( kwasica metaboliczna. Produkcja związków ketonowych)
Hipoglikemia- spadek poziomu cukru poniżej 70mg % z powodu złej proporcji między węglowodanami a insuliną. Powodem jest również wysiłek fizyczny o zbyt dużej intensywności lub źle zaplanowany.
Objawy:
-autonomiczne ( wegetatywne - bez udziału woli ) - drżenie, zmęczenie, pocenie się, nerwowość, niepokój, strach, sinica warg i kończyn, uczucie głodu ( wzrost stężenia adrenaliny we krwi )
Przyczyny:
spadek stężenia glukozy co powoduje wzrost stężenia glukagonu, wzrostu, kortyzolu i adrenaliny w celu utrzymania normoglikemii. Część pacjentów po pewnym czasie traci możliwość rozpoznawania hipoglikemii u siebie.
Postępowanie spożycie 15g węglowodanów
CHRONICZNE
Ślepota, nie urazowa amputacja nóg, ed-stage renal failure ( zaawansowana niewydolność nerek dializa bądź przeszczep ) i rzadziej zawał oraz choroby serca
Wysiłek fizyczny może powodować korzyści jako dodatkowy czynnik wspomagający leczenie cukrzycy u większości pacjentów. Należy ustalić program wysiłkowy w klinice w obecności lekarza i przebadać pacjenta.
TYP WYSIŁKU
o charakterze tlenowym ( aerobowe), wytrzymałościowe
spacer, pływanie, jazda na rowerze
KIEDY WYSIŁEK ?
3-5 razy na tydzień. Lepiej 5 niż 3 ponieważ transportery nie trwają w błonie cały czas i trzeba je aktywować by transport glukozy był ciągły.
Czas trwania wysiłku 20- 60 minut. Wraz z czasem trwania wysiłku dochodzi do hipoglikemii ( dlatego nie za długo ! )
Intensywność 50- 70% VO2 max. (próg przemian anaerobowych).Od niego zaczyna się intensyfikacja produkcji węglowodanów. Poniżej niego są tłuszcze. Próg przesuwa się wraz z wytrenowaniem. Na początku 50%. Intensyfikacja zawsze zaczyna się po przekroczeniu progu 50% ( u niewytrenowanych ) do max 70%
Wydatek energetyczny w ciągu tygodnia mierzony waha się od 700 - 800 Kcal / tydzień do 200tys Kcal.
20 kółek stadionu = 400kcal
Albo insulina albo wysiłek fizyczny !!!
Wysiłek siłowy przy cukrzycy TAK, ale cukrzycy związanej z powikłaniami sercowymi i układu krążenia ( kardiomiopatia cukrzycowa )
Wysiłki oporowe- warunki Valsalvy. Ciężar powinien być do 60% max możliwości ( obciążenie bez objawu Valsalvy jest poniżej 60% max. Możliwości ) nie wymaga zamknięcia głośni ! sztanga, hantle, ekspandory, - 2x/tydzień minimum.
Liczba powtórzeń 10-15 dla danego ćwiczenia.
1 set= 15 razy. 2 sety wykonywać z przerwą 3 minutową ( nie potrzeba angażować dużych grup mięśniowych; ale można)
Korzyści z ćwiczeń siłowych stymulują transportery ( z kinazy proteazy C). Trening prowadzi do hipertrofii ( przerost włókien mięśniowych). Więcej mięśni wychwytuje.
Edukacja pacjenta wyjaśnienie korzyści płynących z ćwiczeń oraz niebezpieczeństw. Pacjent zawsze może przerwać wysiłek fizyczny. Instruować o uzupełnianiu płynów podczas wysiłku 300-400ml co 15-20 minut.
Rozgrzanie przed wysiłkiem fizycznym ( + lekki wysiłek fizyczny po ćwiczeniach jako wyciszenie tzw. Coling down)
Korzyści z programu wysiłku fizycznego
TYP II - mniejsza podaż leków do stymulacji
Insulina długodziałająca ( stała, sztuczna)
Insulina krótkodziałająca ( występuje PIK)
Niekorzystne skutki
Powikłania sercowe, niedotlenienie mięśnia sercowego (cicha ischemia), wzrost ciśnienia ponad normę nie więcej niż 180mmHg ( u wysokociśnieniowca należy farmakologicznie wyrównać ciśnienie )
Efekt ortostatyczny ( utrata przytomności ) mniejszy powrót żylny ( dlatego warto robić coling down )
Ze strony mikrokrążenia wylew ( + pęknięcia naczyń oka), wzrost wraz z moczem wydalania białka ( trzeba go zatrzymać bo inaczej da to silny katabolizm i wyniszczenie organizmu)
Mikrouszkodzenia śródnabłonka (+ limfocyty i makrofagi, cholesterol, miażdżyca, zator)
Ze strony metabolizmu wysiłek może indukować hiperglikemię. Duży wyrzut z wątroby przez hormony i kwasica metaboliczna - ketokwasica. Kwasy tłuszczowe w nadmiarze blokują przewodzenie impulsu z przedsionka do komory ( przedsionek kurczy się 70 razy, komora 55 razy)
Uszkodzenia mechaniczne uszkodzenia ortopedyczne, neuropatie mięśni kończyn
OTYŁOŚĆ
Tkanka tłuszczowa
rozmieszczenie tkanki w organizmie
masa tkanki lub masa zgromadzonego w niej tłuszczu
średnia masa komórki tłuszczowej (adypocytów)
ogólna liczba adypocytów w organizmie
Syndrom X nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość chorób wieńcowych, hiperglikemia
Straty ekonomiczne
Koszty lecznicze ( na 34milionów Amerykanów 33 biliony $ na kotrolę wagi. 56,3 $ na leczenie chorób)
Miernik otyłości BMI (body mas index)
Niedowaga BMI <18,5
Norma BMI 18,5- 24,9
Nadwaga BMI 25- 29,5
Otyłość I 30- 34,9
Otyłość II 35- 39,9
Otyłość III >40
Lipodystrofia - brak tkanki tłuszczowej
Tkanka tłuszczowa - leptyna + adiponektyna + interlektyny Mają oddziaływanie systemowe ( wraz z krwią ). Brak tkanki tłuszczowej to brak tych substancji
Leptyna - reguluje apetyt
Interlektyny - doprowadza do stanu zapalnego (? )
Przyczyny otyłości
Zaburzenia regulacji ośrodka sytości i głodu ( OUN)
Zaburzenia hormonalne ( kortyzol, nadczynność / niedoczynność tarczycy )
Dodatni bilans energetyczny - czyli ilość energii przyjmowanej przewyższa zapotrzebowanie organizmu
Zmniejszenie aktywności ruchowej ( sedentarny tryb życia co zaburza bilans energetyczny )
Zmniejszenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny tkanka jest wrażliwa na hormony . Tempo stymulacji procesu 50% wart. Max. Wrażliwość u osób sedentarnych jest 10% większa w tkance tłuszczowej niż w mięśniach.
W danym czasie 10 razy więcej glukozy wejdzie do tkanki tłuszczowej niż do mięśniowej. Wzrost oporności spowoduje, że jeszcze więcej wejdzie do tkanki tłuszczowej
Wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość tkanki mięśniowej ( nie zmieniając wrażliwości tkanki tłuszczowej). Proporcja zmienia się z 1-10 do 1-2.
Wysiłek fizyczny stymuluje lipolizę rozkład tk. Tłuszczowej. Jest on aktywowany przez stymulację systemu wegetatywnego ( autonomicznego ) części współczulnej unerwiającej tk. Tłuszczową. Następuje przez to aktywacja receptorów adrenergicznych i rozkład triacyloglicerolów ( hormon lipaza hormonowrażliwa )
Pokrywanie zapotrzebowania energetycznego przez pracujące mięśnie odbywa się przy udziale substratów - w zależności od intensywności różne substraty.
Główne substraty - kwasy tłuszczowe, glukoza 80%. Ilość kwasów tłuszczowych osiąga max przy progu przemian anerobowych ( wzrost przemian węglowodanów )
Wysiłek nie może być większy niż progowy. Musi być długotrwały ( nie tak jak w przypadku cukrzycy) nawet do 1,5 godziny by zużyć dużo kalorii.
Długi wysiłek - może spowodować że metabolizm powysiłkowy będzie podwyższony ( w stosunku do przedwysiłkowego) . Im dłużej będzie się utrzymywać tym lepiej ponieważ wtedy głównym substratem są kwasy tłuszczowe.
Najlepszy wysiłek to spacer wielogodzinny- do 4h dziennie.
W ciągu 24h można stracić 100 g tłuszczu !!! 1kg-10 dni ( Jeśli dobrze się zaprogramuje trening). Odchudzanie trwa od 1 do 2 lat. Kontrola przez pomiar tkanki tłuszczowej a nie wagę !!!
Dieta
1g/1kg białko spożyte ( 4Kcal)
2400- 100%
20-30% z tłuszczów ( rozpuszczalne witaminy.) 50% nasycone, 50%nienasycone
reszta to węglowodany złożone ( ryż, ziemniaki, makaron - nie rozgotowane- bo nie posiada cukru )
nie powinno się zejść poniżej 900-1200 kcal dziennie
Skutki otyłości
zachorowalność na chorobę wieńcową
zwiększenie narażenia na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze
nadwaga zwiększa szansę na przedwczesną śmierć
Wysiłek fizyczny
zmniejsza ciężar ciała
zwiększa zużycie większej ilości kalorii w zależności od wysiłku i przyczynia się do „nieodkładania „ lub stracenia kilogramów ciężaru ciała
spacer, praca w ogrodzie, wioślarstwo, jazda na rowerze
Zmniejszenie tkanki tłuszczowej ale wzrost masy mięśniowej może być przyczyną braku zmian w ciężarze ciała lub nawet jego wzrost ( nie jest ważny ciężar ciała lecz jego skład)
Aktywność ruchowa
zmniejsza rozmiar tkanki tłuszczowej (u małoaktywnych komórka była przeładowana triglicerydami.) co powoduje zmianę w ich metabolizmie i wrażliwość na różne hormony w tym zmniejszone ilości receptorów insuliny
pozwala utrzymać ciężar ciała na stałym poziomie przez dłuższy czas ( kilkanaście lat).
Powoduje adaptację zmian metabolicznych, które odgrywają rolę w mechanizmie uruchamiania zapasów tłuszczu w organizmie
Zmniejsza się aktywność mobilizująca lipidy z tkanki tłuszczowej do tk. Mięśniowej która korzysta z kwasów tłuszczowych jako źródło energii
Trening zwiększa wrażliwość tkankową na insulinę, zmniejsza jej stężenie we krwi i zmniejsza wydzielanie tego hormonu pod wpływem glukozy.
I TAK NA ROZLUŹNIENIE KILKA ZŁOTYCH MYŚLI Z WYKŁADU
Ból fatamorganowy
Auspicjum ( w domyśle hospitalizacja bądź cokolwiek ze szpitalem związanego )
Płytka może sobie gdzieś tam coś tam jak się urwie ( mechanizm powstawania zatoru)
Taniec towarzyski to jest piękna sprawa ale gdy się przy tym nie je