MASS MEDIA - pojęcie, klasyfikacja, historia powstania.
Zainteresowanie mediami wynika z tego powodu, że same media - w skali kraju i świata - wywierają coraz większy wpływ na życie społeczne. Dzięki mediom, a zwłaszcza telewizji, ludzie wiedzą coraz więcej, zwiększają swój udział w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym. Dlatego nie sposób wyobrazić sobie dzisiaj działalności jakiejkolwiek większej instytucji, urzędu czy organizacji, które nie byłyby zainteresowane współpracą z mediami. I odwrotnie - nie ma obecnie osób, instytucji i problemów, które stanowiłyby dla mediów temat tabu.
Media zmieniły styl życia, system wartości i wzorce zachowań ludzi, grup społecznych i całych społeczeństw. Wywarły i nadal wywierają ogromny wpływ na pracę, wypoczynek, życie publiczne i polityczne, na system kształcenia i wychowania.
Mimo rosnącej roli mediów w życiu ludzi wiedza na ich temat jest nadal powierzchowna i fragmentaryczna, wielu odbiorców zachowuje się wobec nich biernie. Czytając prasę, słuchając radia czy oglądając telewizję ludzie rzadko starają się zrozumieć istotę środków masowego przekazu i uświadomić sobie specyfikę działania każdego z nich. Tymczasem posiadanie takiej wiedzy ułatwia korzystanie z mediów, dokonywanie świadomych wyborów z bogatej oferty treściowej i lepsze rozumienie tego co się odbiera.
Mass media określa się jako ogół elektrycznych i elektronicznych sposobów odtwarzania, zapisywania i rozpowszechniania obrazów i dźwięków, które stosuje się w komunikowaniu masowym w celu zorganizowania odbioru indywidualnego lub zbiorowego (A. Kłoskowska, Kultura masowa, Warszawa 1980).
Krótko mówiąc - są to techniczne sposoby przekazywania pewnych treści masowemu odbiorcy. Są definicje, w których podkreśla się odniesienie mediów do funkcji komunikowania. W tym ujęciu mass media rozpatrywane są jako środki komunikowania masowego (L. Allori, Mass media, Milano 1992).
W wielu definicjach mass mediów uwzględnia się funkcję rejestrowania treści (czyli zapisywania) co wskazuje z kolei na funkcję ich przechowywania (obrazów, dźwięków, informacji). Ta ostatnia jest szczególnie widoczna w takich mediach, jak film dokumentalny, a także w różnych formach zapisu na taśmie magnetofonowej i magnetowidowej.
We wszystkich niemal definicjach występują cztery wspólne elementy:
pośrednictwo techniki (urządzenie do odtwarzania),
przekazywane obrazy i dźwięki,
przekazujący-komunikator (autor, reżyser) oraz
masowy odbiorca.
Wyróżnia się we wszystkich mass mediach 2 podstawowe składniki:
samą treść
urządzenie techniczne (radioodbiornik, telewizor).
Klasyfikacja mediów
Najczęściej spotykanym wyznacznikiem w klasyfikacji mass mediów jest rodzaj percepcji, a więc zaangażowanie odpowiedniego zmysłu w odbiorze treści. W związku z tym wyróżnia się 3 główne grupy mass mediów;
wizualne (oddziałują na zmysł wzroku, a ich tworzywem podstawowym jest obraz: statyczny lub dynamiczny. Wizualne media statyczne to: książka, prasa, fotografia, przeźrocza, plakat, naklejki, pocztówka, znaczek pocztowy, a nawet banknoty. Dynamicznym medium jest film niedźwiękowy),
audialne (oddziałują na zmysł słuchu. Ich tworzywem podstawowym są: słowo, muzyka, hałas, cisza. Należą do tej grupy radio, taśma magnetofonowa, płyta gramofonowa i kompaktowa , a nawet telefon),
audiowizualne (oddziałują na dwa zmysły człowieka wzrok i słuch. Tworzywem podstawowym tych mediów są: słowo, obraz, muzyka, hałas, cisza. Do grupy tych mediów należą: film udźwiękowiony, telewizja, taśma magnetowidowa, przeźrocza udźwiękowione. Nową postacią mediów audiowizualnych są multimedia. Ich specyfika polega na tym, że zgodnie z nazwą łączą w sobie kilka różnych środków komunikowania: tekst, obraz, animację, narrację, wideo, muzykę).
Inna klasyfikacja mediów opiera się na typie odbioru. Wyróżnia się wówczas 4 grupy mass mediów:
media odbierane indywidualnie, np. książka, prasa, fotografia
media odbierane indywidualnie bądź zbiorowo, np. radio, taśma magnetofonowa
media odbierane głównie zbiorowo, np. telewizja, wideo
media odbierane w tłumie ,np. film kinowy, plakat.
Istnieją jeszcze inne klasyfikacje np. za podstawę bierze się możliwość dokonywania selekcji wobec treści.
Podział mediów ze względu na zaangażowanie odpowiedniego zmysłu w odbiorze treści:
Nazwy grupy mass mediów |
Na jakie zmysły oddziałują? |
Nazwy mediów |
Media wizualne |
- na zmysł wzroku |
Książka, prasa, fotografia, plakat, naklejki, znaczek, pocztowy pocztówki, komiks, gazeta telewizyjna |
Media audialne |
na zmysł słuchu
|
Radio, taśma magnetofonowa, płyta kompaktowa i gramofonowa |
Media audiowizualne |
- na zmysł wzroku i słuchu |
Film dźwiękowy, telewizja, taśma magnetowidowa |
Historia powstania mass mediów
Środek przekazu |
Data powstania |
wynalazca |
Prasa |
1605 |
Pierwsze czasopismo „Nieuwe Tijdingne” wyd. w Holandii |
Film |
1895 |
August i Louis Lumiere (pierwsza projekcja filmu w Paryżu) |
Radio |
1920 |
Guglielmo Marconi, Aleksander Popow |
Telewizja |
1926 1936 |
John L. Baird (Anglia) Stały program telewizyjny |
komputer |
1945 |
John Mauchly (pierwsza elektronowa maszyna cyfrowa „Eniac”) |
W potocznym, encyklopedycznym rozumieniu pojęcie „prasa” znaczy tyle co ogół dzienników i czasopism, ukazujących się na terenie jakiegoś kraju. Naukowe znaczenie terminu „prasa” obejmuje nie tylko dzienniki i periodyki (czasopisma), czyli tzw. prasę drukowaną, ale także media elektroniczne. Początków prasy należy szukać już u starożytnych. O pojawieniu się prasy w dosłownym tego słowa znaczeniu rozstrzygnęło pojawienie się druku (Gutenberg 1454 , Biblia). Pierwsze pisma periodyczne powstały na początku XVII. W Polsce pierwszym czasopismem o charakterze tygodnika był założony w 1661 r. „Merkuriusz Polski...”.
Za datę narodzin kina uważa się powszechnie 28 grudnia 1895. Tego dnia w Paryżu dwaj bracia Lumiere dokonali pierwszej projekcji filmu („Wyjście robotników z fabryki”, „Przyjazd pociągu na stację La Ciotat”, „Oblany ogrodnik”) .
Wynalazek radia stał się kolejnym krokiem w budowaniu kultury masowej. Odwołuje się do zmysłu słuchu, stanowił swoiste uzupełnienie filmu niemego. Pierwsza na świecie rozgłośnia radiowa w Pittsburgu (USA) rozpoczęła swą pracę 2 listopada 1920 r. Uznano to za datę narodzin radia.
W 1920 r. rozpoczęto próby nad upowszechnianiem telewizji. Prace prowadzono w Stanach Zjednoczonych i w Anglii. Emisji pierwszego obrazu telewizyjnego dokonał 26 stycznia 1926 r. Anglik John.L.Baird.. Tego samego roku zostaje zrealizowany w Stanach Zjednoczonych pierwszy w historii kina film dźwiękowy (Don Juan). Stałe programy telewizyjne zaczęto nadawać od 1936 r. W Stanach , Wielkiej Brytanii i w Niemczech.
W Polsce istniejący od 1954 r . w Warszawie Doświadczalny Ośrodek Telewizyjny nadał w 1956 pierwsze regularne programy telewizyjne.