TRANSFUZJA - przetaczanie pacjentowi krwi i jej elementów składowych (preparatów krwiopochodnych)

GRUPY KRWI:

- układ ABO ( dot.antygenów błony kom.erytr.)

A antygen A przeciwciała (osocze) anty B

B antygen B przeciwciała (osocze) anty A

0 brak antygenu przeciwciała anty A i anty B

AB antygeny A i B brak przeciwciał

Przeciwciała regularne(anty A,B,AB)i nieregularne(w wyniku immunizacji wskutek wczesniejszych przetoczeń,ciąży)

- układ Rh

• 6 Antygenów(D, d, C, c, E, e)

• 80% populacji ma antygen D czyli Rh (+)

• 20% populacji Rh(-) - brak antygenu

PRZETACZAMY KREW O GRUPACH JEDNOIMIENNYCH

„KREW UNIWERSALNA” to masa erytrocytarna grupy O Rh(-)

Oznaczanie grup krwi + próba krzyżowa : LABORATORIUM - ok. 30 min

Przed podaniem kontrola:

1. DANE PACJENTA

2. GRUPA KRWI PACJENTA

3. GRUPA KRWI PREPARATU

4. NUMER PREPARATU

5. WYNIK PRÓBY KRZYŻOWEJ

6. WAŻNOŚĆ PRÓBY KRZYŻOWEJ

7. TERMIN UPŁYWU WAŻNOŚCI PREPARATU

8. CZY OPAKOWANIE NIE NARUSZONE

9. PRÓBA BIOLOGICZNA (po przetoczeniu 10ml krwi zrobić przerwę kilkumin.)

NIEBEZPIECZEŃSTWA PRZETACZANIA

PREPARATÓW KRWI :

1. REAKCJE HEMOLITYCZNE (REAKCJE NIETOLERANCJI KRWI)

Reakcja antygen-przeciwciało:

• Uwolnienie związków rozszerzających naczynia krwionośne i zniszczeniem erytrocytów (hemoliza)

• Uszkodzenie czynności nerek, przesunięcia elektrolitów

• Osra skaza krwotoczna z powodu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC)

• przyspieszenie tętna

• ↓BP

• tachypnoe

• skurcz oskrzeli

• niepokój

• dreszcze , gorączka

• zaczerwienienie twarzy

• bóle głowy

• zaburzenia krzepnięcia krwi

• nudności, wymioty

• hemoglobinuria w późniejszym okresie - kontrolować wydalanie moczu (niebezpieczeństwo niewydolności nerek)

POSTĘPOWANIE:

• Natychmiast wstrzymać przetaczanie!

• Tlenoterapia (w razie konieczności intubacja i wentylacja 100% tlenem)

• Pomiary BP i tętna - postępowanie przeciwwstrząsowe

• Kortykosterydy

• Stymulacja diurezy (płyny, diuretyki, dopamina)

• Intensywny nadzór

Nie wyrzucamy pozostałej ilości preparatu - diagnostyka serologiczna !

2. PRZESUNIĘCIA ELEKTROLITOWE

• Hiperkaliemia (dłuższe przechowywanie preparatu - hemoliza i uwolnienie potasu wewnątrzkomórkowego)

• Hipokalcemia (jony wapnia związane przez cytryniany)

3. ZABURZENIA GOSPODARKI KWASOWO-ZASADOWEJ:

• Kwasica metaboliczna (cytryniany)

Punkty 2 i 3 odgrywają rolę w przypadku masywnych przetoczeń!

4. ZAKAŻENIA

• Bakteryjne zanieczyszczenie preparatów (objawy posocznicy lub wstrząs bakteriemiczny)

• Infekcje dawców - przeniesienie chorób zakaźnych (wzw, kiła, AIDS)

5. ODCZYN PIROGENNY (dreszcze , gorączka)

leczenie to podanie Fenactilu i podanie doustnych środków przeciwgorączkowych

6. ODCZYN ALERGICZNY

Pokrzywka, napad duszności

Leczenie to podanie leków przeciwhistaminowych (Fenazolina)

MASYWNE PRZETOCZENIA KRWI: >1,5 krotna objętość krwi krążącej ( więcej niż 10j. pełnej krwi w ciągu 24godz.)

Możemy się spodziewać następujacych zaburzeń:

• ↓ temp. ciała - ocieplić preparaty

• hiperkaliemia - podawać płyny bez potasu, diuretyki, glukoza z insuliną

• hipokalcemia - podawać jony wapniowe

• kwasica - wyrównać wg gazometrii

• obnizenie liczby płytek krwi zależne od ilości przetoczonej krwi-istotne po przetoczeniu 15-20j. - podawać preparaty płytkowe

• zaburzenia krzepnięcia zależne od czynników krzepnięcia

• obniżenie 2,3-DPG, który osiąga najniższe stężnie, gdy krew ma >14 dni

Przetaczanie krwi i jej preparatów , mimo postępów w diagnostyce dawców, niesie ryzyko przeniesienia chorób zakaźnych oraz odczynów na tle alergicznym i immunologicznym. Powinien być propagowany rozwój metod alternatywnych:

- przetaczanie krwi własnej pobranej przed operacją

• normowolemiczna hemodilucja przed-, lub śródoperacyjna ( utrzymanie Hb na poziomie 8-10g% )

• odzyskiwanie krwi z pola operacyjnego

PREPARATY krwiopochodne :

PEŁNA KREW:

• uzupełniamy niedobór osocza i krwinek

• ważna 35 dni, Ht 36-44%, podaż 1j. - Hb ↑o 10 g/l, Ht - 3-4%;

• przetoczyć do 4h

• właściwości krzepliwe zależne od czasu przechowywania

• zachować ciągłość chłodzenia

• używać filtrów do przetaczania

ŚWIEŻA PEŁNA KREW

• nie starsza niż 72h

• właściwości krzepliwe zachowane w dużym stopniu

• przechowywać w lodówce (ok. 4 stopni )

• używać filtrów do przetaczania

• ryzyko przeniesienia choroby zakaźnej

Wskazania:

• masywne przetoczenia u chorych z zaburzeniami krzepnięcia (w szczególnych przypadkach)

MASA ERYTROCYTARNA:

• 4⁰C , zachować ciągłość chłodzenia

• Ht 65-75% -pobieranie na odczynnik ACD(cytrynian sodu+glukoza)-24dni, CPD(cytrynian+fosforan+glukoza)-może być przechowywana do 28dni ),CPDA -35dni, 50-60% ADSOL, SAGM(chlorek sodu+adenina+glukoza+mannitol), Nutricel 50-60% (42 dni)

• Przetoczyć do 4 h

• Po 24 h wzrost Ht i Hb taki jak po krwi pełnej

• Używać filtrów

Wskazania:

• Konieczność podniesinia zdolności przenoszenia tlenu

• niedokrwistość (Ht<25-30%, Hb<8-10g/l)

W ciągu 24 godz.od pobrania krwi -50% trombocytów ,a w ciągu 72 godz. -100%, traci swoje zdolności hemostatyczne.

Przetoczenie 1 j. ME (300ml) powinno spowodować wzrost stężenia Hb o 1g% i Ht o 3%. U dzieci przetoczenie 10ml/kg mc. O 3g%, a Ht o 9-10%.

PREPARAT PRZEMYWANYCH ERYTROCYTÓW

• Erytrocyty pozbawione plazmy przez kilkukrotne przemywanie roztworem izotonicznym

Wskazania:

• wrodzony niedobór IgA,

• napadowa nocna hemoglobinuria,

• ciężkie odczyny potransfuzyjne uzależnione od osocza

MASA ERYTROCYTARNA POZBAWIONA LEUKOCYTÓW I TROMBOCYTÓW:

Wskazania:

• pacjenci przed, w trakcie lub po operacji przeszczepu

• Zimmunizowani pacjenci (antygeny HLA przeciwko ludzkim leukocytom),

• pacjenci wymagający przewlekłych transfuzji

MROŻONA MASA ERYTROCYTARNA:

• Erytrocyty mogą być przechowywane latami w temp.:

-130⁰ do-196⁰C

• Preparat drogi i czasochłony

Wskazania:

• dla pacjentów z rzadkimi przeciwciałami, gdy istnieją kłopoty ze znalezieniem tolerowanej krwi obcej,

OSOCZE ŚWIEŻO MROŻONE ( FFP ):

• uzyskiwana z pełnej krwi , zawiera wszystkie czynniki krzepnięcia, immunoglobuliny, albuminy ale bez trombocytów

• zamrożone do 6 h od pobrania

• Zamrożone -50 do -80^o C

• Przechowywane -18^oC (zalecane -30^oC), nie dłużej niż rok

• 200-250ml

• rozmrażać w wodzie najwyżej 37oC

• filtr, w ciągu 30min ze wzg. na labilność czynników krzepnięcia

• Rh nie musi być brane pod uwagę, bez próby krzyżowej

• Jeżeli nie znana jest grupa krwi biorcy to przetaczać osocze grupy AB

Wskazania:

• zaburzenia krzepnięcia spowodowane czynnikami osoczowymi

• uzupełnienie deficytu czynników krzepnięcia II,V,VII,IX,X,XI

• odwrócenie działania pochodnych dwukumarolu

• w celu dostarczenia antytrombiny III

• podczas masywnych przetoczeń krwi (1-2j.FFP na 8-10j. ME lub 3j.FFP na 10j. Masy płytkowej)

MASA PŁYTKOWA:

• Nie wymaga próby krzyżowej

• Przetaczać zgodnie z krwią biorcy, nie wymaga próby krzyżowej

• Uzyskiwane metodą konwencjonalną (wirowanie) i aferezy (ekwiwalent 5j. masy pł. uzyskanej konwencjonalnie)

• Ważne do 5 dni ( w specjalnych warunkach), ale najlepszy efekt do 6godz. od pobrania

• Nie przechowywać w lodówce ,tylko w temp. +22st przy ciągłym wirowaniu

• Używać filtru

• Podanie 1j. powoduje wzost liczby trombocytów o 5-10tys. w wypadku krwi wielu dawców i o 30-60tys. gdy od 1 dawcy

• Dorośli - 6-8 j. koncentratu

• Dzieci - 1j./10 kg c.c.

WSKAZANIEM DO STOSOWANIA JEST STAN CHOREGO

A NIE LICZBA PŁYTEK

• Trombocytopenia (nadmierne krwawienie, zmniejszona produkcja, uszkodzenie, nadmierne zużycie ,leki mielotoksyczne, choroba podstawowa, rozcieńczenie, zwiększone niszczenie, nieprawidłowa funkcja)-płytki poniżej 30 000

Powikłania to odczyny gorączkowe i alergiczne- proporcjonalne do liczby dawców.

ALBUMINY LUDZKIE:

• Roztwory o stężeniu 5, 20 i 25% , naturalne roztwory koloidowe ( przetoczenie 100ml 25% zwiększa objętość osocza o 450ml, 500ml 5% o 250ml )

• Przechowywać w lodówce lub temp. pok. (wg producenta)

• Bezpieczne (nie przenosi zakażeń-zabicie wzw i HIV przez podgrzanie do 60st. przez 10h)

• Bez ozn. grupy krwi

• Możliwość reakcji anafilaktycznych

• Bez filtra

• Zawiera izolowaną frakcję albumin osocza - 96% albuminy, 4% globuliny i inne białka

wskazania:

• stany hypowolemii i niedobiałczenia (wstrząs hypowolemiczny ,- krwotoczny lub septyczny),

• wymiana osocza (lecznicza plazmafereza),

• hypoalbuminemia (niewyrównana niewydolność wątroby)

• katabolizm

• utrata przez nerki, biegunki i ranę oparzeniową

Objawy uboczne są rzadkie - odczyny gorączkowe i wysypka.

Spadek poziomu albumin oponiżej 2,5g% powoduje 4krotny wzrost powikłań (obrzęk płuc,obrzęk jelit,obrzęk tk.obwodowych) i 6krotny wzrost śmiertelności.

UBOGOLEUKOCYTARNY KONCENTRAT KRWINEK PŁYTKOWYCH

KONCENTRAT GRANULOCYTARNY

-otrzymuje się go metodą leukaferezy od 1 dawcy, zawiera 1x10do potęgi10 komórek zawieszonych w 200ml osocza

• spadek liczby granulocytów <500w ml

• Gorączki w przebiegu posocznicy bakteryjnej

• Hypoplazja linii białokrwinkowej szpiku (próba zgodności surowicy biorcy z erytrocytami dawcy)

• Może być przetaczany do 24godz

• Przechowywany w temp.20-24stopni

W czasie przetaczania mogą wystąpić:

- dreszcze

- gorączka

• objawy alergiczne

• spadek BP

REKOMBINOWANY CZYNNIK WZROSTU GRANULOCYTÓW (G_CSF )

Otrzymywany jest drogą inżynierii genetycznej.

W normalnych warunkach produkowany jest przez endothelium naczyniowe pod wpływem działania bakterii i endotoksyny.Powoduje zwiększenie produkcj i aktywności granulocytów.

KRIOPRECYPITAT

W leczeniu wrodzonych koagulopatii związanych z niedoborem czynników krzepnięcia VIII (hemofilia A, chor.von Willebrandta) i IX (hemofilia B)

Zawiera:

• ok. 2j.czynnika VIII na ml

• fibrynogen 0,4g/100ml

• fibronektynę

• Przechowywać w temp.-20st przez 6mies.lub w -40st. przez 12mies.

• Objętość 20-30 ml

• Zgodny w układzie AB0

• Łaźnia wodna 30-37^oC

1 opakowanie krioprecypitatu powinno zawierać 80-120j. czynnika VIII

KONCENTRAT CZYNNIKA VIII

Postać liofilizowana (suszona z głębokiego zamrożenia)

Przechowywana w temp. 4st przez 2 lata

Aby użyć dodaje się wodę destylowana i zawiera wówczas 15j./ml

1j. odpowiada aktywności czynnika w 1ml osocza

• U chorych z hemofilią A

• Niewielkie krwawienie- od 8-10j./kg mc.

• Masywne krwawienie- 30-50j./kg mc.,a następnie 15-20j./kg mc. 2-4xdziennie

KONCENTRAT CZYNNIKA IX

• U chorych z hemofilią B

• Z niedoborem czynnika VII lub X

IMMUNOGLOBULINY

• Domięśniowe IgG, IgM, IgA (IMIG)

• Dożylne 90% IgG (IVIG)

Wskazania:

• profilaktyczne w zapobieganiu zakażeniom wirusowym (swoiste IMIG),

• leczenie pierwotnych i wtórnych zespołów niewydolności immunologicznej (ITP, kolagenozy, krążący antykoagulant czynnika VIII i inne)

AUTOTRANSFUZJE- metody slużące unikaniu przetaczania krwi obcej

1. PRZEDOPERACYJNE ODDANIE KRWI WŁASNEJ

Wskazania:

• Przewidywalna utrata krwi > 1-1,5 l

Przeciwwskazania:

• Hb<11-12g/l (względne)

• Zaburzenia krzepnięcia

• Zaburzenia ukrwienia serca (względne)

• Ciąża

• Aktualna infekcja

Wykonanie:

2-4 oddania po 500ml krwi pełnej

pobranie krwi w odstępach 7-14 dni

początek oddania krwi od 35 dnia przed operacja

nie pobierać krwi w ciągu 7 dni przed operacją

daną krew przetaczać tylko dawcy

przed przetoczeniem obowiązuje typowe badanie krwi

przechowywanie jak krwi obcej

istnieje możliwość połączenia zabiegu z przedop. hemodilucją

2. PRZEDOPERACYJNA HEMODYLUCJA (ODDANIE KRWI ŚWIEŻEJ BEZPOŚREDNIO PRZED OPERACJĄ)

wskazania:

- spodziewana utrata krwi 1,5 l

przeciwwskazania:

• stęż. Hb<11-12g/l

• znaczne upośledzenie wydolności układu krążenia lub oddychania

wykonanie:

• bezpośrednio przed operacją pobrać 2-3 porcji krwi pełnej po 500ml

• uzupełnić stratę roztworem koloidowym

Krew przeznaczona do przetoczenia w okr. okołooperac.

Krwi nie chłodzić, aby uchronić płytki krwi przed rozpadem

Precyzyjnie opisać pojemnik ( imię,nazwisko,data urodz, data pobrania krwi,ilość)

Obowiązuje wykonanie typowych badań krwi

Używać filtru

3. ŚRÓDOPERACYJNA MECHANICZNA RETRANSFUZJA

wskazania:

- utrata krwi powyżej 1 litra

przeciwwskazania:

- pacjenci z nowotworami złośliwymi

• istnieje niebezpieczeństwo zakażenia pozyskanej krwi

używać filtru

retransfuzja natychmiast po pozyskaniu krwi

ściśle opisać preparat ,bo można nie wykonać próby krzyżowej

1

---