„Umiejętności udzielania pierwszej pomocy”
- utonięcia
- zatrucia
- oparzenia
Utonięcia
- śmierć na skutek uduszenia się w wodzie.
alkohol
leki
rany w czasie nurkowania
problemy medyczne
utrata przytomności
zawał serca
Mechanizm tonięcia:
1.Wstrzymanie oddechu. Na początku poszkodowany broni się przed zalanie wodą poprzez wstrzymanie oddechu. Trwa to do momentu, gdy gromadzący się w jego organizmie dwutlenek węgla osiągnie taki poziom, że pobudzi ośrodek oddechowy i nastąpi wznowienie oddychania niezależnie od woli poszkodowanego.
2. Rozpoczęcie oddychania. Ponieważ woda może zalewać jamę ustną i dalej przedostawać się do dróg oddechowych tonący broni się przed tym i zaczyna ją połykać. Trwa to do momentu, gdy żołądek będzie całkowicie wypełniony i odruchowo dojedzie do wymiotów.
3. Napływ wody do dróg oddechowych. Doprowadza do odruchowego kurczu krtani, jednak pogłębiające się niedotlenienie poszkodowanego, (który nie oddycha) doprowadza do utraty świadomości, otwarcia obkurczonej krtani i swobodnego przedostania się wody do płuc.
Bez aspiracji - kurcz głośni (suche utonięcie)
10-15%
zgon w wyniku skurczu krtani
jako odpowiedź na wodę wlewającą się do dróg oddechowych
lub strach i ból
Utonięcie z aspiracją
(mokre utonięcie)
Przedostanie się dużych il. wody do dróg oddechowych, niemożność utrzymania wymiany gazowej.
80-85%
hypoksja
skurcz krtani
skurcz oskrzeli
blokada dróg oddechowych
obrzęk płuc
Utonięcie - patofizjologia
Niedotlenienie rozwija się w różnym czasie, w zależności od od rezerw tlenowych organizmu
Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej (kwasica metaboliczna i oddechowa)
NZK
Uszkodzenie OUN
Szybkość powstania niedotlenienia zależy od:
Rezerw tlenowych ustroju
Ciepłoty ciała
Hipotermia (tonięcie w zimnej wodzie) obniża zapotrzebowanie organizmu na tlen, spowalnia procesy metaboliczne, działa protekcyjne na OUN.
U dzieci (duża powierzchnia ciała w stosunku do masy ciała), kiedy następuje szybkie wychłodzenie organizmu, może nie być uszkodzenia mózgu nawet po 60 min przebywania w lodowatej (ok. 0°C ) wodzie.
Resuscytacji musi towarzyszyć skuteczne ogrzewanie ciała, by uzyskać
36 °C.
Woda słodka - roztwór hipotoniczny (woda dostając się do płuc jest wchłaniana do naczyń włosowatych krążenia płucnego na zasadzie wyrównania ciśnień)
Uszkodzenie surfaktantu (sub. chemiczna wyściełająca pęcherzyki płucne - ułatwia rozprężenie i zapob. zapadaniu przy wydechu)
Niedodma, zapadanie się i sklejanie pęcherzyków płucnych
zaburzenia stosunku perfuzja-wentylacja
Niedotlenienie
Kwasica
Woda słona - roztwór hipertoniczny
Przesiękanie wody i białek do pęcherzyków płucnych
Obrzęk płuc
Zaburzenia stosunku wentylacja-perfuzja
Niedotlenienie
Utonięcie - patofizjologia II
Wczesny okres:
zaburzenia krążenia włośniczkowego (obrzęki)
ubytek białek
aspiracja substancji blokujących drogi oddechowe (algi, chemikalia, piasek) - skurcz i uduszenie
Późny okres:
bakteryjne zapalenie płuc
chemiczne zapalenie płuc (aspiracja treści żołądkowej)
Powikłania zatrzymania krążenia, uszkodzenie OUN
Przyczyny NZK
Syndrom zanurzenia
zimna woda
Hyperwentylacja
połykanie i inhalacja dużych ilości zimnej wody
bradykardia (n. błędny)
utrata przytomności
Syndrom hiperwentylacji
Hiperwentylacja przed nurkowaniem na bezdechu
brak stymulacji przez PaCO2
zużycie tlenu podczas wysiłku
zaburzenia rytmu
utrata przytomności
niedotlenienie
Badanie - objawy
utrata przytomności
zaburzenia świadomości
ubytki neurologiczne (motoryczne, wzrokowe i mowy)
kaszel
wymioty
ból w klatce piersiowej
zimna skóra
sinica
sztywne i rozszerzone źrenice
wzdęcie brzucha
Badanie fizykalne
bezdech
Tachypnoe
płytki oddech (łapanie powietrza)
rzężenia, świsty
zaburzenia rytmu, bradykardia, tachykardia
migotanie komór - NZK
Pierwsza pomoc
Wykonaj 5 początkowych oddechów ratowniczych przed rozpoczęciem uciskania klatki piersiowej (pierwszym i najważniejszym celem leczenia jest zlikwidowanie niedotlenienia)
Jeżeli działasz sam, prowadź RKO
przez 1 minutę zanim udasz się po pomoc
Nie wykonuj:
- oczyszczania dróg oddechowych z zaaspirowanej wody
- uciskania nadbrzusza - może spowodować regurgitację, a w konsekwencji aspirację treści pokarmowej do dr. odd.
Postępowanie
Reanimacja
terapia tlenem
intubacja i wentylacja mechaniczna
Bronchoskopia - oczyszczenie dróg oddechowych
walka z hipotermią !!!
leczenie przyczyn i chorób towarzyszących
Zatrucia
II Klinika Chorób Wewnętrznych AM, Gdańsk
Klinika Medycyny Pracy i Chorób Zawodowych, Kraków
Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi, Lublin
Instytut Medycyny Pracy w Przemyśle Włókien, Łódź
Przychodnia Przemysłowa, Oddział Chorób Zawodowych, Poznań
Szpital Wojewódzki, Rzeszów
Instytut Medycyny Pracy, Sosnowiec
II Oddział Chorób Wewnętrznych Szpitala Praskiego, Warszawa
Przychodnia Przemysłowa, Oddział Chorób Zawodowych, Wrocław
Przyczyny zatruć
Zatrucia celowe po zażyciu trucizny
(samobójstwo) 80-90%
Zdarzenie przypadkowe 10-15%
Związane z wykonywaniem zawodu 5%
Rodzaje trucizn
Środki farmakologiczne 80-90%
Nasenne
Psychotropowe ( głównie neuroleptyki)
Analgetyki
Najcięższe przypadki zatruć - barbiturany
Ponad połowa przypadków - zatrucie kilkoma różnymi środkami
Skojarzenie zatrucia lekami z toksycznymi dawkami alkoholu zdarza się częściej niż samo tylko ciężkie zatrucie alkoholem
Częstsze zatrucia samobójcze u kobiet (2:1)
Najczęściej pomiędzy 20-40 rokiem życia
Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych
Sprawdzenie otoczenia pacjenta (puste opakowania po lekach, buteleczki lub naczynia o podejrzanej zawartości)
Próba wypytania pacjenta i i osób mających z nim kontakt:
Co się stało?
W jaki sposób?
O jaką ilość trucizny może chodzić?
Dlaczego doszło do tego zdarzenia?
Czy pacjent wypowiadał swoją niechęć do życia lub wspominał o samobójstwie?
Rozpoznanie w szpitalu
Zabezpieczyć do badań toksykologicznych krew (na skrzep i antykoagulant),
mocz
treść żołądkową
Objawy zatrucia
Zaburzenia ośrodkowonerwowe
Depresja o.u.n. z upośledzeniem stanu przytomności lub ze śpiączką
Pobudzenie o.u.n.
niepokój ruchowy
splątanie
podniecenie
pobudzenie psychiczne
drżenia
drgawki
Zmiany skórne
Rumień, pęcherzyki z martwicą w ich punktach centralnych (dłuższe leżenie w jednej pozycji); najwrażliwsze okolice to kostki nóg, kolana, biodra i barki
Oparzenia chemiczne (połknięcie substancji żrących)
Oparzenie wskutek kontaktu z rozpuszczalnikami
i innymi substancjami chemicznymi
Objawy ze strony przewodu pokarmowego
mdłości
wymioty
biegunka
Woń oddechu lub wymiocin
Informacja telefoniczna z regionalnego Ośrodka Ostrych Zatruć
Zaburzenia ważnych dla życia funkcji
Utrata przytomności
Upośledzenie oddychania
Porażenie oddechu
Niedrożność dróg oddechowych
Zachłyśnięcie
Zatkanie oskrzeli
Zaburzenia transportu O2
Zaburzenia krążenia
Wstrząs
nzk
Niewydolność krążenia
Zaburzenia rytmu
Działania ratownicze
Usunięcie ofiary ze strefy zagrożonej (opary lub gazy)
Usunięcie skażonej odzieży
Oczyszczenie skóry
Doraźne zabiegi ratownicze
Ułożenie na boku
Oczyszczenie dróg oddechowych
Wentylacja mechaniczna w razie niewydolności oddechowej lub bezdechu
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa w razie zatrzymania krążenia
Infuzje dożylne i uzupełnianie objętości w razie wystąpienia wstrząsu
Postepowanie w zatruciach - eliminacja trucizny
Eliminacja pierwotna - minimalizacja wchłaniania substancji do organizmu ( węgiel aktywowany, płukanie żołądka, środki przeczyszczające, spłukiwanie skóry, spojówek)
Eliminacja wtórna ( dializa, hemoperfuzja, diureza wymuszona)
Stosowanie odtrutek - ograniczenie wpływu substancji na organizm
Leczenie objawowe
Wzbudzanie wymiotów, płukanie żołądka - eliminacja pierwotna
Wskazania:
Uzasadnione podejrzenie lub potwierdzenie połknięcia substancji toksycznych
(tylko gdy pacjent jest przytomny i współpracujący
do 6 godzin od zatrucia, gdy salicylany - do 8 godzin,
GRZYBY - do 72 godzin!!!
Gdy chory jest nieprzytomny - płukanie zawsze, niezależnie od czasu, jaki upłynął od zatrucia
Objętość płynów do płukania żołądka: 15ml/kg na 1 cykl
Wzbudzanie wymiotów
Przeciwwskazania
Połknięcie rozpuszczalników organicznych lub substancji spieniających (groźba ciężkiego uszkodzenia płuc (jako alternatywa węgiel aktywowany)
Upośledzenie stanu przytomności lub jej utrata
- groźba zachłyśnięcia (alternatywą jest płukanie żołądka po uprzedniej intubacji tchawicy)
Połknięcie substancji żrących (zagrażające uszkodzenie przełyku i krtani podczas zwracania treści żołądka - jako alternatywa rozcieńczenie trucizny piciem dużych ilości wody)
ciąża
Wzbudzanie wymiotów przez podanie roztworu soli
Szybkie wypicie 1-2 szklanek ciepłego hypertonicznego roztworu soli kuchennej (2 łyżeczki soli na szklankę wody)
Gdy odbijanie bez wymiotów - nakłonić pacjenta do picia znacznej ilości wody lub soku, co prowokuje obfite wymioty
Mechaniczne drażnienie gardła
Tylko u dorosłych i dzieci powyżej 10-12 roku życia (u małych dzieci - sok malinowy)
Jeśli nie udaje się wzbudzić wymiotów hypertonicznym roztworem soli - opróżnić żołądek przez założenie sondy i jego przepłukanie, aby nie doszło do zatrucia chlorkiem sodu wskutek podania dużej jego ilości !!!
odtrutki
Węgiel aktywowany - absorbuje leki i środki trujące
Tanina (silny napar herbaty)- metale ciężkie, alkaloidy, strychnina
Nadmanganian potasu - trucizny organiczne, nikotyna, strychnina
Mleko - subst. organiczne (nie stosować w zatruciach subst. rozpuszczalnymi w tłuszczach)
Skrobia - jod i jego sole
Białko jaja kurzego - kwasy, zasady, fenol
Zatrucia środkami żrącymi
Objawy:
Ból za mostkiem, wymioty zhemolizowaną krwią, ślinotok, obrzęk błony śluzowej jamy ustnej, zmiany wrzodziejące, trudności w połykaniu
Postępowanie:
Rozcieńczenie substancji żrącej - podanie wody do picia (zmiksowane jaja, mleko) w ciągu 2 pierwszych minut
Płukanie żołądka, prowokowanie wymiotów jest przeciwwskazane
Neutralizacja kwasami i zasadami jest przeciwwskazana, bo zachodzące reakcje są EGZOTERMICZNE i nasilają uszkodzenie tkanek
Węgiel aktywowany
-neutralizacja trucizn
Wiąże wiele toksyn, zmniejsza ich wchłanianie
Dawka: 0,5-1,0 g/kg co 4-6 godz.
(max 200-400 g/d)
Oparzenia
Oparzenie - polega na uszkodzeniu skóry i tkanek pod nią leżących na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych, a także prądu elektrycznego
i promieniowania jonizującego.
Stopnie oparzenia:
stopień I - zaczerwienienie skóry, obrzęk i uczucie pieczenia,
stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym, towarzyszy ostry ból,
stopień III - dochodzi do martwicy skóry na całej jej grubości, z towarzyszącym uszkodzeniem głębiej położonych tkanek jak tkanka podskórna, mięśnie i ścięgna. Krańcową formą oparzenia III stopnia jest zwęglenie tkanek.
Oparzenia - ocena powierzchni
Określenie rozległości oparzenia dokonujemy według tzw. reguły dziewiątek gdzie u osoby dorosłej:
Głowa - 9%
Ręka (cała) - 9%
Tułów (przód) - 18%
Plecy - 18%
Przód nogi - 9%
Tył nogi - 9%
Szyja - 1%
Krocze - 1%
Zasady udzielania pierwszej pomocy:
Jałowy opatrunek lub chusta oparzeniowa na powierzchnię oparzenia
Nie dopuszczać do wychłodzenia ciała na skutek utraty ciepła przez dużą powierzchnie rany - okrycie chorego, koce izolacyjne
Kontrola tętna, oddechu, przytomności
NIE WOLNO !
· stosować masła, oleju, mąki i -innych „domowych” sposobów (utrudniają dostęp tlenu do rany i są pożywką dla bakterii)
· stosować maści, alkoholu, wywaru z liści herbaty środków dezynfekcyjnych - pogarszają stan oparzenia
( mogą powodować blizny lub przykurcze stawów)
· stosować żadnych barwników (fiolet gencjany czy zieleń brylantowa), zalecenie to szczególnie dotyczy oparzeń okolicy twarzy i rąk,
- Nie wolno opróżniać pęcherzy - naskórek jest ochroną przed zakażeniem
- Odrywać przylepionych części ubrania
- Przykrywać oparzeń twarzy - dbałość o wynik kosmetyczny leczenia
- w przypadku oparzeń twarzy, uszkodzeń
- p. pokarmowego, nudności i u chorego nieprzytomnego
- nie podajemy żadnych płynów doustnie
Oparzenia chemiczne
oparzenia kwasami tworzą na skórze i błonach śluzowych martwicę koagulacyjną, skrzepowa - blizny
i mocne przylegające strupy o charakterystycznej barwie
(kwas solny - białe, azotowy - żółte, siarkowy - czarne).
oparzenia ługami - zasadami powodują powstanie szklistego obrzmienia, maziste zmiany.
miejsce poparzone rozcieńczyć płynami, spłukać skórę bieżącą wodą (spływająca woda ma jak najmniej kontaktować się ze zdrową skórą), gdy nie mamy wody to można użyć jałowych gazików do usunięcia żrącej substancji - jeden gazik tylko raz!
- założyć jałowy opatrunek
- ubranie przesiąknięte „skażoną” substancją natychmiast zdjąć,
- udzielając pomocy należy strzec się przed zetknięciem ze „skażoną” odzieżą czy popłuczynami - CHRONIĆ RATOWNIKA (rękawice gumowe)
Zabezpieczyć resztki substancji żrącej i dostarczyć lekarzowi
· jeśli na poszkodowanym zapali się ubranie, należy palącego się polać obficie wodą lub przewrócić, okryć kocem i toczyć po podłożu, a po ugaszeniu płomieni pozostawić w pozycji zastanej,
· osobie na której zapaliło się ubranie nie możemy pozwolić stać, gdyż wówczas naraża się ją na wdychanie ognia dymu i gorąca,
· w przypadku oparzenia ręki należy zdjąć z palców pierścionki i zegarek (wykonujemy to tylko bezpośrednio po oparzeniu),
· jeżeli odzież przylgnęła do ciała nie odrywamy jej;
· oparzone miejsce schładzamy zimną wodą, kierując strumień powyżej rany, przez około 15-20 minut
· ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem (nie może on wywierać nacisku na miejsce oparzenia - ochrona przed zakażeniem
Oparzenie oka
- Natychmiastowe płukanie oka wodą
Pacjent leży na wznak, głowa skierowana w stronę oparzonego oka
Podczas płukania, chory powinien poruszać gałką oczną w różnych kierunkach
- Płukanie aż do momentu oddania chorego w ręce okulisty, co najmniej 20-30 minut, potem jałowy opatrunek
- Usunąć ostrożnie okruchy, większe cząstki substancji
-Zakryć szczelnie zdrowe oko, opatrunek wykonujemy na obie gałki oczne
Umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
„Urazy czaszkowo-mózgowe”.
Powstają wskutek bezpośredniego działania siły.
-otwarte
-zamknięte
Obejmować mogą skalp, czaszkę, mózgowie
i naczynia krwionośne.
»Skutek to: krwawienia wewnątrzczaszkowe i ucisk na mózg.
Objawy:
zaburzenia świadomości
↓zwolnienie akcji serca
↓ zwolnienie oddechu
nierówność źrenic
wymioty lub nudności
krew lub jasny płyn wyciekający z nosa lub ucha
zaburzenia wzroku
Złamania kości czaszki
W przypadku złamania
z przerwaniem ciągłości skóry - istnieje niebezpieczeństwo zakażeń śródczaszkowych.
Inny powikłaniem są krwawienia wewnątrzczaszkowe.
Wstrząśnienie
Przejściowa utrata przytomności lub innej funkcji neurologicznej, która trwa kilka sekund lub minut
i pojawia się natychmiast po tępym urazie głowy.
Może powodować:
-bóle głowy,
-osłabienie pamięci i uwagi,
- bezsenność i zawroty głowy.
Pourazowe przekrwienie
i obrzęk mózgu.
Są to wtórne następstwa urazu czaszkowo-mózgowego, które stanowią wynik reakcji mózgu na doznany uraz. Przekrwienie jest następstwem zaburzeń regulacji naczyń. Obrzęk polega na zwiększeniu zawartości wody w tkankach mózgu (może być naczyniowy lub cytotoksyczny).
Oba te mechanizmy jak również niedotlenienie oraz urazy powodujące wylewy krwi do mózgu odpowiadają za podwyższenie ciśnienia śródczaszkowego (zespół ciasnoty śródczaszkowej).
Przyczyny podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego po urazie głowy:
- krwiak
- ogniskowy obrzęk mózgu zawiązany ze stłuczeniem lub powstaniem krwiaka.
- rozlany obrzęk mózgu w rezultacie niedokrwienia (cytotoksyczny)
- rozlane obrzmienie mózgu (przekrwienie mózgu)
- zatkanie dróg przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Zadania ratownika:
- zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych.
> przywrócenie drożności dr. oddechowych
> stabilizacja oddychania i krążenia (wszystkie te czynności mają na celu zapobieganie dalszemu uszkodzeniu mózgu) RKO
- równocześnie należy brać pod uwagę możliwość uszkodzenia kręgosłupa szyjnego - stabilizacja
- ocena stopnia świadomości - skala Glasgow, szerokość źrenic
- wykonaj opatrunek w miejscu uszkodzenia skóry
Urazy kręgosłupa
-wymagają szczególnej uwagi ze względu na możliwość jednoczesnego uszkodzenia radzenia kręgowego (powstanie nieodwracalnych porażeń).
- w skrajnych przypadkach może dojść do zaburzeń oddychania i śmierci.
- w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na jego odcinek szyjny, unieruchom głowę, szyję
i tułów.
Kiedy należy podejrzewać uraz kręgosłupa:
- wypadki komunikacyjne
- upadek lub skok z wysokości
- skok do wody na głowę
- powieszenie
- uraz o charakterze zgniecenia lub przygniecenia
- poszkodowany skarży się na ból barku lub pleców
- widoczne są obrażenia szyi, karku lub głowy
- doszło do utraty przytomności.
Typy obrażeń:
- zwichnięcia i podwichnięcia.
- złamania (dzieli się je na stabilne
i niestabilne).
- wstrząśnienie rdzenia kręgowego.
Kompletne uszkodzenie rdzenia powoduje całkowitą utratę funkcji motorycznej i czuciowej poniżej uszkodzenia. Ważne jest poszukiwanie obszarów z zachowaną funkcją rdzenia (np. czucie w okolicy krzyżowej, napięcie mięśni zwieraczy odbytu).
„Szok rdzeniowy” jest to stan neurologiczny występujący bezpośrednio po uszkodzeniu rdzenia. Charakteryzuje się zupełnym zahamowaniem czynności rdzenia tj. porażenie wiotkie, arefleksja. W trakcie ustępowania objawów (dnie, tygodnie) mogą pojawić się funkcje rdzenia albo początkowe porażenie wiotkie.
Objawy wskazujące na uszkodzenie kręgosłupa:
- bradykardia
- drętwienie lub brak czucia tułowia
i kończyn poniżej określonego poziomu.
- niemożność poruszania nogami.
- wiotkość kończyn.
- brzuszny tor oddychania (porażenie mięśni międzyżebrowych).
- gorąca i sucha skóra.
- obrzęk, bolesność lub deformacja
w przebiegu kręgosłupa.
Zadania ratownika:
- ocena bezpieczeństwa
- ocena i zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych, wyluksowanie żuchwy i RKO
- stabilizacja kręgosłupa -ręczna
- założenie kołnierza stabilizacyjnego
- zaopatrzenie widocznych krwawień
- postępowanie przeciwwstrząsowe
- w razie konieczności przeniesienie poszkodowanego, utrzymujemy głowę wzdłuż osi ciała
- ułożyć chorego na sztywnym podłożu
- na czas przenoszenia lub przewożenia chorego ustabilizować głowę.
Krwawienia i krwotok
Krwotok to wyjście krwi
w pełnym jej składzie poza uszkodzone naczynie, serce.
Podział krwotoków:
- krwotok tętniczy - krew jest żywoczerwona, wypływa rytmicznie
i szybko,
- krwotok żylny - krew jest ciemnoczerwona, wypływa powoli
i jednostajnie,
- krwotok z naczyń włosowatych - przejawia się sączeniem na powierzchni rany (zmiażdżenie).
krwotoku zewnętrznym - krew wypływa wprost na zewnątrz ustroju, narządów kontaktujących się ze światem zewnętrznym (przełyk, żołądek, oskrzele)
- krwotoku wewnętrznego - gromadzenie się krwi w jamach ciała, w jamie czaszkowej, w tkance podskórnej
i mięśniach.
Świadczyć o nim mogą objawy pośrednie typu: zblednięcie i oziębienie skóry, przyśpieszenie tętna, osłabienie, omdlenie chorego.
Przyczyny i mechanizm powstawania krwotoku:
- uraz
- pęknięcie ściany naczynia w sytuacjach patologicznych,
* choroby ściany serca - (np. martwica po zawale), choroby ściany tętnicy lub żyły - (tętniak, miażdżyca, zapalenie, żylak, duży naczyniak)
* choroby toczące się w sąsiedztwie tętnicy lub żyły (drążenie wrzodu, nowotwory naciekające naczynia, serowate ogniska gruźlicze itp.)
* nagły wzrost ciśnienia w żyłach (silny kaszel, duszenie - pękają tutaj naczynia włosowate i żylne).
Następstwa krwotoku
(ogólnoustrojowe):
- niewielka, ale stale powtarzająca się utrata krwi prowadzi do niedokrwistości,
- szybka utrata 0,5-1 litra krwi albo powolne utracenie 3-4 litrów krwi żylnej kończy się wstrząsem.
Sposoby opanowania krwawienia zewnętrznego:
- chorego położyć (niebezpieczeństwo omdlenia - widok krwi, utraty przytomności)
wykonać tamowanie krwawienia poprzez:
1. ucisk palcem lub dłonią (w rękawiczce z użyciem jałowego gazika)
2. opatrunek uciskowy - bezpośrednio na krwawiącą ranę, złożony z kilku warstw jałowych gazików umocowany bandażem elastycznym
3. tamponada rany (jałowa gaza i potem opatrunek uciskowy)
4. ucisk tętnicy powyżej rany (główną tętnicę powyżej rany, gdy opatrunek jest niemożliwy)
5. uniesienie kończyny - jako dodatkowy sposób.
Można zastosować wszystkie metody jednocześnie - zwiększa szanse zatamowania krwotoku.
Nie wolno kłaść bezpośrednio na ranę waty ani ligniny.
W gwałtownych krwawieniach można zastosować opaskę pneumatyczną o ciśnieniu o 30-40 mmHg wyższym od ciśnienia pacjenta. Zapobiega to bólowi
i drętwieniu po ucisku.
Mankiet można pozostawić na kończynie tylko do ½ h - zapisać czas założenia.
Zastosowanie: na przedramieniu lub udzie.
Krwotok wewnętrzny
Nie jest oczywisty, nie daje spektakularnych objawów.
Podejrzewamy go w każdym wypadku stwierdzenia objawów wstrząsu hypowolemicznego i braku zewnętrznego krwawienia.
Krwotoki do wewnętrznych jam ciała:
Podejrzewając krwotok wewnętrzny- poszukujemy w następującej kolejności:
-jama brzuszna
- przestrzeń zaotrzewnowa
- jama opłucnowa.
* krwotok do jamy otrzewnowej → uraz jamy brzusznej, objawy wstrząsu hipowolemicznego, narastanie obwodu brzucha, objawy podrażnienia otrzewnej → napięty brzuch, obrona mięśniowa → natychmiastowy zabieg operacyjny
Krwotoki do wewnętrznych jam ciała:
Podejrzewając krwotok wewnętrzny- poszukujemy w następującej kolejności:
-jama brzuszna
- przestrzeń zaotrzewnowa
- jama opłucnowa.
* krwotok do jamy otrzewnowej → uraz jamy brzusznej, objawy wstrząsu hipowolemicznego, narastanie obwodu brzucha, objawy podrażnienia otrzewnej → napięty brzuch, obrona mięśniowa → natychmiastowy zabieg operacyjny.
złamania kości miednicy
(jako przyczyna krwotoku wewnętrznego) , prowadzące do uszkodzenia znajdujących się w przestrzeni zaotrzewnowej licznych splotów żylnych oraz biodrowych naczyń tętniczych.
Większość tych krwotoków zatrzymuje się sama (choć utrata krwi może sięgać 4000 ml).
Krwotok do klatki piersiowej:
przyczyny:
rany kłute,
rany postrzałowe,
urazy wielonarządowe
postępowanie: skuteczny drenaż
Natomiast w sytuacji, gdy wystąpiło uszkodzenie aorty lub innego dużego naczynia (badanie RTG, nakłucie opłucnej ujawnia obecność ponad 1500ml płynu) → natychmiastowej torakotomii.
Krwawienia z nosa:
przyczyny: - zaburzenia miejscowe typu: wysychanie, infekcje, nadużywanie miejscowych leków obkurczających, również donosowe przyjmowanie kokainy,
- Urazy
- Zaburzenia układowe (miażdżyca, nadciśnienie, skazy krwotoczne)
postępowanie: ocenić czynności życiowe pacjenta łącznie z pomiarem ciśnienia - krwawienie z nosa może być pierwszym objawem przełomu nadciśnieniowego.
Postępowanie cd.
- Należy choremu polecić zacisnąć nos,
- Należy zbadać i oczyścić jamę nosową za pomocą wziernika,
- Następnie wprowadza się do przewodu nosowego sączki nasączone lekiem miejscowo obkurczającym naczynia lub środkiem znieczulającym (lidokaina, lidokaina z epinefryną, fenylefryna),
- W razie nieskuteczności powyższych działań zakłada się tamponadę przednią lub tylną (tym zajmuje się laryngolog)
Tętniaki - pęknięcie i krwotok
Tętniak to ograniczone rozszerzenie światła tętnicy. Przyczyną powstawania to miażdżyca, nadciśnienie oraz genetyczne uwarunkowania.
Najczęściej w aorcie brzusznej poniżej odejścia tętnic nerkowych.
Tętniak -pęknięcie:
objawia się nagłym bólem brzucha lub okolicy lędźwiowej, połączonym z objawami utraty krwi do wstrząsu krwotocznego włącznie. Pęknięcie tętniaka do wolnej jamy otrzewnej kończy się zgonem
Rola ratownika - krwotok wewnętrzny:
1. Ocena bezpieczeństwa
2. Ocena wydolności oddechu, udrożnienie
3. Wezwać pomoc i podjąć RKO
4. Zaopatrzyć krwawienia zewnętrzne
5. Zapewnić spokój i ochłodzić uszkodzone miejsce zimnym okładem
6. Ochrona przed utratą ciepła
7. Kontrolować parametry
8. Krwawienie z kl. piersiowej - chory w pozycji siedzącej, a przy krwawieniu do jamy brzusznej w pozycji leżącej.
Rany tkanek miękkich
Rodzaje:
- otwarte (przerwanie ciągłości skóry - krwawienie
- zamknięte.
Rola ratownika postępowanie ogólne:
1. Ocena miejsca wypadku i stanu pacjenta
2. Zabezpieczyć drożność dr. od.
3. Zadbać o bezpieczeństwo
4. Odsłonić ranę, chronić przed zakażeniem - jałowy opatrunek, hamować krwawienie.
Rany penetrujące do kl. piersiowej
powstaje odma (uniemożliwiająca rozprężanie płuca) → duszność → usunąć powietrze → założyć opatrunek foliowy uszczelniony na trzech brzegach lub umocować lekarską rękawiczkę z naciętym jednym palcem.
Poszkodowanego układamy raną do dołu - na chorym boku - odpływ płynów na zewnątrz
i prowadzimy stałą obserwację.
Rany z wbitym przedmiotem
- zwykle są głębokie, a postępowanie zależy od przedmiotu i rany.
- zasadą jest pozostawienie w ranie przedmiotu (krwotok).
- konieczne jest usunięcie przedmiotów, które utrudniają oddychanie, prowadzenie resuscytacji lub transport chorego.
przed transportem należy umocować
i zabezpieczyć tkwiący przedmiot aby się nie przemieszczał.
- w szczególności nie wolno usuwać przedmiotów z oka, ucha lub nosa.
- w przypadku ciał obcych tkwiących w oku należy zasłonić także drugie oko w celu zminimalizowania ruchów oka uszkodzonego.
Wytrzewienie
-wypadnięcie jelit lub żołądka przez rozległą ranę.
- nie wolno przemieszczać wytrzewionych narządów i wpychać ich z powrotem do jam ciała.
Postępowanie z wytrzewionym jelitem:
- przeprowadzić ocenę podstawowych funkcji życiowych,
-wziąć pod uwagę że pacjent może zacząć wymiotować,
- opanować krwawienia zewnętrzne,
ułożyć pacjenta na plecach z podkurczonymi kolanami;
- podać tlen do oddychania,
- odsłonięte narządy okryć wilgotnym, najlepiej ciepłym opatrunkiem bezgazowym lub najpierw przylegającą folią, a dopiero potem chustami gazowymi - dla ochrony przed wysychaniem
i utratą ciepła,
- nie próbować przemieszczać wynicowanych narządów,
- nie usuwać żadnych wbitych przedmiotów - umocować i zabezpieczyć na czas transportu,
- nie podawać żadnych płynów do picia, w razie kaszlu lub wymiotów zastosować umiarkowany ucisk na opatrunek.
Amputacja
Często przebiega z masywnym krwotokiem (należy brać pod uwagę możliwość replantacji).
Postępowanie:
ၜ opanować krwawienie odpowiednią techniką,
ၜ zastosować typowe postępowanie przeciwwstrząsowe,
ၜ odnaleźć amputowaną część ciała
i zabezpieczyć w foliowym worku umieszczonym w naczyniu lub drugim worku zawierającym wodę z lodem.
Obrażenia powstałe w wyniku zmiażdżenia (zgnieceniu w maszynie lub
w samochodzie).
Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie poprzez hamowanie dopływu krwi. Niebezpieczny jest również moment uwolnienia poszkodowanego gdyż krew krążąca dotychczas w zmniejszonym obiegu dostaje się do odbarczonych naczyń, może wtedy wystąpić wstrząs, zwłaszcza gdy wcześniej nastąpiła utrata krwi. Również wtedy uwalniają się do organizmu toksyny ze zmiażdżonych i niedotlenionych tkanek (mięśni) - może to być przyczyną pogłębienia ewentualnego wstrząsu oraz niewydolności nerek. Zaburzenia te prowadzić mogą do śmierci (co określane jest zespołem zmiażdżenia).
Postępowanie:
° Zależne jest od czasu jaki upłyną od momentu wypadku.
° Po przekroczeniu granicy 10 minut uwolnienie chorego może wymagać działań wspomagających oddychanie i krążenie.
° stała ocena podstawowych funkcji życiowych
w czasie uwalniania ofiary.
cd.
° postępowanie przeciwwstrząsowe - uniesienie nóg (jeśli inne obrażenia na to pozwalają),
° podanie tlenu, stała ochrona przed utratą ciepła,
° opanowanie zewnętrznych krwawień
i odpowiednie unieruchomienie przy podejrzeniu złamań,
° dalsza stała obserwacja chorego, zanotowanie
i przekazanie personelowi (lekarzowi) danych o okresie uwięźnięcia i momencie uwolnienia.
Urazy jamy brzusznej
Obrażenia jamy brzusznej nie są zbyt częste, jednak obarczone są wysoką śmiertelnością. Najczęściej uszkodzone bywają śledziona, wątroba oraz jelito cienkie, rzadziej nerka.
Można je ogólnie podzielić na tępe
i przenikające.
Główna przyczyna urazów tępych - wypadki komunikacyjne.
Od czasu kiedy wprowadzono pasy bezpieczeństwa w samochodach zmniejszyła się liczba urazów głowy, natomiast pojawiły się tępe urazy jamy brzusznej o charakterze typowym dla pasów bezpieczeństwa (np. oderwanie krezki jelita cienkiego).
Tępy uraz brzucha jest zwykle powiązany
z uszkodzeniami innych okolic ciała, (głowa, klatka piersiowa, miednica).
Urazy przenikające (noże, pociski, odłamki).
Badanie pacjenta po urazie
• zbadać okolicznościach wypadku, prędkość pojazdu, czy były pasy zapięte, charakter zderzenia, nadużywanie alkoholu itp.
• dokładnie oglądnąć pacjenta - zwracamy uwagę na zasinienia, zranienia, rany wlotowe/wylotowe, ślady po pasach, ślady po bieżniku opon.
• badanie palpacyjne (lekarz) - ocena urazu tępego bywa trudna.
Najczęściej badanie palpacyjne sprowadza się do stwierdzenia lub wykluczenia obrony mięśniowej.
• Bezpośrednio po urazie może nie być jeszcze, ani bolesności uciskowej, ani objawów otrzewnowych, które ujawnią się dopiero po pewnym czasie.
• Twardy i bolesny brzuch przemawia raczej za uszkodzeniem przewodu pokarmowego, natomiast miękki i tkliwy raczej za krwotokiem - objawy hemodynamiczne.
•Pacjenta skarżącego się na ból należy spytać o promieniowanie tego bólu np. do braku ból może promieniować przy podrażnieniu nerwu przeponowego
(w przypadku pęknięcia wątroby i śledziony), ból promieniujący do pachwiny może wskazywać na obecność krwi lub treści jelitowej w przestrzeni zaotrzewnowej.
•Pamiętajmy, że chory przytomny, u którego rozwija się wstrząs może się skarżyć na pragnienie i zimno.
Złamania kości
Należy zdawać sobie sprawę, iż przemieszczanie odłamów kostnych może powodować dalsze obrażenia w okolicznych tkankach - uszkodzenie mięśni, naczyń, nerwów i skóry.
Najogólniej złamania można podzielić na zamknięte i otwarte.
Objawy złamania kości:
ɍ ból, znacznie nasilający się przy ruchu.
ɍ porażenie czynności, nienaturalne
i przymusowe ułożenie kończyny.
ɍ Często masywny krwotok zewnętrzny. We krwi wyciekające z rany mogą być widoczne kropelki tłuszczu pochodzące ze szpiku kostnego.
ɍ Deformacja, pogrubienie kończyny wskutek wewnętrznego krwotoku.
ɍ Nienaturalna ruchomość kończyny.
ɍ Wyczuwalne lub słyszalne tarcie odłamów złamania.
ɍ Rana, przerwanie ciągłości skóry w miejscu złamania (przez taką ranę mogą wystawać odłamy kostne).
ɍ Krwiak, siniec.
Rodzaje złamań
Złamania zmęczeniowe.
Tego typu złamania mogą powstawać bez wyraźnego zadziałania urazu. Są spowodowane długotrwałym nadmiernym obciążeniem kości, w wyniku, którego następują powolne zmiany zanikowe w miejscu największego działania siły -sportowcy.
Złamania patologiczne.
wystąpią one po zadziałaniu małego urazu, czy niewielkiego przeciążenia kończyny, które w warunkach prawidłowych nie wywarłoby żadnego ujemnego skutku. Podłożem tego typu złamań są stany chorobowe.
Przyczyny złamań patologicznych:
Osłabienie struktury kości przez procesy nowotworowe (pierwotne lub przerzutowe).
W przebiegu procesów zapalnych. Torbiele kostne.
Wrodzona łamliwość kości.
Osteoporoza.
Postępowanie w złamaniach
Głównym zadaniem pierwszej pomocy
w złamaniach jest zapobieganie powikłaniom (przemieszczenie odłamów, przebicie skóry, uszkodzenie naczyń i nerwów, zakażenie).
Zasady:
- poszukując złamań określamy miejsca największej bolesności.
- podejrzewając złamanie kończyny układamy chorego na plecach, nie wykonujemy zbędnych ruchów chorą kończyną.
- najlepszym sposobem zmniejszenia bólu jest unieruchomienie.
- w przypadku złamań otwartych, należy ostrożnie rozebrać chorego lub rozciąć ubranie.
gdy odłam złamania wystaje ponad skórę nie wprowadzamy go do rany.
- zakładamy na ranę jałowy opatrunek
i mocujemy go.
- unieruchamiamy kończynę (dwa sąsiednie stawy) i transportujemy chorego do szpitala.
- uszkodzoną kończynę ułożyć wyżej - zmniejsza obrzęk.
- uszkodzoną kończynę możemy schładzać workiem z lodem - zmniejsza ból.
- kończynę górną po unieruchomieniu podwieszamy na temblaku
- do unieruchomienia można użyć: deseczki, kija, linijki, parasola, zdrowej kończyny dolnej poszkodowanego.