Charakterystyka ciepłoleczniczych zabiegów ogólnych.

 

  

 

Zabiegi, w których wykorzystuje się bodźce cieplne są dość rozpowszechnione i znajdują swe

zastosowanie zarówno w warunkach domowych, jak i w specjalistycznym leczeniu

fizykoterapeutycznym czy balneoterapeutycznym.

Do najprostszych źródeł przekazujących organizmowi ciepło w wyniku przewodzenia są

termofory, poduszki elektryczne czy woreczki z rozgrzanym piaskiem. Ciepło z tych

urządzeń przenika do organizmu stosunkowo płytko i raczej nie daje efektów głębokiego

przegrzania. Zabiegi te są powszechnie stosowane w warunkach domowych. W warunkach

gabinetów fizjoterapeutycznych stosuje się zabiegi ogólne tj.:

-          łaźnia sucha szafkowa

-          łaźnia sucha rzymska

-          sauna

-          parafina

 

Łaźnia sucha szafkowa

 

Zabieg wykonuje się w specjalnej szafce drewnianej, w której znajduje się chory, natomiast jego głowa pozostaje na zewnątrz. Powietrze ogrzewane jest grzejnikami elektrycznymi do temperatury 60- 80⁰ C. Czas zabiegu wynosi 15- 20 min.

 

Łaźnia sucha rzymska

 

Do wykonania tego zabiegu służy specjalnie przystosowane pomieszczenie, w którym powietrze ogrzewa się do temperatury 40- 60⁰ C za pomocą piecyków lub grzałek elektrycznych. Drewniane ławy, usytuowane schodkowo, umożliwiają osobie nagrzanej dobór właściwej temperatury powietrza, która zależy od poziomu (wysokości) ławy. W pomieszczeniu znajduje się instalacja z zimną wodą, służącą do zmywania twarzy i wykonywania zimnych okładów na okolicę serca. Po zakończeniu zabiegu chorego poddaje się letniej kąpieli.

 

 

 

 

Sauna

 

Sauna jest to zabieg fizykalny powszechnie stosowany zarówno do celów higienicznych, jak i leczniczych. Jest on również bardzo chętnie stosowany w odnowie biologicznej.

Sauna jest kąpielą w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności, w którym okresowo występuje jej krótkotrwałe zwiększenie. W czasie tej kąpieli stosuje się również niskie temperatury do chłodzenia ciała zimna wodą i powietrzem.

Zabieg ten odbywa się w specjalnie do tego celu przystosowanym pomieszczeniu, zwanym komorą sauny. Dobrze izolowane ściany komory wyłożone są drewnem, a ustawione kaskadowo drewniane ławy umożliwiają korzystającym z kąpieli przebywania na różnej wysokości. Ze względów bezpieczeństwa drzwi od komory sauny powinny otwierać się wahadłowo w obydwie strony. Podstawowym urządzeniem zabiegowym jest piec zwany „ogniskiem sauny”. W piecu tym specjalne grzałki elektryczne ogrzewają do temperatury ok. 200⁰ C umieszczone w nim kamienie, które oddają ciepło otoczeniu. W czasie kąpieli kamienie te polewa się sporadycznie wodą, co powoduje krótkotrwałe zwiększenie zawartości pary wodnej w powietrzu komory sauny. Powstające w ten sposób zwiększenie wilgotności względnej powietrza do ok. 70% wywołuje zwiększone przegrzanie osoby korzystającej z kąpieli, spowodowane utrudnieniem parowania potu.

Dodać należy, że zarówno temperatura powietrza w komorze sauny, jak i jego wilgotność względna zależą od wysokości. Najwyższa temperatura występuje pod sufitem, najniższa zaś na poziomie podłogi. Odwrotnie zachowuje się wilgotność powietrza, która jest największa nad podłogą, najmniejsza zaś pod sufitem.

Zasadnicza cecha sauny jest naprzemienne nagrzewanie i ochładzanie ustroju. W zabiegu wyróżniamy 2 fazy: nagrzewania i ochładzania. Każda z tych faz trwa od 5- 12 min., a łączny czas zabiegu wynosi średnio od 10- 25 min. Z sauny można korzystać dopiero po upływie 1 h od ostatniego posiłku. Należy pamiętać, aby przed zabiegiem oddać stolec i opróżnić pęcherz moczowy.  Ze względów higienicznych należy przed sauną, po namydleniu, umyć ciało pod ciepłym natryskiem, a następnie dokładnie osuszyć skórę.

 

Faza nagrzewania - po wejściu do sauny osoba biorąca kąpiel układa się na ławie w pozycji leżącej lub siedzącej, najlepiej w siadzie skulonym. W wypadku dobrego znoszenia wysokiej temperatury w czasie nagrzewania można się przenieść na wyżej położone ławy, zwiększając w ten sposób oddziaływanie ciepła na ustrój. Pod ciało, należy podłożyć suchy ręcznik. Ze względu na bezpieczeństwo przyjęto zasadę, że w saunie mogą przebywać co najmniej 2 osoby. W saunie nie prowadzimy rozmów. W celu zwiększenia odczynu ze strony naczyń krwionośnych skóry, w tej fazie zabiegu można stosować rozcieranie specjalnymi szczotkami lub też chłostanie cienkimi gałązkami brzozowymi. Osoby gorzej znoszące wysoką temperaturę mogą w czasie nagrzewania chłodzić twarz i okolicę serca zimna woda. W czasie zabiegu można tez polewać kamienie wodą.

 

Faza ochładzania-  w tym celu stosuje się różne sposoby, takie jak wyjście na świeże powietrze, polewanie, zanurzenie w basenie z zimna wodą\, poddanie się natryskowi lub rozcieranie śniegiem. Należy pamiętać, że zanurzenie w zimnej wodzie może spowodować znaczne podwyższenie ciśnienia krwi, stąd zabieg ten można stosować tylko u osób ze sprawnym układem krążenia. Po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepłą wodą. Po zakończeniu fazy ochładzania należy umyć skórę chłodna wodą bez używania mydła. Po dokładnym osuszeniu skóry przystępuje się do kolejnej fazy nagrzewania. Łączny czas fazy ochładzania nie powinien być dłuższy od 12 min.

Należy pamiętać, że warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest zarówno dobre przegrzanie, jak i należyte ochłodzenie.

Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodną kąpiel, a następnie 20- 30 min. wypoczynek, w czasie którego wskazane jest wypicie umiarkowanej ilości wody mineralnej lub soku owocowego.

W czasie jednego seansu sauny stosuje się zwykle dwa lub trzy kolejne wejścia do gorącej komory. Saunę stosujemy 1-2 razy w tygodniu.

 

Parafina

 

Parafina jako węglowodór nienasycony jest otrzymywana w procesie destylacji frakcjonowanej ropy naftowej. W celach leczniczych stosuje się parafinę stałą chemicznie czystą, dla której temperatura topnienia wynosi 42-45°C. Parafina zastygając przechodzi w stan stały. Jej cechą charakterystyczną jest duża pojemność cieplna i małe przewodnictwo, co pozwala jej długo utrzymywać ciepło. W trakcie stosowania okładów parafinowych, ciepło przenika głęboko do tkanek, podwyższając w znacznym stopniu ich temperaturę.

Parafinę przygotowuje się w specjalnej tzw. kuchni parafinowej. W celu nadania parafinie właściwości plastycznych do 20 kg rozpuszczonej parafiny stałej dodaje się 1 l. Parafiny ciekłej. Parafinę można używać wielokrotnie po oczyszczeniu i wyjałowieniu w temperaturze do 100⁰ C.

Rozróżnia się następujące zabiegi parafinowe:

-          okłady parafinowe

-          kąpiele parafinowe miejscowe

-          zawijania parafinowe

-          wlewy okołostawowe

-          maseczki parafinowe

-          rękawiczki lub skarpetki parafinowe

 

Okłady parafinowe

 

Parafiną o temperaturze ok. 60⁰ C pokrywa się za pomocą płaskiego pędzla miejsce poddane okładowi tak długo, aż jej warstwa osiągnie grubość 1-2 cm. Ponieważ pierwsza warstwa parafiny szybko stygnie, stanowi wiec ona niejako ochronę przed nadmiernym przegrzaniem skóry. Nałożona na skórę warstwę parafiny owija się dokładnie papierem woskowym lub ceratką, lub folią plastykową i ciepłym kocem. Czas zabiegu wynosi 30- 60 min. okłady z parafiny można również wykonywać w odmienny sposób. Na skórę pokrytą cienka warstwę parafiny nakłada się zmoczona w parafinie pikowaną „kołderkę”, składającą się z kilku lub kilkunastu warstw gazy o odpowiednich wymiarach. Dalsze postępowanie nie odbiega od podanego uprzednio.

 

Kąpiel parafinowa miejscowa

 

Zabieg ten wykonuje się w specjalnej wannie, przystosowanej kształtem do KKG lub KKG. Urządzenie ogrzewcze, znajdujące się w ścianie naczynia, umożliwia utrzymanie stałej temperatury parafiny w granicach 40- 50⁰ C. Czas kąpieli wynosi 30- 50 min.

 

 

 

Zawijania parafinowe

 

Okład parafinowy na staw barkowy, łokciowy, kolanowy oraz dłoń i stopę wykonany za pomocą gazy zanurzonej w parafinie nazywa się zawijaniem parafinowym. Rozmiar złożonej w kilka warstw gazy wynosić powinien ok. 12 x 50 cm. Po nałożeniu bezpośrednio na skórę pierwszej, ochronnej warstwy parafiny owija się dany staw uprzednio przygotowanymi i przesyconymi parafina warstwami gazy. Zazwyczaj stosuje się 2-3 warstwy gazy. Dalej postępuje się identycznie jak przy okładach parafinowych.

 

Wlewy okołostawowe

 

Na staw nakłada się specjalny woreczek gumowy, który po wypełnieniu go przez górny otwór parafiną ściśle przylega do stawu.

 

Maseczki parafinowe

 

Stosuje się przy podrażnieniu nerwu twarzowego. Parafinę o temperaturze niższej niż 45⁰ C nakłada się na warstwy gazy, którą okłada się twarz. Uprzednio należy odpowiednio gruba warstwą gazy zabezpieczyć oczy i uszy.

 

---