1. Modele polityki społecznej:
model liberalny - potrzeby społeczne realizowane są w ramach rynku prywatnego i w rodzinie; polityka społeczna to działania selektywne, świadczenia są z reguły selektywne,
Zasada „polegania na sobie” - każdy obywatel powinien sam rozwiązywać problemy socjalne poprzez własną przezorność, rozwagę, zapobiegliwość i oszczędność;
Główne podmioty p. społecznej to (w kolejności): jednostka, rodzina, organizacje pozarządowe, państwo (jako ostateczność
model redystrybucyjny - odpowiedzialność za bezpieczeństwo socjalne jednostki ponosi społeczeństwo; polityka społeczna dokonuje redystrybucji dochodów, świadczenia z reguły powszechne,
Model instytucjonalno-redystrybucyjny (d. socjaldemokratyczna):Zasada „społecznej odpowiedzialności” - społeczeństwo a nie jednostka ponosi odpowiedzialność za zapewnienie dobrobytu i bezpieczeństwa każdemu obywatelowi;
Dystrybucja dochodów dokonywana przez rynek jest niesprawiedliwa i powinna być oparta na kryteriach etyczno-moralnych
model motywacyjny - programy socjalne nie powinny zakłócać procesów gospodarki rynkowej; polityka społeczna wykorzystuje m.in. lokalny potencjał społeczny, świadczenia z reguły zależą od statusu jednostki na rynku pracy.
model socjalistyczny (wariant utopijny):Dystrybucja rynkowa jest nierówna i niesprawiedliwa, dlatego należy wytworzyć idealny twór zastępujący rynek - układ oparty na centralnym planowaniu;
Dystrybucja dokonywana przez państwo jest najdoskonalsza i nie ma potrzeby prowadzenia polityki społecznej
2. Polski system ubezpieczeń społecznych
I filar - system repatriacyjny.
1. jest to system oparty na niepisanej umowie społecznej
2. łatwy do wprowadzenia w życie z dnia na dzień
3. naczelna zasada, że wpłacasz kiedy chcesz
4. generacja pracujących płaci na generacje emerytów
5. są 4 rodzaje redystrybucji: od pracujących do emerytów , od mężczyzn do kobiet, od dobrze zarabiających do słabo zarabiających, między związkami zawodowymi.
II filar - system rezerwy kapitałowej
1. świadczenia i składki są silnie zindywidualizowane
2. opiera sie na przymusowym oszczędzaniu.
3. jest dyscyplina finansowa
4. nie ma płaszczyzn redystrybucji
5. może być to system dobrowolny albo prywatny
6. system przesuwa płaszczyzny konfliktu społecznego
7. świadczenia to pochodna roszczeń, zarówno od emerytów, jak i pracujących
8. system sprzyja wzrostowi gospodarczemu
3. polityka społeczna - definicje
Definicje polityki społecznej Jako dyscyplina naukowa zajmuje się potrzebami materialnymi i duchowymi człowieka oraz grup społecznych na określonym etapie rozwoju państw, z uwzględnieniem uwarunkowań geofizycznych i kulturowych.
Podstawowym zadaniem polityki społecznej jest - zapewnienie państwu pomyślnej ciągłości rozwoju.
Wywiązywanie się przez państwo z przyjętych funkcji w zakresie zabezpieczenia bytu obywateli określa się mianem - polityki socjalnej.
E.Rosset określa PS jako:„(…) system idei oraz działań zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych ludności”.
J. Rosner określa PS jako:- działalność państwa i organizacji społecznych w dziedzinie kształtowania warunków bytu i pracy, zmierzających do optymalnego zaspokojenia indywidualnych i społecznych potrzeb
Jako działalność praktyczna obejmuje potrzeby :
a/ związane ze sferą bytu: - wyżywienie, mieszkanie, pomoc materialną, niezdolność do pracy itp.
b/ sfery pozamaterialnej: - ochrona zdrowia, edukacja, usługi i działalność kulturalną, rekreacja itp.
c/ o charakterze psychospołecznym: - aktywność społeczna, satysfakcja z pracy, uznanie, poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego, itp.
4. narzędzia polskiej polityki społecznej
-zasiłki (zasiłek pielęgnacyjny, zasiłek rodzinny itd.)
-subwencje bezzwrotne
-stypendia
-renty
-emerytury
-usługi sektora opieki zdrowotnej
-aktywizacja zawodowa
-zapomogi
-opieka społeczna
-pomoc społeczna
5. uprawnienia poszczególnych szczebli administracji państwowej w zakresie kreowania polityki społecznej
a) Gmina: dożywianie dzieci, przyznawanie zasiłków celowych , prowadzenie domów opieki społecznej, domów samopomocy, udzielanie schronienia, praca socjalna
b) powiat: prowadzenie poradni specjalistycznych, szkolenia zawodowe, pomoc cudzoziemcom, zapewnienie opieki nad dziećmi z domu dziecka, opieki w rodzinach zastępczych
c) województwo: kształcenia zawodowe, prowadzenie banków danych o jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, wydawanie zezwoleń na prowadzenie domów dziecka
6. polityka rodzinna - definicje, modele, narzędzia
Polityka rodzinna obejmuje te działania państwa, które ukierunkowane są na dobro i rozwój rodziny. Ze względu na niezastąpioną wartość rodziny „władze publiczne (...) winny czynić wszystko, co możliwe, celem zabezpieczenia wszelkiej pomocy - gospodarczej, społecznej, pedagogicznej, politycznej, kulturalnej - niezbędnej do tego, ażeby rodziny mogły w sposób ludzki sprostać swoim odpowiedzialnym zadaniom” .
Według powszechnie przyjętej definicji polityka rodzinna to całokształt norm prawnych, działań i środków uruchamianych przez państwo w celu stworzenia odpowiednich warunków życia dla rodziny; jej powstania, prawidłowego funkcjonowania i spełniania przez nią wszystkich ważnych społecznie ról.
U podłoża tak zdefiniowanej polityki rodzinnej leżą następujące założenia:
- rodzina jest podstawową i najważniejszą instytucją społeczną,
- rodzina powinna być wspierana przez państwo,
- polityka rodzinna oznacza wielość polityk, a nie pojedynczy, jednolity akt prawny.
Polityka rodzinna explicite może np. obejmować politykę ludnościową (pro lub antynatalistyczną), świadczenia socjalne związane z opieką i wychowaniem dzieci, świadczenia dla pracujących rodziców, opiekę zdrowotną nad matką i dzieckiem itd. W krajach prowadzących bezpośrednią politykę rodzinną często powoływane są specjalne instytucje usytuowane w strukturze rządu, powołane dla koordynacji działań na rzecz rodziny.
Modele polityki rodzinnej:
Ze względu na to że polityka rodzinna to część polityki społecznej można wyróżnić następujące modele:
a. liberalny(marginalny)- dominacja dwóch systemów: rodziny i rynku, rodzina ma obowiązek sama zaspokajać potrzeby swoich członków, pomoc gdy rodzina nie może rozwiązać problemy we własnym zakresie (kryterium means tested- wg. dochodu)
b. konserwatywno-korporacyjny(motywacyjny)- wspieranie wszystkich rodzin, system ubezpieczeniowy, oparty na kryterium uprawniającym.
c. socjaldemokratyczny- dominacja opieki państwa, wspieranie rodzin z dwojgiem żywicieli, korzystanie z świadczeń na zasadach uniwersalizmu, wykorzystanie środków publicznych.
Narzędzia polityki rodzinnej:
Rodzaje i wysokość świadczeń rodzinnych, kryteria uzyskania
Świadczeniami rodzinnymi są:
1) zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego,
2) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka,
3) świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.
Przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego uzależnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego.
Osoba mająca prawo do zasiłku rodzinnego może ubiegać się o następujące dodatki:
- Dodatek z tytułu urodzenia dziecka
- Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
- Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
- Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
- Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
- Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
- Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
7. narzędzia rynku pracy (te służące aktywizacji jak i przeciw bezrobociu <chyba takie prewencyjne>)
Osoby bezrobotne mogą korzystać z następujących form aktywizacji zawodowej, przewidzianych przez ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99, poz. 1001 ze zm.):
- Dodatek aktywizacyjny
- Prace interwencyjne
- Prace społecznie użyteczne
- Staż i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy
- Pożyczki szkoleniowe
- Roboty publiczne
- Stypendia w okresie kontynuowania nauki
- Szkolenia
- Wsparcie działalności gospodarczej
- Zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania
Świadczenia z tytułu bezrobocia:
- zasiłki dla bezrobotnych
- refundacje i pożyczki z Funduszu Pracy
Usługi rynku pracy:
- Pośrednictwo pracy
- Usługi EURES
- Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa
- Planowanie rozwoju zawodowego i organizowanie szkoleń
- Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy i prowadzenie klubów pracy