Uczenie się to zdobywanie wiedzy, przyswajanie sobie jakichś wiadomości lub umiejętności. Poprzez naukę zdobywamy doświadczenie w jakiejś dziedzinie. Potrafimy wyciągać wnioski z cudzych błędów i tym samym nie popełniać podobnych we własnym życiu.
Sposoby uczenia się warunkowanie klasyczne, warunkowanie sprawcze, prób i błędów, zrozumienie, konceptualizm instrumentalny.
Mamy tendencje do traktowania myślenia jako procesu, który jest zupełnie oderwany od ciała. Jednak procesy myślenia i uczenia się odbywają się nie tylko w głowie. Wręcz przeciwnie, ciało gra integralną rolę w całej naszej aktywności intelektualnej, od najwcześniejszych ruchów aż do starości. To zmysły naszego ciała karmią mózg informacjami z otoczenia, które są potrzebne do zrozumienia świata i z których korzysta się, aby tworzyć nowe możliwości. To właśnie ruch zwiększa możliwości poznawcze, inicjuje procesy myślowe, wspomaga rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego.

Uczenie się i nauczanie innych to dwa zazębiające się procesy w zgłębianiu sztuki. Procesem który bezpośrednio wiąże się uczeniem jest myślenie.
Uczenie się u kogoś, jest stosunkowo "proste". Nauczyciele są zawsze na widoku. Na początku, zachwyca byle co. Potem kiedy wiedza rośnie, pojawia się większe rozeznanie. Pomału nabywa się orientację kto co potrafi i u kogo naprawdę warto się uczyć. Każdy musi sprawdzić to na własnej skórze, sam ocenić co dla niego jest dobre, a co nie. Podpieranie się opiniami innych nic nie daje.
Drugi etap jest znacznie trudniejszy. Wkłada się sporo energii, aby znaleźć właściwego nauczyciela. Często trzeba iść na kompromisy (bardzo rzadko się zdarza, aby wielki mistrz mieszkał gdzieś niedaleko). Jeżeli ma się szczęście, udaje się w końcu trafić na odpowiedniego człowieka.
Następny etap to ciężka praca. Wydaje się masę pieniędzy na podróże za swoim nauczycielem i naukę u niego. Nikt z otoczenia tego nie rozumie i powszechnie jest się uważanym za głupca. No bo kto w dzisiejszych czasach kupuje miecz czy halabardę i zamiast jechać na urlop, wydaje taką kwotę na krótki obóz treningowy z mistrzem.

Jeśli mimo to osoba jest gotowy na wszystko, może po wielu latach wyrzeczeń osiągnąć wybitny poziom. Załóżmy, że jej się to udało. Posiada olbrzymią wiedzę i umiejętności w danym temacie. Dochodzi do wniosku, że nadszedł czas, aby przekazać innym to, co w takim trudzie zdobyła. I co wtedy...? Dowiaduje się, że teraz nikogo to nie interesuje. Ludzie nie chcą "tracić" lata na trening prawdziwego Kung Fu, wylewa ć pot na sali. Okazuje się, że oni chcą się tylko trochę "poruszać".
Obecnie uczeń musi mieć specjalne warunki do nauki. Obowiązkowa jest odpowiednio duża sala, miła atmosfera, ładne stroje i oczywiście żadnego przemęczania. Wszystko ma być łatwe, szybko osiągalne i przyjemne. Uczeń powinien być często chwalony, dostawać różne dyplomy.
Ostatnio coraz bardziej można zaobserwować, że ludzi tak naprawdę nie interesuje poziom instruktora, u którego pobierają naukę. To czy uczy się on kilkanaście lat czy tylko kilka tygodni, albo czy uczy się u wybitnego mistrza czy tylko z książki, jest im całkowicie obojętne. Chcą tylko miło spędzać czas w przyjemnym otoczeniu.

W dzisiejszych czasach powszechne jest nabywanie tylko podstawowych umiejętności w czymkolwiek, wszystko poznaje się powierzchownie. Idealne opanowanie tematu jest bardzo rzadkie. Współczesnym uczniom starcza zapału tylko do opłacenia składki na zajęcia dodatkowe. Wydaje im się, że za to powinni wszystko dostać, że jak w sklepie coś kupili i nauczyciel ma im to dać. Jeśli mają słabe umiejętności, bo niewiele ćwiczą, to oczywiście obarczają winą prowadzącego zajęcia, a nigdy samych siebie. Nie mają szacunku dla pedagoga. Nie rozumieją jak wartościowe i rzadkie jest to czego on ich uczy, że tak naprawdę dopiero trzydzieści lat temu otworzono się na uczniów z Zachodu. Jeszcze do niedawna przekazywanie innym swoich umiejętności było dzieleniem się czymś bardzo cennym. Od tego, np. możliwość zaskoczenia przeciwnika jakąś techniką w walce, zależało przecież życie. Podręczniki na ten temat nie istniały. Wiedza była przekazywana przez nauczyciela tylko ustnie i to tylko uczniom zaakceptowanym po specjalnych długich testach, którzy wykazali się odpowiednimi cechami moralnymi i zdobyli jego zaufanie.
W dzisiejszych czasach role się odwróciły, to nauczyciel musi znaleźć uczniów i przekonać ich, że warto zgłębić wiedzę, którą on posiada. Musi dokonywać prawdziwych cudów, by ich zainteresować. O wiele łatwiej jest spotkać i uczyć się u wielkiego mistrza, niż znaleźć uczniów, którzy docenią prawdziwy kunszt i będą chcieli uczyć się cierpliwie przez lata.

Należy przekazywać innym nabyta przez siebie wiedze. Dzielenie się swoimi umiejętnościami z innymi ma też swoje dobre strony. To niezwykle inspirujące doświadczenie. Tłumacząc innym jak mają coś zrobić, próbując im to jakoś wyjaśnić, samemu bardzo mocno pogłębia się swoją wiedzę na dany temat. Często można zauważyć wtedy wręcz lawinowy postęp u siebie. Dzięki pytaniom uczniów patrzy się na wiele rzeczy z całkiem innej perspektywy. A widząc wyraźnie ich błędy, stara się przynajmniej samemu nie robić takich samych.
Uczenie innych jest bardzo trudnym zajęciem. Nauczyciel musi cechować się nie tylko wiedzą i umiejętnościami, ale przede wszystkim odpowiednią wrażliwością, aby dokładnie wyczuć co dzieje się w danej chwili z jego uczniem i jak najlepiej pomóc mu w osiągnięciu wyższego poziomu. To twórczy i niepowtarzalny proces przekształcania człowieka, bo przecież każdy z nas jest inny i nie da się zastosować tej samej metody.

Większość osób nie zdaje sobie sprawy, że niektórych rzeczy naprawdę nie można nauczyć się tylko z książek lub kaset wideo. Takim przykładem jest np. opanowanie ruchów jakiejś formy jest tak naprawdę dopiero początkiem nauki. W Polsce na tym etapie kończy 99% ćwiczących. Sam ruch wyuczony w ten sposób, jest pusty jak wydmuszka w środku. Tylko rzetelnie wykwalifikowany nauczyciel może pomóc wypełnić tę pustkę. Sprawić, że "qi" zacznie naprawdę krążyć i Taijiquan przyniesie zdrowie oraz realne umiejętności walki na ulicy. Trening bez indywidualnych wskazówek i korekty nie przyniesie żadnych rezultatów.
Oczywiście sam kontakt nawet z najlepszym nauczycielem czy wyjazd do Chin lub Japonii niczego automatycznie nie załatwi. Choć na pewno może znacznie ułatwić osiągnięcie celu. Jedynie tylko ciężki, codzienny trening przez lata może przynieść wysoki poziom umiejętności. W poprzednim systemie szkolnictwa podstawówka trwała 8 lat, liceum 4 lata, a studia wyższe 5 lat. Jak łatwo policzyć opanowanie poziomu podstawowego, trwało prawie tyle co średniego i zaawansowanego razem. To samo odnosi się do sztuk walki, a zwłaszcza Taijiquan. Wyjście ze "stanu początkowego" wymaga bardzo dużo czasu i poświęcenia. I w tym jest właśnie problem.

Łańcuchowa metoda skojarzeń.

Łańcuchowa metoda skojarzeń polega na szybkim i skutecznym zapamię-tywaniu informacji poprzez zaangażowanie obydwu półkul mózgowych. Opiera się na formule pamięci: PAMIĘĆ = OBRAZ + AKCJA. Można ją wykorzystywać do zapamiętywania ciagu wyrazów lub opracowywania kilkustronicowych tekstów. Podstawę stanowi przedstawienie nauczanej treści w formie obrazów, w sposób jak najbardziej niezwykły. Obrazy powinny angażować wszystkie zmysły tak, jakby to działo się faktycznie. Powinny być kolorowe, dynamiczne, śmieszne, przyjemne i absurdalne. W taki sposób zapamiętujemy treść interesującego nas filmu czy książki i potrafimy odtworzyć ją po jednorazowym obejrzeniu czy przeczytaniu. W przypadku konieczności zapamiętania ciągu słów (np. z określoną trudnością ortograficzną) wymyślamy historyjkę, która połączy nam te wyrazy w łańcuch skojarzeń. Łączymy na raz nie więcej niż dwa kolejne obrazy - pierwszy z drugim, drugi z trzecim itd. Ponieważ zależy nam na zapamiętaniu jak największej ilości wyrazów, a nie ich kolejności, dobrze jest wybrać 1 wyraz, który będzie pełnił rolę haka pamięciowego i dopiero do niego dołączać pozostałe wyrazy. (np. Jako wyraz - hak wybieramy wyraz góra. Do tego wyrazu dołączamy pozostałe wyrazy tworząc odpowiednią historyjkę.Powtarzając wiadomości wystarczy przypomnieć sobie tylko wyraz - hak, a pozostałe skojarzenia pojawią się automatycznie. Ucząc się większych partii materiału staramy się sprowadzać informacje do ciągu 5 - 15 słów - kluczy - haseł. Każde hasło to pewna porcja materiału. Starając się znaleźć i określić hasła w tekście pracujemy bardziej aktywnie. Następuje automatyczna koncentracja uwagi oraz niemal samoistne zapamiętywanie. Powstały łańcuch haseł zapamiętujemy przy pomocy ŁMS, co ułatwi prawidłowe odtworzenie wszystkich kolejnych haseł i powiązanego z nimi materiału.

Technika historyjek.

Technika historyjek świetnie nadaje się do zapamiętywania ciągu wyrazów, które muszą być odtworzone w ściśle określonej kolejności. Układamy zdanie do pierwszych liter tych wyrazów. Jeśli występują dwa lub więcej wyrazy rozpoczynające się tą samą literą tworzymy z nich sylabę i dopiero wówczas dopasowujemy skojarzenie.

Przykład: Nazwy planet.

Merkury M moja

Wenus W wiecznie

Ziemia Z zapracowana

Mars Ma mama

Jowisz J jutro

Saturn S sama

Uran U usmaży

Neptun N nam

Pluton P placki

Technika literowo - kształtowa.

Technika literowo - kształtowa bardzo dobrze sprawdza się w nauczaniu przedmiotów, w których operuje się cyframi np. chemii, historii. Polega na podstawianiu liter zamiast cyfr oraz tworzeniu historyjek do powstałych wyra-zów. Podane poniżej litery są literami głównymi. Aby mogły powstać sensowne wyrazy uzupełniamy je pozostałymi literami alfabetu. Litery zastępujące cyfry piszemy w tworzonych wyrazach wielkie, natomiast litery uzupełniające małe. Istnieje stały wykaz liter zastępujących cyfry, który obowiązuje wszędzie. Litery główne zostały wybrana na zasadzie pewnych podobieństw do określonych cyfr lub skojarzeń. Dopisano także ich odpowiedniki dźwięczne lub bezdźwięczne.

1 - t, d (t posiada 1 punkt podparcia)

2 - n (2 punkty podparcia )

3 - m ( 3 punkty podparcia )

4 - r ( cztery, four )

5 - l ( znak L - 50 )

6 - j ( podobne kształtem )

7 - k, g ( K - 2 złączone siódemki )

8 - f, w ( 8 podobne kształtem do f )

9 - p, b ( podobne kształtem )

0 - s, z ( zero )

W celu zapamiętania miesięcy w datach wymyślamy własne stałe haki pamięciowe np.

.

styczeń - styki lipiec - lipy

luty - buty sierpień - sierp

marzec - koty wrzesień - szkoła

kwiecień - warkocz październik - liście

maj - matura listopad - świeczki

czerwiec - wakacje grudzień - choinka

Podobnie postępujemy ucząc się wzorów chemicznych. Zamieniamy cały alfabet na haki pamięciowe. Powstające wyrazy - haki muszą rozpoczynać się zgodnie z brzmieniem nazw liter.

Np. A - agrafka

B - beton

C - cebula

D - deska itp.

Przykładowy sposób postępowania z zastosowaniem techniki literowo - kształtowej

Mapy umysłowe.

Tworzenie map umysłowych jest doskonałym sposobem przyspie-szającym uczenie się i powtarzanie przerobionego materiału. Ich skuteczność wiąże się z harmonijnym wykorzystaniem obydwu półkul mózgowych. Mapy umysłowe w sposób obrazowy przedstawiają to, czego się uczymy. Ułatwiają koncentrację, rozumienie, zapamiętywanie i powtórzenie. Opierają się na słowach - kluczach. Poprzez obrazowe przedstawienie treści umożliwiają wychwytywanie powiązań i zależności. Rysując mapę musimy pamiętać, że zaczynamy od głównego zagadnienia i stopniowo dodajemy szczegóły. Stosujemy rysunki, symbole, znaki graficzne, napisy używając wielu kolorów. Mapa może zawierać dowolną ilość odgałęzień i kolejnych rozwidleń. Temat opracowywanego zagadnienia zapisujemy u góry kartki, a następnie przetwarzamy go na symbol - obraz i umieszczamy na środku. Używając różnych symboli możemy dla ich zapamiętania tworzyć legendę. Zaznaczamy ją w lewym dolnym rogu. Ustalając symbol dla jakiegoś pojęcia czy zagadnienia stosujemy go konsekwentnie w niezmienionej formie również na innych mapach umysłowych. Rysowanie gałązek rozpoczynamy od strony prawej zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Napisy robimy nad gałązkami. Gałązki najważniejsze pogrubiamy , napisy znajdujące się na nich piszemy większymi literami. Powstała mapa przypomina kształtem komórkę nerwową. Pierwotną mapę umysłową tworzymy tak, jak w danym momencie podpowiada nam intuicja. Następnie analizujemy ją, szukamy powiązań i zależności, dokonujemy ewentualnych zmian. Teraz wykonujemy kolejną mapę, którą zachowujemy jako matrycę do powtórzeń. Powtarzając wiadomości staramy się najpierw wykonać mapę z pamięci, a dopiero później porównujemy z matrycą.

Technika szybkiego czytania.

Skuteczność naszego uczenia się zależy także od tempa czytania. Średnia szybkość czytania większości Polaków wynosi 200-250 słów na minutę (rekord to 7000 słów / min.). Naukę czytania, w naszym systemie szkolnictwa, dziecko kończy na etapie czytania głośnego. Nie uczy się dzieci cichego i szybkiego czytania. Czytając w normalnym tempie zapamiętujemy 30% przeczytanego tekstu. Przy bardzo szybkim czytaniu ilość zapamiętanych wiadomości wzrasta do 90%. Lepiej jest przeczytać tekst 2 razy w szybkim tempie niż 1 raz ze zrozumieniem. Taki sposób postępowania sprawia, że powtarzając pewne elementy już przeczytane wychwytujemy to, czego jeszcze nie wiemy.

Tempo naszego czytania ograniczane jest przez tzw. opóźniacze czyli: skoki oczu, regresje i wokalizacje. Skoki oczu są czynnością , której sobie nie uświadamiamy, niezależną od naszej woli. Stosując odpowiednie ćwiczenia możemy jednak przyzwyczaić oczy do miarowego, płynnego ruchu. Regresje to świadome powroty do już przeczytanego wyrazy, zdania, które znacznie hamują czytanie, ale nie powodują lepszego zrozumienia treści. Wokalizacja jest nawykiem polegającym na cichym wymawianiu przeczytanych słów, mru-czeniu czy poruszaniu ustami w czasie czytania. Podobnie jak regresje zwalnia tempo czytania.

Aby zwiększyć tempo czytania należy wyeliminować opóźniacze i syste-matycznie wykonywać określone ćwiczenia 15 min. dziennie. Po 3 miesiącach ćwiczeń tempo czytania wzrasta dwukrotnie. Jednak, aby je utrzymać na tym samym poziomie, należy nadal czytać wyuczonym sposobem, gdyż inaczej powraca do stanu wyjściowego. Wzrost tempa czytania następuje skokowo. Mogą też zdarzać się momenty spowolnienia, ale są one spowodowane koniecznością przyzwyczajenia się do nowego sposobu postępowania.

 

Przyrost umiejętności czytania.

Codzienne 15 minutowe ćwiczenia składają się z następujących elementów:

kartkowanie - 1 min,

gimnastyka oczu - 1 min,

ćwiczenia indywidualne np. na poszerzanie pola widzenia, zaburzania wewnętrznego narratora ( wokalizacji ), ćwiczenia koncentracji - 7 min,

szybkie czytanie - 7 min.

Kartkowanie polega na przerzucaniu kolejnych kartek książki z jed-noczesnym zatrzymywaniem wzroku na środku strony na 1 sekundę, w czasie której staramy się przeczytać 1, a później coraz więcej wyrazów. Stopniowo skracamy też czas ekspozycji. (1 minuta kartkowania wystarcza na 1 godzinę szybkiego czytania.) Wzory ćwiczeń dotyczących gimnastyki oczu, poszerzania pola widzenia, zaburzania wewnętrznego narratora itp.

Początkowo każde nowo wprowadzane ćwiczenie może powodować brak zrozumienia i zapamiętania treści. Umiejętności te pojawiają się stopniowo, w zależności od tempa opanowania i automatyzacji danego ćwiczenia. Do nauki szybkiego czytania używamy wskaźnika ( ołówek, długopis itp.). Najpierw przesuwamy wskaźnikiem wzdłuż czytanego wersu. Stopniowo pokazujemy określone punkty w wersie, a potem na stronie. Wskaźnik pokazuje miejsca, na których ma się zatrzymać wzrok. Zmusza nas do całościowego czytania jednego, a później całych grup wyrazów. Każdy kolejny sposób czytania ze wskaźnikiem ćwiczymy tak długo, aż czytamy szybciej niż wskazuje wskaźnik.

Omówione przeze mnie przykładowe techniki uczenia się są możliwe do stosowania przez wszystkich uczniów. Wymagają jedynie odrzucenia pewnych nawyków i schematów postępowania. Stosowane konsekwentnie gwarantują szybsze i skuteczniejsze uczenie się, osiąganie lepszych wyników oraz wzrost własnej samooceny. Można zaznajamiać z nimi uczniów od najmłodszych klas szkoły podstawowej. Nie istnieje granica wieku dla rozwijania własnych możliwości umysłowych ( dolna ani górna ). Sądzę, że nowoczesne nauczanie powinno oprócz przekazywania uczniom niezbędnej wiedzy wyposażyć ich w umiejętności samodzielnego rozwoju. Może wówczas okazać się, że nauka jest łatwa dla wszystkich, a w naszych szkołach są niezwykle uzdolnieni uczniowie. Trzeba im tylko wskazać sposoby jak najpełniejszego wykorzys-tania własnego potencjału umysłowego. Wykaz książek dotyczących technik uczenia się:

Wykaz książek dotyczących technik uczenia się.

Brześkiewicz Z.: "Superumysł"

Brześkiewicz Z.: "Superczytanie"

Brześkiewicz Z.: "Superpamięć"

Buzan T.: "Rusz głową"

Buzan T.: Pamięć na zawołanie"

Dudley GA.: "Jak podwoić skuteczność uczenia się"

Gozdek � Michaelis K.: "Supermożliwości twojego umysłu"

Lang G.: "Jak być lepszym w szkole"

Lorayne H.: "Sekrety pamięci"

Lorayne H.: "Superpamięć dla uczących się"

Łukasiewicz M.: "Sukces w szkole"

Sposób wykorzystania łańcuchowej metody skojarzeń.

Proponowany ciąg wyrazów do zapamiętania przez dzieci: góra, wróbel, żółty, późno, mrówka, róża. Możemy sami opowiedzieć dzieciom historyjkę z tymi wyrazami lub układamy ją wspólnie z nimi. Dzieci starsze robią to samodzielnie.

Np. Pewnego dnia przed twoim domem pojawiła się ogromna poma-rańczowa góra. Wyglądała groźnie i potężnie. Ostre krawędzie skał uwierały cię w stopy, gdy wchodziłeś na jej szczyt. Tam zauważyłeś maleńkiego wróbla, który grał na gitarze i tańczył rock and roll 'a. Grał tak wesoło, że kamienie leżące wokoło zrobiły się żółte. Żółte jak cytryny, żółte jak gorące słońce, Zaczęły podskakiwać i uderzać o siebie. Nagle jeden z kamieni podskoczył wysoko w górę i pękł z wielkim hukiem. Na ziemię zaczęły spadać różnokolorowe cukierki. Wszystkie głośno wołały - Późno! Późno! Późno! Najgłośniej jednak wołała mrówka lecąca na dużym budziku. Ubrana była w kombinezon płetwonurka i w każdej łapce trzymała ogromną pachnącą różę. Jedna z róż spadła na ziemię. Podniosłeś ją i ukłułeś się w palec.

Sposób wykorzystania metody literowo - kształtowej.

Przykład 1
Zapamiętanie określonego numeru (telefonu, samochodu). Zamieniamy cyfry na litery główne i uzupełniamy innymi tak, aby powstały konkretne wyrazy.

Z liter podstawowych NM K/G T/D mogły powstać np wyrazy - znam kota . Jeżeli byłoby to niewystarczające skojarzenie można dodatkowo wymyślić historię na zasadzie LMS.

Przykład 2

Zapamiętując daty np. 1410r. dzielimy powstałą liczbę na dwie mniejsze, albo odrzucamy cyfrę 1 ( jako oczywiste oznaczenie roku 1000) i skupiamy się na liczbie 410.

Po utworzeniu wyrazów do dat wymyślamy śmieszną, absurdalną historyjkę, która jednak wiązać się będzie z wydarzeniem określonym datą.

Np. Po torze biegnie na wzgórze Atos, by zobaczyć dwa wbite w ziemię miecze.

Przykład 3

Do zapamiętania pełnych dat np. 1.09.1939r. wykorzystujemy ponadto wymyś-lone przez siebie haki oznaczające nazwy miesięcy.

Zapamiętujemy: Dół, do którego wpadła szkoła, ponieważ spadła bomba.

Przykład ćwiczeń na koncentrację.

Policz liczby parzyste.

321 434 728 543 327 432 522 211 474 882
473 524 382 438 222 943 924 712 392 142
881 373 465 541 613 742 835 947 749 538
121 452 687 531 726 827 751 123 272 458
771 324 763 426 927 243 623 824 479 235
728 451 922 872 625 591 122 333 475 429

 

Policz liczby z cyfrą 2.

321 434 728 543 327 432 522 211 474 882
473 524 382 438 222 943 924 712 392 142
881 373 465 541 613 742 835 947 749 538
121 452 687 531 726 827 751 123 272 458
771 324 763 426 927 243 623 824 479 235
728 451 922 872 625 591 122 333 475 429

 

Policz liczby z cyfrą 5.

321 434 728 543 327 432 522 211 474 882
473 524 382 438 222 943 924 712 392 142
881 373 465 541 613 742 835 947 749 538
121 452 687 531 726 827 751 123 272 458
771 324 763 426 927 243 623 824 479 235
728 451 922 872 625 591 122 333 475 429

 

Policz liczby z cyfrą 7.

321 434 728 543 327 432 522 211 474 882
473 524 382 438 222 943 924 712 392 142
881 373 465 541 613 742 835 947 749 538
121 452 687 531 726 827 751 123 272 458
771 324 763 426 927 243 623 824 479 235
728 451 922 872 625 591 122 333 475 429

Ćwiczenia na poszerzenie pola widzenia.

Przykład 1
Na małej kartce rysujemy różne figury geometryczne. Dzieci przez chwilę przyglądają się rysunkom ( wzrok skierowany na środek kartki) i rysują te, które zapamiętały. Stopniowo wykonujemy rysunki na coraz większej kartce.

Przykład 2
Dzieci odczytują wyrazy ustawione piramidalnie. Patrzą na wyrazy z odległości, z jakiej widzą najlepiej. Kierują wzrok na czarny punkt znajdujący się pod tekstem. Zamykają oczy na kilka sekund. Po otworzeniu starają się zobaczyć możliwie jak najwięcej z jednej i drugiej strony punktu. Ćwiczenie powtarzają kilka razy, starając się za każdym spojrzeniem uchwycić więcej szczegółów znajdujących się po obydwu stronach punktu. Patrząc na czarny punkt starają się odczytać jednym rzutem oka wszystko, co jest napisane nad nim. Każdą z tych piramid dobrze jest mieć napisaną na oddzielnej kartce.

Załącznik nr 9

Przykładowe ćwiczenia stosowane w celu usunięcia wewnętrznego narratora (wokalizacji).

Ćwiczenia mechaniczne.

Przyciskanie czubka języka do zębów i przytrzymywanie go przez cały czas czytania tekstu.

Trzymanie w zębach ołówka bez dotykania go wargami i językiem (język przesuwa się do tyłu).

Mocne zaciskanie warg na cały czas czytania.

Szerokie otworzenie ust z jednoczesnym biernym ułożeniem języka i wiązadeł głosowych.

Żucie gumy.

Ćwiczenia zakłócające.

Ciche czytanie tekstu przy jednoczesnym głośnym mówieniu alfabetu, kolejnych liczb, gwizdaniu.

Wystukiwanie określonych rytmów w czasie czytania tekstu. Łokieć opieramy o stół, poruszamy przedramieniem i stukamy wskaźnikiem. Wybrany rytm ćwiczymy początkowo bez czytania tak długo, aż stanie się czynnością automatyczną. Dopiero wtedy włączamy czytanie. Początkowo następuje całkowite zaburzenie rozumienia tekstu, ale stopniowo w wyniku ćwiczeń powraca zarówno rozumienie jak i zapamiętanie.

---