JAK ROZWINĄĆ SWOJE MYŚLENIE

Stosowanie różnych rodzajów myślenia zależy od:

• Fazy myślenia (początkowej - gdy generujemy pomysły; końcowej - gdy opracowujemy je i porządkujemy)

• Typu charakteru osoby i predyspozycji uwarunkowanych rozwojem określonej półkuli mózgowej

• Rodzaju problemu.

Aby rozwijać swoje myślenie:

1. nie można trwać przy „sztywnym” rozumowaniu i trwaniu tylko przy swoich przyzwyczajeniach, bo to ogranicza kreatywne myślenie

2. starajmy się oceniać obiektywnie nowe problemy; dostrzegajmy różne ich aspekty (ich wady i zalety)

3. starajmy się rozwijać obie półkule mózgowe przez odpowiednie dla nich systematyczne ćwiczenia („optymalizacja procesu myślenia”):

• zwalczanie rutyny,

• spontaniczne szukanie pomysłów,

• „strumień obrazów” (ćwiczenie Win Wengera - w stanie zrelaksowania wywołać w świadomości strumień obrazów i opisywać je mówiąc głośno),

• mapy myśli (Tony Buzan)

• zapisywanie myśli, pytań i uwag w „notatniku myślowym” (John Chaffee) - ułatwia koncentrację na problemie, pomaga obiektywizować myśli; możemy do nich powracać, rozwijać lub odrzucać;

• technika „100 pytań” Gebla - spisujemy szybko 100 najważniejszych dla nas pytań w dowolnej kolejności i hierarchii wartości; bez względu na błędy gramatyczne i logiczne oraz powtarzające się pytania (pytania mogą/powinny dotyczyć różnych zagadnień)

• zadawanie pytań „dlaczego?” - stajemy się wyczuleni na problemy i szukamy nowych wyjaśnień (przeciwieństwo: szkoła, która powoduje, że przestajemy myśleć samodzielnie); nie oceniamy zjawisk zbyt pochopnie i jednostronnie (obiektywizm)

• postawa sceptyczna i technika „adwokata diabła” - analizować nawet oczywiste fakty; poddawać je krytyce, by dostrzec ich wątpliwy charakter i ewentualnie je wykluczyć z dalszego rozumowania (technikę tą stosujemy tylko w fazie końcowej myślenia)

• szukanie nowych zainteresowań; hobby (spontaniczne myślenie) - nie wolno ograniczać się do jednej, wąskiej dziedziny (zawężamy nasz światopogląd, myślenie), trzeba dążyć do wszechstronności; mieć kontakt ze sztuką i muzyką (pobudza twórcze myślenie - prawa półkula mózgu)

• odnalezienie interesujących nas aspektów danego problemu (chętniej oddajemy się analizowaniu zagadnień, które nas interesują)

• „burza mózgów” - zbiorowa technika stawiania jak największej ilości pytań w fazie generowania pomysłów oraz ich późniejsza analiza i uporządkowanie w fazie końcowej

• koncentrowanie się na danym problemie - całkowicie oddajemy się jednemu zagadnieniu zostawiając inne na drugim planie, by nie zawracały nam głowy

• określamy przybliżony czas potrzebny do rozwiązania problemu

• ćwiczenia relaksujące (słuchanie muzyki klasycznej lub innej - naszej ulubionej)

• odpowiedni/”umiarkowany” stosunek do samego siebie - przecenianie siebie prowadzi do „pułapki inteligencji” (niedostrzeganie niedoskonałości własnego rozumowania, brak otwarcia na argumenty innych), natomiast niedocenianie siebie prowadzi do „pułapki konformizmu” (z góry krytykując swoje pomysły bezkrytycznie przyjmujemy wszelkie rozumowanie innych)

• „technika odwracania” - formułujemy przeciwstawne koncepcje w stosunku do tych już istniejących w celu ich zastąpienia (np.: teoria Kopernika zastąpiła twierdzenie Ptolemeusza - Ziemia jest nieruchoma); lub odwracamy sam problem budując pytanie o przeciwnym charakterze. Odpowiadając na to pytanie dowiadujemy się o wszystkich aspektach tego zagadnienia, przez co lepiej je rozumiemy i wiemy jak je rozwiązać. Np.: „Jak zwalczać korupcję?” - „Jak rozwijać korupcję?” )

• autorefleksja („myślenie o myśleniu”) - aby wyeliminować popełniane przez nas błędy musimy wpierw uświadomić sobie ich istnienie

• zasada otwartości poznawczej - otwartość na nowe fakty (chęć poznania nowych zjawisk); otwartość na wyjaśnianie (różne interpretowanie ich, zajmowanie odmiennych stanowisk); otwartość problemowa (zmienianie starych poglądów na temat danych zagadnień wraz z rozwojem wiedzy o nich); samopoznanie (zauważanie swoich emocji, którymi się kierujemy oraz otwartość na poznawanie innych ludzi i lepsze ich rozumienie); otwartość na nowe możliwości (nowe metody działania, które mogą wpłynąć na nasze myślenie na dany temat); otwartość aksjologiczna (dostrzeganie i uwzględnianie różnych rodzajów wartości np.: potrzeby innych ludzi - osoba, która nie kieruje się tą zasadą to egoista)

• elastyczność myślenia - tworzenie wielu możliwości rozwiązania problemu sprzyja przyjmowaniu coraz to lepszych rozwiązań (≠ sztywność myślenia - trwanie przy jednym poglądzie

• niekonwencjonalne myślenie i wiara we własne możliwości

• myślenie o konsekwencjach - podejmując decyzję należy przeanalizować ich skutki w przeciągu dłuższego czasu i mając na uwadze również wpływ na nie innych osób (społeczeństwa).

MYŚLENIE INTUICYJNE - nieświadoma praca naszego umysłu i przekazanie jej rezultatów do świadomości („olśnienie”); pojawia się często podczas bezczynności fizycznej lub podczas wykonywania prostych czynności (np.: spacer, sen); rozwój: oderwanie się od nurtującego nas zagadnienia, odstresowanie się, zapisywanie wszystkich ewentualnych pomysłów. To myślenie jest związane z praca prawej półkuli mózgowej, dlatego zaleca się (w celu rozwoju tego typu myślenia) stosowanie barwnych map myśli i słuchanie muzyki, przy której łatwiej jest nam skoncentrować się.

KONTAKT Z LITERATURĄ ma istotny wpływ na rozwój myślenia.

• Literatura naukowa - zetknięcia się z opiniami innych poszerza zakres naszej wiedzy, rozbudowuje nasze zainteresowania, pomaga w określeniu własnych opinii na dany temat

• Ważna jest umiejętność szybkiego czytania ze zrozumieniem.

• Jej celem jest poszerzenie naszej wiedzy; otwarcie nas na wiele nowych zagadnień (wszechstronność) → „Stałe studiowanie wąskiego zakresu wiedzy przytępia zdolności myślenia” - Beveridge

• Podczas czytania powinno się odnosić do lektury nieco krytycznie - wtedy znajdujemy zarówno plusy jak i minusy przedstawionego nam modelu.

• Należy posługiwać się techniką MMOST (Tony Buzan).

• Oglądanie TV „upośledza aktywność umysłową, ogranicza wyobraźnię i osłabia zdolność koncentracji”.

1