Demografia- demos-lud; grapheia-opis. Zajmuje się jakościowym i ilościowym badaniem populacji ludzkiej, jej struktury i rozwoju w określonych warunkach historycznych i wzajemnym oddziaływaniem i zdarzeń dot. ludności i środowiska, w którym człowiek żyje.

Podział:

- demografia matematyczna - (demometria) nauka o metodach pomiarów liczby ludności metodami matematyczno - statystycznymi

- d. naukowa - opis struktur i procesów demograficznych

- d. historyczna - podejmuje analizę zjawisk demogr należących do przeszłości których świadectwem są często dane niepełne lub istniejące źródła informacji są nie do końca naukowo potwierdzone

- d. potencjalna - stwarza własny system pomiarów i oceny procesów demograficznych. Dla każdego człowieka skonstruowano swoistą „wagę” pomiary i oceny procesów demogr zależną od jego wieku, płci i innych cech. Zajmuje się więc potencjałami życia osób i populacji oraz ich wykorzystywaniem

- doktryny demograficzne - kierunek podejmujący formułowanie teorii rozwoju ludności, bada zainteresowanie zagadnieniami ludnościowymi w odległej przeszłości

- d. ekonomiczna - kierunek zajmujący się ekonomicznymi uwarunkowaniami i konsekwencjami procesów demograficznych

- d. społeczna - nauka o bezpośrednim i pośrednim oddziaływaniu procesów demogr na politykę społeczną dążącą do optymalizowania metod społecznych.

- d. opisowa - naukowy opis zjawisk i procesów demogr badająca stan i strukturę populacji, ruch tej zbiorowości

- d. analityczna - ustalająca prawidłowości procesów demogr i umożliwiająca dokonywanie prognoz demogr

- d. jakościowa - badająca układ cech jakościowych (intelektualnych, fiz, społ) w granicach badanej zbiorowości osób

- d. porównawcza - bada różnice występujące w stanie strukturze i ruchach populacji ludzkich w zależności od różniących je czynników

- d. teoretyczna - zajmująca się wyjaśnianiem bądź przewidywaniem przebiegu zjawisk demograficznych i prezentacji ich następstw

Badania epidemiologiczne

1) opisowe

2) analityczne

a) obserwacyjne: kohortowe, kliniczno-kontrolne

b) eksperymentalne

OPISOWE

To najprostszy i powszechnie stos typ bad epidem.

CEL: scharakteryzowanie występującego w populacji zjawiska zdrowotnego lub innego parametru pozostającego w związku ze zjawiskiem zdrowotnym.

3 wymiary bad opisowego: osoba kto? miejsce gdzie? czas kiedy?

Podstawą systematycznej obserwacji jest triada opisowa (bad ludności w określonym miejscu i czasie)

ANALITYCZNE

● OBSERWACYJNE

KOHORTOWE

1. prospektywne dotyczy przyszłości; gdy obserwacja jest zgodna z kierunkiem upływu czasu (np. kohorta noworodków obserwowana przez kolejne 10 lat w celu zanotowania zachorowalności na alergiczny nieżyt nosa)- można dokładnie zaplanować

2. retrospektywne dotyczy przeszłości; gdy obserwacja nie jest zgodna z kierunkiem upływu czasu, mniej dokładnie niż prospektywne

Jednostką badania jest człowiek, zbierane są dane indywidualne a następnie zestawiane i interpret jako dane grupowe. Można dokonać oceny narażenia w okresie poprzedzającym wyst zdarzenia oraz zarejestrować zapadalność (wyst choroby) tej gr. WADA: wysoki koszt badania i długi czas obserwacji (cz os może wypaść z obserw z różnych powodów np. zgonu)

KLINICZNO-KONTROLNE

Są stos do zwalczania ognisk epidemiologicznych, w bad nad etiologią ch oraz czynnikami ryzyka, skutecznością profilaktyki i wydajności diagnostyki.

Polegają na bad wyodrębnionej gr przypadków chorobowych w aspekcie ekspozycji na czynnik chorobowy w przeszłości i porównaniu wyników w gr kontrolnej.

Jednostką badania jest człowiek, zbierane są dane indywidualne a następnie zestawiane zazwyczaj jako grupowe.

ZALETY: można prowadzić bad nad etiol rzadkich ch, można dokładnie zdiagnozować ch, niski koszt bad, mała liczba badanych

WADY: ograniczona inf o narażeniu, ryzyko błędu systemowego, skrupulatny dobór gr referencyjnej

● DOŚWIADCZALNE

Służy weryfikacji hipotez dotyczących skuteczności podejmowanych dział leczniczych lub profilaktycznych.

ISTOTA- losowe wyodrębnienie i porównanie 2 grup (badanej i kontrolnej)

- czynn obserwacji zastąpiony czynn eksperyment

- gr badaną poddaje się celowo i świadomie czynn eksperyment

- gr kontrolna nie dostaje czynn eksperyment

Zastosowanie: nowe leki, nowe met lecz

Ważna rola eksperymentatora- zapewnienie identycznych warunków przez cały czas trwanie eksperymentu w porównywanych gr

1) poinformowanie i zgoda pacjenta

2) ubezpieczenie każdego eksperymentu

3) zgoda komisji bioetycznej na projekt

Przyczyny zgonów

PESEL

Współczynniki demograficzne

Np. zgonów, urodzeń

W=F:L*C, gdzie W-współczynnik demograficzny, F- ogólna liczba badanych zdarzeń np. suma urodzeń, L-ogólna, średnia liczba ludności badanej zbiorowości np. ile ludzi jest w Rzesz, C- stała liczba 1000, 100 lub 1

Zgon- trwałe, nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych do życia a w konsekwencji ustanie czynności całego ustroju.

Umieralność- tj natężenie zgonów, stosunek liczby zgonów do całej liczby ludności.

wsp. umieralności ogólnej = ogólna liczba zgonów / liczba chorych narażonych na ryzyko zgonu * 1000

Śmiertelność-to natężenie zgonów z powodu określonej choroby. Stosunek liczby osób zmarłych na daną chorobę do liczby osób chorujących na tę chorobę.

wsp. śmiertelności = liczba zgonów z powodu danej choroby w określonym czasie / liczba zdiagnozowanych chorych na tą samą chorobę w tym samym czasie * 1000

RUCH NATURALNY LUDNOŚCI- jest to część szerszego pojęcia oznaczającego fizyczne przemieszczenia ludzi lub zmiany w czasie liczby i struktury demograficznej ludności.

Zjawisko wpływające na przebieg biologicznej reprodukcji społeczeństwa: urodzenia, zgony, zdarzenia powod zm stanu cywilnego (małżeństwo, rozwód, separacja, unieważnienie zw małżeńskiego).

Zdarzenia ruchu naturalnego ludności w przypadku większości populacji podlegają ciągłej rejestracji, czym z reguły zajmują się urzędy stanu cywilnego.

Screening= badania przesiewowe ludności

To zastos prostych i niedrogich metod lecz w dużych gr w celu wykrycia wczesnych stadiów choroby.

Warunki uzasadniające podejmowanie badań przesiewowych

1) choroba stanowi ważny problem społeczny

2) naturalna hist choroby jest znana

3) istnieją skuteczne metody leczenia choroby

4) wyst wczesne objawy choroby

5) metody diagnostyczne wczesnych stadiów choroby są powtarzalne i trafne

6) istnieją możliwości weryfikacji diagnostycznej

7) metody badań przesiewowych są pozbawione ryzyka powikłań i będą akceptowane przez badanych

8) ustalone są zasady kogo należy zaliczyć do grupy chorych wymagających leczenia

9) wykrywanie wczesnych stadiów choroby będzie procesem ciągłym.

10) koszty wykrywania i lecz są ekonomicznie uzasadnione i możliwe do pokrycia z budżetu sł zdr.

Niepełnosprawność według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to wynikające z uszkodzenia i upośledzenia funkcji organizmu ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka. Osobą niepełnosprawną według WHO jest osoba, która nie może częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości samodzielnego normalnego życia indywidualnego i społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznych lub psychicznych

Epidemiologia Epi- na, nad; demos- ludność; logos- nauka - nauka o przyczynach i prawach szerzenia się chorób w populacji ludzkiej, nauka o ich natężeniu i zapobieganiu im.. Epidemiologia zajmuje się czynnikami wywierającymi wpływ na stan i zdrowie ludności. Epidemiologia ma za zadanie rozszerzanie wiedzy o chorobach.

Epidemiologia DAWNIEJ: wykrywała przyczyny i źródła epidemii i opracowywała metody ich zwalczania. Dzięki szczepieniom i rozwojowi nauki udało się opanować niektóre choroby i wyeliminować je z populacji ludzkiej. Epidemiologia OBECNIE zajmuje się też chorobami przewlekłymi, oraz bada czynniki określające częstotliwość występowania chorób.

Podział Epidemiologii :

-e. ogólna - badania, opis, przyczyny rozprzestrzeniania się chorób

-e. szczegółowa- badania w odniesieniu do konkretnej jednostki chorobowej

-e. chorób zakaźnych, inwazyjnych

-e. chorób nie zakaźnych

-e. zakażeń szpitalnych- zakażenia bakteryjne, wirusowe

-e. chorób zawodowych i parazawodowych - spowodowane warunkami i sposobami wykonywania pracy, np. pylica płuc, choroba wibracyjna

-e. wypadków związanych z pracą

-e. wojenna

-e. środowiskowa- wpływ czynników środowiska

-e. historyczna

-geografia epidemiologiczna- nałożenie na mapę świata siatek ukazujących występowanie chorób, geograficzne występowanie niebezpieczeństw

Podział epidemiologii wg metod:

a) metodologia epidemiologiczna- Epidemometria, metody opisowe, analityczne i doświadczalne

b) profilaktyka zdrowotna wg wyników i bad promocji zdr (zachowanie prozdrowotne, ↑ możliwości kontroli i poprawy zdrowia)

c) polityka zdrowotna cz pol społ- wytwarzanie kierunków oceny zdrowia, opracowywanie strategii dział, ustalanie niezbędnych nakładów finansowych

Ruch wędrówkowy= migracyjny- ruch ludności wynikający ze zmiany miejsca zamieszkania, imigrację, repatriację, emigrację.

MIGRACJA - to każda zm miejsca zamieszkania lub czasowego pobytu polegająca na przekroczeniu granicy państwa a wew kraju granicy jednostki administracyjnej miasta wsi województwa powodująca trwałe lub tymczasowe osiedlenie się w innym kraju lub innej miejscowości.

Podział migracji

1) ze względu na kierunek:
a) Migracje wewnętrzne.
w granicach jednego kraju · Ze wsi do miasta · Z miasta do wsi · Ze wsi do wsi · Z miasta do miasta
b) Migracje zewnętrzne.
zmiana kraju zamieszkania · Emigracja -(wychodźstwo) wyjazd obywateli z kraju za granicę i osiedlenie się w innym państwie · Imigracja - przyjazd obywateli obcych państw do danego kraju i osiedlenie się w nim · Reemigracja - powrót emigrantów do ojczyzny po dobrowolnym jej opuszczeniu· Repatriacja - powrót osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swego kraju do ojczyzny, powrót emigrantów do kraju pochodzenia z przywróceniem praw obywatelstwa(powrót uchodźców, jeńców i przesiedleńców). · Deportacja - przekazanie danemu kraju nielegalnych imigrantów, którzy przybyli z jego terytorium
2) ze względu na obszar (terytorium)
- migrację wewnętrzną - ruchy ludności wewnątrz ustalonego obszaru,
- migrację zewnętrzną - ruch ludności poza granicę ustalonego obszaru,
- migrację zagraniczną - migrację zewnętrzną, jeżeli badanie dotyczy terytorium całego kraju.
3) ze względu na czas jej trwania
- migrację okresową -ruch ludności, który zmienia stan ludności obecnej na danym obszarze, nie zmieniając zaś liczby ludności zamieszkałej na tym obszarze, np. wyjazd do bursy szkolnej podczas roku szkolnego,
- migrację sezonową -przeniesienie się ze stałego miejsca zamieszkania i powrót w identycznych porach roku, np. wyjazd na zbiór ziemiopłodów,
- migrację wahadłową - charakteryzującą się dużą systematycznością, dość krótkim okresem trwania np. wycieczki turystyczne, wyjazd do miejsca pracy/nauki.
4) ze względu na przyczyny powstania
- migrację dobrowolną - kiedy osoba migrująca zmienia miejsce zamieszkania z własnej woli,
- migrację przymusową - spowodowaną przyczynami niezależnymi od osoby migrującej np. migracja spowodowana uchodźstwem, przesiedleniem, deportacją.
5) ze względu na sposób organizacji indywidualną i grupową (rodziny i grupy rodzin).
6) migracje zagraniczne:
- migracje krótkookresowe - jeżeli przebywanie poza granicami kraju miejsca zamieszkania trwa poniżej jednego roku,
- migracje długookresowe - jeżeli przebywanie poza granicami kraju miejsca zamieszkania trwa jeden rok i dłużej.

formy migracji:

emigracja - wyjazd,

imigracja - przyjazd,

reemigracja - powrót z emigracji czasowej,

uchodźstwo - ucieczka,

ewakuacja - zorganizowana przez państwo w celu uniknięcia spodziewanego zagrożenia,

repatriacja - powrót obywateli z obcego terytorium zorganizowany przez ich państwo,

przesiedlenie (transfer) - przesiedlenie obywateli danego państwa w ramach jego granicy,

deportacja - przymusowe przesiedlenie danej osoby lub grupy osób na peryferie danego państwa lub poza jego granice

Źródła inf o ludności

---