Planowanie pracy w gromadzie
Program, który piszemy zwykle na początku roku harcerskiego powinien być owocem „ciężkiej pracy”, jaką jest zaplanowanie tego, co chcemy zrobić z gromadą w tym roku.
Skonstruowanie naszych planów powinien poprzedzać analiza sytuacji. Aby jej dokonać musimy wziąć pod uwagę kilka rzeczy równocześnie.
Musimy się zastanowić, jaka jest nasza gromada teraz - w tym momencie:
ile mamy zuchów
w jakim wieku są dzieci
ile zuchów złożyło Obietnicę, ile ma gwiazdki i jakie
jak długo zuchy są w gromadzie
w jakim stopniu gromada jest umundurowana
jak działa obrzędowość
jakie są nasze zuchy, jakie są ich zainteresowania
jakie są nasze zasoby kadrowe
jaka jest nasza kadra, co chce robić, jakie ma zainteresowania, jakie jest jej doświadczenie harcerskie i instruktorskie
jak wyszła akcja letnia
co robiliśmy w zeszłym roku, jakie zdobywaliśmy sprawności zespołowe
jakie rzeczy udało się zrealizować w poprzednim roku, co zostało jeszcze do naprawienia
jakie jest nasze środowisko, w którym działamy (sczep, szkoła, osiedle, rodzice itp.).
Wynikiem analizy powinno być stworzenie charakterystyki gromady i kadry. Powinniśmy w nich uwzględnić jak najwięcej informacji. One pomogą nam ustalić, w jakim jesteśmy punkcie i do jakiego zmierzamy.
Zmiana, jaką chcemy osiągnąć - wymaga zaplanowania i postawienia sobie pewnych konkretnych celów. Możemy wyróżnić cele organizacyjne i wychowawcze. Pierwsze odnoszą się głównie do zmian konkretnych, które łatwo zmierzyć, ocenić, czy zostały zrealizowane, np. do tego rodzaju celów należy poprawa umundurowania gromady lub poprawa stosunków z dyrekcją szkoły i promocja gromady wśród dzieci spoza niej. Cel wychowawczy to np. tworzenie wpólnoty w gromadzie. Trudno jest - przy ocenie naszej pracy - podsumować, czy udało się go zrealizować. Należy oczywiście poszukiwać za wszelką cenę jakichś wyznaczników postępu. W przypadku np. budowania wspólnoty takim wskaźnikiem postępu może być to, jak dzieci mówią o gromadzie, czy dają sygnały, że się z nią utożsamiają.
Od oceny sytuacji i określenia, gdzie chcemy się znaleźć np. za rok, bo nie ma sensu planować na krócej - zmierzamy do określenia, w jaki sposób chcemy to osiągnąć. W przypadku gromady zuchowej naszym podstawowym narzędziem oddziaływania jest zabawa, czyli zajęcia, które uczą, dają radość i upust energii, są sensowne i bezpieczne (pod okiem kadry).
Program powinien obejmować wszystkie działania zaplanowane na dany rok. Powinny się w nim znaleźć wszystkie zbiórki pojedyncze, cykle sprawnościowe, biwaki, rajdy, wycieczki. Zbiórka pojedyncza - to zbiórka związana najczęściej z jakimś tematem, zbiórka okazjonalna, np. święto wiosny, rocznica odzyskania niepodległości. Zbiórka pojedyncza może także wynikać z bieżącej sytuacji, np. drużynowy dostrzega jakiś problem i stara się go rozwiązać, (np. podupada obrzędowość i trzeba ją przypomnieć zuchom). Cykl zbiórek (optymalnie 5 zbiórek) - to zbiórki powiązane fabułą, która je spaja i narzuca logiczny ciąg.
Planując pracę całej gromady, równocześnie musimy pamiętać o rozwoju indywidualnym zuchów - czyli o gwiazdkach zuchowych i sprawnościach indywidualnych. Planując zbiórki, biwaki, cykle sprawnościowe - powinniśmy mieć przed oczami wymagania na gwiazdki i sprawności. Chodzi o to, aby zuchy mogły znaczną część zadań zrealizować podczas zbiórek lub w ramach innych działań gromady.
Nie zapominajmy o kadrze. Jej rozwój jest niezmiernie ważny. Planując pracę, weźmy pod uwagę, jakie zadania w ramach próby na stopień może zaliczyć ktoś z kadry, np. przygotowując biwak gromady, czy organizując wycieczkę. Bierzmy pod uwagę w planowaniu pracy również zainteresowania kadry, rozwój harcerski i instruktorski. Określajmy mocne i słabe strony. Stawiajmy przed sobą wymagania. Wpisujmy w program pracy formy rozwoju kadry - udział w warsztatach, kursach, zbiórkach otwartych.
Pamiętajmy, że od zaplanowania daleka droga do realizacji. Zaplanowana rzecz wcale nie musi się powieść. Może się okazać w trakcie realizacji celów, że dobraliśmy niewłaściwe środki, czyli że np. zajęcia nie przybliżają nas do celów, mogą okazać się za trudne dla zuchów, nieciekawe lub zbyt dziecinne. Planowanie to proces, a nie jednorazowa czynność. Starajmy się wspólnie - całą kadrą - obserwować, oceniać i wyciągać wnioski na bieżąco, systematycznie, a nie tylko pod koniec roku. Modyfikujmy nasze działania. Przecież nie chodzi o zrealizowanie planów za wszelką cenę, ale o rozwój zuchów i dobrą zabawę.
Planowanie pracy w gromadzie.
-1-