Babia Góra od zamierzchłych czasów przyciągała swoim niepowtarzalnym urokiem i tajemniczością. Jej strome zbocza i niedostępne lasy stanowiły również niemałą przeszkodę dla pierwszych eksploratorów, którzy zapuścili się w te niegościnne tereny. Jednak mimo to wzmianek o bytności ludzkiej w okolicach Babiej Góry dostarczają źródła archeologiczne traktujące o wykopaliskach w rejonie dzisiejszej Polhory na Orawie, gdzie odkryto ślady ludzi datowane na epokę brązu. W czasach rzymskich istniał również szlak handlowy przebiegający z doliny Orawy w dolinę Dunajca.
Pierwszymi odkrywcami Babiej byli prawdopodobnie zielarze - trudniący się zbiorem ziół i wyrobem wszelakich medykamentów używanych ongiś w lecznictwie. Po nich na terenach u podnóża Królowej Beskidów zaczęli pojawiać się pierwsi osadnicy w dużej mierze rekrutujący się niekiedy z ludzi mających powody aby uchodzić przed wymiarem sprawiedliwości. Tak więc przybywali w babiogórskie lasy zbiegli chłopi pańszczyźniani, dezerterzy oraz inni. W XIV i XV wieku miało miejsce osadnictwo pasterskie, które stanowili głównie Wołosi - pierwotnie lud koczowniczy przybyły w Karpaty cofając się pod naporem ze strony wrogich plemion. To właśnie oni przynieśli z sobą pod Babią Górę bogatą terminologię związaną z hodowlą i wypasem owiec. Do dziś na terenie Zawoi i Orawy spotyka się nazwy topograficzne jak i nazwiska etymologicznie pochodzące z języka dacko-rumuńskiego właściwego dla Wołochów. Wołoski rodowód posiada również sama nazwa Zawoja (zavoiu - co znaczyło "las nad podmokłym brzegiem rzeki").
W piśmiennictwnie pierwsze wzmianki o Babiej Górze można znaleźć w roku 1468, kiedy to Jan Długosz - historyk i wielki kronikarz dziejów Polski, wspomniał o Królowej Beskidów w swoim dziele "Chronographia Regni Poloniae" tymi słowami: "Baba Góra bardzo wysoka nad rzeka Sołą bogata w rozmaite zioła, blisko miasteczka Żywca". W roku 1782 wyprawę na Babią Górę odbył ksiądz Jowin Fryderyk Bończa-Bystrzycki pozostawiając po niej krótką notatkę traktującą o wyglądzie i rzeźbie góry. W 1788 opisywał Babią Górę austriacki mineralog Fichtel. W 1804 roku w wycieczce na szczyt Królowej Beskidów brał udział Stanisław Staszic. Całość swoich doświadczeń i opisów flory i fauny zawarł w wydanej w 1815 roku książce "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski". Z biegiem czasu wzrastało zainteresowanie masywem Babiej Góry. W 1875 roku pod Babią Górę przybył i rozpoczął tu badania geobotaniczne Hugo Zapałowicz - przyszły prekursor i pionier turystyki górskiej, założyciel najstarszego w Beskidach schroniska turystycznego na Markowych Szczawinach (1906 rok), któremu pomagał poznawać Królową Beskidów Wawrzyniec Szkolnik - pierwszy nauczyciel i założyciel prywatnej szkoły w Zawoi. Zapałowicz był również gorącym zwolennikiem ochrony babiogórskiej przyrody. W ślad za nim poszli tacy przyrodnicy i naukowcy jak prof. Marian Raciborski oraz Władysław Midowicz, geograf i długoletni gospodarz schroniska na Markowych Szczawinach.
Dzisiejsze tereny wchodzące w skład Babiogórskiego Parku Narodowego pod względem historycznym składają się z dwóch głównych części: południowej (orawskiej) i północnej (zawojskiej).
Strona południowa.
Przez region zwany Orawą rozumiane są dzisiejsze takie miejscowości jak Zubrzyca Górna, Lipnica i Jabłonka. W okresie średniowiecza cała Orawa była królewszczyzną, zarządzaną przez kasztelanów rezydujących na Zamku Orawskim. Od końca XIV wieku, urząd ten należał do Władysława, księcia opolskiego, Mikołaja Balickiego i Piotra Komorowskiego. Teren ten był w latach wcześniejszych objęty bardzo intensywną akcją osadnicza ludności pochodzenia słowackiego. Dopiero za wspomnianego już Piotra Komorowskiego, na tereny Orawy napłynęła ludność polska. Na przełomie wieku XIV i XV miała miejsce wzmożona kolonizacja, głównie za sprawą ludności pochodzenia wołoskiego, osiedlających się poniżej Zamku Orawskiego. W wieku XVI nastąpiło na terenach orawskich, zjawisko podobne do tego, jakie miało miejsce w wieku XVII na terenach Zawoi a polegające na osiedlaniu się koczowniczych Wołochów i przechodzeniu ich na gospodarkę opartą na pasterstwie i uprawie roli. O obecności tego zjawiska świadczą dane źródłowe o pobieraniu opłat od Wołochów (uzależnionych od ilości owiec posiadanych przez danego gospodarza). Również warunki osadnictwa na terenach Orawy z racji ukształtowania terenu były nieco lepsze niż po północnej stronie Babiej Góry, na terenach dzisiejszej Zawoi. Przez tereny orawskie prowadził także szlak handlowy łączący Polskę i Węgry, którym transportowano głównie miedź i sól. Szybko stało się
jasne, że posiadanie tej krainy może przynieść spore korzyści materialne. Takimi to korzyściami zainteresowany był potężny ród Thurzonów - od XVI wieku będący w posiadaniu terenów Orawy. Kolonizacja postępowała, obejmując coraz to nowe tereny, będące niegdyś dziewiczą puszczą karpacką. Dotarła ona wnet i pod Babią Górę a świadectwem tego było założenie w 1561 roku wsi Jabłonka. Spora część osadników rekrutowała się spośród zbiegów z folwarków pańskich, czyli chłopów niejednokrotnie nękanych wygórowanymi ciężarami nakładanymi na nich przez panów. Przykładem może być tutaj Mikołaj Komorowski, właściciel dóbr żywieckich, znany z tego iż obarczał włościan wielkimi obciążeniami względem swojego majątku. Jednak migracja chłopów z żywiecczyzny na Orawę powodowała zatargi miedzy właścicielami majątków Thurzonami a Komorowskimi co kończyło się niekiedy nawet interwencjami zbrojnymi poszczególnych ziemian
Lata po upadku I Rzeczpospolitej przyniosły włączenie całej Orawy zasiedlonej przez ludność pochodzenia polskiego do terytorium Słowacji w granicach monarchii austro-węgierskiej. Po I wojnie światowej tereny Orawy były przedmiotem sporów polsko - czechosłowackich. Ostatecznie w 1920 roku zwycięskie mocarstwa wyznaczyły granicę pozostawiając po stronie czechosłowackiej połowę ludności etnicznie polskiej. W okresie II wojny światowej Górna Orawa należała w całości do państwa słowackiego. Po wojnie ziemie te wróciły do granic z okresu międzywojennego.
Północna część dzisiejszego BgPN należała do dóbr żywieckich. Tereny te często zmieniały właścicieli. Po upadku państwa wielkomorawskiego, żywiecczyzna znalazła się w kręgu oddziaływania ośrodka krakowskiego, a gdy Kraków wraz z całym pogórzem wszedł w skład Państwa Polskiego, żywiecczyzna również znalazła się w jego granicach, jako część kasztelanii oświęcimskiej. Około roku 1179 na podstawie darowizny Kazimierza Sprawiedliwego, Oświęcim wraz z przyległymi do niego terytoriami został wyłączony z dzielnicy krakowskiej i przyłączony do dzielnicy śląskiej (raciborskiej). Rozdrobnienie dzielnicowe Polski otwierało drogę ekspansji silniejszym sąsiadom. Przyjmowanie zależności lennej było również praktykowane przez możnowładców posiadających swe dobra na pograniczu. W 1327 roku Jan, Książe oświęcimski uznał się lennikiem Jana Luksemburskiego i żywiecczyzna znalazła się pod zwierzchnictwem Czechów przez prawie cały wiek. Od roku 1414 dobra żywieckie pozostają własnością książąt cieszyńskich. W roku 1433 przechodzą "prawem pięści" w ręce awanturniczej rodziny Skrzyńskich, którzy wkrótce tracą Je ponownie na rzecz książąt cieszyńskich. W 1452 roku król Polski Kazimierz Jagiellończyk kupuje księstwo oświęcimskie od księcia cieszyńskiego, Jana. Piotr Komorowski hrabia orawski i liptowski otrzymuje dobra żywieckie darowizną od króla w 1471 roku. Ziemie te należą do Komorowskich do roku 1623, kiedy słynący z hulaszczego trybu życia Mikołaj Komorowski, narobiwszy długów na ogromną kwotę 600000 zł, zwraca się z prośbą o pomoc do królowej Konstancji, żony Zygmunta III Wazy. W zamian ofiarowuje na sprzedaż dobra żywieckie 4 marca 1623 roku komisja królewska przejęta w imieniu królowej zamek żywiecki oraz posiadłości. W roku 1676 spokrewniony z Komorowskimi kanclerz koronny Jan Wielopolski odzyskuje na sejmie koronacyjnym dobra żywieckie, za zwrotem kwoty zastawniczej. Rodzina Wielopolskich włada żywiecczyzną do rozbiorów Polski.
Po rozbiorach rząd austriacki skonfiskował dobra żywieckie, jako dawne posiadłości królewskie. Część z nich - dobra zawojskie - sprzedano 29 kwietnia 1839 roku zasłużonemu oficerowi Filipowi hr. Saint Gonois et Aneancourt. Jego spadkobierca, Mońtz hr. Saint Gonois et Aneancourt sprzedał je z kolei arcyksięciu Albrechtowi Habsburgowi 18 kwietnia 1878 roku, a ten włączył je do dóbr żywieckich.
Po odrodzeniu Państwa Polskiego w 1918 roku dobra żywieckie przez pewien czas były pod Zarządem Państwa. Sukcesor arcyksięcia Albrechta, Karol Stefan Habsburg, zagrożony parcelacją dóbr przekazał lasy zawojskie Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, darowizną z dnia 23 sierpnia 1924 roku. Polska Akademia Umiejętności była ich właścicielem do wybuchu II wojny światowej.
Marian RACIBORSKI, jeden z największym polskich botaników i propagatorów idei ochrony przyrody, zaproponował by dolnoreglową Knieję Czatożańską z potężnymi jodłami uznać za rezerwat przyrody.
Kazimierz SOSNOWSKI opublikował w roczniku "Wierchy" propozycję utworzenia z Babiej Góry terenu chronionego
Władysław MIDOWICZ opublikował w roczniku "Ochrona Przyrody" artykuł w którym określił granice parku i podał etapy jego realizacji.
Państwowa Rada Ochrony Przyrody powołała delegata do spraw tzw. "pogranicznych parków narodowych", a przez to uczyniła także z Babiej Góry obiekt swego zainteresowania.
(styczeń) - Z inicjatywy Walerego GOETLA, Państwowa Rada Ochrony Przyrody (PROP) na swoim X zjeździe uchwaliła wniosek, aby przejąć na rzecz państwa lasy Komposesoriatu Orawskiego celem zabezpieczenia terenów dla przyszłego parku.
(luty) - Władysław SZAFER zgłosił oficjalny wniosek o utworzenie parku narodowego z części lasów będących własnością PAU.
(październik) - Komitet Lasowy PAU ograniczył w interesie przyszłego rezerwatu na Babiej Górze wysokość tzw. "etatów rębnych" w lasach zawojskich.
1933 (marzec) - Walne zgromadzenie PAU w specjalnej uchwale utworzyło park narodowy na Babiej Górze : "Rezerwat", który objął 642,22 ha powierzchni, w tym 400 ha lasów. Dodając do tego powierzchnię leśną zagospodarowaną na zasadach rezerwatowych już od 1928 w nadleśnictwie Zubrzyca, a wynoszącą 403,83 ha to całkowita powierzchnia obszaru chronionego na Babiej Górze wyniosła 1046,05 ha.
PROP przystąpiła do pracy nad projektem rozporządzenia o Babiogórskim Parku Narodowym.
do pracach nad utworzeniem BgPN włączyła się Regionalna Dyrekcja Planowania Przestrzennego z Krakowa, która zaproponowała znaczne rozszerzenie powierzchni Parku w porównaniu z jego powierzchnią sprzed wojny.
(wrzesień) - Prezydium PROP przedłożyło Ministerstwu Leśnictwa ostateczny "Projekt rozporządzenia Rady Ministrów o utworzeniu parku narodowego na Babiej Górze"
(30 październik) - Wydany został przez radę Ministrów akt prawny w sprawie utworzenia Babiogórskiego Parku Narodowego (Dz.U z 4.II.1955, Nr 4, poz. 25).(PO BPN str. 9 - synteza)
(1 stycznia) Z Nadleśnictwa Orawa wyłączono 403, 83 ha lasu, a z Nadleśnictwa Zawoja 1178,43 ha i tereny te przekazano na rzecz Parku. W skład Parku weszło łącznie 1703,70 ha powierzchni, w tym powierzchnia leśna państwowa - 1454,04 ha, niepaństwowa - 97,64 ha. ścisły rezerwat leśny - 1049,88 ha, częściowy - 624,89 ha
1975 - Wyznaczono otulinę Parku (około 100 km2)
1977 (17 stycznia) - Babiogórski Park Narodowy został włączony do światowej sieci rezerwatów biosfery. Powierzchnia Parku wynosi 1734,5 ha.
1997 (8 sierpnia) - Rozporządzeniem Rady Ministrów obszar Babiogórskiego Parku Narodowego został powiększony do 3391, 55 ha (Dz.U. Nr 99 z 1997 r, poz. 608), jednocześnie określono strefę ochronną wokół Parku czyli otulinę. Zajmuje ona obszar 8437 ha.