Klasyczny schemat dydaktyki
Cel trescforma(metoda)efekt ewaluacja(ocena)
ad cel
kształcenie może mieć za każdym razem inny cel dla innej osoby celem jest dobro:
-cele społeczeństwa jako całości -ma charakter adaptacyjny, kształcenie zawsze dąży do uspołecznienia
- cele konkretnej jednostki: skrajne poglądy: negowanie idei kształcenia (antypedagogika) myślenie romantyczne - kontakt z innymi to miejsca, momenty w których dobry z natury człowiek zdobywa złe nawyki, frustruje naturalne potrzeby, w związku z czym zaczyna on popełniać grzechy, przejawia zachowania patologiczne, chce aby pozostawic go samemu sobie zgodnie z naturalnymi potrzebami
Skąd się wzięła nazwa oświata?
oświecenie 18-19W wtedy zaczeła pojawiać się idea kształcenia powszechnego, szkoła jest to instytucja społeczna, która dotyczy każdego. Szkoła ma „oświecać” wiedza narzędziem własnej emancypacji co oznacza wyzwolenie spod władzy zabobonów
operacjonalizacja celów:
dokonujemy dedukcji gdzie z ogólnego celu redukuje się do konkretnego zachowania które ma przejawiać uczeń w konkretnej sytuacji, swiadcząca o tym ze jest on już oświecony.
W związku z tym następuje kategoria celu szczegółowego tj porzadane zachowanie ucznia.
w związku z tym dzieja się dwie rzeczy:
1. jeśli chcemy wywołac zachowanie, to jaki paradygmat psychologiczny będzie leżał u podstaw? BEHAWIORYZM
2. Co się dzieje z samym celem? Już nie pytamy po co, ale co chcemy „osiągnąć”
ad treśc
Treść wynika z celu i dotyczy tego czego uczymy
3 podst. Kat. Określające treści kształcenia w dydaktyce:
1. wiedza
2.umiejetnosci
3.kompetencje
ad wiedza
należy odróżnić wiedzę od informacji gdyz info nie kształci bo są to dane bez kontekstu,info nie da się odczytac bez wiedzy.
Wiedza to zbiór info tworzących strukture z kontekstem.|
Wiedza ma być pewna i prawdziwa - jest to wiedza naukowa
ad umiejętności
sprawności, nie nawyki, można je wyćwiczyć
podział umiejętności wg Alana Blooma
1. u. intelektualne(umiejętności pamieci, rozumienie, analiza, synteza)
2.u.spoleczne
3u.emocjonalne
Ucząc się jednego zapamietuje elementarne wiadomości, pozniej odnosze to do doświadczenia(zrozumieć)
ad kompetencje
Wiedza + umiejętności + zdolność do działania złozonego(dyspozycja)
treści są dobierane wg zasad, wszystkiego się nie zdazy co wazne, musi być selekcja.
5 teori doboru tresci kształcenia
1Scholastyka, średniowiecze MATERIALIZM DYDAKTYCZNY(encyklopedyzm) kładzie nacisk na wiedze jak najwięcej wiedziec wiedza ilosciowa, wiedza deklaratywna,
2 formalizm dydaktyczny nacisk kladzie na umiejętności nieważny rodzaj wiedzy, wazne aby wyćwiczyć podstawowe umiejętności niezbędne człowiekowi
3strukturalizm dydaktyczny twórca Burner to siec powiązań miedzy kategoriami, mapa kategorialna, co jest najistotniejsze związane z danym obszarem wiedzy
Trzon wyjściowy (głowna kategoria - tworzymy otocznie kategorialne
4 utylitaryzm dydaktyczny uczymy się tylko tego co ma znaczenie polityczne
5 materializm funkcjonalny materializm +funkcjonalizm odpowiednio wybranym treściom ćwiczeniowym odpowiadaja umiejętności
PROGRAM NAUCZANIA SZKOLNEGO
Układamy wybrane tresci wtedy wystepuje liniowe kształcenia, w czasie wg jakies zasady.
W klasyfikacji dydaktyki 2 zasady
1 wg relacji obiektywnych relacje zachoddza miedzy treściami, z relacji wynika kolejność przekazywanych tresci np. chcemia organiczna.
Czynniki:
Podstawa programowa(sugeruje co jest wazne),centralne i okregowe komisje egzem.(układają testy),podręczniki i nauczyciel
2 wg relacji subiektywnych ułożone wg czynności poznawczych ucznia (stopniowanie trudności),warunkuja ułożenie tresci kształcenia, np. czas, jaki się poswieca na dana tresc
1 i 2 czas, który się poswieca na nauke tresci(decyzja natury politycznej-kwestia arbitralnego wyboru)
ZASADY NAUCZANIA
1.postepowanie nauczyciela(stopniowanie trudności) jest regulowane zasadami- wprowadzenie-systematyzacja
2.zasady poglądowości-od operacji konkretnych do formalnych - dokonujemy procesu abstrakcji
3.zasada systemowosci- formalne procedury przy konstruowaniu mikroprojektow nauczycielskich
F.Herbant Niezależnie od tego, czego uczymy kazda jedn dydakt musi mieć pewne etapy:
jasność co do pewnego pojecia uzyskana przez ucznia od nauczyciela
asocjacja-uczen ma skojarzyc pojecie przedstawione przez nauczyciela z wlasnym doświadczeniem
system nauczania, zbiera te skojarzenia i odnosi do pojecia
metody, cala wiedza poznana przez uczniow musi być zastosowana w jakims dzialaniu praktycznym
J. Dewey Człowiek jest istota dzialajaca, dziala w swiecie, przeksztalca ten swiat wg wlasnych celow, ale swiat stawia opor
Realna praca-niemoznosc realizacji-uruchomione pr myslenia
Dlaczego mi się nie udaje?hipoteza konsekwencji
Kształcenie ma brac pod uwage etapy myslenia
metoda ośrodków pracy/zainteresowan
Edukacja upośledzonych intelektualnie - etapy:
obserwacja
kojarzenie
ekspresja
ad Forma/metoda
Jak czego nauczyc?
Ogolny wzor postepowania, który ma swoje odmiany(czyli techniki). Metode można traktowac na rozne sposoby:
algorytm - rozdrabnianie na kolejne etapy, by można było potem to powtórzyć
heurystyki - traktujemy jako material inspiracyjny, pomysły i wskazówki
Przykład metod:
wyklad: informacyjny(przekaz kluczowych teorii), problemowy(obszar rzeczywistosci a nie wiedzy), konwersatoryjny(elementy dyskusji)
dyskusja: audytoryjna, (uczy mowienia publicznego, formułowania wlasnych opinii)
gry dydaktyczne: gry symulacyjne, sytuacyjne i biograficzne. Ktos musi wygrac w grach dydaktycznych
burza mózgów - może być uzywana tylko wtedy, gdy potrzebne sa nam hipotezy, gdyz mamy jakis problem do rozwiązania
dysputa: temat jest zawsze w formie pytania-alternatywne rozwiązanie. Mamy tylko 2 stanowiska: albo uczy formułować argumentow albo kontrargumentow
drama - znajomość procesow psychospołecznych zachowania się w grupie
ad Efekty i Ocena
wyróżniamy uczniow zdolnych:
-w jednej dziedzinie zdolni
-podwazaja autorytet nauczyciela
-rozne style poznawcze
-konieczność indywidualnego programu
OCENA to przypis atrybutu do podmiotu
Uczniowie sa porównywalni, w pewnej mierze, można powiedziec , ze sa tacy sami.
jestem innyzej olny, traktuje ludzi jako roznych i indywidualnych:nauczyciel kontroje a uczen poddaje sie
PRZEDMIOT OCENY to, ze względu na co oceniamy np. praca, za względu na poprawność jezykowa ja oceniamy.
KRYTERIA OCENY to czesci składowe przedmiotu oceny, np. gramatyka, skladnia. Kryteria sa niehierarchiczne:norma procentowa
NORMA OCENY dla każdego kryterium przypisuje się wartość.
Norma jest hierarchiczna:nie da się spełnić kryterium
FORMY OCENY :
-opisowe(etapy formułowania kryterium, powinna wyprzedzac symboliczna)
-symbliczne(nie tylko cyfrowe)
FUNKCJE OCENY SZKOLNEJ:
-informacyjna; ma informowac ucznia, nauczyciela i rodzica; nie zadnego znaczenia pedagogicznego
-motywujaca; ocena jako bodziec wywołujący reakcje(może motywowac ale tez demotywowac); proba motywujaca może być przekreśleniem f.informacyjnej9jesli chce kogos zmotywowac mogę zafałszować ocene)
-selekcyjna; reprodukcja społeczeństwa(wyposażenie jednostek w funkce umozliwiajce pelnienie określonych funkcji społecznych)
UKRYTY PROGRAM SZKOLNY
Wszystko co zostaje przyswojone w szkole podczas nauki obok oficjalnego programu; to czego uczy przebywanie w szkole a nie nauczyciel; cos o czym się nie mowi na lekcjach a jednak się tego uczy;wiedza jest już gotowa, nauka ma forme odpowiedzi;podstawowe zad ucznia to spełnienie wymogow nauczyciela, umiejętność odwrócenia uwagi nauczyciela od drażliwych kwestii;opanowanie rytuałów w szkole;poruszanie się w strukturze wiedzy
Co lezy u podstaw tego faktu, ze szkola poza programem uczy?
-samo przebywanie w szkole jest już kształceniem, bo kształć i wychowanie SA nierozerwalnie związane
-szkola jest instytucja społeczno-typowa: podlega procesom alienacyjnym, szkola zaczyna narzucac pewne reguly gry, szkola uczy nas konformizmu
POMIAR EDUKACJI
Czy to co sobie założyłem wyszlo?ocenia efekty kształcenia ze wzg na zalozenie
UKRYTY WYMIAR EDUKACJI
„Ludzie robia cos ale o tym nie wiedza”, robia cos co wymagaprzyjecia pewnych założeń ale nie zdaja sobie z tego sprawy
Zalozenia owe mogą dotyczyc bardzo roznych kwestii:
-poznanie swiata i procesy uczenia się
-rola nauczyciela
-interakcja w grupie
NADMIAR środków edukacji może przeszkadzac:zalozone przez szkole style nauczania - nauczyciel albo rozumie albo nie wie o co chodzi, albo ma to gdzies bo posaida swoje metody
OCENY S.A. ZAWSZE SUBIEKTYWNE I NIESPRAWIEDLIWE!
MODELE MYSLENIA O SZKOLE
Cel kształcenia nie jest jednoznaczny, kształci się ze względu na rozne dobra i ze wzg na to, które dobra się wybierze - kazda szkola wyglada zupełnie inaczej.
Behawioralny model szkoly(Pawłow i skinner) Jako punkt wyjscia - pozytywizm:
-idea efektywności(oceniamy wiedze pedagogiczna)jeśli cos dziala to jest prawdziwe, możesz zrobic wszystko, by wywołać pozadany efekt
-czynnosci nauczyciela SA bodzcem dla zachowania ucznia(nauczyciel jest inicjatorem a uczen jest reaktywny)
-czynnosci nauczyciela i zachowania ucznia SA ujmowane jako sekwencja zewnetrzna, dajaca się zaobserwowac
Konserwatywny model edukacji(taki sposób myslenia, który należy kojarzyc z mitem złotego wieku, swiat wykonstruowany wg idealnych form)
-idea przekazu tresci kształcenia - nadawca wie, a uczen nie wie; nauczyciel mowi a uczen slucha albo milczy; nauczyciel kontroluje a uczen poddaje się kontroli
-cenionym procesem jest ZAPAMIĘTYWANIE
-kanon tresci - kształcenia(tresci coraz wiecej, a czasu tyle samo; każdy musi wiedziec)
Dla konserwatysty Wiedza jest Skarbem!
Liberalny model edukacji
-idea to aksjomat wolności - człowiek jest z natury wolny, traktuje ludzi jako roznych i indywidualnych: mogę wybrac inaczej niż wszyscy, ponieważ jestem inny
-proces kształcenia jako skrajnie zindywidualizowany, oragnaizacja środowiska edukacyjnego
-nauczyciel jest facylitatorem lub katalizatorem(szkola dla ucznia)
-Summerhil A. Naill - przykład szkoly liberalnej
-PLAN DALTOŃSKI- metoda kontraktowa-na początku kazdegookresu rozliczeniowego, uczen podpisuje kontakt z nauczycielem; nie ma klas, SA gabinety; nie malekcji, nauczyciel czeka na ucznia, który do niego przychodzi.(klasy Franatowskie)
KRYTYKA LIBERALIZMU
-w sytuacji, gdy dziecko podejmuje wolne wybory,to przejmuje odpowiedzialność za owe wybory, decyduje bez umiejętności przewidzenia konsekwencji wyboru
-liberalizm ekonomiczny-wybieramy produkt najbardziej przez nas pozadany i kupujemy, każdy uczen ma jakis pieniadz(panstwo lozy na każdego ucznia), to uczen decuduje jaka szkola dostanie jego pieniadze
Progresywizm edukacyjny(konstruktywizm)
Celem kształcenia jest rozwoj człowieka.Aby mogl zaistniec rozwoj musza być spełnione warunki:
-„skuteczne zdziwienie”(Brunet) - konflikt poznawczy - powoduje inicjacje procesow poznawczych ucznia, który zaczyna stawiac hipotezy, probuje je sprawdzic, nauczyciel ma nie przeszkadzac
-kluczowe dla rozwoju SA intelektualne czynności ucznia
-uczen ma być badaczem i filozofem - ma on zreaorganizowac swoje wiedze, stworzyc schematy poznawcze
Chrustanska wprowadza pojecia wiedzy:
-osobista - wiedza tworzona przez ucznia, na podstawie wlasnego doświadczenia
-publiczna - pojecie matrycowe, ktpore SA rozpoznawalne i komunikowalne, MUSZA być wypelnione przez wiedze osobista
Najpierw nastepuje wytwarzanie wiedzy osobistej a potem nałożenie na to wiedzy matrycowej(publicznej).
Podzial majacy na celu rozróżnienie progresywizmu od konstruktywizmu:
-monolog znaczen - przekazywanie pojec matrycowych, wiedzy publicznej bez udzialu wiedzy osobistej, zdobywanie wiedzy nie musi mieć związku z mysleniem
- dialog znaczen - trzeba cos zbadac, sprawdzic co bardziej mnie przekonuje;efektem myslenia jest konstruowanie wiedzy.
Monolog i dialog znaczen to 2 typy interakcji, 2 rozne sposoby komunikowania się podmiotow edukacyjnych!
RADYKALNA IDEOLOGIA EDUKACJI
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA
2 części :
-obszar diagnozy(kryteria diagnostyczne rzeczywistości i szkoly)procesy kształcenia należącego do rzeczywistości społecznej
1.opis negatywnych zjawisk, relacji, zależności - PUNKT WYJŚCIA
2.jak wobec rzeczywistości powinno wyglądać kształcenie i rzeczywiste społeczeństwo(za pomoca szkoly zmienia się społeczeństwo)Rewolucja przez edukacje->post-marksizm(Teoria Krytyczna)Frankfurdzka szkola filozoficzna(u Nas Żelazna Kurtyna-wtedy realny socjalizm
DIAGNOZA SPOLECZNA(punkt wyjscia nie jest tym, czego chce)
-przekonanie, ze wszyscy członkowie społeczeństwa post-industrial uwikłani w rozne zależności, wzajemne podporządkowanie-czynia Nas podległymi mechanizmom społecznym, granicom, strategiom dzialania ale w sposób niezauważalny lub postrzeganym jako sfera wolności
-nie kieruje w sposób swiadomy i niezależny, wlasnym zyciem(nie dostrzega zagrożeń dla wlasnej autonomii, ale to nie oznacza, ze nie ma on mocy by soba kierowac)
EDUKACJA
-może wzmagac ogólną podległość, podporządkowanie
POLITYCZNE ZAANGAŻOWANIE NAUCZYCIELA
poszukiwanie sposobow emancypacji uczniow tak, a nie inaczej zniewolonych przez system społeczny(poszukiwanie konkretnych uczniow)
pedagogiczna krytyka probuje pokazac, ze system społeczny daje uczniom szanse(lepsze i gorsze) i jak wykorzystac
KAZDA WIEDZA MA ZNACZENIE POLITYCZNE!
NEOLIBERALIZM EDUKACYJNY
-nie ma zwolennikow
-wytwor mysli krytycznej(analiza przemian społecznych i oświatowych)
Skąd nazwa?
-z innego obszaru:ekonomiczna mysl spoleczna; przeformułowanie klasycznego liberalizmu:
-praca i kasa na poprawe wspolnego zycia
-zysk nie jest srodkiem do rozwoju ale celem
Każdy obszar rzeczywistości ma znaczenie ekonomiczne(zysko-tworczy).WSZYSTKO jest srodkiem zysku
-zasada każdego dzialania jest AKCELERACJA ZYSKU (stale powiększanie zysku)Akceleracja dotyczy utrzymywania zysku na tym samym poziomie - stagnacja, brak rozwoju
-ludzie tez sa srodkami do zysku- KAPITAL LUDZKI, obiekt inwestycji
-zapotrzebowanie na specyf.pojmowanie koncepcji podmiotu(kzady człowiek musi pelnic na raz 2 role(PRODUCENT I KONSUMENT LUDZKI; osoby nie mieszczace się w schemacie - bezdomni żywiący się na wysypiskach)
PODWOJNA ROLA PODMIOTU:
Producent - każdy musi pracowac->skoro zyski musza ciagle rosnac, to my musimy pracowac coraz wydajniej->wiecej produkowac przy uzyciu mniejszych środków lub pracowac dłużej za te same pieniadze….jaka motywacja?
-pieniadze(zwiekszone wynagrodzenie lub jego obietnice)schierarchizowany podzial pracy-każdy z poziomow wiaze się z pewnym poziomem wynagrodzenia->sciezka awansu
-uzaleznienie zarobkow od wynikow, ekwiwalent czesci zarobkow
-grozba utraty pracy
PO CO KASA?
Żeby konsumowac->coraz wiecej , wiec musi być potrzeba->przydaja się(wartość uzytkowa)
Konsument->szybko ……..?
-jeśli się nasyci, nie będzie chciał pracowac->rywalizacja vs nienasycenie
rywalizacja/nienasycenie/niekrytycznosc
JAK TWORZY TAKI PODMIOT?
-zewnetrzny system oceniania(3egz zewnętrzne w zakończonym etapie edukacji)->co to powoduje?mechanizm wytwarzania zachowania rywalizacyjnego->tendencje do rankingowania w edukacji. W rankingowaniu biora pod uwage: KTO przychodzi do szkoly
-standaryzacja kształcenia(wszyscy maja wiedziec to samo i tak samo)-tak samo reagowac na bodzce; nauczanie dla testu=nauczanie pod test;
SENS EDUKACJI(wg ucznia)
-spelnienie wymagan systemu oświatowego(nie rozwoj a nabywanie wiedzy)
-nie ma korzyści, przygotowanie do rywalizacji/nienasycenie/niekrytycznosci
I relacja miedzy uczniem a nauczycielem->realcja ekonomizowana; srodek do zysku ucznia i odwrotnie; UCZEN to srodek zysku nauczyciela gdyz:
-wplyw na dochody nauczyciela9korepetycje tez)
-posredni-nauczyciel rozliczany z wynikow ucznia na egz zewnętrzny(przygotowanie do egz jest w jego interesie teoretycznym)
II nauczyciel dla ucznia->uczniowie traktuja edukacje jako usługę-nauczyciel ma ich przygotowac do examu(uczen=kredencjalista->sens funkcjonowania szkoly=wydawanie dyplomu->zaświadczenie o posiadaniu kompetencji, mówiący o społecznym położeniu osoby
2GLOWNE ZASADY MYSLENIA O CELU KSZTAŁCENIA
-zasady formułujące myslenie po celu kształcenia->z nich wypływają 3 sposoby
1.Finalizm
2.Procesualizm
ad.1
cel: ważniejszy niż rzeczywist dzialania pedagogiczne. CEL jest ważniejszy niż samo kształcenie; cel jest odrębny od dzialania pedagogicznego.
CEL jest czyms co wystepuje PO DZIALANIU!Jest czyms finalnym, na koncu, ostateczne zakończenie, szczyt, jest czyms do czego chcemy doprowadzic, uzasadnieniem rozpoczęcia procesu kształcenia(jednoczesnie jest początkiem, bo zamiar)
finalizm utopijny-> finalna rzeczywistość jeszcze nie istnieje i nigdy nie będzie
CEL nieosiągalny-ideal, drogowskaz
Wartość praktyczna:
-korelat tworzenia, inspiracja do dzialania, podstawa heurystyki
-krytyczna ewaluacja(utopia a aktualne dzialanie)
KSZTAŁCENIE->nieskończony charakter, np. wspolczesna pedagogika dorosłych; UCZENIE się jako projekt, calozyciowy
CEL->idea kierunkujaca prace ucznia i nauczyciela
finalizm eschatologiczny-> rzecz o zbawieniu, sprawach ostatecznych
-to czego jeszcze nie ma- będzie; OSIĄGALNE,najbardziej dominujący w PL
CEL->możliwy do osiągnięcia, możliwość przechodzi w konieczność; imperatyw-> dzialanie pedagog-projekt wdrozenia celu
CEL=EFEKT(REZULTAT).
Celem kształcenia jest efekt kształcenia.
Pomieszanie poziomow(cel/tresc)-po co?/co?