Definicie, projektowanie remontów

Technologiа

Pod pojęciem technologii norma PrPN-EN 1504-1 określa sposób zastosowania wyrobu lub systemu z wykorzystaniem odpowiedniego wyposażenia lub metody, np. iniekcji.

Klasyfikacja oraz nazewnictwo robót remontowych

Roboty budowlane z kolei to budowa, a także prace polegające na montażu, modernizacji, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Roboty budowlane realizowane są na zlecenie inwestora, który zobowiązany jest do zorganizowania całego procesu, w tym między innymi do zapewnienia wykonywania i nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych, przez osoby uprawnione do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w wymaganym zakresie i specjalności.

Pojęcia „naprawa” i „remont” to wyrazy bliskoznaczne, które stosowane są w praktyce zamiennie i dzielą się na bieżące oraz główne (kapitalne). Powyższe pojęcia mają bardzo duże znaczenie z formalno - prawnego punktu widzenia, bowiem podjęcie robót budowlanych obwarowane jest wieloma przepisami.

Rozpatrując przebieg zużycia obiektu budowlanego podczas jego eksploatacji można wyodrębnić wiele niezbędnych czynności i działań pozwalających na utrzymanie obiektu w sprawności eksploatacyjnej, a także takich, które zatrzymają lub cofają prozes zużycia, a nawet poprawiają pierwotne warunki eksploatacji i użytkowania.

. W myśl art. 3 ust.8 Prawa budowlanego remont to „... wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a nie stanowiące bieżącej konserwacji”.

Są trzy grupy zabiegów towarzyszących procesowi użytkowania obiektu budowlanego podczas eksploatacji.

1. Czynności związane z utrzymaniem ciągłości eksploatacyjnej i zapewnienem właściwych warunków użytkowania obiektu:

Konserwacja

Naprawa elementów

Wymiana zużytych elementów

2. Czynności związane z przywróceniem obiektowi pierwotnych walorów użytkowych

Zabezpieczenie obiektu

Remont konserwatorski

3. Czynności związane z dostosowaniem obiektu do zmieniających się wymogów technicznych i użytkowych

Ulepszenie

Adaptacia

Modernizacja

Termorenowacja

Konserwacja - ma na celu zapewnienie właściwych warunków technicznych użytkowania obiektu oraz zapobieganie przedwczesnemu zużyciu poszczególnych elementów obiektu i jego wyposażenia technicznego.

Do zabiegów konserwacyjnych zaliczyć można takie czynności, jak:

- okresowe smarowanie dachu papowego

- malowanie ścian oraz stolarki i ślusarki

- szlifowanie i lakierowanie podłóg

- wymiana uszczelek i głowic zaworów

- wymiana bezpieczników

- przeglądy urządzeń technicznych połączone z ich regulacją

Naprawa elementów - ma na celu usunięcie uszkodzeń, które wystąpiły podczas eksploatacji obiektu oraz przywrócenie wymaganych cech użytkowych uszkodzonych elementów.

Do zabiegów polegających na naprawie elementów budynku można zaliczyć:

- uszczelnienie pokrycia dachowego połączone z wymianą jego fragmentów

- regulacię i poprawę umocowania obróbek blacharskich

- wzmocnienie elementów więżby dachowej

- uzupełnienie fragmentów uszkodzonego tynku

- pasowanie stolarki okiennej i dzwiowej, wymianę okuć i zamków

- „przeszycie” pęknęć w ścianach z cegły lub wzmocnienie nadpróży murowanych

- założenie obejm na przewodach zw, co i cw

-wymiana zaworów i aparatury regalacyjnej.

Wymiana zużytych elementów - ma na celu zastąpienie elementów obiektu, które w trakcie eksploatacji utraciły swoje właściwości techniczne lub wymagania użytkowe.

Do tej grupy czynności można zaliczyć:

- wymianę pokrycia dachowego oraz obróbek blacharskich,

- wymianę deskowania dachu i zniszczonych elementów więżby dachowej,

- wymianę stolarki okiennej i dzwiowej,

-wymianę podlóg,

-wymianę stropów,

- renowację elewacji,

-wymianę instalacji sanitarnych,

-wymianę instalacji elektrycznej,

-wymianę dźwigów osobowych.

Czynności obejmujące jednoczesne wykonywanie wymiany do 3 elementów w obiekce nazywa się „remontem częściowym”

Jednoczesne wykonywanie wymiany powyżej 3 elementów w obiekce jest nazywane „remontem kompleksowym”.

Zabespieczenie obiektu - ma na celu wykonanie czynności związanych z usunięciem bespośredniego zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników obiektu oraz osób postronnych lub przeciwdziałanie możliwośći wystąpenia katastrofy budowlanej.

Zabespieczenie obiektu wykonuje się zwykle jako czynnośc wstępna poprzedzająca wykonanie dalszych czynności remontowych lub rozbiórki obiektu.

Do tej grupy czynności można zaliczyć:

- podstemplowanie stropów i nadproży,

- podparcie wychylonych ścian,

- rozebranie fragmentów obiektu zagrażających bezpieczeństwu

- ogrodzenie obiektu uniemożliwiające dostęp do strefy zagrożenia.

Remont konserwatorski - ma na celu przywrócenie obiektowi jego pierwotnych cech użytkowych ze szczególnym uwzględnieniem walor historycznych i wyrazu architektonicznego. Remonty te dotyczą główne obiektów objętych nadzorem konserwatorskim. W trakcie remontu konserwatorskiego są wykonywane z reguły prace związane ze wzmocnieniem lub wymianą elementów konsturkcyjnych budynku z zachowaniem pierwotnych rozwiązań materiałowych, wymianą więżby dachowej oraz pokrycja dachowego wraz z obróbkami, odgrzybianiem i osuszaniem murów, odtworzeniem elewacji łączne ze stolarką okienną i dzwiową.

Przewidywany zakres remontu konserwatorskiego powinien być uzgodniony z właściwym terenowo urzędem konserwatorskim i prowadzony pod jego nadzorem.

Ulepszenie - ma na celu poprawę walorów użytkowych i estetycznych obiektu, lokalu lub pomeszczenia bez zmiany jego dotychczasowego przeznaczenia. Ulepszenie odbywa się główne przez zastosowanie przy remoncie nowych materiałów, armatury i wyposażenia.

Do zabiegów mających charakter ulepszenia można zaliczyć:

- zmiane rodzaju pokrycia dachowego na trwalsze i bardzej estetyczne,

- wyłożenie biegów klatek schodowych i hali z lastryka np. gresem,

- zastąpienie lamperii glazurą,

- zmianę podłóg z PVC na mozaikę lub panele drewniane,

- wymianę aparatów i armatury sanitarnej na nowoczesną,

- obudowę wanien lub zamianę ich na kabiny prysznicowe,

- - wymianę okien na jednoramowe dwu-lub trzyszybowe,

- zamontowanie mebli wbudowanych.

Adaptacja - ma na celu dostosowanie obiektu, lokalu lub pomeszczenia do zmienionych warunków użytkowania w stosunku do dotychczasowych.

Dotyczy to szczególne lokali użytkowych w przypadku zmiany ich przesnaczenia i może wynikać z potrzeby dostosowania funkcji lokalu do zmienionych warunków użytkowania i wymogów (np.higieniczno-sanitarnych).

Adaptacja obejmuje także prace związane z poprawą stanu wyposażenia i wystroju lokalu oraz oranżacje wnętrza łącznie z możliwośćją ekspozycji działalności handlowej bądż uslugowej.

Sczególnym rodzajem adaptacji jest dostosowanie pomieszczeń nieużytkowych, np.strychów, do warunków, jakimi powinny odpowiadać lokale (pomieszczenia) użytkowe w tym także mieszkania. Wiąze się to zwykle, poza pracami niezbędnymi do wykonania w lokalu, z konecznoścą podłączenia lokalu do instalacji wod.-kan., centralnego ogrzewania oraz innych i wymaga niekiedy dostosowania instalacji w budynku do zwiększonych obciążeń i poborów.

Modernizacja - ma na celu podniesenie walorów użytkowych i ekonomicznych obiektu przez dostosowanie go do aktualnych wymogów technicznych i eksploatacyjnych. Modernizacja obiektu może wiązać się ze zmianą funkcji obiektu lub poszczególnych pomieszczeń bądż lokali.

Do zakresu prac modernizacyjnych można zaliczyć:

- doposażenie w brakujące instalacje i urządzenia bądż ich unowocześnienie techniczne lub materiałowe,

- poprawę izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych obiektu, stropodachów i strychów oraz wymianę stolarki okiennej, zapewniających osiągnięcie aktualnych wymogów z zakresu ochrony cieplnej,

- poprawę (zmianę) funkcji obiektu lub poszczególnych lokali z zastosowaniem wzpółczesnych rozwiązań materiałowych i technologicznych,

-wykonanie wjazdów, podjazdów, zabezpieczeń oraz innych elementów związanych z udostępnieniem i przystosowaniem obiektu oraz pomieszczeń ogólnodostępnych budynku dla osób niepełnosprawnych,

- zainstalowanie urządzeń bądż systemów służących poprawie bezpieczeństwa użytkowników gazu.

Termorenowacja - ma na celu dostosowanie obiektu do aktualnych wymogów z zakresu ochrony cieplnej, a w konsekwencji poprawę komfortu cieplnego użytkowników i ograniczenie zużycia energii na ogrzewanie obiektu. .

Termorenowacja stanowić może jeden z elementów modernizacji obiektu.

Do zakresu termorenowacji można zaliczyć:

- ocieplenie ścian zewnętrznych obiektu,

- ocieplenie stropodachów i strychów,

- wymianę stolarki okiennej,

- wymianę drzwi zewnętrznych i dobudowa wiatrołapów,

- modernizację i automatyzację węzlów cieplnych oraz zainstalowanie opomiarowania poboru energii cieplnej/

Pojęcja związane z działaniem o charakterze inwestycyjnym

-nadbudowa

- odbudowa

-przebudowa

Pojęcja nie mające jednoznacznego zakresu znaczeniowego o charakterze technicznym

- renowacja- restauracja z elementami modernizacji, rekonstrukcja

- rewaloryzacja - przywrócenie wartości zniszczonym obiektom budowlanym, zabytkowym przez wykonanie odpowiednich przc remontowych; często nadanie obiektowie nowej funkcji wraz z wyposażeniem technicznym

- rewaloryzacja zabytków- przywrócenie wartości zabytkom i ich otoczeniu przez podjęcie różnego rodzaju prac konserwatorskich

- restauracja (zabytków)- wszelka działalnośc polegająca na zabezpieczaniu obiektów zabytkowych i nadawaniu im określonej formy ustalonej w wyniku badań naukowych, mająca na celu przywrócenie im wartości użytkowych, historycznych, artystycznych i kulturowych.

- rekonstrukcja - odtworzenie zniszczonego obiektu budowlanego, fragmentu lub całości, dekoracji architektonicznej najczęsciej o dużej wartości kulturowej na podstawe materiałów archiwalnych, dawnych projektów, fotografii.

- rewitalizacja zabytków - działania prowadząnce do zabezpieczania i przywracania wartości użytkowych, artystycznych, kulturalnych oraz historycznych w odniesieniu do miejskich dzielnic lub zespołów zabytkowych. Jest to również dostosowywanie zabytków do współczesnych potrzeb użytkowych, oczyszczanie z niestylowych nalecałości i przywracanie form ustalonych w wyniku badań naukowych.

- reparacja - naprawa elementów

-sanacja zabytków - oczyszczenie zespołów zabytkowych z późniejszych nawarstwień i rozlużnienie ich zabudowy w celu zapewnienia mieszkańcom odpowiednich warunków bytowych oraz wydobycia wartości historycznych i artystycznych tych zespołów.

Pojęcja służące do określenia zakresu finansowego remontu:

- remont bieżący - obejmujący prace o koszcie nie przekraczającym 10% wartości obiektu,

- remont kapitalny - obejmujący prace o koszcie nie przekraczającym 70% wartości obiektu.

Remonty bieżące przeprowadza się w związku z usuwaniem powstałych awarii - interwencyjnie, albo planowo w dostosowaniu do naturalnego niszczenia (zużywania się) w czasie prawie wszystkich elementów budowlanych.

Remonty główne (kapitalne) wiążą się z wymianą i wzmocnieniem elementów (ustrojów) budowlanych, których celem jest pełne odtworzenie właściwości elementu (ustroju). Obecnie coraz częściej następuje podwyższenie jego parametrów czy cech użytkowych, w tym zdrowotnych (problem wyeliminowania azbestu).

. Specyfika projektowania remontów

i modernizacji budynków

Projektowanie remontów i modernizacji odbiega w bardzo dużym stopniu od projektowania nowych inwestycji. Różnice polegają głównie na tym, że:

• warunkiem projektowania remontowo - modernizacyjnego jest wykonanie wnikliwych badań oraz ocen stanu istniejącego wraz z jego otoczeniem,

• każde rozwiązanie projektowe jest rozwiązaniem indywidualnym, swoistym, i niepowtarzalnym, nie można go zastąpić opracowaniem typowym,

• znaczna część projektowania odbywa się równocześnie z realizacją; odsłonięcie zakrytych części konstrukcji obiektu w trakcie kolejno przebiegających, zamierzonych prac, często zmusza do zmiany pierwotnych decyzji projektowych, przyjętych na podstawie domniemania.

Prace przedprojektowe

Rodzaj prac przedprojektowych i ich charakter zależą od zakresu planowanej modernizacji i obejmują:

• prace inwentaryzacyjne,

• oceny, opinie i ekspertyzy,

• analizy i badania.

Prace inwentaryzacyjne polegają na ewidencji stanu faktycznego w momencie rozpoczynania opracowania projektu i obejmują następujące rodzaje inwentaryzacji:

• architektoniczno - budowlaną obiektu (zespołu obiektów), terenu jego zagospodarowania, dróg, zieleni, form drobnej architektury (przy opracowaniu dla celów kompleksowej przebudowy),

• sieci uzbrojenia podziemnego i nadziemnych urządzeń i sieci,

• konstrukcji budynku,

• programu użytkowego, usługowego i mieszkalnego,

• instalacji i urządzeń sanitarnych w obiekcie,

• instalacji i urządzeń elektrycznych i telefonicznych w obiekcie,

• detalu architektonicznego i wnętrz w razie modernizacji obiektu o zachowanych reliktach wyposażenia,

• wymiarów fundamentów i głębokości posadowienia (przy programowanej nadbudowie, rozbudowie, a także wymianie stropów drewnianych na inne),

• inne, wynikające z charakteru obiektu i programu modernizacji.

Przy ewidencji stanu istniejącego dobrze jest posługiwać się zdjęciami fotograficznymi, a także wykonać pomiary metodami geodezyjnymi, w tym szczególnie elewacji (fotogrametria). Na oceny, opinie i ekspertyzy składają się:

• ocena stanu technicznego konstrukcji obiektu i jego elementów; w razie dużego stopnia zużycia obiektu lub znacznego zakresu przebudowy ocenę zastępuje się ekspertyzą wysoko wykwalifikowanych specjalistów z użyciem naukowych metod badawczych,

• ocena możliwości dokonania napraw i wzmocnień konstrukcji,

• określenie dopuszczalnych obciążeń obiektu,

• badania warunków gruntowo - wodnych i sposobu posadowienia,

• opinia ekologiczna,

• opinia o instalacjach z oceną ich stanu technicznego.

Dla obiektów wzniesionych metodami uprzemysłowionymi niezbędne jest określenie rodzaju technologii, w jakiej zostały wzniesione, oraz ocena wad, usterek i uszkodzeń z tym związanych.

Na analizy i badania składają się :

• analiza wartości kulturowych obiektu (dla budynków objętych ochroną konserwatorską),

• analiza funkcjonalności rozwiązań i możliwości poprawienia lub zmiany funkcji,

• analiza warunków biourbanistycznych (dla zespołu budynków) lub wykres nasłonecznienia dla kamienic o układach zamkniętych,

• analiza obiektu pod kątem podatności na przekształcenia,

• badania architektoniczne według wskazań konserwatora zabytków.

Zakresy projektów remontu lub modernizacji są różnorodne; dotyczą często planu wzmocnienia części budowli, wyburzenia fragmentów, nadbudowy, dobudowy nowych, a także łączenia między sobą np. starych części i nowych instalacji. Najczęściej są to rozwiązania indywidualne, niepowtarzalne, zależne wyłącznie od pomysłowości i profesjonalizmu projektanta. Inną, indywidualną cechą projektowania remontów i modernizacji jest konieczność objęcia projektem również metod realizacji, które, szczególnie przy dużych zakresach robót i szerokim programie przebudowy, łączą się nierozerwalnie z koncepcją projektową i powinny być opracowane przy udziale tego samego projektanta. Koncepcja realizacji powstaje równocześnie z architektoniczną i obie warunkują się wzajemnie. Specyfika rozwiązań przyjęta przez projektanta, a następnie przez wykonawcę projektu, wymaga stałego przepływu informacji pomiędzy nimi i między nimi a użytkownikiem (inwestorem, właścicielem) .

Fazy projektowania

W praktyce projektowania remontów i modernizacji okazuje się często, że fazy dokumentacji sporządzanej dla inwestycji i remontów nie zawsze są identyczne. Dla opracowań całościowych w skali bloku zabudowy, zespołu budynków lub obiektu o skomplikowanej funkcji i dużym zakresie przekształceń niezbędne jest poprzedzenie zasadniczego cyklu projektowego przedstawieniem koncepcji, a często również analizy technicznej i architektonicznej. Koncepcja i analiza wymagają zgromadzenia materiałów inwentaryzacyjnych i opinii, a opracowuje się je w celu stwierdzenia możliwości i opłacalności modernizacji i remontów. Dotyczy to również tych obiektów lub ich zespołów, dla których planuje się zmianę funkcji. Równocześnie w koncepcji i analizie należy ocenić technicznie i organizacyjnie możliwości wykonania remontu modernizacji lub przebudowy. Podejmowanie decyzji o przebudowie lub modernizacji obiektu skomplikowanego lub bloku zabudowy dopiero po wykonaniu wstępnego projektu lub założeń techniczno - ekonomicznych jest zbyt kosztowne, dlatego takie przesądzenia musza zapadać w fazie koncepcji, która w szczególności zawiera:

• jednoznaczne decyzje co do adaptacji, modernizacji lub przebudowy,

• treść operacyjną, przesądzającą o możliwości i kolejności wyburzeń, przekwaterowań, uzyskiwanie izb zastępczych, partycypacji właścicieli i użytkowników kolejności realizacji, zasadach finansowania,

• treść realizacyjną, obejmującą decyzje dotyczące podstawowych technologii wykonawstwa, warunki uzbrojenia terenu, zasady organizacji budowy i dostępności terenu w trakcie trwania realizacji itp.

ZASADY WZMACNIANIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI

Jeżeli w czasie eksploatacji budynku zostaną stwierdzone defekty elementów konstrukcyjnych, zarówno o charakterze pierwotnym, jak i wtórnym, a ekspertyza techniczna wykaże, że w ich wyniku współczynnik bezpieczeństwa konstrukcji jest niższy od wymaganego przez normy, to wówczas administrator budynku jest zobowiązany do wykonania robót wzmacniających, według projektu budowlanego podlegającego zatwierdzeniu.

Wzmacnianie elementów konstrukcyjnych budynku może oznaczać wzmacnianie bezpośrednio struktury nośnej, ale także wzmacnianie substancji budowlanej, która sama w sobie nie pełni funkcji nośnej, lecz w znaczący sposób wpływa na efektywność struktury nośnej.

W przypadku defektów i uszkodzeń pierwotnych oraz uszkodzeń wtórnych, których przyczyną jest niewłaściwa jakość betonu, korozja stali itp. sposoby wzmacniania mogą być uogólniane dla różnych przypadków. Natomiast w przypadku uszkodzeń wtórnych, których przyczyną są oddziaływania zewnętrzne, zarówno diagnoza o przyczynach uszkodzeń, jak też zakres i sposoby wzmacniania powinny być określane indywidualnie dla każdego przypadku, bez szukania prostych analogii z innymi przypadkami, gdyż skutki na pozór podobne mogą być wywołane zupełnie innymi przyczynami, szczególnie w przypadku, gdy nakładają się negatywne oddziaływania o różnym charakterze.

Bibliografia

Runkiewicz L.: Remonty i modernizacje obiektów budowlanych - określenie i stosowanie. I.T.B., Warszawa, 2000.

Baranowski W.: Podstawowe określenia z zakresu napraw obiektów budowlanych. WACETOB.,Warszawa, 2000.

Michalak-Rybak E.:Wspomaganie środkami publicznymi remontów, modernizacji i termorenowacji zasobów mieszkaniowych. Instytut Gospodarki Mieszkaniowej - Zakład w Krakowie - 1999

---