Technologia -Nauka o procesach wytwarzania lub przetwarzania surowców, półwyrobów i wyrobów. W zależności od rodzajów otrzymywanych produktów rozróżnia się m.in. technologię metali, drewna , budowy maszyn, budowy statków.

Technologia 1) -metoda wytwarzania produktów określonego rodzaju,

Technologia 2) - nauka stosowana o procesach wytwarzania produktów z materiałów wyjściowych.

Technologia budowy okrętów - dział techniki zajmujący się przygotowaniem i prowadzeniem procesów produkcyjnych w przemyśle budowy okrętów.

Technolog - specjalista w zakresie określonego procesu technologicznego .

1,2. TECHNICZNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI:

-KONSTRUKCYJNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI

1.PROJEKT WSTĘPNY (założenia projektowe - ARMATOR, STOCZNIA )

2.PROJEKT KONTRAKTOWY

3.PROJEKT TECHNICZNY( KLASYFIKACYJNY)

4.PROJEKT ROBOCZY

-TECHNOLOGICZNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI

a) projekt wstępny

1-ustalenie miejsca i metody budowy.

2- podział sekcyjny kadłuba,

3- rozplanowanie procesu technologicznego w terenie

b) projekt techniczny i roboczy

1 - kolejność montażu i spawania sekcji płatowych, bloków i statku ( na pochylni, w doku, itp.)

2 - zakres i metody zbrojenia sekcji, wyposażenia bloków i statku przed wodowaniem i po wodowaniu,

3 - określenie pracochłonności wykonania statku

4 - wzorcowy harmonogram budowy statku,

5 - pełną dokumentację materiałową,

6 - dokumentację konstrukcyjną oprzyrządowań specjalnych,

7 - szereg szczegółowych instrukcji technologicznych.

3.Rodzaje procesów produkcyjnych w Stoczni:

► podstawowe - celem ich jest przetwarzanie materiałów podstawowych w statek lub inne wyroby gotowe,

►pomocnicze - dające wyroby nie wchodzące w wyroby podstawowe, lecz warunkujące wykonanie tych wyrobów.

4. Podział na dwa podstawowe procesy technologiczne:

1. Proces produkcyjny budowy kadłuba

2. Proces produkcyjny wyposażania statku.

1.Procesy naturalne - bez udziału siły roboczej ( wysychanie farby, sezonowanie odlewów, suszenie drewna,… itp.),

2.Procesy pracy- procesy realizowane z udziałem człowieka jako głównego wykonawcy procesu produkcyjnego.

5. Procesy technologiczne- powodujące zmiany fizyczne i chemiczne materiałów wyjściowych.

W zależności od charakteru przemian:

►liniowe - przekształcenie formy lub układu - np. obróbka mechaniczna ,kucie itp.,

►rozdzielcze - np. cięcie,

►scaleniowe - montaż kadłuba, maszyny

►mieszane - gdy gotowe wyroby są rezultatem wielu rożnych procesów

6. W zakresie budowy kadłuba

Grupa faz przygotowawczych: (- prostowanie blach,- oczyszczanie i wstępną konserwację blach i profili- prace traserskie)

Grupa faz obróbczych: (- znakowanie,- cięcie gazowe i mechaniczne,- gięcie,- kryzowanie,- prefabrykowanie usztywnień)

Grupa faz prefabrykacyjnych: (-prefabrykowanie sekcji płaskich, -prefabrykowanie sekcji zespołowych, -prefabrykowanie bloków)

Grupa faz montażowych: (-montaż kadłuba na placu montażowym, -montaż kadłuba na pochylni, -montaż kadłuba w doku)

7. W zakresie wyposażenia statków:

Proces technologiczny budowy kadłuba i wyposażenia dzielimy na:

- grupa faz przygotowawczych (wykonanie odlewów, odkuwek, itp.)

- grupa faz obróbczych( elementy instalacji rurociągów, elementów ślusarskich , drewnianych, z tworzyw sztucznych, itp.),

- grupa faz prefabrykacyjnych (łączenie elementów w zespoły)

- grupa faz montażowych ( montaż maszyn i urządzeń, prace instalacyjne i wykończeniowe, próby)

8.cykl budowy statku-czas kalendarzowy, w którym realizuje się proces produkcyjny budowy (cykl produkcyjny), struktura (-okres obróbki, -okres prefabrykacji (wstępnej, w halach, na placach),-okres montażu (bloków, na pochylni lub doku suchym, na wodzie, okres dokowania),-okres prób (na uwięzi, w morzu, okres prac wykończeniowych po próbach w morzu)

9. Przyczyny stałego zapotrzebowania na tonaż floty:

a) potrzeby transportowe handlu międzynarodowego:

- wynikające ze wzrostu liczby ludności,

- rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów,

- wymiany towarowej zgodnej z rozwojem ekonomicznym

b) potrzeby eksploatacji mórz i oceanów:

- uprawianie rybołówstwa,

- kopalnictwa złóż surowcowych znajdujących się na dnie i pod dnem,

- instalacji różnorakich urządzeń technicznych (rurociągi, kable, itp.)

c) działań o charakterze militarnym

10. Specyfika przemysłu okrętowego

- Stocznie to zakłady produkcyjne silnie odczuwające konkurencje międzynarodową i podatne na wahania koniunktury.

- Ostra konkurencja międzynarodowa w dziedzinie techniki zmusza przemysł okrętowy (Stocznie i zakłady kooperujące) do wytwarzania jak najbardziej nowoczesnych i niezawodnych statków i innych obiektów oceanotechnicznych.

- Statki to największe w świecie obiekty transportowo-komunikacyjne ( o długości przekraczającej 300m i olbrzymiej nośności)

-Pracochłonność budowy statku przekracza niekiedy 1 mln, a nawet 2 mln rbg.

-Występuje różnorodność użytych materiałów.

-Jednostkowy charakter produkcji.

-Liczba statków tego samego typu w serii jest ograniczona do kilku/kilkunastu jednostek.

-Koszt budowy jest bardzo wysoki.

11. Podział Stoczni na typy wg następujących kryteriów:

- rodzaju produkcji - budujące nowe statki, remontowe, o produkcji mieszanej.,

- materiału stosowanego do produkcji- stocznie statków stalowych, drewnianych, z tworzyw sztucznych, żelbetonowych,

- przeznaczenia statków - stocznie morskie, śródlądowe, cywilne, wojenne,

- metody budowy i wielkości statków,

- wielkości zatrudnienia

12. Czynniki warunkujące optymalna lokalizację stoczni:

- rodzaj terenu - łatwo dostępny i odpowiedni pod zabudowę,

- wysokość i ukształtowanie terenu,

- szerokość i głębokość akwenu sąsiadującego ze stocznią,

- odpowiedni rodzaj gruntu do fundamentowania,

- bliskość portu i łatwość dostępu do otwartego morza,

- możliwości zaopatrzenia stoczni w energię,

- dogodność doprowadzenia linii kolejowych i drogowych,

- warunki klimatyczne,

- bliskość źródeł zaopatrzenia.

13. Wyposażenie stoczni

- budynki, - pochylnie, doki, inne urządzenia do wodowania, - nabrzeża, - infrastruktura techniczna

-o układzie prostym -o układzie w kształcie litery U - o układzie w kształcie litery S

14. Rozplanowanie Stoczni Remontowej: (na wyspie, nad basenem)

► Odmienne od stoczni budującej statki,

► Warsztaty kadłubowe: (- kadłubownia, - spawalnia, - konserwacyjno- malarski)

► Wyposażeniowe: (- rurarski, - silnikowy, - maszynowy, - elektryczny, itp..)

15. Rodzaje materiałów stosowanych do budowy kadłuba w Stoczni:

► podstawowe i dodatkowe - wykorzystywane bezpośrednio w procesach produkcji

►pomocnicze - wykorzystywane do nadania produktom pracy dodatkowych właściwości

►uzupełniające - paliwo, części zapasowe, odpady

16. Materiały stosowane do budowy i remontów statków podlegają nadzorowi przez TK ( w Polsce PRS. S.A.). Wymagania w stosunku do materiałów określają Przepisy Klasyfikacji i Budowy Statków Morskich część IX - Materiały i spawanie. Materiały, które za względu na skład chemiczny i własności mechaniczne nie odpowiadają warunkom określonym w Części IX, podlegają w każdym przypadku odrębnemu rozpatrzeniu przez PRS.

17. W budowie kadłuba nadzorem objęte są materiały wchodzące w skład:

- kadłuba, - mechanizmów i urządzeń maszynowych, - kotłów parowych i zbiorników ciśnieniowych, - wyposażenia okrętowego, - rurociągów okrętowych.

18. Jakie cechy powinien posiadać materiał na konstrukcję kadłuba dużych statków morskich:

• statyczne własności wytrzymałościowe, • odporność na pękanie zmęczeniowe, • odporność na kruche pękanie, • odporność na pękanie lamelarne, • niską podatność na korozję, • łatwe przetwarzanie • niski koszt

19.Stal uspokojona - odtleniona, jednorodna do odtlenienia stosujemy krzem i aluminium

235Mpa - granica plastyczności stali zwykłej; stal o podwyższonej wytrzymałości ma umowną granicę plastyczności;

22. Materiały hutnicze po nadejściu do stoczni składowane są w magazynach.

Dzielimy je na dwie grupy:

BLACHY - wielkość składu uzależniona jest od wielkości produkcji, wielkości zapasu materiałowego utrzymywanego w stoczni, rodzaju składowania materiału i liczby używanych w stoczni typowielkości (typoformatu) blach. Ilość składowanych materiałów na danej powierzchni magazynowej uzależniona jest od metody składowania.

Istnieją dwa rodzaje składowania blach:

• w stertach • w stojakach

Składy są z reguły otwarte w celu umożliwienia naturalnego procesu odpadania zgorzeliny pod wpływem warunków atmosferycznych.

PROFILE - przy składowaniu profili należy rozróżnić profile o dużych i małych przekrojach. Profile o dużych przekrojach mogą być składowane na dźwigarach podobnych do stosowanych przy składowaniu blach w stertach. Profile o małych przekrojach składowane są w stojakach

23. Etapy wytwarzania konstrukcji kadłuba:

• obróbka wstępna • prefabrykacja profili i drobnych elementów • obróbka • prefabrykacja węzłów • prefabrykacja sekcji płatowych • prefabrykacja sekcji przestrzennych • montaż bloków • montaż kadłuba

24. Obróbka wstępna polega na wykonaniu pewnych wstępnych operacji przed obróbką właściwą.

Odbywa się ona na ciągu obróbki wstępnej na którym zlokalizowane są następujące stanowiska

pracy: prostowania, oczyszczania ze zgorzeliny, okresowego zabezpieczania materiału przed korozją,

trasowania i obcinania większych zapasów. Transport materiału między stanowiskami odbywa się za

pomocą transporterów rolkowych. Operacje obróbki wstępnej przeprowadzane są bezpośrednio przed

podaniem materiału do hali obróbki.

25. Zadaniem walcowania jest:

- usunięcie nierówności na blachach, powstałych w skutek nierównomiernego stygnięcia blach po

walcowaniu na gorąco w hutach i odkształceń powstałych w czasie transportu i przeładunku,

- usunięcie reszty naprężeń wewnętrznych, powstałych przy walcowaniu na gorąco,

- wykruszenie części zgorzeliny, która odstała od blachy w okresie przebywania na wolnym

powietrzu.

26. Oczyszczanie blach i profili

Po procesie walcowania zostaje jeszcze część zgorzeliny, należy ją usunąć w następującymi

metodami:

• metody mechaniczne (piaskowanie, śrutowanie, szczotki, skrobaki, młoty udarowe),

• metody chemiczne - trawienie (za pomocą kwasu siarkowego lub kwasu solnego).

• metody termiczne (płomień acetylenowo-tlenowy, elektroindukcyjne, sezonowanie).

27. Standard przygotowania powierzchni do malowania:

►SIS 05 5900 (ISO 8500-1)

- Sa3 (white metal)

- Sa2.5 (near white metal)

- Sa2 (commercial blast)

28. Stopień przygotowania powierzchni możemy oceniać wg normy ZN -89/101124

„PRZYGOTOWANIE I OCENA POWIERZCHNI STALOWYCH,STALIWNYCH I ŻELIWNYCH POD POWŁOKI LAKIEROWE W OKRĘTOWNICTWIE”

Wymagania i metody badań

Oceniane właściwości( wymagania i metody):

1. Wygląd powierzchni

- wolna od pęcherzy, łusek, rozwarstwień, dopuszczalna głębokość łusek do 0,5 mm .

Metoda: nieuzbrojonym okiem z 25 cm przy świetle w dziennym lub żarówce 100W.Głębokośc wgnieceń - suwmiarka, lub specjalistycznym przyrządem do badania wżerów.

2. Stopień przygotowania - nie niżej niż Sa 2.5

Metoda - wizualna wg wzorców.

3. Profil powierzchni - ścierniwo kuliste - 70 μm; ścierniwo ostrokątne - 100 μm.

Metoda - stykowa, ruchowa, przez porównanie

4. Stopień odpylenia - wg wzorca

5. Obecność zatłuszczenia- nie dopuszcza się.

29. Umowne części składowe: Statek: ►klasy konstrukcyjne statku, ►grupy technologiczno-konstrukcyjne, ►podgrupy technologiczno-konstrukcyjne, ► zespół konstrukcyjny (sekcja) -największa całkowita cześć statku, stanowiąca odrębną całość pod względem konstrukcyjnym lub technologicznym, której ze względu na charakter konstrukcji nie można podzielić na mniejsze części, ► podzespół konstrukcyjny (podsekcja) -zbiór węzłów konstrukcyjnych, które po połączeniu stanowią samodzielną część konstrukcji zespołu, ► węzeł konstrukcyjny- zbiór elementów konstrukcyjnych (co najmniej dwóch), które po połączeniu stanowią samodzielną część podzespołu względnie zespołu konstrukcyjnego, ► element konstrukcyjny- najmniejsza i niepodzielna cześć statku

30. Sekcje konstrukcyjna dzielimy na :

► sekcje płatowe (płaskie) -składające się z prostego płata poszycia wspartego odpowiednia konstrukcja usztywniającą,

► sekcje przestrzenne - składające się z pasa obłowego wspartego odpowiednia konstrukcją usztywniającą, wymagające odpowiednich łóż montażowych zapewniających zachowanie właściwego kształtu,

► sekcje zespołowe - złożone z kilku sekcji płatowych, obejmujące wycinek przestrzenny kadłuba, jak np.. Dno podwójne,

► bloki - składające się z szeregu sekcji płatowych lub zespołowych, obejmujących wycinek kadłuba na całej jego szerokości i wysokości, jak blok dziobowy, rufowy, blok siłowni, blok nadbudówki itp..

31. Grupa technologiczna (grupa obróbcza) to elementy konstrukcji poddawane temu samemu lub podobnemu procesowi technologicznemu. Grupy: -blachy proste dużych wymiarach, -blachy o krzywiznach łagodnych, obrabiane przed gięciem, - blachy o krzywiznach skomplikowanych, obrabiane po gięciu, -drobne elementy z blach, -proste kształtowniki, -kształtowniki o krzywiznach łagodnych, wykonane na zimno, - kształtowniki o krzywiznach skomplikowanych, gięte na gorąco

32. Prefabrykacja-montaż pojedynczych elementów konstrukcyjnych w zespoły, zwane sekcjami, przy jednoczesnym ich trwałym łączeniu przed zamontowaniem w całość. dziel się na:

a) wstępną, b) sekcji płatowych, c) sekcji zespołowych (złożone z kilku sekcji płatowych), d) bloków (składające się z szeregu sekcji płatowych lub zespołowych, obejmujących wycinek kadłuba na całej jego szerokości)

33. Podział kadłuba na bloki, sekcje zespołowe, sekcje płatowe ustala konstruktor w porozumieniu (uzgodnieniu ) technologiem.

Podział kadłuba jest rezultatem analizy:

- Konstrukcji i wytrzymałości statku,

- Zunifikowanie wymiarów blach i profili ( programy walcowania hut),

- Infrastruktury technicznej stoczni ( w tym urządzeń transportowych i dźwigowych),

- Ilości złącz spawanych wykonywanych w pozycji przymusowej,

- Zakresu prac wyposażeniowych,

- Wielkości budowanej serii,

- Analizy ekonomicznej

Inne kryteria i cele podziału sekcyjnego, tak aby:

1. ograniczyć ilość spawanych złącz poprzez zastosowanie maksymalnych formatów blach i profili

walcowanych i giętych zamiast spawanych,

2. wymiarowanie spoin było zgodne z wymaganiami wytrzymałościowymi, bez ich nieuzasadnionego

zwiększania,

3. rozplanowywać złącza spawane tak aby można było wykorzystywać maksymalnie spawanie

automatyczne,

4. środek ciężkości sekcji powinien znajdował się blisko środka geometrycznego.

5. linia gięcia płyt giętych była blisko jednej z krawędzi, co ułatwia obróbkę, transport, składowanie.

34.sekcje płatowe (płaskie) -składające się z płata poszycia wspartego odpowiednią konstrukcją usztywniającą

35.Na ciągu sekcji płaskich: stanowisko 1: montaż i spawanie płatów, 2: oczyszczanie z powłok malarskich, miejsce pod montaż usztywnienia I i II gr oraz trasowanie ich położenia; 3: montaż usztywnień I grupy (głowica, siłowniki hydrauliczne); 4: spawanie usztywnień I grupy; 5: montaż usztywnień II gr (siłowniki hydrauliczne); 6: spawanie usztywnień między sobą i do blachy (automaty do spawania spoin pachwinowych); 7: stanowisko odstawcze

38.Metody montaży w płaszczyźnie wzdłużnej: -piętrowe (horyzontalne), -piramidalne (jedna piramida), -wyspowe (dużo piramid), -blokowe

39.Rejon budowy-przestrzenne części statku, wyznaczone umownymi; celem jest ułatwienie opracowania procesu technologicznego

40. Wodowanie - przemieszczanie jednostki pływającej z lądu na wodę po zakończeniu jej budowy lub remontu.

Wodowanie - lądowanie wodnosamolotu lub uszkodzonego samolotu na wodzie

1. Spłynięcie kadłuba statku z jego podbudowy wskutek:

a) pogrążania podbudowy w wodzie o niezmiennym poziomie,

1- za pomocą doku pływającego,

2- za pomocą wyciągów poprzecznych i wzdłużnych,

3- za pomocą dźwigu,

4- za pomocą podnośnika ( synchroliftu)

b) podniesienie zwierciadła wody przy niezmiennym poziomie podbudowy

1 - za pomocą doku suchego

2. Wodowanie pod wpływem składowej siły ciężkości działającej równolegle do torów powodującej ruch kadłuba statku w kierunku:

a) wzdłużnym do jego osi (pochylnia wzdłużna)

b) poprzecznym do jego osi (pochylnia poprzeczna)

41. Wodowanie wzdłużne: Jeżeli: tg β > f s samoczynne wodowanie. Jeżeli: tg β ≤ f s należy użyć spychacza

42. Wodowanie poprzeczne- typy wodowania: -bez zeskoku, -z zeskokiem, -z małym zeskokiem, -po torze obrotowym

1. Co to jest techniczne przygotowanie produkcji i jak się ono dzieli?

2. Co zawiera projekt technologiczny budowy statku w podziale na projekt wstępny oraz techniczny i roboczy?

3. Scharakteryzuj rodzaje procesów produkcyjnych w stoczni?

4. Na jakie procesy podstawowe dzielą się procesy produkcyjne w stoczni? Podaj krótką charakterystykę?

5. Przedstaw i opisz podział procesu produkcyjnego technologicznego w stoczni?

6. Przedstaw podział technologicznego procesu budowy kadłuba na grupy faz i krótko opisz poszczególne fazy?

7. Na jakie fazy można podzielić technologiczny proces wyposażania statku?

8. Co to jest cykl budowy statku? Przedstaw strukturę cyklu budowy statku?

9. Wymień czynniki wpływające na zapotrzebowanie na określony tonaż floty?

10. Na czym polega specyfika przemysłu okrętowego?

11. Podaj kryteria podziału stoczni na typy?

12. Wymień czynniki warunkujące optymalna lokalizację stoczni?

13. Jakie znasz schematy rozplanowania stoczni budującej nowe statki?

14. Jakie znasz schematy rozplanowania stoczni remontowych?

15. Przedstaw podstawowy podział materiałów stosowanych do budowy kadłuba w Stoczni:

16. Jakie podstawowe wymagania muszą spełniać materiały stosowane do budowy i remontów statku?

17. Jakie materiały w budowie statków objęte są nadzorem przez Towarzystwa Klasyfikacyjne?

18. Jakie cechy powinien posiadać materiał na konstrukcję kadłuba dużych statków morskich?

19. Przedstaw charakterystyki stali okrętowych do budowy kadłuba?

20. Jak wpływa stan naprężeń, szybkość obciążenia i temperatura na własności mechaniczne stali? Naszkicuj odpowiednie wykresy?

21. Jakie znasz próby technologiczne badania stali okrętowych?

22. W jaki sposób składujemy materiały stalowe w stoczni?

23. Przedstaw etapy wytwarzania konstrukcji kadłuba?

24. Na czy polega obróbka wstępna w stoczni w procesie budowy kadłuba? Wymień typowe stanowiska pracy wchodzące w skład ciągu obróbki wstępne?

25. Wymień główne zadania walcowania blach i profili?

26. Na czym polega oczyszczanie blach i profili? Jakie znasz metody oczyszczania?

27. Jakie znasz standardy przygotowania powierzchni do malowania?

28. Jak oceniamy i badamy stan przygotowania powierzchni do malowania?

29. Przedstaw podział statku na umowne części składowe?

30. Jak dzielimy sekcje konstrukcyjne kadłuba statku?

31. Co to jest grupa technologiczna( grupa obróbcza)? Wymień możliwe podziały elementów konstrukcji kadłuba na grupy obróbcze?

32. Co to jest prefabrykacja? Jakie rodzaje prefabrykacji stosujemy w stoczniach?

33. Czym kieruje się konstruktor dokonując podziału kadłuba na bloki, sekcje, itp. I jakie cele poprzez ten podział chce zrealizować?

34. Wymień typowe elementy składowe sekcji płaskiej wchodzącej w skład kadłuba statku i przedstaw schematycznie na szkicu sposób jej prefabrykacji?

35. Przedstaw na szkicu Ciąg sekcji płaskiej oraz wymień i zaznacz stanowiska wchodzące w jej skład? Jakie urządzenia wchodzą w skład ciągu sekcji płaskich?

36. Jakie rodzaje transportu są stosowane w stoczniach w magazynach materiałów hutniczych oraz w procesach obróbki, oraz prefabrykacji sekcji płaskich i przestrzennych?

37. Przedstaw poznane metody i sposoby budowy sekcji przestrzennych kadłuba?

38. Wymień i naszkicuj metody montażu kadłuba statku?

39. Co to jest rejon budowy i do jakich celów pojęcie to wprowadza się w procesie budowy statku?

40. Wodowanie -definicja, rodzaje wodowania.

41. Wodowanie wzdłużne - rozkład sił, warunek wodowania samoczynnego.

42. Wodowanie poprzeczne- typy wodowania.

43. Wodowanie przy pomocy wyciągu.

44. Wodowanie przy pomocy synchroliftu.

---