WIELKA REWOLUCJA FRANCUSKA
Syt. wew przed rewolucją
Francja pod panowaniem Ludwika XVI należała do najpotężniejszych państw europejskich. Jednakże wciąż narastał * kryzys którego ani kolonie ani rozwój handlu czy przemysłu nie był w stanie zahamować. * rozrzutność dworu, *zadłużenie skarbu państwa na 5 mld liwrów *wydatki na wojnę 7letnia czy wojnę z Anglią.
Do tego wszystkiego panował we Francji podział społeczny na
I. Duchowieństwo
II. Szlachta
III. Stan - mieszczaństwo 16%
chłopstwo 80%
Stan I i II miał wielki wpływ w państwie oraz liczne przywileje np. podatkowe. Jednakże stany te nie były jednolite.
Również stan III był zróżnicowany wew. W odróżnieniu od dwóch poprzednich stanów, stan III nie miał żadnego wpływu na sytuację polityczną Francji, mimo że na niego został przerzucony ciężar płacenia podatków i utrzymanie państwa.
Zwołanie Stanów Generalnych
Ludwik XVI próbując naprawić syt. finansową państwa przedstawił Zgromadzeniu Notabli projekt reform, gdzie stany uprzywilejowane miały zostać obciążone podatkami. Zgromadzenie jednak zaproponowało zwołanie Stanów Generalnych. Pod wpływem pogarszającej się syt polit-społ król 5 czerwca 1789r zwołał do Wersalu parlament. Zdecydowano że stan III będzie miał taką samą liczbę przedstawicieli jak pozostałe, lecz obrady będą odbywać się osobno. Jednakże stan III chciał obrad wspólnych i 17 czerwca 1789r przyjął nazwę ZGROMADZENIA NARODOWEGO, uznając się za przedstawiciela całego społeczeństwa francuskiego. Fakt ten nie został zaakceptowany przez Ludwika XVI i pod pretekstem remontu zamknął salę obrad stanu III. Ci z kolei 9 lipca 1789r przeistoczyli się w KONSTYTUANTĘ. Wtedy król zgodził się na wspólne obrady wszystkich stanów.
Zdobycie Bastylii
W czasie obrad rozniosła się pogłoska o zgromadzeniu wojsk królewskich pod Wersalem, które miały naruszyć na Paryż oraz zwolenników ministra skarbu Jakuba Neckera. 14 lipca 1789r paryżanie skierowali się na Bastylię, będącą symbolem starego ładu i zdobyli ją po krótkim czasie. Na wieść o zdobyciu Bastyli na francuskiej prowincji zaczęły powstawać rewolucyjne zarządy municypalne, na wsi wybuchały rozruchy chłopów. W stolicy powołano Gwardię Narodową [Józef La Fayetta] która miała pilnować porządku. Król musiał wycofać wojska, na znak przypiął do kapelusza trójokolorową kokardę.
Pierwsze reformy. Deklaracja praw człowieka i obywatela.
Reformy Konstytuanty [zmiana ustroju społeczno-gospodarczego] :
4.5 sierpnia :
- zniesienie przywilejów stanowych, powinności feudalnych i dziesięciny
- równość wszystkich obywateli wobec prawa
26 sierpnia 1789r. DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA :
- wolność i równość
- swoboda wyznania
- wolność myśli, słowa i druku
- naród jako zwierzchnia władza w państwie
- monteskiuszowa zasada tójpodziału władzy
- nietykalność osobista
- własność jako święte i nienaruszalne prawo każdego człowieka
Reformy Państwowe [ minimalizacja kryzysu ekonomicznego]
- zniesiono cła wew i ograniczenia cechowe
- jednolity dziesiętny system miar i wag
- konfiskata majątków kościelnych
- opodatkowano duchowieństwo i szlachtę
- zniesiono zakony, wybieralność biskupów i proboszczy przez władze świeckie przysięga kleru na wierność konstytucji
- zakaz zrzeszania się i strajków roboczych
Uchwalenie Konstytucji
Zwieńczeniem prac Konstytuanty było uchwalenie 3 września 1791r Konstytucji, wprowadzającą monarchię konstytucyjną i trójpodział władzy :
- ustawodawcza dla Legislatywy
- wykonawcza dla króla i ministrów
Konstytucja nie wprowadzała zasady równośći. Społeczeństwo podzielono na 4 grupy majątkowe [ci którzy płacili określoną wysokość podatków mieli prawo wyborcze] To spowodowało niezadowolenie reszty społeczeństwa, że nie mogą brac udziału w życiu politycznym państwa.
Zgromadzenie Prawodawcze
1 października 1791r odbyło się pierwsze posiedzenie Legislatywy
[podział w książce]
Wojna z Austrią
Ludwik XVI dostrzegał możliwość pokonania rewolicji i powrotu do rządów absolutnych w wojnie z Austrią. Republikanie uważali natomiast, że wygrana zinegruje Francję i wzmocni rewolucję.
20 kwietnia 1792r Legislatywa wypowiedziała wojnę Austrii. [Podczas wojny Joseph Rouget de Lisle napisał pieśń która następnie stała się hymnem Francji 'Marsyljanka']
Na początku Francja przegrywała z Austrią. Żyrondyści starali się namówić naród do walki. W sierpniu 1792r w stolicy jakobini powołali Komunę Paryża i tym samym przejęli władzę w państwie. Pod hasłem rewolucji namawiała lud do wystąpień i obalenia króla. Dzięki tym działaniom Legislatywa osadziła króla wraz z rodziną w wieńzieniu. O jego lostach miał zadecydować wybrany przez obywateli KONWENT NARODOWY 1792r.
Władzę zaczęli przejmować jakobini. Króla i królową skazano na śmierć. Na mocy specjalnej ustawy Francja stała się republiką. Jednakże wykonanie wyroku na króla w styczniu 1793r wywołało powstanie KOALICJI ANTYFRANCUSKIEJ [Austria, Prusy, Hiszpania, Holandia, Anglia] Początkowo koalicja odnosiła sukcesy. Jednakże pogarszająca się syt we Francji zmusiła jakobinów do przysątpienia do rozprawy z przeciwnikami politycznymi. 24 czerwca 1793r Konwent uchwalił nową konstytucję
- powszechne i bezpośrednie prawo wyborcze
- dostęp do oświaty
- państwo miało zapewnić zajęcia bezrobotnym i pomóc biednym
- władza ustaodawcza dla Ciała Prawodawczego
- władza wykonawcza dla Rady Wykonawczej podporządkowanej Parlamentowi, w rzeczywistości władzę sprawował Komitet Ocalenia Narodowego [polityka wew i zew] i Komitet Bezpieczeństwa Publicznego [walka z kontrrewolucją]
- władza sądownicza dla Trybunału Rewolucyjnego
Konstytucję odłożono z powodu trudnej syt politycznej i nie wprowadzono.
Terror jakobiński Robespierre stojący na czele Komitetu Ocalenia Publicznego
- ustawa o spekulantach, maksymalne ceny na zboże i żywność
- by rozbudować armię opodatkowano ludzi bogatych i sprzedawano chłopom ziemię skonfiskowaną Kościołowi i emigrantom
- kult rozumu i ojczyzny
- cywilne śluby i pogrzeby
- kalendarz rewolucyjny [nowe nazwy miesięcy, 22 września-obalenie monarchii jako pierwszy dzień roku, kolejne lata liczono od 1792r, zniesiono niedziele w miejsce tego wprowadzono święta narodowe np. dzień zdobycia Bastylii, bohaterom rewolucji wystawiano łuki triumfalne]
W 1794r Konwent na polecenie Robespierre'a wprowadził jeszcze większy terror. Sprzeciwiający się temu kordelierzy wraz z Daltonem zostali skazani na śmierć.
- oskarżeni pozbawieni prawa do obrońców posiedzenie Trybunału Rewolucyjnego bez świadków [uniewinnienie lub gilotyna] donosicielstwo
Przewrót thermidoriański
Rządy jakobinów wciąż budziły niezadowolenie. Burżuazja i robotnicy niezadowoleni z cen maksymalnych, chłopi z rekwizycji produktów rolnych, kupcy na ograniczenia handlowe. W 1794r jakobini rozprawili się z wściekłymi i herbertystami. Dnia 9 thermindora drugiego roku rewolucji - 27 lipca 1794r w Konwencie zawiązał się spisek. Robespierre próbując odczytać nową listę podejrzanych został aresztowany i skazany na gilotynę, a władzę znowu przejęła burżuazja
Konstytucja III Roku
1795r burżuazja uchwaliła nową konstytucję.
- trójpodział władzy [ustawodawcza dla Rady Pięciuset i Rady Starszych, wykonawcza dla Dyrektoriatu złożony z 5 członków na 5 lat]
- czynne prawa wyborcze dla każdego obywatela, możliwość zasiadania w parmalencie tylko dla właścicieli posiadłości
1794r koniec rewolucji, która wprowadziła nowy model społeczny - społeczeństwo obywatelskie.