WIELKA REWOLUCJA FRANCUSKA
FRANCJA PRZED WYBUCHEM REWOLUCJI
W 2 połowie XVIII w. we Francji nastąpił postęp cywilizacyjny, upowszechniły się nowe formy gospodarowania i idee oświeceniowe. Dominował ustrój feudalny. Stopniowo do głosu zaczęły dochodzić nowe grupy społeczne, szczególnie burżuazja. Walka o władzę między przedstawicielami starego systemu-szlachta na czele z monarchą, a prekursorami nowego ładu-burżuazją- miała we Francji najbardziej gwałtowny przebieg, a cały ciąg kilku rewolucji w latach 1789-99 to Wielka Francuska Rewolucja Burżuazyjna.
Francja przed rewolucją-jedna z potęg politycznych, militarnych i ekonomicznych w Europie i świecie-posiadała ponad 26 mln. ludności dość zwartej pod względem etnicznym, kulturowym i religijnym. W większości ludność zajmowała się rolnictwem, religia panująca to katolicyzm (97% ludności?). Francja była monarchią absolutną z podziałem społeczeństwa na trzy stany. Wielkimi przywilejami dysponował kler francuski-własne sądownictwo, wielkie majątki ziemskie, nie płacił stałych podatków na rzecz państwa. Ogółem liczy ok. 110 tys. ludzi, warstwa była zróżnicowana wewnętrznie pod względem pochodzenia i majątku. Stan szlachecki-wewnętrznie zróżnicowany i podzielony(szlachta rodowa i szlachta urzędnicza)-grupa uprzywilejowana. Szlachectwo dziedziczyło się po ojcu, bądź też można je było otrzymać w drodze piastowania odpowiednich stanowisk państwowych lub kupić tytuł. Arystokracja rodowa czerpała ogromne zyski z dobrodziejstw królewskich. Szlachta urzędnicza, dobrze wykształcona i posiadająca wielkie majątki, była niechętnie widziana przez szlachtę rodową. Łącznie stan szlachecki przed rewolucją liczył ok.1% społeczeństwa Francji. Reszta społeczeństwa francuskiego-99% to tzw. stan trzeci-mieszkańcy miast, miasteczek, i wsi. Zróżnicowany wewnętrznie, stanowiąc wielką siłę ekonomiczną, nie posiadał żadnych praw i przywilejów.
Łączyła go niechęć do króla i całego systemu do władzy.
Monarchia absolutna we Francji od połowy XVIII w. przechodziła poważny kryzys: upadek prestiżu monarchy (rządy Ludwika XVI 1774-1792 i jego żony Marii Antoniny ośmieszyły monarchię francuską), fatalna sytuacja gospodarcza(przegrana wojna 7-letnia z Anglią 1756-1763, zaangażowanie się
Francji w pomoc z prowadzonymi wojnami, fatalną sytuacją w rolnictwie, nadmiernymi podatkami, rozrzutnością dworu królewskiego. Generalni kontrolerzy finansów, ministrowie Anne Robert Turgot, Jakub Neckeri Karol Calonne, próbowali ratować finanse Francji. Nie udało się opodatkować szlachty ani ograniczyć wydatków dworu królewskiego. Deficyt zwiększał się
Zwołane w 1787r. Zgromadzenie Notabli(przedstawiciele stanów uprzywilejowanych) nie zgodziło się na uchwalenie odpowiednich podatków.
Po rozwiązaniu Zgromadzenia Notabli król samowolnie próbował nałożyć
podatki przy zdecydowanym sprzeciwie parlamentu paryskiego. Powszechnie żądano zwołania Stanów Generalnych. Na prowincji dochodziło do starć
i aresztowań przez wojska królewskie członków lokalnych parlamentów.
W opozycji do króla stanęła nie tylko szlachta i możni, ale także walkę z ustrojem. Król został zmuszony do odwołania ministra de Brienne i powoła-
-nia ponownie na urząd kontrolera finansów Neckera. Ustępstwo króla przyczyniło się do przywrócenia znaczenia parlamentu. Mając wpływy wśród
bankierów Necker zaciągnął pożyczkę. Nie przyniosło to skutków długotrwałych. Szczególnie broszura autorstwa ks. Emanuela Józefa Sieye'sa
''Co to jest stan trzeci?'' miała duży wpływ na umysły współczesnych-naród to ''stan trzeci'', tylko on ma prawo decydować o losach państwa wspólnie ze
stanami uprzywilejowanymi, a może nawet samodzielnie.
DZIAŁALNOŚĆ KONSTYTUANTY 1789-1791
5 V 1789r. nastąpiło w Wersalu uroczyste otwarcie obrad Stanów Generalnych. Stanów pierwszy i drugi liczył w sumie prawie tyle samo, ile stan trzeci (578).Część duchowieństwa przyłączyła się do obrad ze stanem trzecim.17 VI na wniosek Sieyesa stan trzeci, uznając się za reprezentację 96% społeczeństwa, przekształcił się w Zgromadzenie Narodowe - proklamując się jedyną instytucją mogącą nakładać podatki i decydować o zmianie prawa. W lipcu 1789r. Zgromadzenie przekształciło się w Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne- Konstytuantę-w celu opracowania i uchwalenia konstytucji- tzw. rewolucja prawników. W Paryżu powstała gwardia mieszczańska. W dniach 10-12 lipca na ulicach Paryża trwały zamieszki, padli ranni, plądrowano sklepy, magazyny żywnościowe. Demonstranci zachęceni przez Kamila Desmoulinsa ruszyli i koszary inwalidów, tłum ruszył na Bastylię, która 14 lipca została zdobyta-etap ludowy rewolucji francuskiej-święto narodowe Francji. Gwardię mieszczańską przekształcono w Gwardię Narodową-komendę objął markiz Józef La Fayette. Na wzór wypadków paryskich na prowincji zmieniano urzędników, niszczono cytadele, powoływano gwardie narodowe. Wielu arystokratów udało się na emigrację podejmując tam walkę z rewolucją. Na prowincji rozpoczęła się walki, rabunki, napadanie chłopów na dwory, palenie dokumentów określających ich powinności, znoszenie powinności feudalnych. Burżuazja nie popierała rewolucji chłopskiej-Zgromadzenie Narodowe w nocy z 4 na 5 sierpnia, na wniosek arystokratów zniosło przywileje stanowe ustanawiając formalnie równość obywateli wobec prawa. Zniesienie powinności feudalnych dotyczyło jedynie chłopów, nie naruszając prawa własności szlachty i burżuazji do ziemi.
26 VIII1789r. nastąpiło uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
We wstępie do konstytucji uznano naturalne i niezbywalne prawa człowieka-wolność, własność, braterstwo i opieranie się uciskowi, wolność prasy, odpowiedzialność władczy przed narodem. Własność uznana została za prawo świętej nienaruszalne.
Na początku 1789r. król i Zgromadzenie Narodowe pod opieką Gwardii Narodowej La Fayette'a udali się do Paryża. Przyspieszono prace nad konstytucją. W Konstytuancie prawicę stanowili arystokraci i większość stanu pierwszego i drugiego. Występowali oni przeciw konstytucji ograniczającej pozycję monarchy, byli za silną władzą królewską zdolną zapewnić swobody i prawa szlachty i duchowieństwa. Inna grupa- tzw. "przyjaciele konstytucji"- żądała prowadzenia ustroju podobnego do angielskiego, monarchii konstytucyjnej przy większym wpływie króla na władzę ustawodawczą. Najliczniej reprezentowani patrioci-konstytucjonaliści- wprowadzenia ustroju na wzór amerykański. Lewicę reprezentowali Buzot i Robesspierre. Dużą rolę odgrywały kluby polityczne z najsłynniejszym z nich Klubem Bretońskim-Stowarzyszenie Przyjaciół Konstytucji, od września 1792r. nazywanych jakobinami. Na prowincji działały filie jakobińskie, ich członkowie płacili składki członkowskie. W kwietniu 1790r. część umiarkowanych członków Klubu Bretońskiego- Sieye', Mirebeau, La Fayette, Talleyrand- żądali założyła nowe ugrupowanie Stowarzyszenie Roku 1789, w 1791r. zmienił nazwę na feuillanci. Do najsłynniejszych stowarzyszeń należeli kordolierzy (zbierali się w klasztorze franciszkanów, nazwa od słowa sznur-la corde) , w 1790r.utworzyli Stowarzyszenie Przyjaciół Praw Człowieka i Obywatela-Klub Kordelierów. Z klubu wywodził się prawnik, Georges Dantin.