WIELCY PEDAGODZY I ICH KONCEPCJE
Urszula Bugaj
Dopuścić dziecko do głosu,czyli koncepcje wychowawcze CELESTYNA FREINETA
Celestyn Freinet urodził się 15 października 1896 roku we francuskiej wiosce Gars, w ubogiej rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia w Nicei, ale powołanie na front uniemożliwiło mu dalszą naukę. Jako inwalida wojenny, 20-letni Celestyn dostał posadę niewykwalifikowanego nauczyciela w wiejskiej szkole eksperymentalnej. Opracował własną metodę nauczania początkowego, eliminującą podręczniki szkolne i tradycyjne sposoby prowadzenia zajęć lekcyjnych. Metoda ta wykorzystywała swobodną ekspresję, aktywność i twórcze działanie dziecka. Metodę swą oparł na pracy-zabawie, która najbardziej odpowiada potrzebom dzieci. Freinet uważał, że metodyka, którą się w szkole stosuje, "tłumi i ogranicza potrzeby komunikowania się z innymi, wyrażania siebie, ujawniania własnych zainteresowań i poglądów narzucając uczniom treści i formy niezgodne z ich życiem, zainteresowaniami, z ich pragnieniem dokonywania samodzielnych poszukiwań i samodzielnego działania".
W swoim programie Freinet uwzględniał indywidualny rozwój dziecka, jego potrzeby i autentyczny, naturalny sposób bycia. Obserwacja i poznanie dziecka na tle jego warunków środowiskowych to niezbędne przesłanki do określenia potrzeb dziecka.
W złożonej i bardzo bogatej koncepcji pedagogicznej Freineta należy wyróżnić trzy podstawowe elementy:
* przekonanie o konieczności organizowania dzieciom szerokich kontaktów ze środowiskiem przyrodniczym, społecznym i kulturalnym w celu rozwinięcia zainteresowań i umożliwienia dzieciom swobodnej twórczości,
* przeświadczenie o zasadniczej wartości w rozwoju dziecka różnorodnych form ekspresji, czyli wychowywanie przez samodzielną, lecz ukierunkowaną przez opiekuna pracę,
* spółdzielcze formy pracy wychowawczej i dydaktycznej.
Pedagogika Freineta znalazła szybko zwolenników nie tylko we Francji. Zainicjowany przez Freineta ruch na rzecz nowoczesnej metody skupił nauczycieli z przeszło 40 krajów. W Polsce twórcą ruchu Freineta jest dr Halina Semenowicz, tłumaczka jego dzieł, niestrudzona propagatorka idei szkoły i technik Freineta. Założenia pedagogiki Freineta można wykorzystać z powodzeniem w pracy z zuchami. Myślę, że z tego źródła korzystali już liczni zuchmistrze i wychowawcy. Szczególnie dostosowanie metody Freineta do zadań rewindykacyjnych daje daleko idące możliwości indywidualizowania potrzeb i możliwości dzieci.
Ponadto pedagogika Freineta staje się bliska przez wyraźne podobieństwo z poglądami Janusza Korczaka i Aleksandra Kamińskiego. Okazywanie dzieciom głębokiego szacunku i zrozumienia wobec ich potrzeb, dążeń i zainteresowań, dostosowywanie zajęć do życia dziecka cechowało wychowanie wymienionych wielkich przyjaciół dzieci. Pedagogika Freineta może być nie tyle alternatywą, co uzupełnieniem metody zuchowej, inspiracją drużynowych do twórczych rozwiązań wielu problemów wychowawczych.
Wykorzystanie zdolności i talentu zuchów wymaga jednak indywidualizacji pracy gromady. Stwarzanie sposobności do swobodnego wypowiadania swoich przeżyć w formie żywego słowa, tańca, swobodnego muzykowania, wyrażania ich przez malarstwo, wreszcie inspirowania ekspresji dziecka tak, aby służyła ona rozwojowi emocjonalnemu, poznawczemu - to najważniejsze postulaty Freineta. To niemal gotowy program indywidualnych sprawności i gwiazdek zuchowych.
Freinet zmarł w 1966 roku, przeżywszy 70 lat. Zostawił po sobie liczący się w dziejach wychowania i myśli pedagogicznej ważny i niekwestionowany dorobek. Dziś, bardziej jeszcze niż kiedykolwiek potrzebne jest wychowanie prospołeczne, umiejętność dostosowywania się do nowych warunków i wymagań, samodzielność i powiązanie własnych działań z pracą dla innych. Warto zatem, aby drużynowy chciał być uczniem Freineta.