MONITOROWANIE - prowadzeie stałej obserwacji, dokumentowanie ciągłe systematycznych pomiarów.
ŚRODOWISKO BIOLOGICZNE- ogół wszystkich czynników otoczenia oddziaływujących na organizm
MONITORING ŚRODOWISKA - system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska przed niepomyślnymi zachodzącymi w środowisku
CEL MONITORINGU ŚRODOWISKA:
zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących stanu środowiska
ZADANIEM PAŃSTWOWEGO MOITORINGU SRODOWISKA JEST DOSTARCZANIE INFORMACJI O:
aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych składników środowiska.
Ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska
Dynamice antropogennych przemian środowiska przyrodniczego
Przewidywanych skutkach użytkowania ekologicznego
EMISJA- ilościowa i jakościowa charakterystyka zanieczyszczeń
IMISJA- Zawartość określonych zanieczyszczeń, stężeń gazów i pyłów w powietrzu, stężeń zanieczyszczeń w wodach. Rodzaj i ilość odpadów obecnych w środowisku, zanieczyszczenia gleb.
ZASOBY NATURALNE - dane dotyczące zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej. Surowców, rzeźby powierzchni itd.
NAUKI HYDROMETEOROLOGICZNE I KLIMAYCZNE- dane gromadzone przez odpowiednie służby.
EKOSYSTEM TECHNICZNY |
PRZYRODNICZY |
|
Atmosfera |
|
Litosfera |
|
hydrosfera |
ALBEDO - liczba wskazująca jaka część padającego światła zostaje przez powierzchnie ciała odbite
EWAPORACJA - odparowywanie mórz i oceanów
EWATOTRANSPIRACJA - wydzielanie wody w postaci pary wodnej przez rośliny lądowe
PIOŚ- Państwowy Inspektorat Ochrony Środowiska
ZMŚP- Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego
PMŚ - Państwowy Monitoring Środowiska
STRUKTURA FUNKCJONALNA PMŚ monitorign:
powietrza
wód powierzchniowych
wód podziemnych
ziemi i glebami i odpadami
przyrody ożywionej
BIOINDYKATORY - wyznaczniki środowiska, glony, mchy, grzyby
BIOINDYKATOR AKTYWNY - zmienia swój wyglad
BIOINDYKATOR BIERNY - po jego wyglądzie nie stwierdzimy czy jest z zakażonego środowiska
NORMA REAKCJI - ogólna liczba fenotypów jaką może wytworzyć dany genotyp w odpowiedzi na zmieniające się warunki środowiska
FENOTYP - wynik oddziaływania genotypu
SYSTEM POROSTÓW:
Podkrólestwo : Mycobionta - grzyby
Gromada: Lichens - porosty
Klasa : Ascolichenes - porosty workowcowi
Klasa : Basidiolichens - porosty podstawkowe
ZWIĄZEK MIĘDZY GATUNKIEM DRZEWA A POROSTEM. WPŁYW ZANIECZYSZCZEŃ NA POROSTY
RODZAJE |
EFEKT |
Dwutlenek siarki |
|
Azotan nadtlenoacetylenowy |
|
,,kwasny” opad |
|
MONITORING POROSTÓW
Epifity (nadrzewne) |
W lasach naturalnych W lasach gospodarczych Na drzewach przydrożnych |
Epigeity (naziemne) |
W borach suchych W murawach W siedliskach antropogenicznych |
Epility (naskalne) |
Na skałach bezwapiennych Na skałach wapiennych naturalnych i natropogenicznych |
MONITOROWANE CECHY:
Obfitość wystepowania
Wielkość i barwa plechy
Obecność lub brak organów rozmnażania, owocników, soredia, izydia
Zdrowotność
Warunki ekologiczne
KTYTERIA:
Występowanie w całej Polsce
Dosć częste na znacznym obszarze kraju
Łatwe do odróżnienia
OPIS MONITORINGU OBEJMUJE:
Charakterystyka zbiorowiska roślinnego
Ogólną ocenę stopnia naturalności
Ocenę form i natężenie antropopresji
Historię
Sporządzanie dokumentacji fotograficznej
MONITORING W OPARCIU O GLONY:
ALGOLOGIA- nauka o glonach
WYRÓŻNIAMY 7 GRUP I MOŻEMY JE SPOTKAĆ:
Woda słodka, słona - hydrofity
Gleba - edafofity
Powietrze - aerofity
Śnieg - kriofity
Organizmy zwierzęce - endozoofity
Organizmy roślinne - endofity
Porosty - fikobionty
SINICE - gromada
Królestwo - bezjądrowe
Podkrólestwo - eubakterie
SPEKTRUM FORM ŻYCIOWYCH FITOCENOZY:
Odzwierciedla wpływ całości warunków klimatycznych na rośliny
Przy wyróżnianu form życiowych bierze się pod uwage postać w jakiej dana roślina przezywa okres najmniej korzystny i umiejscowienie organów przetrwalnikowych.
FANEROFITY (jawnopączkowe) pączki umiejscowione są na pędach
Dalszy podział:
Megafanerofity <30m (jodła, dab)
Mezofanerofity 8-30m (grąd, brzoza, olsza szara)
Mikrofanerofity leszczyna 2-8m (głóg)
Nanofanerofity <2m (brzoza, niska, wawrzynek wilcze łyko)
EPIFITY ( porośla) pnące się po pniach i gałęziach, związane z ciepłym klimatem
CHAMEFITY (niskopączkowe) rośliny których pączki odnawiające znajdują się na pędach nie wyższych niż 50cm nad powierzchnią gleb.
Do grupy należą tez:
- niskie krzewinki o zdrętwiałych pędach (borówka, bagno)
- półkrzewy o pędach częściowo zdrewniałych (posłanek, macierzanka)
KRYPTOFITY (skrytopączkowe) ukryte w ziemi lub zanurzone w wodzie
Do grupy należą tez:
- geofity (ziemnopączkowe) bluwy cebulowe
- helofity - rośliny błotne i bagienne
- Hydrofity - rośliny wodne, wieloletnie
TEROFITY (jednoroczne) niekorzystną porę roku przezywają jako nasiona. Zajmują stepy, półpustynie, suche murawy (mak polny)
PRĘDKOŚĆ WIATRU- oparta na obserwacji zjawisk przyrody, szczególnie zachowaniu się drzew:
pochylenie pni w kierunku wiatru, deformacje pnia określić można też po ekscentrycznym ułożeniu słojów drewna
niesymetryczne korony
całkowite zahamowanie wzrostu drzewa
uszkodzenie lisci
FITOHYDROINDYKACJA - określenie właściwości siedlisk wodnych na podstawie gatunków, obecności i zasięgu występowania
WŁASCIWOŚCI WSKAŹNIKOWE:
RAMIENICE- glony, jest wskaźnikiem zawartości wapnia w wodzie
MOCZARKA KANADYJSKA- jest wskaźnikiem dużej ilości potasu
WYWŁÓCZNIK- wody eutroficzne, ściekowe
TATARAK- i pałka szerokolistna - wysoka eutrofia
ŁĄCZEŃ BALDASZKOWY- tworzy bujne łany w wodach silnie zeutrofizowanych
OCZETER JEZIORNY- korzenie ulegają redukcji, tkanka mechaniczna zanika
WŁAŚCIWOŚCI WSKAŹNIKOWE WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN WODNYCH
Isoeto-Lobelium |
Oligotrofie |
Myrophylletum alternifolii |
Oligo-mezotrofia |
Nupharetum pumili |
Wody twardsze |
Riccietum fluitansis |
Średnie twardości |
Lemno-spirodeletum |
Szersze spektrum troficzne |
Polygonetum Natanie |
Wysoka eutrofia |
Hydroharitetum |
Źabiścieg, eutrofia |
Caretophylletum (rogatek) |
Odczyn alkaliczny, eutrofia |
OKREŚLENIE NASLENIA EMISJI PRZEMYSŁOWYCH W OPARCIU O WRAŻLIWOŚĆ GATUNKOWĄ ROŚLIN.
GATUNKI BARDZO WRAŻLIWE jodła, świerk, sosna zwyczajna, sosna banka, lipa szerokolistna.
Ich występowanie i prawidłowy rozwój świadczy o praktycznym braku zanieczyszczeń powietrza.
GATUNKI WRAŻLIWE lipa drobnolistna, wiąz, jarząb, jesion amerykański, kasztanowiec.
Występowanie niedużego stopnia zanieczyszczeń.
GATUNKI MAŁOWRAŻLIWE modrzew polski i europejski, daglezja, dąb szypułkowy, jawor, klon zwyczajny, jesion wyniosły, olsza czarna, topola czarna.
Mogą występować średnie stężenia zanieczyszczeń.
GATUNKI NAJODPORNIEJSZE sosna czarna, sosna wejmutka, brzoza brodawkowata, osika, olsza szara, klon polny, dąb czerwony,
Występowanie gatunków jest możliwe nawet w dużych zanieczyszczeniach powietrza.