Ekologistyka 22 Marzec

Do instrumentów prawno administracyjnych należą:

-pozwolenia na gospodarcze korzystanie ze środowiska w tym pozwolenia wodno prawne, pozwolenia na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza, pozwolenia na wytwarzanie odpadów a także decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pozwolenia na budowę składowiska odpadów i na jego użytkowanie

-pozwolenia zintegrowane, obejmujące wszystkie znaczące aspekty wpływu na środowisko z określonych instalacji(pobór wody, odprowadzanie ścieków, emisje do powietrza, hałas, powstawanie odpadów) takie instalacje musza spełniać wymagania tzw. najlepszej dostępnej techniki - Best Avaliable Techniques(BAT)

-zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania transportu, odzysku i unieszkodliwienia odpadów

-decyzje o zakresie i sposobie usunięcia przyczyn szkodliwego oddziaływania na środowisko i przywrócenia środowiska do stanu właściwego

-koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych

-procedura ocen oddziaływania na środowisko planowanych inwestycji (OOŚ) oraz planów i strategii (SOOŚ)

A także:

-standardy emisji czyli dozwolone ilości wprowadzanych pyłów i gazów do powietrza, ilości i stężenia ścieków wprowadzanych do wód i ziemi, dopuszczalny poziomu hałasu

-standardy immisji (jakości środowiska) czyli dopuszczalna zawartość zanieczyszczeń w powietrzu, wodzie i glebie,

-Standardy produktowe określające dopuszczalna zawartość niebezpiecznych substancji w określonym produkcie,

-Standardy techniczne, określające wymagania, które muszą spełniać instalacje czy obiekty Np. w gospodarce odpadami - punkty zbierania i magazynowania odpadów, stacje demontażu zużytych produktów, składania odpadów itp.

-oraz inne Np. prawnie określone zasady pomiarów, ewidencji i sprawozdawczości, minimalne poziomy zbiórki i recyklingu określonych grup odpadów

Instrumenty ekonomiczne: motywacyjno0sankcyjne i zasilające

Stanowią narzędzie pośredniego oddziaływania na użytkowników środowiska mające skłonić ich do pożądanych zachowań poprzez wpływanie na wyniki finansowe ich działalności, Wspomagają one oddziaływanie instrumentów prawnych, stwarzając bodźce finansowe do przestrzegania norm prawnych i innych regulacji bezpośrednich oraz norm współżycia społecznego. Ich nadrzędnym celem jest stymulowanie przedsięwzięć ochronnych i stwarzanie hamulców nieoszczędnego i niewłaściwego korzystania ze środowiska. Są one także źródłem dochodów państwa które SA przeznaczane na wspomaganie podmiotów w celach ochrony środowiska.

Do podstawowych instrumentów ekonomicznych ochrony środowiska nalezą opłaty. Są one wliczane w ciężar kosztów podmiotu gospodarczego i przez to mogą mieć funkcje motywującą do profilaktyki. Podstawowe z nich to opłaty za korzystanie ze środowiska.

-za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza

- za pobór wód powierzchniowych i podziemnych stanowiących własność państwa oraz odprowadzanie ścieków

-za składowanie odpadów

-za wycinanie drzew i krzewów

-za wyłączanie gruntów z użytkowania rolniczego i leśnego

Do pozostałych instrumentów ekonomicznych należą:

- opłaty koncesyjne i eksploatacyjne za prawo poszukiwania i eksploatacje kopalń

- opłaty produktowe (za brakującą ilość w stosunku do wymaganego poziomu odzysku i recyklingu określonych rodzajów odpadów - opakowania, ZSEE, baterie i akumulatory, opony, oleje techniczne

- opłaty depozytowe (przy zakupie określonych produktów, Np.: akumulatorów)

- opłaty administracyjne za rejestrowanie, kontrolę lub inne czynności urzędowe,

- bodźce finansowe dla egzekucji prawa(opłaty podwyższone i sanacyjne, kary i odszkodowania(płacone są z zysku przedsiębiorstwa

- ubezpieczenia ekologiczne (od ryzyka szkód w środowisku)

- kredyty i subwencje

- rynek zbywalnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń (co ma zdopingować podmioty do wygospodarowywania wolnych uprawnień Np. poprzez poprawę własnej efektywności ekologicznej, handel uprawnieniami może odbywać się miedzy podmiotami gospodarczymi, a także państwami)

Instrumenty ekonomiczne w ochronie środowiska są częścią mechanizmów ekonomicznych funkcjonujących w całej gospodarce. Ochronie środowiska może służyć także polityka cenowa państwa(relacje miedzy cenami surowców i wyrobów gotowych), elastyczność polityki podatkowej i celnej (zróżnicowanie stawek obejmujące działania prośrodowiskowe), a także celowe kreowanie popytu na dobra wytwarzane metodami przyjaznymi dla środowiska ( np. zielone zamówienia publiczne)

Odszkodowania ekologiczne wymierzane SA po stwierdzeniu zaistnienia szkody w środowisku. Podstawą prawna odszkodowań jest odpowiedzialność cywilna za wymierne i udowodnione szkody w środowisku, nawet bez względu na przestrzeganie obowiązujących norm ekologicznych

Ubezpieczenia od odpowiedzialności za zanieczyszczenia (od ryzyka środowiskowego) polega na przesunięciu ryzyka związanego ze szkodami w środowisku na firmy ubezpieczeniowe. Stawki firm ubezpieczeniowych zależą od stopnia ryzyka powstania takich szkód. Ponadto specjaliści z firm ubezpieczeniowych kontrolują stan urzadzeń ochronnych. Stanowi to bodziec dla podmiotów gospodarczych do stosowania efektywnych działań prewencyjnych, Ujemną strona tego instrumentu może być zmniejszenie czujności wobec zagrożeń środowiskowych w bieżącej działalności danego podmiotu.

Szczególnym instrumentem ekonomicznym służącym ochronie środowiska jest tzw. ekokonwencja, czyli zamiana części długu publicznego na wspieranie przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska. Taki instrument został zastosowany np. wobec polski, co zostało uzgodnione w dwustronnych umowach międzynarodowych Polski z krajami wierzycielskimi. Sposób taki mogłoby stosować także państwo wobec zadłużonych podmiotów gospodarczych.

---