Cele kształcenia w procesie resocjalizacji.

Cele kształcenia wypływają z przyjętych i uznanych wartości i potrzeb. Stanowią one wytyczne i zadania dla procesu kształcenia , określają jego wymagania programowe oraz oczekiwane rezultaty. Pojęcie „cele kształcenia” W. Okoń określa jako „świadomie założone skutki

jakie społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemu kształcenia , zależą one zatem od charakteru społeczeństwa , od poziomu jego kultury i od poziomu całego systemu

oświaty i wychowania w danym kraju. Za nadrzędne wartości wszystkich systemów społeczno - politycznych należy przyjąć dobro każdego człowieka , szczęście i wszechstronny rozwój

oraz dobro całego społeczeństwa , jego harmonijny rozwój polityczny , ekonomiczny i kulturalny”.¹ Cele kształcenia powinny być ukierunkowane przede wszystkim na wartości poparte tradycją dziedzictwa kulturowego .

Pojęcie „kształcenie” obejmuje przede wszystkim rozwój zdolności poznawczych , tj. myślenia , spostrzegania , uwagi , pamięci i wyobraźni. Należy jednak pamiętać o ścisłym związku procesu kształcenia z procesami nauczania i wychowania .

Celem wychowania resocjalizującego² jest przekształcenie osobowości wychowanków , usunięcie stanu niedostosowania społecznego , będącego negatywną organizacją postaw wobec

siebie samego , innych ludzi oraz zasad współżycia społecznego. W wychowaniu resocjalizującym chodzi o takie przekształcenie osobowości nieletnich oraz ich postaw , aby nie były one źródłem reakcji negatywnych i agresywnych wobec norm zabezpieczających funkcjonowanie systemów społecznych , istnienia oraz rozwoju społeczeństwa i kultury. Wychowanie resocjalizujące zmierza więc do przezwyciężenia negatywnego stosunku jednostki do zbioru norm wyznaczających jej określone obowiązki i uprawnienia , do wyeliminowania względnie trwałych , negatywnych ustosunkowań do oczekiwań społecznych. Zachowanie człowieka zależy od jego osobowości i od konkretnej sytuacji , w której podejmuje działanie . Skuteczna działalność resocjalizacyjna prowadzi do trwałego przekształcenia dyspozycji do zachowań na zgodne z obowiązującymi normami społecznymi , moralnymi i prawnymi . Wychowanie resocjalizacyjne nie może jednak zmierzać tylko do konformistycznego przystosowania społecznego , ale dążyć do kształtowania osobowości samodzielnych i twórczych na tyle ,na ile pozwalają na to posiadane przez osoby niedostosowane zdolności , warunkujące samodzielne , zgodne z normami , rozwiązywanie problemów .

^{1W. Okoń „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej” W.A ŻAK Warszawa 1998 , s.63 - 76}

^{2 Z. Sękowska „Wstęp do pedagogiki specjalnej” WSPS Warszawa 1998 , s. 75 - 76}

Z pedagogicznego punktu widzenia resocjalizacja jest włączeniem do życia społecznego

Jednostek , które utraciły możliwość poprawnego współżycia z innymi w następstwie niekorzystnych zmian w ich osobowości. Celem kształcenia osób niedostosowanych jest przygotowanie ich do uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym oraz do pracy zgodnie

z możliwościami i potrzebami kraju . Kształcenie powinno mieć w miarę możliwości charakter integracyjny tzn. maksymalnie włączać osoby niedostosowane do normalnego środowiska.

W związku z tym potrzebna jest ścisła współpraca różnych środowisk wychowawczych . Działania resocjalizacyjne w stosunku do młodzieży niedostosowanej społecznie , prowadzone są

zarówno w środowisku otwartym , jak i w placówkach do tego celu powołanych .

Nadrzędnym celem kształcenia w procesie resocjalizacji jest przysposobienie osób niedostosowanych do pełnienia konstruktywnych ról społecznych i kształtowania postaw twórczych ,

opartych na akceptowanym społecznie systemie wartości , ukierunkowanych na poszanowanie

godności własnej i drugiego człowieka. Z celów nadrzędnych¹ wynikają cele ogólne , takie jak:

• wszechstronny rozwój człowieka , możliwie najwyższy rozwój umysłowy , wychowanie moralno - społeczne , przygotowanie do pracy i udziału w życiu kulturalnym , pełny

rozwój fizyczny ,

poprawa w nieprawidłowym funkcjonowaniu procesów biopsychospołecznych lub ich

kompensacja ,

zapobieganie powstawaniu nowych zaburzeń lub ich pogłębianiu się.

Na podstawie tych celów formułowane są cele bardziej szczegółowe :

• rozwój uczniów w sferze intelektualnej - kształcenie aktywności poznawczej i świadomości wykorzystywania wiedzy w przyszłym życiu ,

• dążenie do wszechstronnego rozwoju osobowości , motywowanie do pracy nad sobą ,

• kształtowanie właściwych postaw moralnych , umiejętności dokonywania wyborów

i hierarchizacji wartości etycznych , w świetle obowiązującego porządku prawnego ,

• kształtowanie wrażliwości estetycznej , poszukiwanie prawdy , dobra i piękna ,

• rozwój społeczny , przygotowanie do życia w społeczności szkolnej , lokalnej i w państwie demokratycznym,

• budzenie szacunku dla zdrowia , życia i środowiska naturalnego człowieka ,

• rozbudzanie zainteresowań problemami współczesnego świata,

• przygotowanie do życia w rodzinie i spełniania w niej różnych ról ,

^{1 E. Pasternak „Materiały z metodyki kształcenia upośledzonych w stopniu lekkim w szkole specjalnej” UMCS Lublin 1994 , s. 24 - 35}

• kształtowanie postawy patriotycznej ,

• tworzenie właściwego klimatu szkoły , sprzyjającego współpracy i integracji całej społeczności szkolnej ,

• wyrównywanie deficytów rozwojowych oraz stworzenie warunków psychicznego i poznawczego rozwoju ,

• poprawienie funkcjonowania emocjonalnego i sprawności społecznej wychowanków ,

• przygotowanie dzieci do podejmowania odpowiedzialności za własne postępowanie oraz

nauczenie samodzielności w życiu i umiejętności współdziałania z innymi ,

• przygotowanie dzieci do pełnienia ról społecznych i zadań .

Szkoła wypełnia w stosunku do dziecka trzy funkcje: dydaktyczną , wychowawczą i opiekuńczą . Funkcje te są różne , jednak w praktyce życia szkolnego nierozdzielne . Szkoła funkcjonuje

w środowisku społecznym . Narastanie chaosu w sferze wartości przenika do życia szkolnego .

Dlatego bardzo ważna jest rola szkoły w realizowaniu zadań sformułowanych na podstawie

celów kształcenia .

Fundamentem każdego wychowania resocjalizującego jest prawda , miłość , dobro , tolerancja , patriotyzm , pracowitość , szacunek dla rodziców , wychowanie do współodpowiedzialności oraz

wychowanie zgodne z naturą ludzką .

Integracja procesu kształcenia i wychowania resocjalizacyjnego umożliwia całościowy rozwój młodego człowieka . Zróżnicowanie i przeplatanie się metod , pobudzanie uczniów nie tylko

do aktywności umysłowej , ale i emocjonalnej , pociąga za sobą zmiany w różnych sferach ich osobowości . Złe nauczanie powoduje złe zachowanie . Zbytni pośpiech w realizacji programów

nauczania uczy młodzież niedokładności , pozorowania pracy .Powierzchowne planowanie nauczania , mała atrakcyjność zajęć , brak konsekwencji w egzekwowaniu wymagań uczy lekceważenia swoich obowiązków.

BIBLIOGRAFIA:

1. Cz. Kupisiewicz „Dydaktyka ogólna” O.W Graf Punkt , Warszawa 2000

2. W. Okoń „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej” W.A Żak , Warszawa 1998

3. E. Pasternak „Materiały z metodyki kształcenia upośledzonych w stopniu lekkim

w szkole specjalnej” UMCS , Lublin 1994

4. Z. Sękowska „Wstęp do pedagogiki specjalnej” WSPS , Warszawa 1998.

---