Akcja - papier wartościowy dokumentujący prawo współwłasności do kapitału spółki akcyjnej, uprawniający do partycypacji w jej zyskach w formie tzw. dywidendy oraz do majątku spółki - w razie jej likwidacji.

Akredytywa - forma rozliczeń bezgotówkowych stosowana w obrocie krajowym i zagranicznym, polegająca na wyodrębnieniu przez bank - na wniosek dłużnika (odbiorcy) - określonej kwoty z jego środków na rzecz wierzyciela (dostawcy) w celu dokonania zapłaty.

Aktywa - 1. część (strona) bilansu obejmująca majątek rzeczowy (środki gospodarcze) firmy, jak: środki trwałe, zapasy, środki w rozrachunkach, środki pieniężne. 2. zasoby majątkowe firmy, które umożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej.

Amortyzacja - koszt zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Arkusz rozliczeniowy kosztów - tabelaryczna metoda rodzajowego i podmiotowego rozliczania kosztów; poniesione koszty rodzajowe są rozliczane na miejsca powstawania kosztów (ośrodki odpowiedzialności). Dolna część arkusza może zawierać również rozliczenie kosztów wzajem­nych świadczeń podmiotów wewnętrznych przedsiębiorstwa.

Badanie sprawozdania finansowego - czynności przeprowadzane przez biegłego rewidenta w związku z oceną prawidłowości i rzetelności sprawozdania oraz ustaleniem czy przedstawia ono wiernie sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy i rentowność badanej jednostki.

Bierne rozliczenia międzyokresowe - kwoty zaliczane do kosztów bieżącego miesiąca, których pokrycie nastąpi w przyszłości; mają charakter rezerw na koszty przyszłych okresów. Są wykazywane w bilansie jako pozycja pasywów.

Bilans - sprawozdanie finansowe, które jest zestawieniem środków gospodarczych (aktywów) i źródeł ich pochodzenia (pasywów) na określony moment i w określonej formie (układzie). Cena ewidencyjna - stała cena (niezmienna przez pewien czas), przyjęta do wartościowej ewidencji rzeczowego składnika majątku.

Cena sprzedaży netto - możliwa do uzyskania w dniu bilansowym cena sprzedaży bez należnego podatku od towarów i usług, pomniejszona o: ewentualne rabaty i opusty, podatek akcyzowy oraz koszty związane z przystosowaniem składnika majątku do sprzedaży i doprowadzenia jej do skutku oraz powiększona o należną dotację przedmiotową; ceną sprzedaży jest również kurs giełdowy.

Czek - wystawiony w ściśle określonej formie dokument (papier wartościowy), w którym wystawca udziela bankowi pisemnego zlecenia bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty z jego rachunku konkretnej osobie (czek imienny) lub okazicielowi (czek na okaziciela).

Czynne rozliczenia międzyokresowe - koszty ponoszone przez jednostkę dotyczące przyszłych okresów. Mogą być rozliczane na poszczególne miesiące w ciągu jednego roku obrotowego lub w okresie kilku lat. Są wykazywane w bilansie jako składnik aktywów.

Dłużne papiery wartościowe - reprezentują wierzytelności pieniężne na oznaczone sumy, płatne we wskazanych terminach; są to na przykład: bony skarbowe, obligacje czy też walory

reprezentujące wierzytelności pieniężne uwarunkowane przez zaistnienie zdarzeń losowych, jak: losy loteryjne, polisy ubezpieczeniowe.

Dostawa niefakturowana - jest dostawą wyprzedzającą w czasie otrzymanie faktury; zostaje przyjęta na podstawie dowodu magazynowego i wyceniona według ceny ewidencyjnej.

Dotacje - środki przyznane jednostce gospodarczej w celu wyrównania rentowności rodzajów

działalności, które z założeń polityki państwa są nieopłacalne.

Dowód księgowy - dokument zawierający pisemne stwierdzenie dokonania lub powstania operacji oraz będący podstawą dokonania zapisu księgowego.

Dyrektywy rachunkowości - opracowane przez Komisję Wspólnoty Europejskiej regulacje prawne dotyczące: zasad prowadzenia rachunkowości, sporządzania rocznych zamknięć rachunkowych, ich konsolidacji, wymagań wobec osób odpowiedzialnych za badanie dokume­ntów księgowych.

Dziennik - urządzenie ewidencyjne do chronologicznego ujmowania zdarzeń gospodarczych. FIFO (pierwsze weszło - pierwsze wyszło) - metoda wyceny wartości zapasów (zużycia) rzeczowych składników majątku, polegająca na pomiarze rozchodu według cen kolejnych dostaw od najwcześniejszej poczynając.

Finansowy majątek trwały - długoterminowe lokaty kapitałowe (np. akcje, obligacje, udziały) powierzone innym jednostkom w celu uzyskania określonych korzyści (np. w formie dywiden­dy, odsetek). Powinny one pozostać jako aktywa co najmniej 1 rok licząc od dnia bilansowego.

Forma rachunkowości - zespół ściśle określonych i powiązanych urządzeń księgowych (dziennik, konta, rejestry, komputerowe nośniki danych), w których dokonuje się zapisów według ustalonych zasad.

Fundusze specjalne - fundusze stanowiące równowartość środków wyodrębnionych na sfinan­sowanie specjalnych zadań, jak na przykład: zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Funkcje rachunkowości - zbiór zadań rachunkowości; nadrzędna jest funkcja informacyjna, której

pochodnymi są inne funkcje (sprawozdawcza, dowodowa, kontrolna, optymalizacyjna, anality­czna).

Harmonizacja rachunkowości - proces ujednolicenia i standaryzacji norm rachunkowości na skalę ponadnarodową.

Informacja dodatkowa - obligatoryjny element sprawozdania finansowego jednostek innych niż banki i ubezpieczyciele, zawierający dane nie objęte bilansem oraz rachunkiem zysków i strat, a także wyjaśnienia pozwalające jasno i rzetelnie ocenić sytuację majątkową i finansową jednostki, jej wynik finansowy i rentowność.

Inwentaryzacja - ogół czynności zmierzających do określenia faktycznego stanu poszczególnych składników aktywów i pasywów jednostki gospodarczej, na przykład: w drodze spisu z natury czy uzgodnienia sald.

Inwentarz - wykaz składników aktywów i pasywów na określony dzień.

Inwestycje - wydatki poniesione w celu: 1) nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych (inwestycje rzeczowe), 2) wniesienia wkładów kapitałowych i lokat do innych jednostek (inwestycje kapitałowe).

Kalkulacja - obliczenie ogólnej sumy oraz poszczególnych pozycji (składników) kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji, którym może być jednostka wyrobu, usługi, towaru, zlecenie produkcyjne itp.

Kalkulacja doliczeniowa - polega na odrębnym kalkulowaniu każdego z góry określonego przedmiotu kalkulacji (wyrobu, usługi, zlecenia produkcyjnego); jest stosowana w jednostkach wytwarzających produkcję jednostkową, seryjną i masową różnorodną.

Kalkulacja podziałowa polega na podzieleniu sumy kosztów poniesionych w danym okresie przez liczbę naturalnych jednostek miary produkcji jednorodnej, wytwarzanej masowo lub wielo­seryjnie.

Kalkulacyjny wariant rachunku zysków i strat - wariant ustalania wyniku finansowego w jedno­stkach gospodarczych; w którym przychodom ze sprzedaży produktów przeciwstawia się koszt własny sprzedaży, koszty sprzedaży i koszty zarządu; jest stosowany w firmach dokonujących kalkulacji kosztów różnych wyrobów.

Kapitały (fundusze) obce - źródła pochodzenia środków gospodarczych w postaci długoter­minowych lub krótkoterminowych zobowiązań, jak: kredyty bankowe, pożyczki, zobowiąza­nia wobec różnych podmiotów.

Kapitały (fundusze) własne - źródło pochodzenia środków gospodarczych w postaci pierwotnych wkładów właścicieli (kapitał podstawowy), dopłat właścicieli, a także odpisów z zysków osiąganych przez przedsiębiorstwo (kapitał zapasowy, kapitał rezerwowy).

Klasyfikacja kosztów - podział kosztów według różnych kryteriów stanowiących podstawę klasyfikacji kosztów; na przykład przyjmując za kryterium sposób odnoszenia kosztów na wytwarzane produkty rozróżnia się: a) koszty bezpośrednie, odnoszone wprost na produkty, b) koszty pośrednie, których podział na poszczególne produkty wymaga posługiwania się tzw. kluczami rozliczeniowymi.

Konsolidacja sprawozdań finansowych - sporządzanie zbiorczych sprawozdań finansowych grupy kapitałowej przez jednostkę dominującą na podstawie sprawozdań jednostek należących do grupy (zależnych, stowarzyszonych) za pomocą odpowiedniej metody konsolidacji (pełnej albo praw własności).

Konto - 1. Urządzenie księgowe służące do bieżącego ujmowania operacji gospodarczych w wyrażeniu pieniężnym. 2. Zbiór liczb o określonym sensie ekonomicznym.

Konto analityczne (szczegółowe) - urządzenie ewidencyjne należące do ksiąg pomocniczych, przedstawia w szczegółowym ujęciu pewien wycinek konta syntetycznego, do którego jest przypisane; funkcjonuje na zasadzie jednostronnego zapisu powtarzanego.

Konto bilansowe - konto syntetyczne służące do ewidencji operacji bilansowych; w zależności od umiejscowienia w bilansie wyróżnia się konta bilansowe aktywne, pasywne oraz aktywno­-pasywne.

Konto pozabilansowe - konto syntetyczne nie występujące w bilansie, służące do wyodrębnienia pewnych składników majątku (dzierżawionych, wydzierżawianych, depozytów), zobowiązań warunkowych (gwarancji) lub zapisów uzupełniających określone operacje (środki trwałe w likwidacji).

Konto syntetyczne - urządzenie służące do księgowej ewidencji operacji gospodarczych zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, co zapewnia zbilansowanie danych liczbowych ujętych na wszystkich kontach syntetycznych prowadzonych w jednostce gospodarczej.

Konto wynikowe - konto służące do ewidencji operacji gospodarczych wpływających bezpośred­nio na wynik finansowy, a więc związanych z kategoriami kosztów/strat nadzwyczajnych oraz przychodów/zysków nadzwyczajnych.

Korekta - sposób poprawiania błędu księgowego, polegający na skreśleniu błędnej treści lub liczby oraz zamieszczeniu prawdziwego zapisu z podaniem daty poprawki i podpisem osoby upoważnionej do tego.

Korespondencja kont - powiązania (relacje) między kontami wynikające z zasady podwójnego zapisu.

Koszt - wyrażone w pieniądzu zużycie środków produkcji, siły roboczej, usług obcych oraz niektóre wydatki nie stanowiące zużycia, związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej jednostce czasu. Powinno to być zużycie niezbędne do pozyskania i sprzedaży dobra (produktu) lub usługi.

Koszt własny sprzedaży - wartość produkcji sprzedanej ustalona na poziomie technicznego kosztu wytworzenia.

Koszty działalności operacyjnej - koszty zwykłej działalności jednostki gospodarczej, obejmujące wartość sprzedanych towarów i materiałów według cen ich nabycia oraz kilka pozycji kosztów według rodzajów.

Koszty działalności podstawowej - koszty działalności stanowiącej główny przedmiot działalności jednostki gospodarczej (np. w przedsiębiorstwie wytwórczym - produkcja wyrobów, w hur­towni - obrót towarowy, w zakładzie usługowym - wykonywanie i świadczenie usług).

Koszty działalności pomocniczej - koszty ponoszone na produkcję i usługi wykonywane głównie dla zaspokojenia potrzeb wewnętrznych przedsiębiorstwa, tj. świadczone na rzecz wydziałów podstawowych, zarządu i pracowników (usługi bytowe).

Koszty finansowe - koszty związane z operacjami finansowymi, np. dyskonto weksli, odsetki od kredytów, odsetki za zwłokę w zapłacie wierzycielom, ujemne różnice kursowe itp.

Koszty według rodzajów - koszty proste, różnicowane na podstawie odmienności rodzajowej nakładów, stanowiących ich naturalną podstawę. Typowe pozycje kosztów rodzajowych: 1) zużycie materiałów i energii, 2) usługi obce, 3) podatki i opłaty, 4) wynagrodzenia, 5) świadczenia na rzecz pracowników, 6) amortyzacja, 7) pozostałe koszty.

Koszty zarządu - koszty związane z organizacją, kierownictwem i obsługą całej działalności przedsiębiorstwa.

Kredyt batikowy - użyczone przez bank, na wniosek kredytobiorcy, środki pieniężne na określone, gospodarczo uzasadnione cele oraz na ustalony z góry okres w zamian za zobowiązanie do ich terminowej spłaty wraz z odsetkami.

Kredyt handlowy (kupiecki) - występuje przy transakcjach kupna-sprzedaży, gdy sprzedający odracza termin zapłaty za sprzedane towary; może być udzielany przez kontrahentów.

Krótkoterminowe papiery wartościowe - walory (imienne lub na okaziciela) dające prawo

własności ich posiadaczom, nabywane w celach handlowych, dla uzyskania dochodu; obejmują one udziały i akcje obcych przedsiębiorstw oraz obligacje obce o terminie wykupu do jednego roku, a wyjątkowo także przeznaczone do zbycia udziały i akcje własne.

Księga główna - konta syntetyczne ujęte w zakładowym planie kont jednostki gospodarczej.

Księgi pomocnicze - konta analityczne prowadzone dla uszczegółowienia i rozwinięcia zapisów w księdze głównej.

Księgi rachunkowe - ogół urządzeń księgowych obejmujących: dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, inwentarz, zestawienie obrotów i sald.

LIFO (ostatnie weszło - pierwsze wyszło) - metoda wyceny zapasów (zużycia) rzeczowych składników majątku polegająca na pomiarze rozchodu od ostatniej dostawy poczynając, a na najwcześniejszej kończąc.

Łączenie kont - zastosowanie innych kryteriów lub zasad grupowania określonych operacji gospodarczych na kontach syntetycznych lub analitycznych; łączenie może mieć charakter kombinacji lub konsolidacji.

Majtek trwały - składniki majątkowe o długotrwałym użytkowaniu oraz o znacznej wartości jednostkowej; wyłączone z obrotu na okres dłuższy niż rok.

Marża handlowa - element ceny sprzedaży, zapewniający pokrycie kosztów i wygospodarowanie zysku w jednostkach handlowych, obejmuje ona: marże detaliczne, stanowiące różnice między ceną detaliczną a hurtową oraz marże hurtowe będące różnicą między ceną hurtową a ceną zbytu.

Materiały - rzeczowe składniki majątku obrotowego zużywane w jednym cyklu produkcyjnym, przekazujące swą wartość produktom pracy; obejmują one surowce, materiały podstawowe i pomocnicze, paliwo, części zamienne, półfabrykaty, opakowania, odpadki.

Materiały (towary) w drodze - materiały ujęte w fakturze (rachunku) dostawcy, ale nie przyjęte do magazynu przez odbiorcę.

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) - ogólne wytyczne zawierające normy rachunkowości w formie powszechnie przyjętych standardów lub zaleceń w dziedzinie sprawozdawczości finansowej, zasad wyceny, pojęć rachunkowości, majątku trwałego, zasad konsolidacji itp.

Nadwyżka - dodatnia różnica między rzeczywistym a ewidencyjnym (wynikającym z ksiąg) stanem składników majątkowych.

Należności - sumy należne wierzycielowi od osób prawnych lub fizycznych, głównie z tytułu sprzedaży produktów, towarów, robót i usług.

Należności wątpliwe (roszczenia) - należności kwestionowane w całości lub w części przez określonego kontrahenta; objęte ryzykiem nieściągalności.

Należny podatek VAT - podatek obliczony według obowiązujących stawek od uzyska­nego obrotu lub innych czynności opodatkowanych (na przykład od zrealizowanej sprzedaży) i wykazany w fakturze (rachunku) wystawionej przez sprzedającego (podatni­ka VAT).

Naliczony podatek VAT - podatek wykazany przez dostawców podatnika w wystawionych przez nich fakturach za dostarczone towary i usługi, a w przypadku importu - w dokumentach odprawy celnej.

Niedobór (manko) - ujemna różnica między rzeczywistym stanem pieniężnego lub rzeczowego składnika majątku a jego stanem księgowym (ewidencyjnym).

Obligacje - 1) procentowe papiery wartościowe zbywalne, emitowane przez Skarb Państwa, podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną, gminy itp.; z racji ich posiadania uprawniają do określonego z góry dochodu; 2) forma zasilania emitenta w kapitały obce nie dająca uprawnień ich właścicielom do wpływu na działania emitenta.

Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego - pokrywane z wyniku brutto obciążenia jednostki gospodarczej (podatek dochodowy, dywidenda od funduszu założycielskiego płacona przez przedsiębiorstwa państwowe, oprocentowanie kapitału w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa).

Obroty konta - operacje gospodarcze zaksięgowane na koncie; w zależności od strony konta rozróżnia się obroty debetowe i kredytowe.

Odchylenia od cen ewidencyjnych - różnica między rzeczywistymi cenami zakupu, nabycia lub kosztami wytworzenia a stałymi cenami ewidencyjnymi stosowanymi do wyceny materiałów, towarów lub wyrobów.

Operacje gospodarcze - udokumentowane i podlegające ewidencji zdarzenia gospodarcze, czyli zmiany spowodowane w środkach gospodarczych i źródłach ich pochodzenia wskutek prowadzonej działalności gospodarczej.

Pasywa - część (strona) bilansu obejmująca źródła finansowania (pochodzenia) środków gospodarczych z podziałem na własne (kapitały, fundusze) i obce (zobowiązania).

Podatki - bezpośrednie lub pośrednie obciążenia jednostki gospodarczej z różnych tytułów na rzecz budżetu państwa; w zależności od przedmiotu opodatkowania i sposobu ewidencji wyróżnia się podatki kosztowe, obrotowe oraz wynikowe.

Podział konta - rekonstrukcja konta umożliwiająca jego zastąpienie lub uzupełnienie innymi kontami przy zachowaniu nie zmienionego zakresu merytorycznego; stosuje się podzielność pionową lub poziomą.

Pogotowie kasowe - niezbędny zapas gotówki, który może być przechowywany w kasie przedsiębiorstwa na codzienne płatności.

Porównawczy wariant rachunku zysków i strat - wariant ustalania wyniku finansowego, w którym przychody ze sprzedaży produktów koryguje się o zmianę stanu produktów i przeciwstawia im koszty rodzajowe.

Pozostałe koszty operacyjne - koszty nie związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością operacyjną, jak np.: odpisane należności przedawnione i nieściągalne, zapłacone kary i odszkodowania, utworzone rezerwy na należności wątpliwe lub na spodziewane straty itp.

Pozostałe przychody operacyjne - przychody nie związane bezpośrednio z działalnością podstawową (operacyjną); obejmują one przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego, dotacje, otrzymane kary, grzywny, darowizny, a także przedawnione lub umorzone zobowiązania.

Półfabrykaty (półprodukty) - wyroby otrzymane lub zakupione z zakończonych faz produkcyj­nych przekazane do magazynu lub produkcji z przeznaczeniem do dalszego przerobu lub sprzedaży na zewnątrz.

Proces informacyjny - proces opracowania informacji ekonomicznych, obejmujący etapy: gromadzenia i przetwarzania danych oraz prezentacji uzyskanych informacji.

Produkcja w toku - część produkcji nie zakończonej znajdująca się w trakcie procesu produkcyjnego, na przykład: elementy mebli w trakcie składania.

Produkty gotowe - wytworzone lub wykonane we własnym zakresie przez jednostkę gospodarczą wyroby gotowe, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, zakończone roboty budowlano-montażowe.

Przychody finansowe - obejmują wyrażoną w cenie sprzedaży wartość sprzedanych papierów wartościowych, udziałów i akcji, otrzymane odsetki lub dywidendy od lokat pieniężnych albo rzeczowych, dodatnie różnice kursowe.

Przychody przyszłych okresów - otrzymane lub należne środki dotyczące przyszłych okresów, a w szczególności otrzymane z góry od kontrahentów zapłaty za przyszłe świadczenia, naliczone kwoty podwyższające należności lub roszczenia, naliczone dotacje, nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi powstała przy wycenie rozrachunków na dzień bilansowy.

Przychód ze sprzedaży - wartość sprzedaży (otrzymana lub należna), którą stanowi suma iloczynów ilości sprzedanych wyrobów, towarów, robót lub usług oraz właściwej dla nich jednostkowej ceny sprzedaży.

Rachunek bankowy - rachunek (konto) prowadzony przez bank, na którym - zgodnie z umo­wą - jednostka gromadzi środki pieniężne (wpłaty gotówkowe i bezgotówkowe) oraz z którego dokonuje zapłat.

Rachunek zysków i strat - element sprawozdania finansowego, w którym wykazuje się przychody i koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego, co pozwala ustalić ostateczny wynik działalności (zysk/stratę netto); może być sporządzany w wariancie porównawczym albo kalkulacyjnym w wersjach tabelarycznych lub drabin­kowych.

Rachunkowość - 1. System wartościowego odzwierciedlania zdarzeń gospodarczych. 2. Dyscyplina naukowa zajmująca się sposobami wartościowego odzwierciedlania zdarzeń gospodarczych.

Raport kasowy - prowadzone przez kasjera analityczne urządzenie księgowe, w którym ujmuje się

- na podstawie dowodów księgowych - dokonane w ciągu dnia (tygodnia) operacje gotówkowe w kasie jednostki.

Rezerwy - utworzone wartości w celu korekty wyniku finansowego o spodziewane koszty, jak na przykład: rezerwy na należności.

Rodzaje kalkulacji. - rozróżnia się: 1) kalkulację sporządzaną przed rozpoczęciem produkcji (kalkulacja wstępna, planowa, ofertowa) opartą na standardach (normach) ilościowego i jakościowego zużycia czynników produkcji, aktualnych lub przewidywanych cenach materia­łów, energii, usług obcych itp; przeciętnych narzutach kosztów pośrednich; 2) kalkulację sporządzaną po rozliczeniu rzeczywistych kosztów okresu (kalkulacja wynikowa, kosztu rzeczywistego, końcowa).

Roszczenia sporne - należności od osób trzecich skierowane na drogę postępowania sądowego w celu ich wyegzekwowania.

Rozrachunki - zaakceptowane przez kontrahentów należności i zobowiązania, których ter­min regulacji został wzajemnie uzgodniony lub wynika z obowiązujących przepisów; mogą one dotyczyć różnych kontrahentów oraz tytułów i być wyrażone w walucie polskiej lub obcej.

Rozrachunki publicznoprawne - należności i zobowiązania z tytułu podatków, opłat, ceł, składek ubezpieczeń społecznych i innych rozrachunków, co do których obowiązują przepisy o zobo­wiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatnościach.

Rozwinięty wariant rachunku kosztów - rachunek kosztów składający się z kilku etapów (faz), np.: 1) ewidencja kosztów według rodzajów, 2) rozliczanie kosztów rodzajowych na miejsca powstawania kosztów, 3) dokonanie rozliczeń międzyokresowych kosztów, 4) rozliczanie innych kosztów (pośrednich), 5) obliczanie kosztów jednostkowych, 6) sporządzanie sprawo­zdań o kosztach.

Różnice kursowe - różnice między cenami walorów (walut obcych, papierów wartościowych) powstałe na skutek stosowania różnej wysokości kursów do obliczenia wpływów i rozchodów określonych środków pieniężnych, zaciągnięcia i spłaty kredytów bankowych, należności, roszczeń i zobowiązań w walutach obcych.

Saldo - stan konta (początkowy, końcowy) wynikający z różnicy między obrotami obu stron konta.

Sprawozdanie finansowe - 1. Zestawienie zawierające ogólne informacje finansowe o przedsiębior­stwie z przeznaczeniem dla wielu różnych odbiorców (agendy rządowe, GUS, kontrahenci, banki, akcjonariusze, kierownicy, pracownicy). 2. Część zewnętrznej sprawozdawczości finan­sowej sporządzana w określonych terminach według obowiązujących wzorów i zasad; roczne

sprawozdanie finansowe obejmuje bilans, rachunek zysków i strat, informację dodatkową, a w niektórych wypadkach także sprawozdanie z działalności.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych - ujmuje za pewien okres wszystkie wpływy i rozchody środków pieniężnych (bez operacji zakupu i sprzedaży środków pieniężnych) w ramach działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej; umożliwia ustalenie wygos­podarowanej nadwyżki (niedoboru) środków pieniężnych.

Sprzedaż - całokształt czynności polegających na przeniesieniu przez sprzedającego na kupujące­go wszelkich uprawnień do dysponowania przedmiotami transakcji w zamian za określoną cenę.

Storno - sposób poprawiania błędów księgowych polegający na usunięciu ich wpływu na końcowe saldo konta, a w niektórych wypadkach także i na obroty konta.

Storno czarne - storno polegające na zamieszczeniu zapisu eliminującego błąd księgowy po przeciwnej stronie konta w stosunku do zapisu mylnego; może być storno czarne zupełne lub częściowe.

Storno czerwone - eliminacja błędu księgowego za pomocą liczb ujemnych, w związku z czym zapis stornujący jest powtórzeniem zapisu błędnego (na tych samych kontach, po tych samych stronach), ale ze znakiem minus.

Strona konta - element budowy konta; każde konto ma dwie strony: Winien (Debet) i Ma (Credit), na których zapisy posiadają określony sens w zależności od charakteru konta. Środki pieniężne - banknoty i monety oraz rozrachunkowe jednostki pieniężne krajowe i zagranicz­ne, tak w gotówce, jak i na rachunkach bankowych lub w formie lokaty pieniężnej, czeki i weksle obce płatne w ciągu trzech miesięcy od daty ich wystawienia oraz metale szlachetne, jeżeli nie są zaliczane do rzeczowych składników majątku obrotowego.

Środki pieniężne w drodze - środki pieniężne znajdujące się między kasą jednostki gospodarczej a jej rachunkiem bankowym albo między rachunkami bankowymi prowadzonymi przez różne oddziały banku.

Środki trwałe - rzeczowe składniki majątkowe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż 1 rok i znacznej wartości początkowej.

Świadczenia na rzecz pracowników - różnorodne świadczenia ponoszone przez jednostkę gospodarczą na rzecz pracowników, jak: składki ZUS, dopłaty do biletów miesięcznych za dojazdy do pracy, ekwiwalenty za używanie własnych narzędzi i odzieży, koszty szkolenia i dokształcania pracowników, koszty odzieży roboczej i ochronnej, koszty posiłków regenera­cyjnych i wzmacniających.

Techniczny koszt wytworzenia - koszty bezpośrednie produkcji (materiały bezpośrednie, wyna­grodzenia bezpośrednie, inne koszty bezpośrednie) powiększone o uzasadniony narzut kosztów wydziałowych.

Technika rachunkowości - zespół urządzeń technicznych stosowanych do obsługi procesu przetwarzania danych księgowych (technika ręczna, komputerowa).

Towary handlowe - rzeczowe składniki majątkowe nabyte z przeznaczeniem do dalszej od­sprzedaży bez poddawania ich procesom produkcyjnym.

Ubytek naturalny - mieszczące się w granicach norm zmniejszenie ilości (na przykład wagi) wynikające z własności fizykochemicznych składników majątkowych (np. wysychanie, wiet­rzenie).

Ubytki nadzwyczajne - zmniejszenia ilości składników majątkowych wskutek niedbałości lub niewłaściwego gospodarowania nimi przez osoby materialnie odpowiedzialne; mogą być spowodowane kradzieżą, nadużyciem, szkodami losowymi; zalicza się do nich także niedobory przekraczające normy ubytków naturalnych.

Umorzenie - zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych na skutek ich zużycia.

Uproszczony wariant rachunku kosztów - ujęcie kosztów zwykłej działalności operacyjnej tylko na kontach kosztów rodzajowych, bez ich dalszego rozliczenia na inne układy kosztów i na produkty.

Wartości niematerialne i prawne - nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania przez okres dłuższy niż 1 rok (np. prawa autorskie, prawa do projektów lub znaków towarowych, nabyte programy komputerowe, wartość firmy itp.).

Wartość bieżąca (netto) §środków trwałych - wartość początkowa środków trwałych pomniejszona o ich dotychczasowe umorzenie (zużycie).

Wartość początkowa (brutto) środków trwałych - cena nabycia, koszt wytworzenia lub cena rynkowa środków trwałych. Jest to wartość, według której ujmuje się środki trwałe na koncie „Środki trwałe".

Weksel - dokument kredytu krótkoterminowego wystawiany w formie ściśle określonej przez prawo, zawierający bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy do zapłaty określonej osobie, w ustalonym terminie i miejscu, sumy pieniężnej, na którą został wystawiony.

Wynik finansowy - osiągnięty przez jednostkę, finansowy rezultat działalności; ustalany jako różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania; dodatnia różnica (wynik dodatni) oznacza zysk, natomiast ujemna (wynik ujemny) - stratę.

Wynik finansowy brutto - wynik finansowy przed odliczeniem obowiązkowych obciążeń wyniku.

Wynik finansowy netto - wynik brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego, jak na przykład: podatek dochodowy, dywidenda od funduszu założycielskiego.

Wyniki nadzwyczajne (zyski, straty) - finansowe skutki zdarzeń powstałych niepowtarzalnie bez związku ze zwykłą działalnością jednostki, a w szczególności spowodowanych zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem wydzielonego rodzaju działalności, sprzedażą zorganizowanej części mienia oraz postępowaniem układowym lub naprawczym.

Zasada podwójnego zapisu - zasada dokonywania zapisów na kontach syntetycznych umoż­liwiająca zachowanie równowagi bilansowej dzięki temu, że zgodnie z nią każda operacja gospodarcza musi być zaksięgowana na co najmniej dwóch kontach, po przeciwnych ich stronach w jednakowej wysokości.

Zasady prawidłowej rachunkowości - reguły prowadzenia rachunkowości gwarantujące wiarygod­ność, rzetelność i użyteczność informacji oraz sprawne ich uzyskiwanie; do podstawowych zasad należą: zasada kontynuacji działalności, ciągłości, ostrożności, wyższości treści nad formą, istotności, periodyzacji.

Zobowiązania - stosunek prawny, w którym jedna strona, zwana dłużnikiem, jest zobowiązana wobec drugiej strony, zwanej wierzycielem, do spełnienia świadczenia, wynikającego z umowy lub przepisów prawa.

---