Rachunkowość - to proces identyfikacji, pomiaru, rejestracji, przetwarzania i raportowania ekonomicznych informacji dla celów podejmowania decyzji w formie sprawozdań finansowych.
Rachunkowość finansowa - ogniskuje się na specyficznych potrzebach zewnętrznych decydentów takich jak: akcjonariusze, dostawcy, banki, instytucje rządowe, służy zewnętrznym użytkownikom
System rachunkowości - seria kolejnych etapów polegających na analizie, zapisie, pomiarze, sumowaniu, klasyfikowaniu, raportowaniu i interpretowaniu zdarzeń ekonomicznych i ich efektu na organizację oraz przygotowaniu sprawozdań finansowych, służy wewnętrznym użytkownikom, radzie nadzorczej, zarządzającym, administratorom
Bilans Majątkowy - finansowy obraz na dany dzień, moment czasu
Elementy bilansu: aktywa- zasoby firmy, co do których spodziewany jest ich przyszły wzrost, lub które spowodują przyszłe przepływy pieniężne; zobowiązania - z. firmy wobec innych jednostek lub roszczenia dotyczące aktywów (długi firmy), kapitał własny - pozostałe roszczenia aktywów po odjęciu zobowiązań
Każda transakcja mająca miejsce w firmie ma wpływ na postać bilansu majątkowego.
Każda transakcja ma wpływ na dwa elementy bilansu, by zachować równość pasywa=aktywa
Transakcje zapisywane są na kontach , które sumują wszystkie zmiany dla danego aktywa, zobowiązania czy kapitału własnego. Obroty jest to suma wszystkich zapisów po jednej stronie na koncie.
Dla każdej transakcji księgowy musi ustalić: które konto zostaje zmienione, czy salda się zwiększają czy też zmniejszają, kwotę o którą zmienia zapis
Zapasy - dobra trzymane przez firmę na sprzedaż klientom
Zobowiązania bieżące - zobowiązanie, które wynika z zakupu dóbr lub usług na kredyt
Zapis połączony - transakcja, która wpływa równocześnie na więcej niż dwa konta
Wierzyciel - ktoś, komu jednostka jest winna pieniądze
Dłużnik - Ktoś kto jest winny pieniądze
Spółki kapitałowe - akcyjna i z o.o. - stworzona zgodnie z prawem handlowym, inwestorzy odpowiedzialność ograniczoną; inwestorzy zwykle nie uczestniczą w zarządzaniu bieżącą działalnością; Cechy + - ograniczona odpowiedzialność, łatwy transfer własności, łatwość w pozyskaniu nowego kapitału, ciągłość istnienia (gdy zmieniają się właściciele) cechy negatywne: możliwość podwójnego opodatkowania, kapitał własny w akcyjnych - kapitał akcyjny (składa się z dwóch części - kapitał podstawowy(wg wartości nominalnej zwykle sprzedawane są drożej niż nominalnie) i kapitał agio (przewyższający nominalną, różnica pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży akcji a wartością nominalną akcji), w z o.o. kapitał zakładowy
Wartość nominalna miara zabezpieczenia inwestorów-określając minimalną kwotę zobowiązania inwestora, Niektórzy inwestorzy kupują akcje bezpośrednio od firmy - (rejestruje ona wzrost gotówki i wzrost kapitału własnego (o wart. Nominalnej i agio), gdy w transakcji kupna akcji występują 2 lub więcej osób fiz./praw. to spółka nie dokonuje rejestracji - zmiana w zapisach własności
Spółki osobowe - cywilna, komandytowa, jawna - 2 lub więcej partnerów, samodzielna oddzielona od jej właścicieli (partnerów), partnerzy zwykle są odpowiedzialni za zarządzanie bieżącymi sprawami firmy, kapitał własny - kapitał właściciela
Jednostki prawne prowadzone przez osobę fizyczną - oddzielne jednostki z jednym właścicielem, zwykle małe firmy usługowe, lub handlowe; właściciel aktywnie zarządza bieżącymi spawami firmy Cechy + : brak podatków na poziomie spółki, negatywne: nieograniczona odpowiedzialność, trudność w transferze własności, trudności w pozyskaniu dodatkowego kapitału, brak ciągłości istnienia
Rachunek zysków i strat - wykonanie w danym okresie czasu; jest sposobem wyjaśnienia zmian w sytuacji firmy pomiędzy momentami bilansowymi; jest to sprawozdanie o wszystkich przychodach i kosztach z danego okresu, służy do oceny wykonania firmy za dany okres, musi zawierać informację o okresie dla którego został zrobiony, nie mierzy efektywności jednostki w generowaniu gotówki (zwłaszcza gdy memoriałowo)
Sprawozdanie o przepływie środków pieniężnych - wykonanie w danym okresie czasu, służy do pokazania zmian w zapasach gotówki, zasadą kasową robione, sumuje działania dla danego okresu, musi zawierać oznaczenie okresu dla którego sporządzono, zawiera szczegóły dotyczące zmian gotówki w podobny sposób jak rachunek zysków i strat opisuje zmiany w zyskach zatrzymanych, w cash flow mamy:
Działalność operacyjną - sprzedaż i zakup lub produkcja dóbr lub usług (wpływ należności od odbiorców, zapłata za kupione dobra, usługi, pracę, zapłata czynszu, podatków, odsetek, otrzymanie odsetek i dywidend z inwestycji
Działalność inwestycyjna - zakup i sprzedaż długoterminowych aktywów, i długoterminowego majątku finansowego (zakup budynku na magazyn, sprzedaż działki, sprzedaż wyposażenia)
Działalność Finansowa - pozyskiwanie zasobów finansowych od właścicieli i kredytodawców i spłaty pożyczek (emisja i sprzedaż akcji, wypłata dywidend, emisja i sprzedaż obligacji, pożyczka z banku)
Raport roczny - przygotowany przez zarządzających dostarczany potencjalnym inwestorom, zwykle zawiera: list przewodniczącego zarządu, opis i analizę ostatnich decyzji ekonomicznych podejmowanych przez zarząd, sprawozdania finansowe, informację dodatkową wyjaśniającą wiele elementów sprawozdań finansowych bardziej szczegółowiej, raport biegłego rewidenta (audytora)
Biegły rewident (egzaminy: auditing, teoria rachunkowości, prawo, praktyka rachunkowości)
Audit zawiera: testowanie zapisów księgowych. Testowanie systemu kontroli wewnętrznej, inne procedury kontrolne jeśli uznane są za potrzebne
Opinia rewidenta dołączana jest do sprawozdań finansowych
Zysk -różnica między przychodami a kosztami, księgowi zgodzili się wykorzystywać zasady rachunkowości memoriałowej
Zyski zatrzymane - Dodatkowy kapitał własny wynikający z wypracowanego zysku; najbardziej popularna metoda pomiaru zysku polega na zastosowaniu rachunkowości memoriałowej lub kasowej
Rachunkowość memoriałowa - rejestruje przychody i koszty w okresie gdy faktycznie nastąpił przychód lub pojawiły się koszty nawet, gdy nie nastąpił przepływ gotówki
Rachunkowość kasowa - rejestruje przychody i koszty gdy gotówka zmienia właściciela
Rachunkowość memoriałowa jest standardem dla pomiaru zysku: bardziej kompletna, przypisuje które koszty można przypisać którym przychodom, ujawnia koszty do rozliczenia w czasie
Zasada realizacji przychodów - test określający czy przychody powinny zostać ujawnione w sprawozdaniach finansowych (aby tak - usługa musi zostać oddana do dyspozycji odbiorcy, firma powinna zaewidencjonować wpływ gotówki lub wzrost należności, termin sprzedaży i wpływu gotówki może być różny
Zasada współmierności- przychodom danego okresu przeciwstawiamy koszty które zostały poniesione na ich osiągnięcie.
Koszty do rozliczenia w czasie - zakupione dobra i usługi traktujemy jako aktywa, bo koszt z nimi związany pojawi się w dalszych okresach (czynsz za rok z góry)
Amortyzacja - systematyczne opisywanie zużycia aktywa trwałego w koszty okresu
dwa typy wydatków: koszty produktu - związane z przychodami w tym samym okresie, koszty okresu powiązane z danym okresem czasu (czynsz)
Cykl operacyjny - czas w którym gotówka jest wykorzystywana do zakupu zapasów i usług, które następnie sprzedawane są klientom firmy, którzy z kolei płacą za swoje zakupy gotówką.
Przychody - wzrost w kapitale własnym wynikający ze wzrostu w aktywach otrzymanych w zamian za odstawę dóbr lub usług
Koszty - zmniejszanie się kapitału własnego z powodu dostarczenia dóbr i usług odbiorcy
Aktywa = zobowiązania + kapitał własny + zyski zatrzymane (przychody - koszty)
Dywidendy gotówkowe - wypłaty gotówki akcjonariuszom zmniejszające zyski zatrzymane, wypłacane aby zapewnić osiągnięcie oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji, mimo, że zmniejsza zyski zatrzymane, nie jest kosztem Data deklaracji - zarząd ogłasza zamiar wypłaty dywidend, data rejestracji - data określenia własności akcji, Data płatności - wypłata dywidend akcjonariuszom, w momencie deklaracji akcjonariusze stają się wierzycielami gdyż dywidendy stają się legalnym zobowiązaniem firmy (zobowiązanie z tytułu dywidend)
Sprawozdanie o zysku zatrzymanym- zawiera informacje o saldzie początkowym „Zyski zatrzymane” a następnie opis wszystkich zmian, które miały miejsce w ciągu okresu finansowego w zyskach zatrzymanych (rachunek zysków i strat, dywidendy)
Cash flow + rachunek zysków i strat pokazują dlaczego składniki majątku zmieniły się
Sprawozdanie o przepływach środków pieniężnych - wyjaśnia zmiany w ich stanie, raportuje wpływy gotówki i jej płatności w danym okresie czasu dla działalności operacyjnej, finansowej i inwestycyjnej, pokazuje związki zysku netto z saldem końcowym środków pieniężnych; pomaga: określić przyszłe przepływy pieniężne, ocenić sposoby wykorzystania gotówki przez zarządzających, określić możliwości wypłaty odsetek i dywidend oraz spłaty zobowiązań w terminie, identyfikuje zmiany w aktywach produktywnych
Wartość do zużycia - wartość kosztu nabycia, która ma zostać alokowana jako amortyzacja w okresie wykorzystania środka trwałego, wartość do amortyzacji to różnica pomiędzy kosztem nabycia środka trwałego a wartością rezydualną, czyli uzyskaną po likwidacji środka trwałego na koniec okresu jego użytkowania
Amortyzacja liniowa - metoda zakładająca liniowe zużycie środków trwałych = koszt nabycia - wartość rezydualna/okres życia środka trwałego
Amortyzacja jednostkowa - metoda oparta na liczbie usług wykonywanych, obliczana jako iloraz wartości do zamortyzowania i czasu życia środka trwałego, aby obliczyć wartość amortyzacji należy obliczyć iloczyn amortyzacji jednostkowej i rzeczywistego wykorzystania środka trwałego
Amortyzacja degresywna - metoda, w której amortyzujemy środek trwały szybciej
Amortyzacja przyśpieszona, najbardziej popularna z degresywnych - obliczana przez podwojenie stopy amortyzacji liniowej i obliczenie iloczynu podwojonej stopy amortyzacji liniowej i wartości netto środka trwałego - oblicz stopę liniowej, podwój ją i ignorując wartość rezydualną pomnóż przez wartość netto aktywa
Należności nieściągalne - złe długi - dłużnicy nie mogą spłacić - główny koszt udzielania kredytów odbiorcom, koszty złych długów
Metoda ewidencji długów - specyficznej identyfikacji - gdy uznasz że jest nieściągalny - odpisujesz w koszty (operacyjne) wady - nie zachowuje zasady współmierności (koszty muszą być zaewidencjonowane wtedy gdy przychody z nimi związane), zaleta - prosta i tania(zasada efektywności kosztowej), polegająca na tworzeniu rezerw - oszacuj jaka część może być nieściągalna - pozwala zaewidencjonować w okresie gdy są przychody, konto korygujące - rezerwy na należności nieściągalne
Metoda procentu sprzedaży - koszt złych długów wyraża się jako procent ze sprzedaży
Metoda procentu należności - podziel średnie koszty złych długów przez średnią wartość należności bieżących aby obliczyć procent złych długów, wykorzystaj to do obliczenia salda końcowego rezerw na należności nieściągalne (procent*należności bieżące) i przygotuj zapis korygujący aby uzupełnić konto rezerwy aby otrzymać wyliczone saldo końcowe.
Metoda starzenia się należności - pozwala na estymację Rezerw na należności nieściągalne podobnie jak w metodzie procentu należności bieżących
Gdy uznane za nieściągalne zostaną spłacone - należy dokonać zapisu zmniejszającego rezerwy na należności nieściągalne
Sprawozdanie o przepływach środków pieniężnych - wyjaśnia zmiany w stanie gotówki w firmie, raportuje wpływy gotówki i jej płatności w danym okresie czasu dla działalności operacyjnej, finansowej i inwestycyjnej, pokazuje związki zysku netto z saldem końcowym środków pieniężnych, aby określić przyszłe przepływy, ocenić sposoby wykorzystania gotówki przez zarządzających, określić możliwości wypłaty odsetek i dywidend oraz spłaty zobowiązań w terminie, cash flow wraz z rachunkiem zysków i strat wyjaśnia dlaczego składniki bilansu majątkowego zmieniły się w ciągu okresu
Działalność operacyjna - transakcje wpływające na rachunek zysków i strat - wpływy: od kontrahentów, odsetki i dywidendy otrzymane, inne wpływy operacyjne, wydatki: wypłaty kontrahentom, płatności pracownikom, odsetki i podatki zapłacone, inne...
Działalność inwestycyjna - działalność związana z dostarczaniem i gromadzeniem gotówki jako pożyczkodawca i właściciel papierów wartościowych i pozyskiwaniem i sprzedawaniem majątku trwałego wpływy: sprzedaż ziemi, maszyn, urządzeń i wyposażenia, sprzedaż papierów (ekwiwalentów dla gotówki), otrzymanie spłaty pożyczki, wydatki: zakup ziemi..., papierów wartościowych..., udzielenie pożyczki.
Działalność finansowa - działania związane między innymi z pozyskiwaniem zasobów jako pożyczkobiorca lub jako emitent akcji, wpływy: pożyczki od kredytodawców, emisja papierów wartościowych, obligacji, wydatki: spłaty pożyczek, odkupienie papierów, akcji, płatność dywidend.
Dwa sposoby liczenia przepływów operacyjnych: bezpośrednia - przepływy z działalności operacyjnej obliczamy jako różnicę wpływów i wydatków gotówki, zysk korygowany jest o zmiany w odpowiednich aktywach i zobowiązaniach, pośrednią - dokonuje się korekt zysku netto aby odzwierciedlić wpływy i wydatki gotówki, zysk netto korygowany jest o zmiany w odpowiednich kontach aktywnych i zobowiązań, nie koryguje się kont kosztów i przychodów osobno
Wpływy na gotówkę: sprzedaż za gotówkę+, sprzedaż na kredyt kupiecki0, otrzymanie dywidend lub odsetek+, wpływ należności+, zakup zapasów za gotówkę-, zakup zapasów na kredyt kupiecki0, zapłata zobowiązań-, rozliczenie przedpłat kosztów0, zapłacono za wydatki operacyjne-, naliczono podatki0, zapłacono podatki-, naliczono odsetki0, zapłacono odsetki-, zapłacono za koszty do rozliczenia w czasie-, rozliczono przedpłatę0, naliczono amortyzację0, zakup majątku trwałego za gotówkę-, na kredyt0, sprzedaż majątku trwałego+, zakup papierów wartościowych długoterminowych-, sprzedaż ich+, udzielenie pożyczki-, wzrost zobowiązań+, spłata zadłużenia-, sprzedaż akcji+, wykup akcji-, zakup akcji obcych-, wypłata dywidend-, przekształcenie długu w kapitał własny0, przekształcenie długoterminowych zobowiązań w krótkoterminowe0
Rachunek zysków i strat pokazuje jak kapitał własny firmy zmienia się w wyniku powstałych operacji gospodarczych, przeciwstawia koszty przychodom i mierzy działalność ekonomiczną
Najpierw różnicę między gotówką na początku i na końcu okresu
Gotówka = zobowiązania + kapitał -aktywa niegotówkowe
Δgotówka = ΔZ + Δkwłasny -ΔNgA
zakup dóbr na sprzedaż to główne wydatki z działalności operacyjnej
wpływy operacyjne - wydatki operacyjne = przypływy netto z działalności operacyjnej
Sprzedaż + spocz należności = potencjalne wpływy - s końcowy należności = gotówka otrzymana od klientów (sprzedaż - zmiana należności)
Apas końcowy + KST = zapasy dostępne do sprzedaży - zapas pocz. = zakupy wyrobów
Stan pocz. Zobowiązań bieżacych + zakupy wyrobów = kwota do zapłaty gotówką - stan koń. Zobowiązań bieżących = gotówka zapłacona
Koszt wyrobów sprzedanych +zmiana zapasów + wzrost zobowiązań = płatność dostawcom
Stan pocz. Zobowiązań z tyt. Wynagrodzeń + koszty wynagrodzeń - stan końcowy = gotówka zapłacona
Aktywa obrotowe = zapasy + należności
Aktywa = kapitał własny + zobowiązania + zysk zatrzymany
Metoda pośrednia: zysk (przychód -koszty) korygujemy o amortyzacja (+), wzrost należności(-), wzrost zapasów (-), wzrost zobowiązań (+), wzrost zob. z tytułu wynagrodzeń(+)
R. zysków i strat - sprzedaaż netto - koszt zapasów sprzedanych = zysk brutto na sprzedaży - koszty operacyjne ogólne (koszt sprzedaży i administracji) = zysk brutto
Dt - gotówka, należności, zapasy, koszt zap sprzedanych, wyposażenie, przedpłaty
Cr - zobowiązania, koszty energii, przychody ze sprzedaży, umorzenie śr. Trwałych
saldo początkowe (skrót Sp) - stan danego składnika aktywów lub pasywów na początek okresu sprawozdawczego,
obrót konta - suma kwot zapisanych po jednej ze stron konta, zgodnie ze stronami konta, wyróżniamy obrót debetowy i obrót kredytowy,
saldo końcowe (skrót Sk) - stan składnika na koniec okresu - jest to różnica między obrotami stron konta, przybiera nazwę tej strony po której obrót jest większy, zapisywane jest po stronie mniejszych obrotów w celu zrównoważenia stron konta.
Weksel - bezwarunkowe zobowiązanie do zapłacenia kasy w określonym miejscu i czasie. Wystawia dłużnik zabezpieczając płatność wierzycielowi.
Weksel własny - wystawca(dłużnik) zobowiązuje się do wykupu na zlecenie
Weksel trasowany - (trata, ciągniony) wystawca weksla zobowiązuje osobę III do spłaty weksla. Występują: wystawca weksla(trasant); os. Zobowiązana do wykupu weksla(trasat); pierwszy wierzyciel (remitent)
Akceptant - trasat, który przyjął zobowiązania wykupu weksla.
Indos -przeniesienie praw na osoby trzecie
Indos pełny - z klauzulą „na zlecenie”; Indos In-blanco - bez klauzuli „za zlecenie”
Indosariusz - otrzymuje weksel w czasie indosu
Indosant - przekazuje weksel w czasie indosu
Redyskonto - sprzedanie weksla do NBP
Domicyliat - miejsce płatności weksla inne niż siedziba wystawcy
Suma wekslowa - zawiera w sobie : kwotę zobowiązania fakturowego oraz odsetki
Awal - poręczenie wekslowe; awaliści to osoby poręczające
Instrumenty obrotu bez gotówkowego:
1. Przelew
2. czek : potwierdzony- pieniądz czeka na pobranie, wierzyciel potwierdza czek w banku dłużnika; gwarantowane- bank zobowiązuje się do wykupienia czeku nawet gdy nic nie ma na rachunku bieżącym.
3. Akredytowa - warunkuje transakcję (najpierw kasa potem towar)
4. weksel
Zawartość ksiąg rachunkowych: dziennik -rejestr operacji; księga główna-konta syntetyczne, konta ksiąg pomocniczych(analitycznych); zastawienie- ZOiS; inwentarz-zestawienie składników aktywów i pasywów.
Koszty rodzajowe- 1.koszty determinujące produkcję, 2. k. ustawowe.
1. amortyzacja - pieniężny wyraz zużycia śr. trwałego
cena sr./ czas trwania= koszt amortyzacji - liniowa
wartość bieżąca(netto) * stawka w %=AM - degresywna
wartość początkowa/praca planowana * praca wykonana=am - naturalna
2. zużycie mat. i energii : opakowania, części zamienne, energia, materiały reklamowe
3. usługi obce : remontowe, transportowe, telekomunikacyjne, dozór mienia, prowadzenie ksiąg, usł. bankowe i prawnicze;
4. podatki i opłaty : akcyza, p. od nieruchomości i śr. transportu, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe, zakup weksli , VAT
5. wynagrodzenia: pieniężne i w naturze
6. ubezpieczenia:
a) składka z tyt. ubezp. Społ.(emerytalne 9,76% od wynagrodzeń brutto, rentowe- 6,5%, wypadkowe-1,62%)
-skl. na fundusz pracy - 3,50%; na fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych - 0,08%
b) dopis na zakładowy fundusz św. socjalnych - 3,75%*przeciętne wynagrodzenie w ubiegłym roku w gos.* przeciętne zatrudnienie
c) dopłaty do biletów na dojazd do pracy; odzież ochronna; szkolenia pracowników
Z punktu widzenia wpływu operacji gospodarczych na bilans wyróżniamy 4 grupy operacji:
operacje dokonujące zmiany tylko w aktywach bilansu, nie wpływające na zmianę sumy bilansowej aktywów, np.: podjęto gotówkę z banku do kasy; w wyniku tej operacji nastąpi zmniejszenie stanu środków na rachunku a'vista w banku a zwiększenie środków w kasie;
operacje zachodzące tylko w pasywach, nie powodujące zmian sumy bilansowej pasywów, np.: przeznaczono część zysku na zasilenie kapitału zapasowego;
operacje powodujące zmiany zarówno w aktywach jak też w pasywach, polegające na zwiększeniu jednych i drugich, np.: zakupiono materiały, za które zapłata nastąpi w terminie późniejszym;
operacje powodujące zmiany zarówno w aktywach jak i pasywach, ale powodujące zmniejszenie jednych i drugich, np.: uregulowano zobowiązanie wobec dostawców w formie gotówkowej.
Zasada podwójnego księgowania.
Podwójne księgowanie polega na tym:
na dwóch kontach (podczas zapisu prostego),
po przeciwnych stronach tych kont (zgodnie z zasadą przeciwwagi),
w tej samej wartości (zgodnie z zasadą równowagi).
OTWARCIE FIRMY:
1. rejestracja; 2. nadanie regon; 3. otwarcie rachunku bieżącego; 4. nadanie NIP; 5. ewidencja w ZUS; 6. określenie polityki rachunkowości (roku obrotowego, zasady wyceny akt. i pas., zasady sprawozdań finansowych); 7 inwentaryzacja; 8. Sporządzenie bilansu otwarcia; 9. otwarcie kont; 10. księgowanie w dzienniku i na kontach księgi głównej; 11. sprawdzanie poprawności i zupełności księgowań,; 12. inwentaryzacja - na koniec roku; 13. ZOiS kont analitycznych analitycznych stosunku do kont syntetycznych; 14. sporządzanie sprawozdań finansowych