GENEZA I DEFINICJA RACHUNKOWOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW

Przepływy finansowe i ich kształtowanie w przedsiębiorstwie

Przedsiębiorstwo to:

1.

zespół ludzi uprawiających w sposób systematyczny działalność zarobkową [Lange,

1959],

2.

wyodrębniona pod względem prawnym i ekonomicznym organizacja, działająca na

własny rachunek i we własnym imieniu, w celu osiągnięcia korzyści materialnych

(zysku) i ponoszącą ryzyko i odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa

i stosunkami rynkowymi [Lichtarski, 1999].

Działalność gospodarcza polega na systematycznym, profesjonalnym uczestnictwie

w grze rynkowej poprzez zbieranie informacji i informowanie pozostałych uczestników,

oferowanie, zbywanie i nabywanie określonych dóbr i usług. Gospodarka ta opiera się o

przekształcanie zasobów, które pozostają w dyspozycji firmy:

1.

kapitał,

2.

praca,

3.

ziemia,

4.

technologia.

Próba klasyfikacji celów przedsiębiorstwa

Cele

ekonomiczne

Cele techniczno

- produkcyjne

Cele społeczne

Cele regionalne

i ekologiczne

• długo- i

krótkoterminowy
zysk,

• poprawa pozycji

na rynku,

• wzrost

produktywności,

• innowacyjność

• maksymalizacja

produkcji,

• poprawa

jakości,

• reprodukcja

zasobów
kapitałowych

• zaspokajanie

potrzeb rynku,

• wzrost zarobków

załogi,

• poprawa

warunków pracy,

• wzrost satysfakcji

pracowników

• rozwój

infrastruktury,

• aktywizacja

regionu,

• ochrona i

odnowa
środowiska,

• racjonalne

wykorzystanie
zasobów

Cel główny przedsiębiorstwa:

przetrwanie i rozwój

W tradycyjnej nauce o zarządzaniu proces zarządzania obejmuje:

1.

planowanie – kierownicy obmyślają swoje cele i działania, które z reguły oparte są

na jakiejś metodzie, planie czy logice,

2.

organizowanie – kierownicy koordynują ludzkie i materialne zasoby organizacji,

3.

przewodzenie – określa w jaki sposób kierownicy kierują podwładnymi i wpływają

na nich, doprowadzając do tego, by wykonywali potrzebne zadania,

4.

kontrolowanie – oznacza, że kierownicy starają się zapewnić, by przedsiębiorstwo

zmierzało do swych celów.

Obejmuje ono między innymi:

1.

zarządzanie marketingowe,

2.

zarządzanie innowacyjne i inwestycyjne,

3.

zarządzanie finansami,

4.

zarządzanie zasobami ludzkimi.

Na finanse przedsiębiorstwa składają się wszelkie zjawiska ekonomiczne związane

z pozyskiwaniem, gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele

działalności gospodarczej firmy.

Sekwencje procesu zarządzania (uproszczenie)

Wytyczanie celów i ich pomiar

Badanie równych wariantów

działania, ich pomiar i

prezentacja

Wybór wariantu działania

Implementacja

Porównanie faktycznych

dokonań z planem i budżetami

Działania korygujące

Planowanie

Kontrola

(a)

(b)

Przepływy pieniężne w przedsiębiorstwie

Obszar decyzji dotyczący kierunków inwestowania w aktywa nazywa się

budżetowaniem kapitałowym. Nabywane składniki majątkowe nazywane są aktywami

przedsiębiorstwa.

Pozyskiwanie odpowiednich środków pieniężnych nazywa się budową struktury

finansowej przedsiębiorstwa, a ustalone źródła finansowania - pasywami firmy.

Zarządzanie kapitałem obrotowym to codzienne czynności gwarantujące firmie

posiadanie wystarczających zasobów do kontynuowania działalności. Polega ono w

szczególności na ustalaniu właściwych poziomów poszczególnych składników aktywów

obrotowych w stosunku do krótkoterminowego zadłużenia przedsiębiorstwa. Ma za

zadanie zapewnić wystarczający ich poziom do kontynuowania produkcji, sprzedaży,

ale również umożliwić spłatę bieżących zobowiązań.

Majątek

przedsiębiorstwa

(AKTYWA)

Majątek trwały

(uzbrojenie i

inwestycje

długoterminowe)

Majątek obrotowy

(materiały, towary i

produkty, należności i

gotówka)

Źródła finansowania

składników

majątkowych

(PASYWA)

Kapitały własne

(udziały właścicieli,

zyski zakumulowane i

bieżące)

Kapitały obce

(rynki finansowe i

kapitałowe, kredyty i

zobowiązania bieżące)

A. Inwestycje w aktywa

B. Środki pieniężne z

aktywów firmy

D. Dywidendy

i spłaty zadłużenia

E. Reinwestycje w aktywa

C. Daniny

publiczne

Rząd i inne podmioty zainteresowane

działalnością firmy

Przemiany składników aktywów obrotowych

Cele finansowe działalności przedsiębiorstwa:

1.

zysk – cel krótkoterminowy,

2.

wolne środki pieniężne (nadwyżka finansowa) – cel średnioterminowy,

3.

maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa – cel długoterminowy.

Źródła informacji finansowych dzielą się na:

1.

ewidencyjne (wewnętrzne),

2.

pozaewidencyjne (zewnętrzne).

Do materiałów źródłowych pozaewidencyjnych można zaliczyć:

• dane postulowane, a zwłaszcza plany finansowe (biznesplany) i inne plany

gospodarcze, krótko- i długoterminowe; kalkulacje wstępne i kosztorysy, normy

kosztów itp.,

• wyniki i inne materiały z przeprowadzonych kontroli i rewizji, zarówno przez

organa wewnętrzne jak i zewnętrzne,

• uzyskiwane materiały i informacje dotyczące przedsiębiorstwa z jego otoczenia np.

konkurencja, dane statystyczne, podatkowe itp.

• źródła prawne, a zwłaszcza Krajowy Rejestr Sądowy, gdzie można znaleźć

sprawozdania finansowe zarejestrowanych tam przedsiębiorstw.

Gotówka

Materiały

i towary

Należności

Produkty

Zakup

materiałów

i

towarów

Wpłata

należności

od klientów

Sprzedaż

produktów

Proces

produkcyjny

Sprzedaż towarów

Materiały ewidencyjne są tworzone w ramach prowadzonych w przedsiębiorstwie

urządzeń ewidencji operatywnej, techniczno-ekonomicznej, statystycznej i finansowej:

1.

dokumentacja pierwotna lub wtórna, stanowiąca podstawę zapisów z urządzeń

ewidencyjnych (np. dowody zakupu, sprzedaży, dokumenty magazynowe i kasowe,

wyciągi bankowe itp.),

2.

zapisy dokonane w analitycznych i syntetycznych urządzeniach ewidencyjnych

(konta, rejestry, taśmy perforowane, nośniki elektroniczne itp.),

3.

sprawozdawczość opartą na powyższych zapisach i stanowiącą uogólnienie ich treści.

Istota, definicja i podział rachunkowości

Definicje rachunkowości:

1.

rachunkowość to system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania

i interpretowania, wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i

szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej

jednostki gospodarującej [Skrzywan, 1969],

2.

rachunkowość to system obejmujący metody, plany oraz procedury używane do

identyfikacji, analizy, prezentacji oraz komunikacji szeroko pojętych informacji

dotyczących finansów przedsiębiorstwa [Ainsworth, Deines, Plumlee, Larson, 1997],

3.

rachunkowość to system ewidencji gospodarczej odzwierciedlający w formie

pieniężnej zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące w danej jednostce,

pozwalający na przedstawienie jej sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku

finansowego [Gierusz B., 2002],

4.

rachunkowość to sztuka zapisywania, klasyfikacji oraz podsumowywania w sposób

znamienny i w kategoriach pieniężnych operacji i zdarzeń, które przynajmniej

częściowo mają charakter finansowy, a także sztuka interpretacji tych czynności i

rezultatów [Nobes, 1992],

5.

rachunkowość to system zamkniętej, udokumentowanej ewidencji gospodarczej

odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawiska i procesy gospodarcze zachodzące

w jednostce gospodarczej oraz jej stan majątkowy [Moss, Zysnarska, 2004].

Rachunkowość:

• jest systemem całościowym i zwartym zbiorem (układem) metod, zasad i reguł

postępowania, który umożliwia osiąganie celu dla którego jest wdrażany,

• nie

ogranicza się jedynie do rejestracji, służy również przetwarzaniu

zaewidencjonowanych zjawisk oraz prezentacji kierownictwu jednostki wniosków

w odpowiedniej formie,

• nie może być rozpatrywana zawężająco do samego przedsiębiorstwa; jej zakres

wykracza poza działalność samej jednostki gospodarczej, obejmując również jej

otoczenie poprzez identyfikowanie środków potrzebnych do prowadzenia

działalności oraz źródeł ich finansowania.

Przedmiot i zakres rachunkowości można podzielić na trzy grupy

:

1.

księgowość - się stosowane metody pomiaru przepływów finansowych w

przedsiębiorstwie oraz sposoby rejestracji wyników tych pomiarów,

2.

kalkulację (rachunek kosztów) - szacowania kosztów ponoszonych przez

przedsiębiorstwo oraz powiązanie kosztu z odpowiednimi przychodami,

3.

sprawozdawczość finansową - sposoby i metody prezentacji zgromadzonych danych,

w sposób umożliwiający czytelnikom sprawozdań odpowiednie zrozumienie

przekazywanej informacji.

System rachunkowości w przedsiębiorstwie w ujęciu dynamicznym

Dokumenty księgowe

Urządzenia ewidencyjne

Operacje arytmetyczne

i logiczne

Zestawienie informacji

(sprawozdawczość

finansowa)

Gromadzenie danych

Przetwarzanie

danych

Prezentacja

informacji

W ujęciu statycznym, rachunkowość mierzy i bada:

1. majątek przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania (pochodzenia),

2. procesy gospodarcze czyli przychody i koszty wpływające na

3. wynik finansowy (zysk lub strata).

Rachunkowość posługuje się następującymi metodami:

1.

metoda podmiotowa,

2.

metoda bilansowa,

3.

metoda momentów i okresów sprawozdawczych,

4.

metoda grupowania,

5.

metoda wycen.

Do cech specyficznych w rachunkowości zalicza się:

•

wszystkie zdarzenia gospodarcze będące przedmiotem ewidencji, wymagają

odpowiedniego udokumentowania,

•

rachunkowość dokonuje oceny zdarzeń gospodarczych; głównym miernikiem jest

pieniądz,

•

zdarzenia gospodarcze ujmuje się w sposób usystematyzowany chronologicznie oraz

przedmiotowo,

•

ewidencja zdarzeń gospodarczych dokonywana jest metodą „bilansową” tzn.

zgodnie z ich dwoistą treścią ekonomiczną,

•

rachunkowość cechuje kompletność i ciągłość ewidencji;

•

dostarczane dane liczbowe cechuje rzetelność czyli zgodność ich treści ze stanem

faktycznym jednostki;

•

rachunkowość podlega znacznemu sformalizowaniu.

Podstawowe funkcje rachunkowości:

•

informacyjna - tworzenie określonych zbiorów danych wykorzystywanych przez ich

odbiorców do oceny działalności jednostki gospodarującej oraz jej części

składowych (komórek, działów itp.),

•

kontrolna - dokumentowanie wszystkich bez wyjątku operacji gospodarczych,

sprawdzanie zgodności przebiegu określonych działań z regułami prowadzenia

działalności gospodarczej i planowanymi zamierzeniami;

•

sprawozdawczą - sporządzanie różnego rodzaju sprawozdań; mogą być one

sporządzane wg różnych reguł, w sposób systematyczny lub doraźny;

•

analityczna - dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach służą wyciąganiu

werbalnych wniosków i podejmowaniu decyzji przez odbiorców tychże sprawozdań,

•

statystyczna - polega na dostarczaniu danych umożliwiających skompletowanie

informacji o charakterze makroekonomicznym;

•

dowodowa - archiwowanie wszystkich dokumentów księgowych przez określony

przepisami prawa okres.

Rozwój i kształtowanie się rachunkowości na świecie

1.

Pierwsze zapisy uznawane za tworzenie podstaw przyszłej księgowości były

dokonywane już w starożytności (w Babilonii, Grecji, Egipcie, Rzymie).

2.

Począwszy od XI wieku rozwijały się stosunki handlowe miast włoskich. Wymagało

to zapisywania w księgach nazwisk dłużników i należnych od nich kwot pieniężnych

wraz z podaniem terminu spłaty należności. W księgach tych rejestrowano również

fakt uregulowania należności przez dłużników.

3.

W końcu XIII wieku pojawiają się konta rzeczowe służące do ewidencji składników

majątku (towarów, materiałów, kasy). Około 1400 roku księga kupiecka stanowiła

pierwotną formę księgowości pojedynczej, umożliwiając kupcowi orientację w stanie

rozrachunków z kontrahentami i w najważniejszych rzeczowych składnikach

majątku.

4.

W XIV wieku pojawiła się w miastach północno-włoskich księgowość podwójna

nazywana wówczas systemem weneckim, albo systemem księgowości prowadzonej w

dwóch księgach.

5.

Pierwszą książkę na temat rachunkowości pt. Summa de aritmetica, geometria,

proportioni et proportionalita

(Zasady arytmetyki, geometrii, proporcji i

proporcjonalności) opublikował Luca Pacioli (1447-1517), znany także jako Fra

Luca di Borgo San Sepolcro. Jego dzieło zostało opublikowane 10 listopada 1494 r.,

zaledwie dwadzieścia pięć lat po tym, jak wynaleziono druk.

6.

Kolejnym krokiem milowym w rozwoju rachunkowości był wydany w 1673 roku

francuski kodeks handlowy, który nałożył na kupców obowiązek prowadzenia ksiąg

handlowych.

7.

Wiek XIX przynosi w życiu gospodarczym społeczeństw szereg decydujących zmian.

Obrót gospodarczy zaczyna być ściśle regulowany przepisami prawa. Wkrótce także

obowiązek ujawniania sprawozdań w określonej formie został usankcjonowany

kodeksowo.

8.

W drugiej połowie XIXw. rachunkowość zaczęła być systematycznie

wykorzystywana

do

podejmowania

decyzji

menedżerskich

(postępująca

industrializacja i rewolucja przemysłowa). Tak zrodziła się rachunkowość

zarządcza.

9.

Czwarty etap rozwoju rachunkowości przypada na wiek XX. Rachunkowość

powinna nie tylko monitorować efekty działania gospodarki w tym zakresie, ale

również wywodzić wnioski co do ich racjonalizowania. Mówi się, że rachunkowość

powinna wpisywać się w realizowane zadania zrównoważonego wzrostu

ekologicznego społeczeństw.

10.

Druga połowa wieku XX. to dynamiczny rozwój narzędzi rachunkowości

spowodowany głównie rewolucją informatyczną. Rolą księgowego staje się

kreowanie polityki rachunkowości w przedsiębiorstwie, które obejmuje budowę

struktury systemów ewidencyjnych, tworzenie algorytmów przetwarzania danych

oraz opracowywanie składników sprawozdawczości finansowej. Rachunkowość w

takim wydaniu, często nazywa się kreatywną.

Podział kompetencyjny rachunkowości:

1.

rachunkowości finansowa – zajmującej się dostarczaniem informacji ekonomicznych

przede wszystkim dla otoczenia przedsiębiorstwa, a więc akcjonariuszy, urzędów

państwowych, instytucji finansowych oraz potencjalnych inwestorów,

2.

rachunkowość zarządcza – koncentrującej się na dostarczaniu informacji dla celów

zarządzania przedsiębiorstwem, czyli przeznaczonych głównie dla kierownictwa

jednostki w celu zapewnienia podejmowania możliwie racjonalnych decyzji

kierowniczych.

Rachunkowość finansowa a zarządcza

Kryterium

Rachunkowość finansowa

Rachunkowość zarządcza

Użytkownicy

Zewnętrzni partnerzy,

inwestorzy, rząd, organizacje

menedżerów, zarząd i

pracownicy

Kierownictwo firmy na różnych

szczeblach zarządzania

Wymagania prawne

Standardy międzynarodowe,

dyrektywy, ustawa o

rachunkowości, prawo

podatkowe. Przepisy są

obligatoryjne dla wszystkich

podmiotów.

Nie jest ograniczana przepisami.

Przyjęte zasady

Stosuje jednolite zasady

nadrzędne w celu zapewnienia

porównywalności i kontroli.

Reguły i narzędzia są

konstruowane wg potrzeb

przedsiębiorstwa, stosowanych

dobrowolnie przez jednostkę.

Użyteczność

Mierzy i obserwuje zjawiska
ekonomiczne kompleksowo i

kompletnie.

Informacje relewantne. Tylko

pomiary i raporty przydatne przy

podejmowaniu decyzji.

Główny podział

czasowy

Odwzorowuje zdarzenia

przeszłe.

Orientacja na przyszłość: plany

na równi z oceną stanów

rzeczywistych (przeszłych).

Częstotliwość

Obowiązuje stała,

systematycznie stosowana

periodyzacja – najczęściej

miesiąc i rok.

Dotyczyć może różnych okresów:

lat, miesięcy, dni czy nawet

godzin.

Zakres

Sprawozdania dotyczą firmy

lub grupy kapitałowej jako

całości. Są ujawniane stosownie

do wymogów prawa.

Sprawozdania wewnętrzne mogą

dotyczyć każdego obszaru

działalności, również wydziałów,

działów czy stanowisk pracy oraz

obejmować informacje dotyczące

np. tylko kosztów, produkcji czy

sprzedaży.

Przedmiot i metody

Ostro zakreślone. Mniej

wykorzystuje się uboczne

dyscypliny.

Nieostro zakreślone. Decyzje i

zastosowanie interdyscyplinarne.

Metoda wyceny

Przeważająca wg kosztu

historycznego.

Równolegle stosowane są różne

metody wyceny w celu

dokonywania szeregu różnych

porównań.

Dokładność

Dokładna, wiarygodna,

prawidłowa.

Zorientowana na istotność. Może

opierać się o szacunki.

Szczegółowość

Sprawozdania syntetyczne.

Sprawozdania szczegółowe.

Kontrola

Podstawowe źródło kontroli

wewnętrznej i finansowej.

Sprawozdania podlegają

weryfikacji przez podmioty

zewnętrzne.

Służy kontroli efektywności

działań firmy, a także

wyodrębnionych ośrodków

odpowiedzialności na podstawie

różnych kryteriów i mierników.

Podstawy prawne rachunkowości w Polsce

Najważniejsze organizacje standaryzujących rachunkowość:

1.

Rada Standardów Rachunkowości Finansowej (FASB) – USA i kraje

współpracujące,

2.

Międzyrządowa Grupa Robocza Ekspertów Międzynarodowych Standardów

Rachunkowości i Sprawozdań (ISAR) – działająca przy ONZ,

3.

Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC) – ciało samorządne i niezależne,

4.

Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASC) – powstał jako

instytucja prywatna powołana przez księgowych z dziewięciu krajów europejskich,

5.

Komisja i inne ciała stanowiące Unii Europejskiej.

Od 1 stycznia 2005r. w całej UE obowiązują MSR-y.

W Polsce rachunkowość regulowana jest przez ustawę z dnia 24 września 1994r. o

rachunkowości. Do 2008r. przeszła ona liczne modyfikacje i aktualizacje, których

największe miały miejsce w 2000, 2002 i w 2005r. Ostatnie zmiany wprowadzono do

ustawy w lipcu 2008r.

W obecnym stanie prawnym, wśród polskich przedsiębiorstw można wyróżnić cztery

podstawowe grupy:

1.

podmioty, dla których prawem w zakresie rachunkowości są MSR,

2.

podmioty, dla których prawem w zakresie rachunkowości jest ustawa z dnia 29

września 1994r. o rachunkowości,

3.

podmioty, które mogą wybrać źródło prawa rachunkowego pomiędzy ustawą a

MSR,

4.

podmioty, które nie stosują zasad rachunkowości podwójnego zapisu.

W 2001r. powołano Krajowy Komitet Standardów Rachunkowości. Komitet wydał

i opublikował 4 Krajowe Standardy Rachunkowości:

1.

Rachunek przepływów pieniężnych,

2.

Podatek dochodowy,

3.

Niezakończone usługi budowlane,

4.

Utrata wartości aktywów.

Podmioty zobligowane do prowadzenia rachunkowości podwójnego zapisu:

1.

spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji) oraz ich spółki

cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem

Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,

2.

osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz

spółki partnerskie jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i

operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej

równowartość w walucie polskiej 1 200 tys. EURO,

3.

jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o

obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych,

przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i

funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

4.

gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe, gminne, powiatowe

i wojewódzkie:

a)

jednostki budżetowe,

b)

gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

c)

zakłady budżetowe,

d)

fundusze celowe niemające osobowości prawnej,

5.

jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o

których mowa w pkt 1 i 2,

6.

zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości

prawnej

oraz

zagraniczne

osoby

fizyczne,

prowadzące

na

terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy

pomocy pracowników – w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów,

7.

jednostki niewymienione w pkt. 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań

zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu

terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym

dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

System i polityka rachunkowości w przedsiębiorstwie

Rachunkowość jako system informacyjny w przedsiębiorstwie składa się z:

1.

opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości,

2.

księgi rachunkowe :

a)

dziennik,

b)

księga główna,

c)

księgi pomocnicze,

d)

zestawienie obrotów i sald księgi głównej oraz zestawienie sald kont ksiąg

pomocniczych,

e)

wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz),

3.

inwentaryzacja,

4.

wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

5.

sprawozdawczość finansowa,

6.

weryfikacja sprawozdań finansowych,

7.

gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych .

Polityka rachunkowości obowiązkowo powinna zawierać:

1.

określenie roku obrachunkowego i wchodzących w jego skład okresów

sprawozdawczych,

2.

określenie metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego

w zakresie w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru,

3.

opis sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

• zakładowy plan kont,

• wykaz ksiąg rachunkowych – zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe,

• opis systemu przetwarzania danych,

4.

charakterystykę metod służących ochronie danych (zbiorów, dowodów księgowych,

ksiąg rachunkowych i innych dokumentów z nimi związanych).

Zakładowy plan kont powinien obejmować następujące zagadnienia:

• wykaz kont księgi głównej,

• przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń gospodarczych,

• zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych.

Zasady rachunkowości

Podział zasad rachunkowości

Zasady uniwersalne

Zasady nadrzędne

Zasady podrzędne

1.Zasada podwójnego

(dwustronnego)
zapisu,

2.Zasada periodyzacji,

1.

Zasada prawdziwego

i rzetelnego obrazu,

2.

Zasada kontynuacji

działania,

3. Zasada ciągłości,
4. Zasada memoriału,
5. Zasada współmierności,
6. Zasada ostrożności,
7. Zasada istotności,
8. Zasada przewagi treści

nad formą,

1.

Zasada porównywalności

sprawozdań,

2.

Zasada kompletności,

3.

Zasada dokumentacji,

4.

Zasada jasności,

5.

Zasada bezstronności,

6.

Zasada zakazu kompensaty,

7.

Zasada kosztu

historycznego,

Zasada podwójnego zapisu (art. 15 UOR) wynika z metody bilansowej polegającej na

rozpatrywaniu każdego zdarzenia gospodarczego w dwóch kontekstach: wpływu na

majątek jednostki oraz na źródła jego finansowania.

Zasada periodyzacji (art. 10 UOR) przewiduje chronologiczne uporządkowanie

prowadzonej ewidencji w celu umożliwienia sporządzania okresowych sprawozdań

finansowych.

Zasada jasnego i rzetelnego obrazu (art. 4 UOR) - rachunkowość ma zapewnić przez

zastosowanie prawidłowej ewidencji operacji gospodarczych, przetwarzania i

ujawniania danych, rzetelny i wiarygodny obraz stanu majątkowego i sytuacji

finansowej konkretnego podmiotu gospodarczego.

Zasada kontynuacji działania (art. 5 ust. 2 UOR) zakłada, że jednostka będzie

kontynuowała swoją działalność w dającej się przewidzieć przyszłości w nie

zmniejszonym zakresie, bez postawienia jej w stan upadłości czy likwidacji, chyba że

jest to niezgodne ze stanem faktycznym.

Zasada ciągłości oznacza konieczność przestrzegania założonej polityki rachunkowości,

systematycznie i ciągle stosując wypracowane zasady wyceny i ustalania wyniku

finansowego. Zgodnie z nią, sprawozdanie zamykające pierwszy z okresów

sprawozdawczych stanowi bazę otwarcia kolejnego okresu.

Zasada memoriału (art. 6 ust. 1 UOR) polega na ujęciu w danym okresie

sprawozdawczym wszystkich operacji gospodarczych (przychodów i kosztów) w

momencie ich wystąpienia, bez względu na termin zapłaty.

Zasada współmierności (art. 6 ust. 2 UOR) polega na uznawaniu w danym okresie

sprawozdawczym tylko tych kosztów, które warunkują powstanie bieżących

przychodów. Na osiągnięty więc wynik, wywierają wpływ jedynie zrealizowane w danym

okresie przychody i współmierna z nimi część kosztów.

Zasada ostrożności zwana niekiedy zasadą ostrożnej wyceny (art. 7 ust.1 UOR) polega

na zachowaniu rozwagi przy wycenie składników majątkowych i ich źródeł

finansowania. Ostrożność ta wynika z uznania niepewności działania podmiotu w

zmiennym otoczeniu, w którym firma może być narażona na ryzyko.

Zasada istotności (art. 4 ust. 4 UOR) definiuje możliwość stosowania w polityce

rachunkowej jednostki, wszelkich możliwych uproszczeń, które nie wywierają istotnego

wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji finansowej. Można to sprowadzić do

założenia, że w sprawozdaniu finansowym powinny być zaprezentowane tylko

informacje, które mają ważne znaczenie dla przedsiębiorstwa i dla skuteczności

procesów decyzyjnych.

Zasada

przewagi

treści

(ekonomicznej)

nad

formą

(prawną)

polega

na

ewidencjonowaniu operacji gospodarczych oraz prezentowaniu informacji zgodnie z ich

faktycznym przebiegiem, bez względu na sposób udokumentowania lub nawet wobec

jego braku.

Zasada porównywalności sprawozdań finansowych wynika bezpośrednio z nadrzędnej

zasady ciągłości. Zasada ta zmierza do tego, by użytkownicy sprawozdań mieli

możliwość ich porównania w poszczególnych okresach sprawozdawczych.

Wymogiem zasady kompletności (art. 20 ust. 1 UOR) jest konieczność ewidencji każdej,

bez wyjątku, przeprowadzonej operacji gospodarczej. W księgach przedsiębiorstwa

powinny zostać one zarejestrowane w ujęciu chronologicznym i systematycznym.

Zasada dokumentacji (art. 20 ust. 2 UOR) mówi, że każde zdarzenie mogące mieć wpływ

na sytuację finansową, przedsiębiorstwo powinno właściwie dokumentować.

Zasada jasności (przejrzystości lub zrozumiałości) - sprawozdania finansowe powinny

być zrozumiałe dla ich użytkowników. Ich poszczególne składniki i pozycje powinny

wynikać z prawidłowo i rzetelnie prowadzonej ewidencji rachunkowej, a pomiar

poszczególnych zdarzeń gospodarczych powinien odbywać się zgodnie z ich treścią

ekonomiczną.

Zasada bezstronności polega na unikaniu subiektywnego selekcjonowania danych czy

też ich grupowania, które w sposób istotny wpływałoby na zniekształcenia

prezentowanej sprawozdaniem sytuacji.

Zasada zakazu kompensaty (art. 7 ust. 3 UOR) mówi, że wartość poszczególnych

składników aktywów i pasywów, przychodów i kosztów z nimi związanych, jak też strat

i zysków nadzwyczajnych ustala się odrębnie.

Zasada kosztu historycznego (art.. 7 ust. 1 UOR) polega na tym, że poszczególne

składniki aktywów i pasywów wycenia się, stosując rzeczywiście poniesione na ich

nabycie (wytworzenie) ceny (koszty). Wyjątki od tej zasady muszą wynikać

bezpośrednio z przepisów prawa i powinny być właściwie objaśnione w polityce

rachunkowości obowiązującej w przedsiębiorstwie.