Definicja rachunkowości
Rachunkowość to uniwersalny, elastyczny system informacyjno - kontrolny, który odzwierciedla przebieg i rezultaty działalności gospodarczej jednostek organizacyjnych.
W powyższej definicji istotną rolę ogrywają określenia systemu: "uniwersalny" i "elastyczny", które wymagają objaśnienia.
System UNIWERSALNY - to znaczy możliwy do zastosowania w różnych warunkach. Ten sam system rachunkowy możemy stosować w odniesieniu do różnych przedmiotów i podmiotów, różnego zakresu i rodzaju działalności; stosując przy tym różne formy i techniki obliczeniowe).
System ELASTYCZNY - to znaczy możliwy do stosowania w każdej jednostce
przedmiot rachunkowości
Przedmiotem rachunkowości są procesy gospodarcze mające miejsce w jednostkach gospodarczych oraz posiadane przez nie zasoby biorące udział w tych procesach. Charakter procesów gospodarczych zależy przede wszystkim od rodzaju działalności prowadzonej przez jednostkę.
Podmiot rachunkowości
Podmiotami rachunkowości są różnorodne pod wieloma względami jednostki prowadzące rachunkowość. Różna jest na ogół ich forma własności, forma prawna i organizacyjna. Różnią się one także zazwyczaj charakterem działalności oraz jej rozmiarami. Zdecydowana większość tych jednostek prowadzi działalność gospodarczą zarobkową.
Podmiotami rachunkowości są jednostki prowadzące rachunkowość.
ustawa z 1994 o rachunkowosci mowi:
Art. 2.
1. Przepisy ustawy o rachunkowości, zwanej dalej „ustawą”, stosuje się, z zastrzeżeniem
ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej:
1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji)
oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób
prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób
fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży
towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy
wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 tys EURO
3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego,
przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych,
przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o
organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość
przychodów,
4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także państwowych, gminnych,
powiatowych i wojewódzkich:
a) jednostek budżetowych,
b) gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,
c) zakładów budżetowych,
d) funduszy celowych niemających osobowości prawnej,
5) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem
spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,
6) zagranicznych osób prawnych, zagranicznych jednostek nieposiadających
osobowości prawnej oraz zagranicznych osób fizycznych, prowadzących na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę
upoważnioną, przy pomocy pracowników - w odniesieniu do działalności
prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość
przychodów,
7) jednostek niewymienionych w pkt 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację
zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek
samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku
obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.
2. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych
oraz spółki partnerskie mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą
również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze
sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy
są niższe niż równowartość w walucie polskiej 800 tys EURO. W tym
przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są
obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach
opodatkowania podatkiem dochodowym.
3. Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi
Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości
Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie
rozporządzeń Komisji Europejskiej, zwanymi dalej „MSR”, stosują przepisy
ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym
przez MSR. "
(obawiam sie ze miala to na mysli mowiac zeby nauczyc sie jeszcze podmiotow zobowiazanych do prowadzenia rachunkowosci, ale chcialbym sie myslic)
Rachunkowość dzieli się na finansową i zarządczą.
Rachunkowość finansowa
Rachunkowość finansowa zajmuje się pomiarem i ewidencją majątku przedsiębiorstwa, operacji gospodarczych oraz przygotowywaniem na tej podstawie raportów finansowych. Sposób prowadzenia rachunkowości finansowej jest ściśle unormowany przez prawo. Zadaniem rachunkowości zarządczej jest dostarczanie informacji wspomagających podejmowanie decyzji na różnych szczeblach przedsiębiorstwa - od decyzji dotyczących codziennej działalności operacyjnej do decyzji mających wpływ na długookresową strategię przedsiębiorstwa
Rachunkowość zarządcza
Rachunkowość zarządcza jest nienormowanym przepisami prawa systemem identyfikowania, pomiaru, interpretacji i prezentacji danych zarówno finansowych jak i operacyjnych, wykorzystywanych przez kierownictwo do planowania, oceny i kontroli. Rachunkowość zarządcza dostarcza m.in. informacji dotyczących opłacalności prowadzonej działalności oraz efektywności inwestycji.
Funkcje rachunkowości:
1.informacyjna - polega na dostarczaniu informacji wykorzystywanych min. przy sporządzaniu sprawozdań finansowych lub przy podejmowaniu decyzji gospodarczych,
2.kontrolna - realizowana za pośrednictwem różnorodnych działań kontrolnych np. dokumentowanie wszystkich bez wyjątku operacji gospodarczych, sporządzanie bilansu obrotów i sald na koniec każdego okresu sprawozdawczego czy też przeprowadzaniu okresowego spisu z natury w celu porównania stanu faktycznego ze stanem ujętym w ewidencji księgowej, 3.sprawozdawcza - polega na sporządzaniu sprawozdań przekazywanych organom państwowym takim jak urzędy skarbowe, urzędy statystyczne, ZUS, NBP, sądy rejestrowe czy też prezentowanie przez przedsiębiorstwa dla potrzeb akcjonariuszy, udziałowców, kontrahentów.
Metody poznawcze rachunkowości:
1.podmiotowa - pomiar i rejestracja zdarzeń gospodarczych oraz stan zasobów majątkowych rozpatruje się z punktu widzenia danej jednostki,
2.bilansowa - zasoby gospodarcze i związane z nimi zdarzenia ujmowane są dwustronnie,
3.momenty i okresy sprawozdawcze - umożliwia określanie stanów środków gospodarczych w danym momencie. Zdarzenia gospodarcze ujmowane są w określonym okresie sprawozdawczym (obrachunkowym),
4.wyceny - ujmowanie tylko tych zdarzeń gospodarczych, które można określić wartościowo (pieniężnie),
5.grupowania - tworzenie w ramach podmiotu rachunkowości jednorodnych grup na podstawie selekcji lub logicznej klasyfikacji.
Najważniejsze zasady rachunkowości
zasada memoriału - polega na ujęciu w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym ogółu zdarzeń gospodarczych dotyczących danego okresu; należy ująć wszystkie osiągnięte na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego,
zasada współmierności - na wynik finansowy okresu wpływają wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz jednostki i współmierne z nimi koszty,
zasada periodyzacji - wymaga podziału zdarzeń gospodarczych na okresy i ujmowania wyników za te okresy,
zasada istotności - dokonując wyboru rozwiązań dopuszczonych ustawą i dostosowując je do potrzeb jednostki należy zapewnić wyodrębnienie w rachunko-wości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki,
zasada ciągłości - polega na stosowaniu w kolejnych latach przyjętego sposobu postępowania,
zasada ostrożnej wyceny - pojawia się w sposobie podejścia do sposobów wyceny składników majątkowych oraz zaliczania przychodów, kosztów, strat i zysków do wyników danego okresu,
zasada wyższości treści nad formą - określone zdarzenia muszą być ujęte w księgach i wykazane w sprawozdaniach finansowych zgodnie z ich treścią i rzeczywistością ekonomiczną, nawet jeśli formalnie nie powinny się tam znaleźć,
zasada kontynuacji działalności - jednostka ani nie zamierza, ani nie jest zmuszona do likwidacji lub istotnego uszczuplenia skali swojej działalności,
Aktywa i ich struktura (skladniki majatku firmy)
Ogół majątku jednostki zarówno w postaci majątku trwałego, jak i majątku obrotowego nosi w rachunkowości miano aktywów.
Każda jednostka, aby mogła prowadzić działalność gospodarczą musi posiadać określone zasoby majątkowe, czyli środki gospodarcze. W praktyce występuje duża różnorodność zasobów gospodarczych. Są nimi budynki, maszyny, środki transportowe, zapasy materiałów, towarów, produktów, środki pieniężne, środki w rozrachunkach itp. Całość majątku, którym dysponuje jednostka gospodarcza dzieli się na majątek trwały i majątek obrotowy. Majątek trwały (długoterminowy) stanowią składniki majątkowe o długotrwałym okresie użytkowania oraz związania z jednostką. Składniki majątkowe długotrwale użytkowane w procesie gospodarczym jednostki zużywają się stopniowo, tracąc swoją przydatność oraz wartość. Chodzi tu o najbardziej powszechną grupę składników majątku trwałego, czyli środki trwałe. Do środków trwałych zaliczamy grunty, budynki i budowle, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, środki trwałe w budowie, itp. Na majątek trwały składają się w szczególności rzeczowy majątek trwały, wartości niematerialne i prawne, inwestycje długoterminowe, należności długoterminowe.
Na majątek jednostki, oprócz majątku trwałego, składa się majątek obrotowy w postaci rzeczowej, finansowej oraz należności. Do majątku obrotowego zaliczane są zasoby, które w przypadku zasobów rzeczowych są przeznaczone do zbycia lub zużycia w okresie do 1 roku. Do rzeczowego majątku obrotowego zalicza się zapasy, które ze względu na przeznaczenie w danej jednostce gospodarczej dzieli się na materiały, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary. Materiały są nabywane w celu zużycia na własne potrzeby jednostki. Półprodukty i produkty w toku to nie zakończone jeszcze na dany moment wyroby własnej produkcji oraz nie zakończone jeszcze roboty i usługi. Produkty gotowe to wykonane we własnym zakresie i przeznaczone do sprzedaży innym jednostkom zakończone produkty i usługi. Towary to rzeczowe składniki majątku obrotowego nabyte w celu sprzedaży w stanie przetworzonym. Do majątku obrotowego zalicza się także należności krótkoterminowe - to środki pieniężne w rozrachunkach, inwestycje krótkoterminowe - np. udziały w innych jednostkach, papiery wartościowe, udzielone pożyczki, środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych, itp
Pasywa i ich struktura (zrodla finansowania)
Pasywa są to źródła pochodzenia środków gospodarczych, które obejmują źródła własne i źródła obce.
Każda jednostka gospodarcza, stanowiąca podmiot rachunkowości jest wyodrębniona majątkowo. Wyodrębnienie majątkowe jednostki oznacza oddzielenie majątku jednostki od majątku osobistego jej właścicieli. W księgach rachunkowych jednostki majątek musi mieć określone wartościowo swoje źródła pochodzenia, czyli źródła finansowania. Źródła pozyskania składników majątku w zależności od tego czy przekazali je właściciele jednostki, bądź jednostka wypracowała je sama, czy też wyposażyły ją osoby obce określa się jako kapitały (fundusze) własne i kapitały (fundusze) obce. Kapitał własny odzwierciedla udział finansowy właścicieli w danej jednostce. Są to prawa podmiotowe właścicieli do majątku jednostki, określone przez kwotę kapitału własnego. Kapitał własny dzieli się na kapitał bezpośrednio wniesiony przez właścicieli jednostki i kapitał pochodzący z zysków pozostawionych do dyspozycji jednostki: kapitału zapasowego i rezerwowego oraz nie podzielonego zysku. Kapitały obce to aktualne zobowiązania jednostki wynikające z przeszłych zdarzeń gospodarczych. Kapitały te stanowią obce źródło finansowania zasobów majątkowych, które zostały postawione do dyspozycji jednostki na określony czas. Zwrot kapitału obcego to uregulowanie zaciągniętego zobowiązania. W ramach kapitałów obcych rozróżniamy: kredyty bankowe, pożyczki, zobowiązania handlowe itp.
Międzynarodowe standardy rachunkowości (MSR'y) to wytyczne, dotyczące przede wszystkim sposobów ujmowania i prezentacji podstawowych kategorii rachunkowości w jednorodny system informacyjny, a więc sprzyjające unifikacji i porównywalności rachunkowości na całym świecie. Formułowaniem i promowaniem MSR zajmuje się Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
Podmiotami gospodarczymi zobowiązanymi do stosowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) są: banki oraz jednostki dopuszczone do obrotu na jednym z regulowanych rynków krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego
(ostatni temat na pewno nie jest wyczerpany)