Marta Milewska

Beata Polakowska

Zasady transportu odczynników chemicznych

Reaktywność mieszanin substancji chemicznych

NAJWAŻNIEJSZE DOKUMENTY DOTYCZĄCE TRANSPORTU DROGOWEGO MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH

•Międzynarodowa konwencja ADR (ang.: The European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road) dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych

•Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002r Nr 199 poz. 1671 , ze zm. w Dz. U. z 2005 r. Nr 141, poz. 1184)

O czym mówi umowa ADR?

ADR to europejska umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR) sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wdana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego

Polska przystąpiła do umowy ADR w dniu 6 czerwca 1975 r.

Najnowsza wersja ADR pochodzi z 1 lipca 2009 r. i od tego czasu jest stosowana w Europie

ADR składa się z Umowy właściwej oraz z załączników A i B, będących jej integralną częścią.

Umowa właściwa określa stosunki prawne między uczestniczącymi państwami, natomiast załączniki zawierają przepisy regulujące w szerokim zakresie warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych w międzynarodowym transporcie samochodowym.

 Załącznik A - obejmuje podział wszystkich produkowanych na świecie materiałów niebezpiecznych na 13 klas zagrożeń oraz zawiera szczegółową klasyfikację tych materiałów w poszczególnych klasach:

KLASA

1 - Materiały i przedmioty wybuchowe

2 - Gazy

3 - Materiały ciekłe zapalne

4.1 - Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone

4.2 - Materiały samozapalne

4.3 - Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne

5.1 - Materiały utleniające

5.2 - Nadtlenki organiczne

6.1 - Materiały trujące

6.2 - Materiały zakaźne

7 - Materiały promieniotwórcze

8 - Materiały żrące

9 - Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Przykłady materiałów niebezpiecznych

Klasa 1

UN 0136, UN 0294 miny z ładunkiem rozrywającym

UN 0005 UN 0007, UN 0348 Naboje do broni z ładunkiem rozrywającym

UN 0345, UN 0424, UN 0425 pociski obojętne ze smugaczem

UN 1090 ACETON, UN 1104 OCTANY AMYLU

Klasa 4.1

kopolimer aceton-nirogallol

2-dwuazo- 1- naftolo-5-sulfonian

Amid kwasu N'N'- dwunitrozo -N'N-dwumetylotereftalowego

Klasa 5.2

1-(2- tertbutylonadtlenoizopropylo)-3-izopropenylobenzen

1-(2- tertbutylonadtlenoizopropylo)- 3- izopropenylobenzen

Nadbenzoesan tert-butylu

Klasa 6.2

Materiały zakaźne działające na ludzi:

UN 2814 Wirus Junin, Wirus ospy małpiej

Klasa 7

Izotopy promieniotwórcze

Bi-207, Br - 77, Cs-135, Cs-136, Zn-65, Ta-182

Klasa 9 UN 2315 Dwufenyle polichlorowane, ciekłe

UN 3151 dwufenyle polichlorowane, ciekłe

UN 3151 trójfenyle polichlorowane, ciekłe

UN 3152 polichlorowcowane dwufenyle, stałe

UN 3152 trójfenyle polichlorowcowane, stałe

UN 3432 dwufenyle polichlorowane, stałe

MATERIAŁY I PRZEDMIOTY NIEDOPUSZCZONE DO PRZEWOZU

•Klasa 1 Materiały i przedmioty wybuchowe

Materiały wybuchowe, które są zbyt wrażliwe lub które są podatne na samorzutną reakcję

•Klasa 2 Gazy

- UN 2186 Chlorowodór, skroplony schłodzony;

- UN 2421 Trójtlenek azotu;

- UN 2455 Azotyn metylu;

- gazy skroplone schłodzone, które nie mogą być zaklasyfikowane do kodów klasyfikacyjnych 3A, 3O lub 3 F;

- gazy rozpuszczone, które nie mogą być zaklasyfikowane do numerów UN 1001, 2073 lub 3318;

- aerozole, w których jako gazy wypędzające stosowane są gazy trujące zgodnie z 2.2.2.1.5 lub piroforycznie zgodne z instrukcją pakowania P200 podaną pod 4.1.4.1;

- aerozole z zawartością spełniającą kryteria I grupy pakowania w zakresie działania trującego lub żrącego;

• naczynia małe, zawierające gazy, które są silnie trujące (LC50 niższe niż 200 ppm)

•Klasa 3 Materiały ciekłe zapalne

- materiały podatne na tworzenie nadtlenków (jak np. eter lub niektóre materiały heterocykliczne zawierające tlen), jeżeli zawartość w nich nadtlenku, przeliczona na nadtlenek wodoru (H2O2), przekracza 0,3%;

- materiały chemicznie niestabilne klasy 3, jeżeli nie zostały podjęte niezbędne środki zapobiegające niebezpiecznym reakcjom ich rozkładu lub polimeryzacji podczas przewozu;

- materiały wybuchowe ciekłe odczulone, inne niż wymienione w tabeli A rozdziału 3.2 umowy

•Klasa 4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone

- materiały samoreaktywne typu A;

- siarczki fosforu, które zawierają biały lub żółty fosfor;

- materiały wybuchowe stale odczulone;

- materiały zapalne nieorganiczne w stanie stopionym w postaci innej niż UN 2448 Siarka, stopiona

•Klasa 4.2 Materiały samozapalne

- UN 3255 Podchloryn tert-Butylu;

• materiały samonagrzewające się stałe, utleniające zaklasyfikowane są do UN 3127, o ile nie spełniają przepisów klasy pierwszej

•Klasa 4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne

- Materiały reagujące z wodą stałe, zapalne, zaliczone do UN 3132;

- Materiały reagujące z wodą stałe, utleniające, zaliczone do UN 3133

- Materiały reagujące z wodą stałe, samonagrzewające się, zaliczone do UN 3135,

…o ile nie spełniają przepisów dla klasy 1

•Klasa 5.1 Materiały utleniające

- materiały utleniające stałe, samonagrzewające się, zaklasyfikowane do UN 3100;

- materiały utleniające stałe, reagujące z wodą, zaklasyfikowane do UN 3121 oraz materiały utleniające stałe, zapalne, zaklasyfikowane do UN 3137, o ile nie spełniają przepisów klasy 1;

- Nadtlenek wodoru, nie stabilizowany lub nadtlenek wodoru w roztworze wodnym, niestabilizowanym, zawierającym ponad 60% nadtlenku wodoru;

- Czteronitrometan zawierający palne zanieczyszczenia;

- Kwas nadchlorowy w roztworze, zawierający ponad 72% masowych kwasu lub mieszanina kwasu nadchlorowego z cieczą inną niż woda

- Kwas chlorowy w roztworze, zawierający ponad 10% masowych kwasu lub mieszanina kwasu chlorowego z cieczą inną niż woda;

- Chlorowcowane związki fluoru inne niż UN 1745 pięciofluorek bromu; UN 1746 trójfluorek bromu i UN 2495 pięciofluorek jodu, należące do tej klasy, jak również UN 1749 trójfluorek chloru i UN 2548 pięciofluorek chloru należące do klasy 2;

- Chloran amonowy i jego roztwory wodne oraz mieszaniny chloranu amonowego z solą amonową;

- Chloryn amonowy i jego roztwory wodne oraz mieszaniny chlorynu amonowego z solą amonową;

- Mieszaniny podchlorynu z solą amonową;

- Bromian amonowy i jego roztwory wodne oraz mieszaniny bromianu amonowego z solą amonową;

Nadmanganian amonowy i jego roztwory wodne oraz mieszaniny nadmanganianu amonowego z solą amonowa ;

- Azotan amonowy zawierający ponad 0,2% materiałów palnych (włącznie z materiałami organicznymi przeliczonymi na węgiel), jeżeli nie jest składnikiem materiałów lub przedmiotów klasy 1;

- Nawozy zawierające azotan amonowy;

- Azotyn amonowy i jego roztwory wodne oraz mieszaniny azotynu amonowego z solą amonową;

- Mieszaniny azotanu potasowego, azotynu sodowego i soli amonowej

•Klasa 5.2 Nadtlenki organiczne

- Nadtlenki organiczne typu A nie powinny być dopuszczone do przewozu zgodnie z umową ADR

•Klasa 6.1 Materiały trujące

- cyjanowodór, bezwodny lub w roztworze, nie spełniające wymagań dla UN 1051, UN 1613, UN 1614 i UN 3294;

- Karbonylki metali o temperaturze zapłonu poniżej 23 OC, inne niż UN 1259 karbonylek niklu i UN 1994 pięciokarbonylek żelaza;

- 2,3,7,8 - czterochlorodwubenzo - p - dioksyna (TCDD) w stężeniach uważanych za silnie trujące;

- UN 2249 eter dwuchlorodwumetylowy, symetryczny;

- Preparaty fosforków bez dodatków hamujących wydzielanie gazów trujących, palnych.

•Klasa 6.2 Materiały zakaźne

- UN 2814 materiał zakaźny, działający na ludzi;

- UN 2900 materiał zakaźny, działający tylko na zwierzęta;

- UN 3291 odpad kliniczny, nieokreślony;

- UN 3291 odpad (bio) medyczny;

- UN 3291 odpad kliniczny, określony;

- UN 3373 próbki diagnostyczne lub kliniczne

•Klasa 7 Materiały promieniotwórcze

- Brak

•Klasa 8 Materiały żrące

- UN 1798 woda królewska;

- Mieszaniny kwasu siarkowego wyczerpane, chemicznie niestabilne;

- Mieszaniny nitrujące, chemicznie niestabilne lub mieszaniny odpadowe kwasów azotowego i siarkowego, nie zdenitrowane;

- Kwas nadchlorowy w roztworze wodnym o stężeniu powyżej 72% masowych lub mieszaniny kwasu nadchlorowego z cieczami innymi niż woda.

•Klasa 9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

- Akumulatory litowe, które nie spełniają odpowiednich warunków podanych w przepisach;

- Nieoczyszczone próżne pojemniki do przewozu urządzeń takich jak transformatory i urządzenia hydrauliczne, zawierające materiały zaliczone do numerów UN 2315, 3151, 3152 lub 3432

•Załącznik B

Określa:

 warunki przewozu poszczególnych materiałów niebezpiecznych

 warunki techniczne pojazdów samochodowych

 warunki techniczne przyczep (naczep), cystern i kontenerów - cystern

 warunki oznakowania pojazdów i dodatkowego ich wyposażenia

 warunki załadunku i wyładunku poszczególnych materiałów

 zakazy ładowania ładunku razem w jednym pojeździe

 wymagania dotyczące osób uczestniczących w przewozie

 niezbędną dokumentację przy tych przewozach

CELEMprzepisów prawnych regulujących sferę transportu materiałów niebezpiecznych - w tym także transportu drogowego - jest wyeliminowanie lub co najmniej zmniejszenie do minimum ryzyka związanego z takim transportem. Dążenie do tego celu nie powinno jednak skutkować zakazami; wyjątek stanowić powinny tu jedynie przypadki dotyczące materiałów, które - ze względu na zbyt duże ryzyko (a w praktyce - koszty realizacji bezpiecznego przewozu) - nie powinny być dopuszczone do przewozu. Przepisy powinny umożliwiać zatem realizację transportu materiałów niebezpiecznych dopuszczonych do przewozu w sposób maksymalnie bezpieczny, ale również powinny ułatwiać taki transport.

WAŻNIEJSZE POJĘCIA

•materiały (towary) niebezpieczne to takie materiały i przedmioty, których międzynarodowy przewóz drogowy na podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR.

•międzynarodowy przewóz oznacza każdą działalność przewozową wykonywaną na terytorium co najmniej dwu umawiających się stron.

OGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE JEDNOSTEK TRANSPORTOWYCH ORAZ PRZEWOŻONEGO WYPOSAŻENIA

•Pojazd przewożący towary niebezpieczne powinien być odpowiednio przystosowany, wyposażony i oznakowany zgodnie z umową ADR.

TABLICE ADR

Górna strona tablicy oznacza numer rozpoznawczy niebezpieczeństwa

Dolna strona tablicy oznacza numer rozpoznawczy materiału

Tło: barwa pomarańczowa

 Tablica z umieszczonymi na niej numerami rozpoznawczymi stosowana jest przy przewozach materiałów niebezpiecznych w cysternach lub luzem.

 Przy przewozach w tzw. sztukach przesyłki stosowane są tablice pomarańczowe bez numerów rozpoznawczych.

•Opakowania, kontenery i cysterny służące do przewozu towarów niebezpiecznych powinny odpowiadać postanowieniom umowy ADR.

•Każda jednostka transportowa przewożąca towary niebezpieczne powinna być wyposażona w co najmniej jedną gaśnicę przenośną o minimalnej pojemności całkowitej 2 kg proszku (lub innego odpowiedniego środka gaśniczego).

Środek gaśniczy powinien być odpowiedni do użycia w pojeździe i powinien spełniać odpowiednie wymagania normy EN 3, a więc:

•nadaje się do gaszenia pożaru (ładunku, ogumienia, hamulców, silnika, kabin jednostki transportowej)

•nie podsyca pożaru;

•nie dopuszcza do jego rozprzestrzeniania się;

•nie wydziela trujących gazów;

•jest zaopatrzony w znak zgodności z normą uznaną przez właściwą władzę oraz w datę ważności (miesiąc i rok).

Inne wyposażenie jednostki transportowej przewożącej towary niebezpieczne

 klin do podkładania pod koła, co najmniej jeden na każdy pojazd, o wymiarach odpowiadających masie pojazdu i średnicy kół;

 dwa stojące znaki ostrzegawcze (np. pachołki odblaskowe, trójkąty odblaskowe) lub lampy błyskowe o świetle barwy pomarańczowej, zasilane niezależnie od instalacji elektrycznej pojazdu,

 odpowiednią kamizelkę ostrzegawczą lub ubranie ostrzegawcze dla każdego członka załogi pojazdu,

 latarkę dla każdego członka załogi pojazdu,

 sprzęt do ochrony dróg oddechowych oraz środki ochrony indywidualnej,

 wyposażenie potrzebne do wykonywania czynności dodatkowych lub specjalnych.

NUMER ROZPOZNAWCZY ZAGROŻENIA I RODZAJE ZAGROŻEŃ

Numer rozpoznawczy zagrożenia składa się z dwóch lub trzech cyfr, które wskazują następujące zagrożenia:

2 - emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną;

3 - zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się;

4 - zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się;

5 - działanie utleniające (wzmagające palenie);

6 - działanie trujące lub zakaźne;

7 - działanie promieniotwórcze;

8 - działanie żrące;

9 - zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją;

0 - brak dodatkowego zagrożenia.

•Zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją określone cyfrą 9, oznacza możliwość wystąpienia wybuchu, rozkładu lub polimeryzacji, z wydzieleniem znacznej ilości ciepła, gazu palnego lub trującego, wynikających z właściwości materiału.

•Cyfra podwójna wskazuje na nasilenie wskazanego nią zagrożenia.

•Jeżeli zagrożenie właściwe dla danej substancji może być wystarczająco określone jedną cyfrą, to po takiej cyfrze podaje się zero

•Znak X - jeżeli numer rozpoznawczy zagrożenia jest poprzedzony literą „X” tzn., że substancja reaguje niebezpiecznie z wodą.

Znaczenie numerów rozpoznawczych niebezpieczeństwa - przykłady:

ZNACZENIE NUMERÓW ROZPOZNAWCZYCH MATERIAŁU (KOD UN)

Numer rozpoznawczy materiału składa się z czterech cyfr.

SPECJALNY KOD E0

•Kod E0 oznacza zakaz przewozu na warunkach ustalonych dla ilości wyłączonych.

•Obecnie obowiązujący znak dla ilości wyłączonych we wszystkich rodzajach transportu.

Obowiązki uczestników przewozu w zakresie bezpieczeństwa:

 podejmowanie środków bezpieczeństwa odpowiednich do natury i zakresu dających się przewidzieć zagrożeń, w celu zapobieżenia szkodom i urazom oraz jeżeli jest to wskazane, w celu zminimalizowania ich skutków;

 stosowanie się do odpowiednich wymagań ADR;

 w razie zaistnienia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa publicznego, należy niezwłocznie powiadomić służby ratownicze oraz udostępnić im informacje potrzebne do prowadzenia działań;

 ADR może określać obowiązki różnych uczestników przewozu - jeżeli umawiająca się strona uważa, że nie zostanie w ten sposób obniżony poziom bezpieczeństwa, to może w swoich przepisach krajowych przenieść obowiązki danego uczestnika przewozu na jednego lub kilku innych uczestników. O takich odstępstwach umawiająca się strona powinna powiadomić Sekretariat Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, który z kolei powinien podać je do wiadomości umawiających się stron.

Nadawca towarów niebezpiecznych zobowiązany jest przewozić tylko takie przesyłki, które spełniają wymagania ADR. Obowiązki nadawcy:

1.Upewnia się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR;

2.Zaopatruje przewoźnika w informacje i dane oraz, jeżeli to konieczne, w wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty towarzyszące (zezwolenia, dopuszczenia, powiadomienia, świadectwa itd.);

3.Używa wyłącznie dużych opakowań i dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL) oraz cystern, które są dopuszczone, odpowiednie do przewozu danych materiałów i posiadających oznakowanie wymagane przez ADR;

4.Stosuje się do wymagań dotyczących sposobów nadania i ograniczeń wysyłkowych;

5.Dba o to, aby próżne nieoczyszczone i nieodgazowane cysterny, a także próżne nieoczyszczone pojazdy oraz duże i małe kontenery do przewozu luzem, były odpowiednio oznakowane i zaopatrzone w wymagane nalepki ostrzegawcze, a próżne nieoczyszczone cysterny były tak samo zamknięte i szczelne jak w stanie ładownym;

6.Jeśli nadawca korzysta z usług innych uczestników przewozu (pakującego, załadowcy, napełniającego, itd.), to powinien podjąć odpowiednie środki dla zapewnienia, aby przesyłka spełniała wymagania ADR.

7.W przypadku, gdy nadawca działa w imieniu osoby trzeciej, osoba ta powinna poinformować nadawcę na piśmie o tym, że przewóz dotyczy towarów niebezpiecznych oraz powinna udostępnić mu wszystkie informacje i dokumenty potrzebne do wypełnienia jego obowiązków.

Obowiązki przewoźnika:

•Upewnia się, że towary niebezpieczne przeznaczone do przewozu są dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR;

•Upewnia się, że w jednostce przewozowej znajduje się wymagana dokumentacja;

•Sprawdza wzrokowo, czy pojazdy i ładunek nie mają oczywistych wad oraz czy nie występują wycieki lub nieszczelności oraz braki w wyposażeniu itp.;

•Upewnia się że nie upłynął termin następnego badania pojazdów;

•Sprawdza, czy pojazdy nie są nadmiernie załadowane;

•Upewnia się, że na pojazdach umieszczone zostało wymagane oznakowanie i nalepki ostrzegawcze;

•Upewnia się, że w pojeździe znajduje się wyposażenie wymienione w pisemnych instrukcjach dla kierowcy.

Obowiązki odbiorcy:

A.Nie może opóźniać przyjęcia towarów bez istotnych powodów;

B.Powinien sprawdzić po rozładunku, czy zostały spełnione należące do niego wymagania ADR;

C.W przypadkach wskazanych w ADR, dokonać wymaganego oczyszczenia i odkażenia pojazdów i kontenerów;

D.Zapewnić, aby kontenery, które zostały całkowicie rozładowane, oczyszczone i odkażone, nie posiadały oznakowania.

Innymi uczestnikami przewozu są: załadowca, pakujący, napełniający, operator kontenera-cysterny/cysterny przenośnej.

ZAŁADOWCA - przedsiębiorstwo, dokonujące załadunku towarów niebezpiecznych do dużego pojazdu lub dużego kontenera;

PAKUJĄCY - przedsiębiorstwo, umieszczające towary niebezpieczne w opakowaniach, w tym do dużych opakowań i dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL) oraz przygotowuje sztuki przesyłki do przewozu.

NAPEŁNIAJĄCY - przedsiębiorstwo, dokonujące załadunku towarów niebezpiecznych do cystern (pojazdów-cystern, kontenerów-cystern, cystern przenośnych i obejmowalnych) lub do pojazdów, do dużych i małych kontenerów do przewozu luzem, do pojazdów-baterii oraz MEGC.

OPERATOR kontenera-cysterny/cysterny przenośnej - przedsiębiorstwo, na które zarejestrowany jest danykontener-cysterna/cysterna przenośna.

GRUPY PAKOWANIA

Grupa pakowania oznacza grupę, do której - dla celów pakowania - można zaliczyć materiały niebezpieczne odpowiednio do natężenia stwarzanego przez nie zagrożenia.

Dla celów pakowania, materiały należące do klas innych niż 1,2, 5.2, 6.2 i 7 oraz materiały inne niż materiały samo reaktywne klasy 4.1, zalicza się do grup pakowania odpowiednio do stopnia stwarzanego przez nie zagrożenia.

Znaczenie grup pakowania jest następujące:

I grupa pakowania: materiały stwarzające duże zagrożenie;

II grupa pakowania: materiały stwarzające średnie zagrożenie; oraz

III grupa pakowania: materiał stwarzające małe zagrożenie.

OGÓLNE PRZEPISY O PAKOWANIU MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH INNYCH NIŻ MATERIAŁY KLAS 2, 6.2 LUB 7, W OPAKOWANIA, ŁĄCZNIE Z DPPL I DUŻYMI OPAKOWANIAMI

•Materiały niebezpieczne powinny być pakowane w opakowania dobrej jakości, łącznie z DPPL i dużymi opakowaniami, które powinny być wystarczająco mocne, aby wytrzymywały wstrząsy oraz czynności ładunkowe występujące normalnie podczas przewozu. Czynności te obejmują przemieszczanie pomiędzy jednostkami transportowymi lub magazynami, jak również każde zdjęcie z palety lub wyjęcie z opakowania zbiorczego w celu dalszego przenoszenia ręcznego lub mechanicznego.

•Opakowania, łącznie z DPPL i dużymi opakowaniami, powinny być wykonane i zamykane w taki sposób, aby w stanie gotowym do przewozu uniemożliwiały jakikolwiek ubytek ich zawartości w normalnych warunkach przewozu, na skutek wibracji, zmian temperatury, wilgotności lub ciśnienia (wynikających na przykład ze zmiany wysokości).

•Podczas przewozu, na zewnętrznych częściach opakowania, DPPL i dużego opakowania nie powinny znajdować się żadne niebezpieczne pozostałości materiału.

•Przepisy te stosuje się odpowiednio do opakowań nowych, wtórnych, regenerowanych lub przerobionych oraz nowych lub wtórnych DPPL i dużych opakowań.

Części opakowań, łącznie z DPPL i dużymi opakowaniami, które stykają się z materiałami niebezpiecznymi:

(a) nie powinny być podatne na oddziaływanie tych materiałów prowadzące do ich zniszczenia lub znacznego osłabienia; oraz

(b) nie powinny powodować niebezpiecznych zjawisk, np. oddziaływać katalitycznie na te materiały lub reagować z nimi.

W razie potrzeby, części opakowań powinny być pokryte odpowiednią wykładziną lub poddane odpowiedniej obróbce.

Jeżeli opakowania, łącznie z DPPL i dużymi opakowaniami, napełniane są cieczami, to należy pozostawić wolną przestrzeń gwarantującą, że nie nastąpi ubytek cieczy, ani trwałe odkształcenie opakowania w wyniku powiększenia się objętości cieczy pod wpływem temperatury, która może wystąpić podczas przewozu. O ile nie ustalono wymagań szczególnych, to należy przyjąć, że ciecz nie powinna całkowicie wypełniać opakowania w temperaturze 55°C. Jednakże w przypadku DPPL, należy pozostawić taką przestrzeń, aby ładunek o średniej temperaturze 50°C zajmował najwyżej 98% pojemności wodnej DPPL.

Uszkodzone, wadliwe lub cieknące sztuki przesyłki, albo materiały niebezpieczne, które wysypały się lub wyciekły, mogą być przewożone w opakowaniach awaryjnych. Można również stosować do tego celu większe opakowania odpowiedniego typu oraz o odpowiedniej charakterystyce eksploatacyjnej, pod warunkiem spełnienia specjalnych wymagań.

Pakowanie razem

•pakowanie razem jest dozwolone, pod warunkiem, że substancje nie reagują ze sobą niebezpiecznie i spełnione są wszystkie odpowiednie przepisy

Jeżeli jako opakowania zewnętrzne stosowane są skrzynie drewniane lub tekturowe, to sztuka przesyłki zawierająca różne materiały zapakowane razem, z wyjątkiem sztuk przesyłki zawierających wyłącznie materiały klasy 1 lub wyłącznie materiały klasy 7, nie powinna ważyć więcej niż 100 kg.

•Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, to dozwolone jest pakowanie razem towarów niebezpiecznych tej samej klasy o tym samym kodzie klasyfikacyjnym.

-> Jeżeli dwa lub więcej towary niebezpieczne zapakowane są do tego samego opakowania zewnętrznego, to taka sztuka przesyłki powinna być oznakowana i zaopatrzona w nalepki ostrzegawcze wymagane dla każdego materiału lub przedmiotu. W przypadku, gdy dla różnych towarów wymagana jest taka sama nalepka, wystarczające jest umieszczenie na opakowaniu zewnętrznym jej egzemplarza.

-> Butle i naczynia do gazu, zatwierdzone przez właściwą władzę, są dopuszczone do przewozu każdego materiału ciekłego lub stałego przypisanego do instrukcji pakowania P001 lub P002, o ile nie postanowiono inaczej w tej instrukcji lub w przepisie szczególnym.

-> Pojemność butli do gazu nie powinna przekraczać 450 litrów. Pojemność naczyń do gazu nie powinna przekraczać 1000 litrów.

Opakowania lub DPPL, które nie są wyraźnie dopuszczone w mających zastosowanie instrukcjach pakowania, nie mogą być stosowane do przewozu danego materiału lub przedmiotu, o ile nie są one wyraźnie dopuszczone na podstawie czasowego odstępstwa uzgodnionego między umawiającymi się stronami.

RODZAJE POJAZDÓW

•„Pojazd”: oznacza każdy pojazd, kompletny (np. powstały w trakcie jednostopniowego procesu budowy furgon, samochód ciężarowy, ciągnik, przyczepa), niekompletny (np. podwozie, podwozie z kabiną, podwozie przyczepy) lub skompletowany (np. podwozie z kabiną zabudowane nadwoziem), przeznaczony do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych;

•„Pojazd podstawowy”: oznacza pojazd podwozie z kabiną, ciągnik siodłowy, podwozie przyczepy lub przyczepę z nadwoziem wymiennym, przeznaczony do przewozu towarów niebezpiecznych, do którego mają zastosowanie wymagania działu 9.2;

•„Pojazd EX/II” lub „pojazd EX/III” oznacza pojazd przeznaczony do przewozu materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasy 1)

•„Pojazd FL”: oznacza pojazd przeznaczony do przewozu materiałów ciekłych o temperaturze zapłonu nie wyższej niż 61°C (z wyjątkiem oleju napędowego zgodnego z normą EN 590:1993, oleju gazowego i oleju opałowego (lekkiego) - UN 1202 - o temperaturze zapłonu określonej w normie EN 590:1993) lub do przewozu gazów palnych w kontenerach-cysternach, cysternach przenośnych lub MEGC, o pojemności powyżej 3 m3, albo do przewozu gazów palnych w cysternach stałych lub odejmowalnych o pojemności powyżej 1 m3 lub w pojazdach-bateriach o pojemności powyżej 1 m3;

•„Pojazd OX”: oznacza pojazd przeznaczony do przewozu nadtlenku wodoru, stabilizowanego lub nadtlenku wodoru stabilizowanego w roztworze wodnym, o zawartości nadtlenku wodoru przekraczającej 60% (klasa 5.1, UN 2015) w kontenerach-cysternach lub cysternach przenośnych, o pojemności powyżej 3 m3, albo w cysternach stałych lub odejmowalnych o pojemności powyżej 1 m3;

•„Pojazd AT”: oznacza pojazd, inny niż pojazd FL lub OX, przeznaczony do przewozu towarów niebezpiecznych w kontenerach-cysternach, cysternach przenośnych lub MEGC, o pojemności powyżej 3 m3, lub w cysternach stałych lub odejmowalnych o pojemności powyżej 1 m3, albo w pojazdach-bateriach, innych niż pojazdy FL, o pojemności powyżej 1 m3.

WYMAGANIA DOTYCZĄCE NADZOROWANIA POJAZDÓW

 Pojazdy przewożące towary niebezpieczne w ściśle określonych ilościach powinny być nadzorowane albo zaparkowane bez nadzoru w magazynach lub w podobnych miejscach na terenie przedsiębiorstwa, zapewniających im bezpieczeństwo.

 W razie braku takich warunków, po odpowiednim zabezpieczeniu pojazdu, może on być zaparkowany w wydzielonym miejscu, odpowiadającym warunkom określonym poniżej pod literą (a), (b) lub (c):

(a) na parkingu samochodowym nadzorowanym przez personel, który został poinformowany o właściwościach ładunku i miejscu znajdowania się kierowcy;

(b) na publicznym lub prywatnym parkingu samochodowym, gdzie pojazd nie jest narażony na uszkodzenie ze strony innych pojazdów; lub

(c) w odpowiednim miejscu położonym na otwartym terenie, oddzielonym od głównych dróg i domów mieszkalnych, gdzie w normalnych warunkach nie przechodzą i nie gromadzą się ludzie.

Wyłączenia wynikające z charakteru operacji transportowych

Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania do:

•Przewozu materiałów niebezpiecznych przez osoby fizyczne, jeżeli towary te znajdują się w opakowaniach stosowanych w sprzedaży detalicznej i służą tym osobom do osobistego użytku, użytku w gospodarstwie domowym lub w związku z ich aktywnością sportowo-rekreacyjną, pod warunkiem, że zastosowano środki zapobiegające uwolnieniu się zawartości w normalnych warunkach przewozu.

•Przewozu maszyn lub urządzeń niewymienionych w niniejszym załączniku, które mogą zawierać towary niebezpieczne w swoich podzespołach lub w wyposażeniu, pod warunkiem, że zastosowano środki zapobiegające uwolnieniu się tych towarów w normalnych warunkach przewozu;

•Przewozu wykonywanego lub nadzorowanego przez służby ratownicze, o ile jest on konieczny ze względu na prowadzoną akcję ratowniczą, w szczególności:

- przewozu i holowania pojazdów przewożących towary niebezpieczne, w przypadku, gdy pojazdy te uczestniczyły w wypadku lub są uszkodzone; lub

- przewozu mającego na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się towarów niebezpiecznych na miejscu wypadku lub awarii, odzysk tych towarów oraz ich przemieszczenie w miejsce bezpieczne;

•przewozu o charakterze ratunkowym, mającym na celu ratowanie ludzkiego życia lub ochronę środowiska, pod warunkiem, że zostały przedsięwzięte wszystkie środki niezbędne dla zapewnienia pełnego bezpieczeństwa takiego przewozu;

•przewozu próżnych nieoczyszczonych stacjonarnych zbiorników magazynowych, które zawierały gazy klasy 2 grup A, O lub F, materiały klas 3 lub 9, należące do II lub III grupy pakowania, lub pestycydy klasy 6.1, należące do II lub III grupy pakowania, pod następującymi warunkami:

- wszystkie otwory, z wyjątkiem otworów dla urządzeń obniżających ciśnienie (o ile występują), są zamknięte hermetycznie;

- zastosowano środki zapobiegające uwolnieniu się zawartości w normalnych warunkach przewozu; oraz

- ładunek jest unieruchomiony w klatce, w koszu lub w innym urządzeniu do przenoszenia lub jest zamocowany na pojeździe lub w kontenerze, w taki sposób, że nie nastąpi jego obluzowanie lub przesunięcie w normalnych warunkach przewozu.

Niniejsze wyłączenie nie ma zastosowania do stacjonarnych zbiorników magazynowych, które zawierały odczulone materiały wybuchowe lub materiały, których przewóz jest zabroniony przez ADR.

Wyłączenia dotyczące przewozu gazów

Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania do przewozu:

•Gazów znajdujących się w zbiornikach pojazdu i służących do jego napędu lub do pracy jego wyposażenia (np. urządzenia chłodniczego), w związku z wykonywaniem operacji transportowej;

•Gazów znajdujących się w zbiornikach paliwowych pojazdów przewożonych. Zawór pomiędzy zbiornikiem gazu a silnikiem powinien być zamknięty, a obwód elektryczny powinien być przerwany;

•Gazów grup A i O (zgodnie z 2.2.2.1), których ciśnienie w naczyniu lub w cysternie w temperaturze 150C nie przekracza 200 kPa (2 bary), i które podczas przewozu są całkowicie w stanie gazowym. Niniejsze wyłączenie obejmuje wszystkie rodzaje naczyń i cystern oraz części maszyn i urządzeń;

•Gazów znajdujących się w wyposażeniu eksploatacyjnym pojazdu (np. w gaśnicach), w tym w częściach zapasowych (np. w napompowanych oponach); niniejsze wyłączenie stosuje się również do napompowanych opon przewożonych jako ładunek;

•Gazów znajdujących się w wyposażeniu specjalnym pojazdu, które są niezbędne do pracy tego wyposażenia podczas przewozu (systemów chłodzących, zbiorników do ryb, podgrzewaczy itp.), jak również zbiorników zapasowych do takiego wyposażenia lub próżnych, nieoczyszczonych zbiorników przeznaczonych do wymiany, przewożonych w tej samej jednostce transportowej;

•Gazów zawartych w żywności lub w napojach

Wyłączenia dotyczące przewozu paliw płynnych

Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania do przewozu:

•Paliwa znajdującego się w zbiornikach pojazdu i służącego do jego napędu lub do pracy jego wyposażenia, w związku z wykonywaniem operacji transportowej

- paliwo to może być przewożone w zbiornikach stałych lub w przeznaczonych do tego celu zbiornikach przenośnych (np. w kanistrach).

- pojemność całkowita zbiorników stałych nie powinna przekraczać 1500 litrów na jednostkę transportową, a pojemność zbiornika zamocowanego na przyczepie nie powinna przekraczać 500 litrów. W zbiornikach przenośnych dopuszcza się przewóz najwyżej 60 litrów paliwa na jednostkę transportową.

Ograniczeń niniejszych nie stosuje się do pojazdów służb ratowniczych;

•Paliwa znajdującego się w zbiorniku pojazdów lub innych środków transportu (np. łodzi), przewożonych jako ładunek, jeżeli paliwo to przeznaczone jest do ich napędu lub do pracy ich wyposażenia. Podczas przewozu, wszystkie kurki paliwowe pomiędzy silnikiem lub wyposażeniem a zbiornikiem paliwa powinny być zamknięte, z wyjątkiem przypadku, gdy konieczne jest utrzymywanie pracy wyposażenia. W koniecznych przypadkach, pojazdy lub inne środki transportu powinny być załadowane w pozycji stojącej i zabezpieczone przed upadkiem.

REAKCJE NIEBEZPIECZNE

• spalanie i/lub wydzielanie znacznych ilości ciepła

• wydzielanie gazów zapalnych, duszących, utleniających i/lub trujących

• tworzenie materiałów żrących

• niebezpieczny wzrost ciśnienia (tylko w odniesieniu do cystern)

• tworzenie materiałów niestabilnych

Reaktywność substancji chemicznej

•Bardzo przydatna w prognozowaniu niebezpiecznego przebiegu reakcji chemicznych jest klasyfikacja zagrożeń, występujących podczas reakcji różnych związków i substancji, opracowana w Systemie iChem. Niebezpiecznym reakcjom chemicznym, w zależności od zagrożenia, przypisano następujące symbole:

E - wybuch, eksplozja,

Q - reakcja silnie egzotermiczna,

Z - samozapłon,

G - wydzielanie się gazów

Uwagi dotyczące transportu oraz przenoszenia substancji chemicznych

w laboratorium

•Przy przenoszeniu i transporcie wszystkich odczynników chemicznych trzeba zachować odpowiednie środki ostrożności, stosując się do następujących zasad:

•1) Zanim rozpoczniesz przenosić odczynniki, pomyśl o możliwych zagrożeniach i sposobach ich uniknięcia!

•2) Nie noś odczynników w rękach, gdzie tylko możesz - używaj wózków!

•3) Jeśli trzeba przypinaj pojemniki pasami!

•4) O ile to możliwe - używaj bezpiecznych pojemników. Tam, gdzie tylko można, stosuj plastikowe pojemniki na odczynniki

•5) Do przenoszenia butli zwłaszcza większych, używaj dodatkowych, bezpiecznych pojemników na wypadek ich rozbicia, ewentualnie zabezpieczaj butle plastikowymi opakowaniami lub siatką!

•6) Przy przenoszeniu butelki nie trzymaj jej tylko za szyję-drugą ręką chwyć ją od spodu!

•7) Sprawdź szczelność pojemnika i nakrętki!

•8) Zwracaj szczególną uwagę na wielkość naczynia, by go nie przepełniac !

•9) Stosuj odpowiednie pompki zamiast tradycyjnego przemieszczania cieczy

Ciecz samozapalna reagująca niebezpiecznie

z wodą

X333

Ciecz łatwo zapalna (temp. zapłonu niższa od 21 ⁰C)

33

Gaz żrący i trujący

286

Gaz trujący

26

Gaz palny

23

Gaz schłodzony utleniający

225

Gaz schłodzony palny

223

Gaz schłodzony

22

Gaz obojętny

20

Znaczenie

Numer

Fosfor biały stopiony

2447

Benzen

1114

Podtlenek azotu (gaz rozweselający)

1070

Dwutlenek azotu NO2 (czterotlenek azotu N2O4)

1067

Chlorotrójfluorometan (R - 13)

Trójfluorochlorometan

1022

Chlor

1017

Bromotrójfluorometan (R - 13B1)

1009

Amoniak

1005

Powietrze ciekłe schłodzone

1003

Acetylen rozpuszczalny

1001

Znaczenie

Numer

E

Rtęć + amoniak

Q/E

Kwas octowy + chromu (VI) tlenek

G/E

Chlorek glinu bezwodnego +woda

E

Eter dietylowy + terpentna

Fenol + azotan (III) sodu

E

Benzen + kwas azotowy (V)

E

Chloroform + aceton

E

Chlorek amonu + azotan (V)

Q/Z

Amoniak + tlenek chromu (VI)

Wydzielanie HCN

Acetonitryl + kwas azotowy (V)

Z

Aceton + kwas azotowy (V)

E

Aceton +chloroform

Zagrożenie

Reakcja chemiczna

---