1,PEDAGOGIKA OSÓB Z TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ
Jakie są wspólne elementy definicji trudności w uczeniu się? Scharakteryzuj dzieci z trudnościami w uczeniu się.
Neurologiczne dysfunkcje
Nietypowy przebieg rozwoju
Trudności w szkole
Rozbieżności między możliwościami osoby a jej osiągnięciami
Wieloczynnikowa etiologia
Nieuzasadnione do końca przekonanie o przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji osób z trudnościami w uczeniu się
--Dzieci z trudnościami w uczeniu się nie są upośledzone umysłowo, nie ujawniają zaburzeń emocjonalnych, nie stwierdza się u nich defektów sensorycznych, ich rodziny reprezentują status socjoekonomiczny, który można określić jako prawidłowy
--ich charakterystyka
Zaburzenia w funkcjach percepcyjnych i percepcyjno motorycznych oraz koordynacji ruchowej
Problemy z identyfikacją, reprodukcją, i przetwarzaniem informacji
Problemy z utrzymaniem pisma w linii, z orientacją przestrzenną, z wykonywaniem czynności ruchowych, odtwarzaniem działających bodźców wzrokowych lub słuchowych
Nadpobudliwość i zaburzenia uwagi
Nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej lub poznawczej (zbędne ruchy, szybkie powstawanie reakcji uczuciowych i ich nieadekwatności do siły bodźca, zmienność nastrojów, lękliwość)
Trudności w koncentracji uwagi
Zaburzenia pamięci i myślenia
Kłopoty z odtwarzaniem prostych bodźców wzrokowych czy słuchowych, jak i z zapamiętywaniem zamierzonym
Brak rozwoju metapoznania
Zaburzenia w rozwoju języka
Kłopoty z formułowaniem myśli, niechętnie się wypowiadają, niechętnie słuchają tekstów mówionych lub czytanych
Zaburzenia artykulacji, nie potrafią opanować gramatyki
Braki w umiejętnościach szkolnych
Trudności w opanowaniu czytania, pisania i liczenia
Trudności w rozumieniu opanowanej wiedzy, w przyswajaniu języków
Trudności z językami obcymi, geografią, geometrią
Nieprawidłowości w rozwoju emocjonalnym i społecznym (trudności adaptacyjne)
Są mało popularne wśród rówieśników
Przez dorosłych są często krytykowane
2,Klasyfikacja i cechy trudności w uczeniu się
-- kryterium ( stopień ciężkości zaburzeń)
Lekki
Umiarkowany
Znaczny
--kryterium (zakres zaburzeń; Komatowska, Losiowski)
Globalne (zakłócenia i opóźnienia w rozwoju większości procesów psychicznych)
Specyficzne ( wystąpienie nieprawidłowości w rozwoju jednej lub kilku funkcji)
--kryterium ( charakter objawów)
(pierwotne) charakter rozwojowy ( podłoże: zaburzenia uwagi, procesów pamięciowych, funkcji percepcyjnych)
(wtórne) charakter edukacyjny (charakter niepowodzeń szkolnych)
--kryterium ( patomechanizm ich powstawania z uwzględnieniem tła etiologicznego)
Dzieci z nadpobudliwością psychoruchową i deficytami uwagi (dysfunkcje mózgu)
Dzieci z zaburzeniami w funkcjach percepcyjno motorycznych
Dzieci z zaburzeniami w rozwoju myślenia, mowy języka
--kryterium (stopień prawidłowości budowy 8i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego)
Osoby z organicznymi uszkodzeniami mózgu ( ujawnionymi w wyraźny sposób w badaniach)
Osoby z minimalnymi uszkodzeniami tkanki mózgowej czy z minimalnymi dysfunkcjami mózgu
Osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (bez oznak w badaniu neurologicznym)
Osoby normalne, bez problemów w uczeniu się, bez dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego
Osoby z zaburzeniami emocjonalnymi, u których trudności są objawem wtórnym, skutkiem lękliwości.
3, Przyczyny trudności w uczeniu się
Uwarunkowania genetyczne
Związane z naturą dziecka, z wyposażeniem, z jakim przychodzi na świat
Pojawiają się częściej u chłopców niż u dziewczynek ( dysleksja rozwojowa, nadpobudliwość psychoruchowa)
-- uwarunkowania organiczne i biologiczne
Ze względu na rodzaj czynnika: min. dysfunkcje mózgu, zaburzenia biochemiczne, opóźnienia w procesie dojrzewania struktur korowych
Ze względu na czas, w którym czynnik działał: działał na dziecko przed jego urodzeniem, przy urodzeniu, w okresie po jego narodzinach
--uwarunkowania społeczne
Wiążą się z jakością opieki i oddziaływań wychowawczych na dziecko w środowisku rodzinnym, przedszkolnym i szkolnym
4,Scharakteryzuj zaburzenia poznawcze, emocjonalno- motoryczne i zaburzenia mowy dzieci z trudnościami w uczeniu się
Problemy z identyfikacją, reprodukcją i przetwarzaniem informacji
Problemy z utrzymaniem pisma w linii
Problemy z orientacją przestrzenną
Problemy z wykonywaniem czynności ruchowych
Problemy z odtwarzaniem działających bodźców wzrokowych lub słuchowych
Nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej, lub poznawczej
Braki w rozwoju metapoznania
Kłopoty z odtwarzaniem prostych bodźców wzrokowych czy słuchowych, jak i z zapamiętywaniem zamierzonym
Kłopoty z formułowaniem myśli
Zaburzenia artykulacji
Problemy z opanowaniem gramatyki
Problemy z opanowaniem czytanie, pisania, liczenia
Problemy z rozumieniem przyswajanej wiedzy
Problemy z językami obcymi, geografią, geometrią
Trudności adaptacyjne
Trudności w koncentracji uwagi
5,Objawy nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi
Zbędne ruchy( wzmożona ekspansja ruchowa)
Szybkie powstawanie reakcji uczuciowych i ich nieadekwatności do siły bodźca( impulsywność)
Zmienność nastrojów
Lękliwość
Trudność w koncentracji uwagi (słucha nieuważnie, rozprasza się)
--nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej lub poznawczej
Przy większym nasileniu nadpobudliwości: niezręczność, brak dokładności
Niepokój ruchowy objawia się dodatkowymi skurczami mięśni, tikami, wyładowaniami ruchowymi
Wykonują wiele niepotrzebnych ruchów, np. bazgrzą w zeszycie
Wzrost emocjonalnego napięcia może doprowadzić do jąkania, nerwicy czy ruchów mimowolnych
Nie może skupić się na jednej rzeczy, ciągle je coś rozprasza
U takich dzieci może wystąpić wzmożona wyobraźnia
Są konfliktowe, mają trudności w dostosowaniu się do wymagań szkolnych
Obrażają się, bywają drażliwe i agresywne
Brak samokontroli i refleksji nad własnym zachowaniem
Zaburzone relację z rówieśnikami
Trudności z uwewnętrznieniem własnych zachowań i wypowiedzi
Brak kontroli emocji, motywacji i stanu pobudzenia
6,Dysleksja rozwojowa
Są to specyficzne trudności w uczeniu się ( czytania, pisania i liczenia) u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym
Przyczyny: zaburzenia funkcji percepcyjno motorycznych (postrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej) funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, koncentracji
Etiologia: uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (poiletiologia)
Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne i zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego ( w obrębie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu)
Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębiają zaburzenia i trudności dziecka. Objawy:
Opóźniony rozwój owy
Mała sprawność i koordynacja ruchów
Wadliwa wymowa, błędy gramatyczne
Trudności z różnicowaniem głosek podobnych
Trudności w odtwarzaniu wzorów graficznych
Oburęczność, mylenie lewej i prawej ręki
Trudności w czytaniu mimo dobrej inteligencji i braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego
Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (pismo zwierciadlane, mylenie liter, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortograficznych
Formy:
Dysleksja: trudności w opanowaniu czytania; dziecko jest prawidłowo rozwinięte intelektualnie, a mimo to ma trudności z opanowaniem umiejętności czytania i w tym zakresie znacznie odbiega od średniego poziomu klasy, do której uczęszcza i od przeciętnych umiejętności czytania osiąganych w jego wieku; trudności w czytaniu na ogół szybciej ustępują niż w pisaniu: niemniej jednak część dyslektyków nigdy nie osiąga biegłości w czytaniu
Dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym robienie błędów ortograficznych); rozpoznajemy ją wówczas, gdy występuje od początku nauki szkolnej u dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, którego pismo wykazuje różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowego zapisu wyrazów, w tym błędy ortograficzne pomimo znajomości podstawowych zasad pisowni i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania
Dysgrafia; trudności w opanowaniu poprawnego pisania pod względem graficznym; objawy: niedokładność w odtwarzaniu liter, ich połączeń, niekształtność liter, niewłaściwe proporcje liter w obrębie wyrazów (zróżnicowanie wielkości), nierównomierne zagęszczenie pisma, niejednolite położenie pisma, (nachylenie liter), litery drżące o niepewnej linii, znaczne nasilenie tych cech powoduje, że pismo jest nieestetyczne oraz mało lub zupełnie nie czytelne
Dyskalkulia: trudności w uczeniu się matematyki, trudności w opanowaniu rachunków symbolicznych i liczbowych, trudności z opanowanie tabliczki mnożenia, poprawnym zapisywaniem liczb i działań arytmetycznych itp. Przestawianie kolejności cyfr, zapisywanie ich odzwierciedlenia, lub od prawej do lewej, mylenie znaku nierówności, trudności z geometrią.
2. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
Etiologia upośledzenia umysłowego
Czynniki etiologiczne dzieli się ze względu na:
Charakter czynnika- czynniki dziedziczne, zakaźne, działania mechaniczne, zatrucia, konflikt serologiczny, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, urazy czaszki i mózgu, niewłaściwe odżywianie, działanie szkodliwych promienie choroby psychiczne, niewłaściwe postępowanie lekarskie, skrajna nędza, izolacja społeczna
Stopień wywołanego upośledzenia
-powodujące głębsze upośledzenie- nieprawidłowości genowe, chromosomowe, infekcje bakteryjne i wirusowe, zamartwica płodu, mechaniczne uszkodzenia płodu, choroby zakaźne, niewłaściwe postępowanie lekarskie.
-powodujące lżejsze upośledzenie umysłowe- uwarunkowania rodzinne, kulturowe, środowiskowe, izolacja społeczna, genetyczne (dziedziczenie niskiej inteligencji po rodzicach)
Okres działania czynnika:
-czynniki działające na komórki rozrodcze rodziców
- czynniki działające w okresie rozwoju płodowego
- czynniki działające w czasie porodu
- czynniki działające po urodzeniu dziecka
Pochodzenie czynnika:
Czynniki endogenne (wewnątrzpochodne)
Czynniki egzogenne (zewnątrzpochodne)
2, stopnie i kryteria diagnostyczne upośledzenia umysłowego:
Kryteria:
Kryterium pedagogiczne- kieruje się możliwościami wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo
Dziecko niewychowalne
Dziecko prawie niewychowalne
Dziecko wychowalne, ale niewyuczalne
Dziecko wyuczalne
Kryterium lekarskie-jest to całokształt badań lekarskich i laboratoryjnych
Kryterium społeczne- to stopień zaradności ogólnej, samodzielności dziecka oraz zdolności radzenia sobie w sytuacjach życiowych stosownych do wieku dziecka
Kryterium ewolucyjne- porównanie poziomu rozwoju procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych, motywacyjnych, określenie ich wieku rozwoju i ilorazu np.. percepcji słuchowej lub wzrokowej
Klasyfikacje:
Psychologiczna- uwzględnia pomiar stopnia rozwoju intelektualnego (ilorazu inteligencji, zasobu słownego, wyników w nauce, obserwacji rozwoju)
Debilizm (najlżejszy stopień upośledzenia umysłowego)
Imbecylizm (średni stopień upośledzenia umysłowego)
Idiotyzm (najcięższy stopień upośledzenia umysłowego)
Stopień upośledzenia + iloraz inteligencji
Upośledzenie głębokie |
0-19 |
Upośledzenie znaczne |
20-35 |
Upośledzenie umiarkowane |
36-51 |
Upośledzenie lekkie |
52-67 |
Pogranicze upośledzenia umysłowego |
68-83 |
Stopień upośledzenia wg DSM III-R
Stopień głęboki |
Powyżej 20 lub 25 |
Stopień znaczny |
20-25 do 35-40 |
Stopień umiarkowany |
35-40 do 50-55 |
Stopień lekki |
50-55 do ok. 70 |
Stopień upośledzenia wg 8 rewizji WHO
Stopień rozwoju umysłowego |
Skala |
||
|
Terman- Merrill |
Wechsler
|
Grace Arthur |
Upośledzenie umysłowe głębokie |
Poniżej 20 |
---------------------
|
------------------------- |
Upośledzenie umysłowe znaczne |
20-35 |
------------------------
|
16-32 |
Upośledzenie umysłowe umiarkowane |
36-51 |
40-54 |
33-49 |
Upośledzenie umysłowe lekkie |
52-67 |
55-69
|
50-66 |
Upośledzenie umysłowe pogranicze |
68-83 |
70-84 |
67-83 |
Rozwój prawidłowy |
84-100 |
85-100
|
84-100 |
3, Upośledzenie- zaburzenia w myśleniu i mowie:
Brak spostrzegania, uwagi mimowolnej ( do szczątkowego ich występowania u dzieci)
Wydają przeważnie nieartykułowane dźwięki, ale można je nauczyć prostych pojedynczych wyrazów, zrozumienia prostych słów (dzieci)
Opóźniony rozwój mowy związany jest z głębokością upośledzenia umysłowego
Używają najmniej przedmiotów ( w porównaniu do innych dzieci)
Robią błędy podczas konstruowania zdań
Niedostatecznie kontrolują przekaz werbalny pod względem poprawności, co stanowi przyczynę budowania niegramatycznych, bezsensownych zdań.
----- głębokie upośledzenie umysłowe
Brak uwagi dowolnej
Rozwój mowy najczęściej zostaje zatrzymany w okresie melodii
Bywa zachowane powtarzanie kilku wybranych słów, ale bez spontaniczności
Reakcja na słowa powiązane z odpowiednim gestem
Mowa agramatyczna, często bełkotliwa, niewyraźna
Ubogie słownictwo
Wielkie utrudnienia w przyswajaniu pojęć abstrakcyjnych ora rozumienia stosunków logicznych
Błędnie ujmują stosunki i powiązania między przedmiotami
------ lekkie upośledzenie umysłowe
Są zdolne do przyswojenia sobie tego, co jest konkretne i związane z aktualnymi potrzebami
Ich możliwości uporządkowania przyswojonego materiału są dość ograniczone, a proces uczenia spowolniały nieregularną dynamiką uczenia się
Przechodzą te same stadia rozwoju intelektualnego, co dzieci normalne, tylko wolniej i bez osiągnięcia poziomu myślenia formalnego
Upośledzona zdolność myślenia abstrakcyjnego
Wydłużony okres reakcji
Trudności w skupieniu uwagi
Nieprawidłowe kojarzenie
Skłonności do mechanicznego zdobywania wiedzy
Ubogie słownictwo
Upośledzona samodzielność myślenia
4,Scharakteryzuj prawidłowości w rozwoju emocjonalnym i społecznym dzieci z upośledzeniem umysłowym w różnych stopniach:
Stopień lekki
Hiperaktywność, zespół trwałego niepokoju, nieuwagi
Słaba kontrola swojego zachowania w sytuacjach codziennych (stanie, picie)
Labilność emocjonalna, wybuchy złości agresji, szybkie zniechęcanie się, bierność, płaczliwość
Obniżona zdolność orientowania się w nowej, bardziej złożonej sytuacji
Dziecko szybko się męczy
Wydłużony okres reakcji
Trudności w skupieniu uwagi
Słaba pamięć i wyobraźnia
Podatność na wpływy i brak panowania nad popędami
Trudność w porozumiewaniu się
Mała wydajność w pracy
Podatność na zrutynizowanie w czynnościach
Upośledzenie twórczości i inicjatywy
Stopień umiarkowany i znaczny
Zachowanie cechuje charakterystyczna sugestywność
Rozwój przebiega z dużym opóźnieniem
Brak samodzielności
Trudność w przyswajaniu podstawowych umiejętności
Odczuwanie potrzeby bezpieczeństwa, miłości
Potrzeba kontaktów społecznych
Słaba kontrola nad popędami
Zaburzenia zachowania
Intuicyjne uczucia moralne
Stopień głęboki
Proste emocje zadowolenia/ niezadowolenia
Przywiązywanie się do osób
Częste wahania nastroju
Prawie całkowity brak czynności regulacyjnych (życie chwilą)
Wymagają stałej opieki
Czasem wyrażą emocję gestem lub uśmiechem
5, Scharakteryzuj rozwój orjętacyjno- poznawczy osób z upośledzeniem umysłowym
Upośledzenie umysłowe lekkie
Trudności w skupieniu uwagi
Słaba pamięć i wyobraźnia
Nieprawidłowe kojarzenie, skłonność do mechanicznego zdobywania wiedzy
Upośledzona zdolność myślenia abstrakcyjnego
Obniżona zdolność do orientowania się w nowej bardziej złożonej sytuacji
Upośledzenie umysłowe umiarkowane i znaczne
Niedokładne spostrzeganie
Tylko uwaga mimowolna—silne bodźce
Rozwój poznawczy na poziomie przedoperacyjnym
Błędnie ujmują stosunki i powiązania między przedmiotami
Słaba koncentracja uwagi i pamięć
Trudność w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych
Trudność w rozumieniu stosunków logicznych
Upośledzenie umysłowe głębokie
Brak percepcji
Brak uwagi mimowolnej
Brak pamięci
( do cząstkowych ich występowania)
6, Egzogenne i endogenne czynniki wywołujące upośledzenie
Czynniki egzogenne
Niewłaściwe odżywianie
Działanie szkodliwych promieni
Niewłaściwe postępowanie lekarskie
Skrajna nędza
Izolacja społeczna
Uwarunkowania rodzinne, kulturowe, środowiskowe
Czynniki endogenne
Konflikt serologiczny
Czynniki dziedziczne, zakaźne
Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze
Nieprawidłowości genowe i chromosomowe
Infekcje bakteryjne i wirusowe
Zamartwica płodu
3,SURDOPEDAGOGIKA
1, Klasyfikacja uszkodzeń słuchu
Kryterium- ze względu na czas wystąpienia wady
Prelingwalna- uszkodzenie nastąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej
Interlingwalną- dziecko zaczęło się uczyć mowy, ale nie opanowało jej w pełni
Postlingwalą- uszkodzenie nastąpiło po opanowaniu mowy ( osoby głuche)
Kryterium- ze względu na stopień uszkodzenia; osoby
Niesłyszące (głuche)- niemożliwe odbieranie mowy za pomocą słuchu
Niedosłyszące, słabo słyszące- wada graniczna, mogą opanować mowę przez słuch, odbiór mowy drogą słuchową
Kryterium - ze względu na dodatkowe ( sprzężone) uszkodzenia
Głucho niewidomi
Osoby z wadą słuchu i upośledzeniem umysłowym
Osoby z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchu
Kryterium- ze względu na miejsce uszkodzenia
Zaburzenia obwodowe
Zaburzenia centralne
Kryterium- ze względu na czas występowania; przyczyny
Wada wrodzona
Wada nabyta
2, Metody porozumiewania się osób niesłyszących
Metoda migowa
Daktylografia-mowa palcowa
Fonogesty- umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni wykonywane na wysokości twarzy osoby mówiącej, połączone z ruchami artykulacyjnymi
Mowa kombinowana- połączenie mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych
Metoda totalnej komunikacji- uwzględnia wszelkie metody porozumiewania się
Metoda ustna: metoda matczyna, własna- uczenie mowy ustnej (od urodzenia)
Metoda audytywno- werbalna (słuchowo- ustna) wykorzystuje słuch
3, Opisz stopnie upośledzenia słuchu
Wg międzynarodowego Biura Audio fonologii - określa się go za pomocą audiometru, dla każdego uch oddzielnie ( ostateczny wynik to ten dla lepszego ucha w decybelach)
Mowa słyszana z 2 m = 60 Db (decybeli)
Stopień lekki - uszkodzenie słuchu na poziomie 20-40 db, nie wymaga korzystania z aparatu ani interwencji medycznej, nie wywołuje utrudnień w pełnieniu ról społecznych
Stopień umiarkowany- 40-70 db uniemożliwia słyszenie mowy bez aparatu, słyszą, ale w odpowiednich warunkach akustycznych, popełniają błędy w wymowie, mogą pojawić się utrudnienia w pełnieniu ról społecznych
Stopień znaczny-70-90 db, uniemożliwia słyszenie mowy bez aparatu, z zastosowaniem aparatu niektóre dźwięki im umykają, główną rolę odgrywa odczytywanie z ruchu warg, mowa dźwiękowa u dzieci musi być wyćwiczona
Stopień głęboki- powyżej 90 db, uniemożliwia identyfikację mowy nawet z aparatem, z aparatem słyszą niektóre dźwięki, dominującą rolę odgrywa odczytywanie z ruchu warg, język migowy, uczą się w specjalnych szkołach przeznaczonych dla dzieci z wadą słuchu
4. Opis osób niesłyszących, szczątkowo słyszących i niedosłyszących
Niesłyszące ( głuche)-niemożliwe jest dla nich odbieranie mowy za pomocą słuchu
Niedosłyszące, słabosłyszące- wada ogranicza odbiór mowy drogą słuchową, mogą opanować mowę przez słuch
5,Jakie warunki muszą być spełnione w nauczaniu integracyjnym dzieci z wadą słuchu:
Dobra atmosfera w zespole klasowym umożliwiająca akceptację dziecka z wadą słuchu
Duża wiedza nauczyciela o dziecku i odpowiednie umiejętności metodyczne
Stały kontakt rodziców dziecka z nauczycielem
Stosowanie odpowiednich kryteriów oceny uczniów
Różnicowanie zadań klasowych i domowych
Dodatkowe zajęcia z dzieckiem w poradni
Okresowe kontakty pracowników poradni ze szkołą
Dodatkowe zajęcia z dziećmi w szkole
Zmniejszenie liczby dzieci w klasach
Wyposażenie szkoły w odpowiednie pomoce naukowe
Popularyzacja wiadomości o dzieciach z wadą słuchu
6, Metody i zasady w praktyce rewalidacji surdopedagogiki:
Zasady w procesie rewalidacji wg Lipkowskiego:
1. Zasada akceptacji, zgodnie, z którą dziecko z racji upośledzenia ma inne potrzeby oraz prawo do szczególnej pomocy
Zasada pomocy, która ma na celu aktywizację sił biologicznych, usamodzielnienie, pomoc w przezwyciężaniu trudności, ale wymaga unikania postawy nadopiekuńczej
Zasada indywidualizacji, która zakłada konieczność stosowania treści kształcących, metod, środków i organizacji nauczania do możliwości indywidualnych, w celu optymalnego rozwoju jednostki
Zasada terapii pedagogicznej, która wspomaga działania terapeutyczne lekarza, psychologa, gdy wystąpią zaburzenia funkcjonalne
Zasada współpracy z rodziną, w celu pomocy rodzicom w postępowaniu z dzieckiem upośledzonym
Metody:
-w procesie nauczania dzieci niesłyszących wykorzystuje się trzy grupy metod:
Ogólne metody nauczania, stosowane we wszystkich typach szkół
Metody specjalne, stosowane w zależności od przedmiotu i treści nauczania
Metody specyficzne:
-metody rozwijania sprawności językowej, odczytywanie wypowiedzi z ust
-metody stosowane w kształceniu dzieci z wadą słuchu różnią się od metod stosowanych w szkołach masowych tym, że stosowanie to równoczesne nauczenie i rewalidowanie
W kształceniu dzieci niesłyszących najczęstsze są:
Metody oparte na słowie; pogadanka, opowiadanie, opis, praca z książką
Metody oparte na obserwacji; pokaz, pomiar
Metody oparte na działaniu praktycznym; zajęcia praktyczne, metoda laboratoryjna
4.TYFLOPEDAGOGIKA
1.Wyjaśnij mechanizm funkcjonowania narządu wzroku i podaj dysfunkcje
Budowa narządu wzroku- widzenie umożliwiają trzy rodzaje czynności
Czynności motoryczne gałek ocznych, które ukierunkowują je na bodziec wzrokowy
Czynności optyczne- wiązka światła kierowana jest na siatkówkę oka
Czynności wzrokowe-przekazywanie pobudzenia nerwowego przez nerwy wzrokowe do okolic mózgu odpowiedzialnych za widzenie i w których powstają obrazy widzianych przedmiotów
Widzenie centralne ( ostrość wzroku) - widzenie plamką żółtą umożliwia widzenie małych przedmiotów ( liter, cyfr)
Widzenie obwodowe ( pole widzenia, widzenie komunikacyjne), umożliwia widzenie dużych przedmiotów i przedmiotów w ruchu
Widzenie barw, stereoskopowe- obuoczne
Widzenie nocne
Dysfunkcje narządu wzroku
Uszkodzenie widzenia centralnego (ostrość wzroku)- krótko i długowzroczność
Uszkodzenie widzenia obwodowego ( zakłócenia w obrębie pola widzenia)
Koncentryczne uszkodzenie pola widzenia (równomierne ubytki pola widzenia, aż do widzenia lunetowego
Widzenie połowiczne ( wypadnięcie połowy obrazu)
Ćwiartkowe wypadnięcie pola widzenia
Zakłócenia w widzeniu barw- daltonizm
Zakłócenia widzenia stereoskopowego- astygmatyzm
Zakłócenia widzenia nocnego- kurza ślepota
2, Przyczyny wad wzroku:
Czynniki genetyczne ( ok. 20% dzieci)
Wrodzone wady analizatora wzrokowego i uszkodzenia okołoporodowe (w I trymestrze: zakażenia wirusowe i bakteryjne, zatrucia chemiczne, niedotlenienie podczas porodu, deformacja główki
Choroby analizatora wzrokowego ( nowotwory, jaskra, jaglica)
Choroby ogólne ( z wysoką temperaturą, zapalenie opon mózgowych; powikłania po ospie, szkarlatynie; cukrzyca)
Zatrucia (alkoholem metylowym, jadem kiełbasianym, niektórymi grzybami)
Urazy mechaniczne
Awitaminozy
Zmiany starcze
3. Charakterystyka 3 grup niewidomych ( niewidzących, niedowidzących i słabo widzących)
Kryterium ze względów pedagogicznych
Osoby niewidome, (które nic nie widzą lub z poczuciem światła) - odbieranie bodźców przez dotyk i słuch, posługują się alfabetem Brayle`a
Osoby szczątkowo widzące- mają zachowany szczątkowy wzrok, dostrzegają ruch, częściowa zdolność orientacji przestrzennej, przeważa dotyk i słuch
Osoby słabowidzące- wzrok jest na tyle zachowany, że dominuje w poznaniu otoczenia, ale jest na tyle niedoskonały, że informacje wzrokowe muszą być uzupełniane informacjami dotykowymi i słuchowymi, przy odpowiednim oprzyrządowaniu są w stanie posługiwać się drukiem czarnym
4. Konsekwencje poznawcze, społeczne, emocjonalne u niewidomych i niedowidzących
Fizyczno- zdrowotne
Rozwija się szereg wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych
Opóźniony rozwój ruchu przez naśladownictwo
Trwałe napięcie psychiczna w oczekiwaniu rzeczy i zjawisk nieznanych
Ograniczenie ruchów, co oznacza, że żyją w stanie permanentnej hipokinezy
Wady postawy i poruszania się
Im później nastąpiła utrata wzroku, tym zjawiska opisane powyżej występują w bardziej śladowej postaci
Orientacyjno- poznawcze
Zubożony odbiór informacji o świecie oraz częsta utrata informacji o podstawowym znaczeniu w procesach regulacji stosunków jednostki ze światem
Pojawienie się i rozwój mechanizmu kompensującego brak wzroku przez inne zmysły, a zwłaszcza dotyk, węch ( zmysł przeszkód- podstawą nauki orientacji przestrzennej i poruszania się)
Myślenie pojęciowe niewidomych jest porównywalne do widzących
Uczenie sztuki poznawania świata poprzez zasadę analogii ( bardzo ważna zwłaszcza w kształtowaniu pojęć)
Psychospołeczne
Zaburzone poczucie własnej wartości
Kwestia kluczowa- akceptacja braku wzroku
5,Opisz cele i metody rewalidacji osób niedowidzących i niewidomych
Powinna być ukierunkowana na pomoc osobie niewidomej w rozwiązywaniu jej podstawowych problemów życiowych- samoobsługi, poruszaniu się w otoczeniu własnego miejsca w rodzinie, podstawowych grupach i formalnych i towarzyskich, zatrudnieniu, korzystaniu z szeroko pojętych usług
Wysoki poziom sprawności i samodzielności osób niewidomych stanowi najważniejszą przesłankę budowania pozytywnego i obiektywnego poczucia własnej wartości
W kształceniu dzieci niewidomych i niedowidzących stosowane są specjalne środki dydaktyczne przystosowane do wzrokowych możliwości uczniów
Są to: druki o zwiększonych literach, układanki literowe, rzutniki, grafoskopy, monitory telewizyjne do przenoszenia na ekran tekstów drukowanych pismem zwykłym, magnetofony, taśmy magnetofonowe, pismo Braille`a, komputery.
5. PEDAGOGIKA OSÓB NIESPRAWNYCH RUCHOWO
Uszkodzenia rdzenia i konsekwencje
Mogą być następstwem zniszczenia mechanicznego, chorób nowotworowych, naczyniowych i zwyrodnieniowych lub ucisku prowadzącego do niedotlenienia a w konsekwencji do martwicy rdzenia
Uszkodzenia częściowe- dają różnie nasilone zaburzenia neurologiczne; od dyskretnych ledwie zauważalnych, aż po takie, przy których występuje zaledwie śladowa czynność pojedynczych grup mięśniowych, uniemożliwiająca wykonanie dowolnego ruchu
Uszkodzenia całkowite- zniesione zostają ( od miejsca uszkodzenia), wszystkie rodzaje czucia ( dotyku, temperatury, ułożenia
Wywołuje dwojakiego rodzaju szok:
Szok rdzeniowy- zahamowanie czynności rdzenia, co łączy się z odcięciem bodźców proprioceptywnych
Szok psychiczny- trudności w zrozumieniu swojej nowej sytuacji zdrowotnej, psychologicznej i społecznej
Najwięcej problemów leczniczych, psychologicznych i społecznych stwarzają całkowite lub głębokie uszkodzenia rdzenia w odcinku szyjnym, w wyniku, których następuje TETRSPLEGIA (czterokończynowe porażenie z wyłączeniem kontroli nad czynnościami fizjologicznymi
Podaj i scharakteryzuj czynniki ryzyka MPD
Niedotlenienie spowodowane np. nieprawidłowościami dotyczącymi łożyska, pępowiny, niewydolnością krążenia u matki bądź ciężko przebiegającym porodem
Wcześniactwo
Niska waga urodzeniowa
Choroby matki ( wirusowe, bakteryjne zakażenia, zatrucia ciążowe, cukrzyca itp.)
3.Postacie porażenia mózgowego
Typ spastyczny- występuje najczęściej 75%
Uszkodzenie układu piramidowego
Zwiększone napięcie mięśniowe
Wzmożenie odruchów
Zakłócenie percepcji i koordynacji ruchów
Czasem zaburzenia mowy
Tzw. Końskie ustawienie stóp
Zgięcie w kolanach i biodrach
Skręcone do wewnątrz, przywiedzione i przeważnie skrzyżowane uda
Może towarzyszyć upośledzenie umysłowe
Typ choreoatetatyczny
Zmiany w układzie pozapiramidowym
Zmienne napięcie mięśniowe
Niezborność i nadmiar ruchów tułowia, kończyn i twarzy
Odruchy są wzmożone
Występują zaburzenia mowy, głównie typu dysatrii ( trudności w wyartykułowaniu dźwięków mowy spowodowane nieprawidłowym napięciem mięśni aparatu mowy oraz zaburzenia ich kontroli i koordynacji)
Sprawność umysłowa jest dobra
Typ ataktyczny- u ok. 5%
Uszkodzenie móżdżku (równowaga)
Trudności w utrzymaniu równowagi
Brak koordynacji ruchów
Odruchy są prawidłowe
Sprawność umysłowa pozostaje w normie
4,Metody usprawniania dzieci z porażeniem mózgowym
Metoda Kabata
- metoda proprirceptywnego torowania nerwowo- mięśniowego
Postępowanie rehabilitacyjne oparte jest na stałym powtarzaniu czynności ruchowych charakterystycznych dla danego etapu rozwoju
Metoda Domana
Obejmuje nie tylko usprawnianie ruchowe, ale i stymulowanie rozwoju poznawczego i mowy
Metoda Bobathów
Ćwiczenia dostosowane do indywidualnych właściwości dziecka
Ruchy sterowane są rękami terapeuty
Polega na hamowaniu patologicznych odruchów i nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz rozwijaniu czynności ruchowych u dzieci w kolejności, w jakiej pojawiają się one u dziecka zdrowego
Stosują trzy sfery wspomagania ruchowego- głowę, obręcz kończyn górnych, oraz obręcz kończyn dolnych
Metoda Peto (zwana nauczaniem kierowanym)
- Łączy usprawnianie ruchowe z oddziaływaniem psychopedagogicznym
Wagę przywiązuje się do wykonania czynności samoobsługowych oraz sprzątania po zajęciach i posiłkach
Usprawnianie polega na systematycznym pobudzaniu psychoruchowego rozwoju dziecka w zakresie:
Kontroli postawy i ruchów lokomocyjnych
Koordynacji wzrokowo- ruchowo- czuciowo- słuchowej, orientacji w czasie i przestrzeni oraz odczuć własnego ciała
Życia emocjonalnego, rozwoju osobowości i kontaktów społecznych
Rozwoju mowy, porozumiewania się gestem, rysowania, pisania, czytania, oraz pojęć o otaczającym świecie
-Sale wyposażone są w specjalne meble służące do ćwiczeń, jak i do czynności codziennych: stoły/ławy, krzesła i podnóżki zbudowane z drewnianych szczebli
-obowiązuje przestrzeganie zasad procesu uczenia przez:
Rozwijanie motywacji
Stopniowe pokonywanie trudności
Powtarzanie i doskonalenie umiejętności już nabytych
Metoda Vojty ( dla dzieci najmłodszych)
Ćwiczenia polegające na uciskaniu odpowiednich miejsc na ciele dziecka w celu wywołania ruchów pełzania i obracania się wokół osi ciała
Zaleca usprawnianie od pierwszych dni życia niemowląt a tzw. „Grupy ryzyka”; urodzonych z nieprawidłowo przebiegających ciąż bądź porodów
Dodatkowym wskazaniem od usprawniania jest nieprawidłowe zachowanie odruchów.
Metoda Sherbourne
Szczególne przydatna w wyrównywaniu wszelkich zaburzeń psychoruchowych, zwłaszcza tych, które dotyczą adaptacji do otoczenia u dzieci ze współistniejącym upośledzeniem w rozwoju psychicznym
Ćwiczenia mogą być stosowane wszędzie, w każdych nawet najbardziej prymitywnych warunkach, nie wymagają żadnych przyrządów
Prowadzone są w bardzo niskich pozycjach, parami, np. dziecko z partnerem, w formie zabawy, ćwiczą na podłodze.
5, Omówić stopnie MPD wg Ingrama:
Obustronne porażenie kurczowe (dipilegia)- charakteryzuje się większym nasileniem zmian w kończynach dolnych niż górnych, które są często całkowicie sprawne. Najczęstszą przyczyną wywołującą tę postać, jest niedotlenienie mózgu w okresie okołoporodowym, szczególnie wcześniaków i noworodków z niską masą urodzenia. Dzieci z diplegią od pierwszych miesięcy życia wykazują mniejszą ruchliwość kończyn dolnych. Często występują wady wzroku i zez, a także wady słuchu i mowy. Rozwój umysłowy dzieci z tą postacią kliniczną jest w większości przypadków z pogranicza normy. Głębsze upośledzenie umysłowe zdarza się wyjątkowo.
Porażenie kurczowo połowiczne ( hemiplegia)- dotyczy kończyny górnej i dolnej po tej samej stronie. W większym stopniu zaburzenie występuje w kończynie górnej. U noworodków donoszonych najczęściej to porażenie zdarza się z powodu niedotlenienia, krwawych wylewów do mózgu lub zapalenia opon mózgowo rdzeniowych. Najwcześniejszym objawem jest asymetria w ruchach i układaniu kończyn. Często objawom niedowładu połowicznego towarzyszą objawy atetozy. Nierzadko w objętych niedowładem kończynach stwierdza się brak czucia. Rozwój umysłowy w większości przypadków jest prawidłowy lub nieznacznie obniżony. Głębsze upośledzenie zdarza się bardzo rzadko. U pewnej liczby dzieci występują zaburzenia widzenia, mowy, padaczka oraz zaburzenia w sferze emocjonalnej.
Obustronne porażenie połowiczne (hemiplegia bilateralis)- to najcięższa postać mózgowego porażenia dziecięcego. Typowe objawy to: znaczne zaburzenia czynności ruchowych, często niedorozwój umysłowy, padaczka i zaburzenia mowy. Często kończyny górne są w większym stopniu niedowładne niż dolne. Najczęstszą przyczyną jest przewlekłe niedotlenienie i inne czynniki szkodliwie działające na płód w łonie matki.
Postać móżdżkowa (ataktyczna)- z przewagą jednostronną lub obustronną. Jest to najrzadziej spotykana postać mózgowego porażenia dziecięcego. Przyczyny wywołujące zaburzenia rozwojowe i uszkodzenia móżdżku są najczęściej wrodzone. Często występujące objawy: zaburzenia koordynacji ruchów utrudniające utrzymanie równowagi i drżenia zamiarowe. Poziomu umysłowy chorych dzieci jest najczęściej prawidłowy.
Postać pozapiramidowa- charakteryzuje się występowaniem ruchów mimowolnych, niezależnych od woli, utrudniających w znacznym stopniu rozwój ruchowy i czynności rąk. W zależności od rodzaju ruchów mimowolnych rozróżnia się postacie: dystoniczną, ateotyczną, pląsowniczą, lub przebiegającą ( zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia) jedynie w obecności zmian w napięciu mięśniowym. Postać pozapiramidowa występuje głównie u wcześniaków, a przyczyną uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego jest najczęściej, wysoki poziom bilirubiny spowodowany konfliktem serologicznym. Poziom rozwoju umysłowego dzieci z tą postacią mózgowego porażenia dziecięcego jest w większości prawidłowy. Często natomiast występuje niedosłuch typu odbiorczego lub głuchota oraz zez. Stwierdza się też zaburzenia mowy.
2