1,PEDAGOGIKA OSÓB Z TRUDNOŚCIAMI W UCZENIU SIĘ

1. Jakie są wspólne elementy definicji trudności w uczeniu się? Scharakteryzuj dzieci z trudnościami w uczeniu się.

• Neurologiczne dysfunkcje

• Nietypowy przebieg rozwoju

• Trudności w szkole

• Rozbieżności między możliwościami osoby a jej osiągnięciami

• Wieloczynnikowa etiologia

• Nieuzasadnione do końca przekonanie o przeciętnej lub ponadprzeciętnej inteligencji osób z trudnościami w uczeniu się

• --Dzieci z trudnościami w uczeniu się nie są upośledzone umysłowo, nie ujawniają zaburzeń emocjonalnych, nie stwierdza się u nich defektów sensorycznych, ich rodziny reprezentują status socjoekonomiczny, który można określić jako prawidłowy

• --ich charakterystyka

• Zaburzenia w funkcjach percepcyjnych i percepcyjno motorycznych oraz koordynacji ruchowej

• Problemy z identyfikacją, reprodukcją, i przetwarzaniem informacji

• Problemy z utrzymaniem pisma w linii, z orientacją przestrzenną, z wykonywaniem czynności ruchowych, odtwarzaniem działających bodźców wzrokowych lub słuchowych

• Nadpobudliwość i zaburzenia uwagi

• Nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej lub poznawczej (zbędne ruchy, szybkie powstawanie reakcji uczuciowych i ich nieadekwatności do siły bodźca, zmienność nastrojów, lękliwość)

• Trudności w koncentracji uwagi

• Zaburzenia pamięci i myślenia

• Kłopoty z odtwarzaniem prostych bodźców wzrokowych czy słuchowych, jak i z zapamiętywaniem zamierzonym

• Brak rozwoju metapoznania

• Zaburzenia w rozwoju języka

• Kłopoty z formułowaniem myśli, niechętnie się wypowiadają, niechętnie słuchają tekstów mówionych lub czytanych

• Zaburzenia artykulacji, nie potrafią opanować gramatyki

• Braki w umiejętnościach szkolnych

• Trudności w opanowaniu czytania, pisania i liczenia

• Trudności w rozumieniu opanowanej wiedzy, w przyswajaniu języków

• Trudności z językami obcymi, geografią, geometrią

• Nieprawidłowości w rozwoju emocjonalnym i społecznym (trudności adaptacyjne)

• Są mało popularne wśród rówieśników

• Przez dorosłych są często krytykowane

2,Klasyfikacja i cechy trudności w uczeniu się

-- kryterium ( stopień ciężkości zaburzeń)

• Lekki

• Umiarkowany

• Znaczny

--kryterium (zakres zaburzeń; Komatowska, Losiowski)

• Globalne (zakłócenia i opóźnienia w rozwoju większości procesów psychicznych)

• Specyficzne ( wystąpienie nieprawidłowości w rozwoju jednej lub kilku funkcji)

--kryterium ( charakter objawów)

• (pierwotne) charakter rozwojowy ( podłoże: zaburzenia uwagi, procesów pamięciowych, funkcji percepcyjnych)

• (wtórne) charakter edukacyjny (charakter niepowodzeń szkolnych)

--kryterium ( patomechanizm ich powstawania z uwzględnieniem tła etiologicznego)

• Dzieci z nadpobudliwością psychoruchową i deficytami uwagi (dysfunkcje mózgu)

• Dzieci z zaburzeniami w funkcjach percepcyjno motorycznych

• Dzieci z zaburzeniami w rozwoju myślenia, mowy języka

--kryterium (stopień prawidłowości budowy 8i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego)

• Osoby z organicznymi uszkodzeniami mózgu ( ujawnionymi w wyraźny sposób w badaniach)

• Osoby z minimalnymi uszkodzeniami tkanki mózgowej czy z minimalnymi dysfunkcjami mózgu

• Osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (bez oznak w badaniu neurologicznym)

• Osoby normalne, bez problemów w uczeniu się, bez dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego

• Osoby z zaburzeniami emocjonalnymi, u których trudności są objawem wtórnym, skutkiem lękliwości.

3, Przyczyny trudności w uczeniu się

• Uwarunkowania genetyczne

• Związane z naturą dziecka, z wyposażeniem, z jakim przychodzi na świat

• Pojawiają się częściej u chłopców niż u dziewczynek ( dysleksja rozwojowa, nadpobudliwość psychoruchowa)

• -- uwarunkowania organiczne i biologiczne

• Ze względu na rodzaj czynnika: min. dysfunkcje mózgu, zaburzenia biochemiczne, opóźnienia w procesie dojrzewania struktur korowych

• Ze względu na czas, w którym czynnik działał: działał na dziecko przed jego urodzeniem, przy urodzeniu, w okresie po jego narodzinach

• --uwarunkowania społeczne

• Wiążą się z jakością opieki i oddziaływań wychowawczych na dziecko w środowisku rodzinnym, przedszkolnym i szkolnym

4,Scharakteryzuj zaburzenia poznawcze, emocjonalno- motoryczne i zaburzenia mowy dzieci z trudnościami w uczeniu się

• Problemy z identyfikacją, reprodukcją i przetwarzaniem informacji

• Problemy z utrzymaniem pisma w linii

• Problemy z orientacją przestrzenną

• Problemy z wykonywaniem czynności ruchowych

• Problemy z odtwarzaniem działających bodźców wzrokowych lub słuchowych

• Nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej, lub poznawczej

• Braki w rozwoju metapoznania

• Kłopoty z odtwarzaniem prostych bodźców wzrokowych czy słuchowych, jak i z zapamiętywaniem zamierzonym

• Kłopoty z formułowaniem myśli

• Zaburzenia artykulacji

• Problemy z opanowaniem gramatyki

• Problemy z opanowaniem czytanie, pisania, liczenia

• Problemy z rozumieniem przyswajanej wiedzy

• Problemy z językami obcymi, geografią, geometrią

• Trudności adaptacyjne

• Trudności w koncentracji uwagi

5,Objawy nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi

• Zbędne ruchy( wzmożona ekspansja ruchowa)

• Szybkie powstawanie reakcji uczuciowych i ich nieadekwatności do siły bodźca( impulsywność)

• Zmienność nastrojów

• Lękliwość

• Trudność w koncentracji uwagi (słucha nieuważnie, rozprasza się)

--nadpobudliwość w sferze ruchowej, emocjonalnej lub poznawczej

• Przy większym nasileniu nadpobudliwości: niezręczność, brak dokładności

• Niepokój ruchowy objawia się dodatkowymi skurczami mięśni, tikami, wyładowaniami ruchowymi

• Wykonują wiele niepotrzebnych ruchów, np. bazgrzą w zeszycie

• Wzrost emocjonalnego napięcia może doprowadzić do jąkania, nerwicy czy ruchów mimowolnych

• Nie może skupić się na jednej rzeczy, ciągle je coś rozprasza

• U takich dzieci może wystąpić wzmożona wyobraźnia

• Są konfliktowe, mają trudności w dostosowaniu się do wymagań szkolnych

• Obrażają się, bywają drażliwe i agresywne

• Brak samokontroli i refleksji nad własnym zachowaniem

• Zaburzone relację z rówieśnikami

• Trudności z uwewnętrznieniem własnych zachowań i wypowiedzi

• Brak kontroli emocji, motywacji i stanu pobudzenia

6,Dysleksja rozwojowa

• Są to specyficzne trudności w uczeniu się ( czytania, pisania i liczenia) u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym

• Przyczyny: zaburzenia funkcji percepcyjno motorycznych (postrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej) funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej), lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, koncentracji

• Etiologia: uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (poiletiologia)

• Wskazuje się na dziedziczność, zmiany anatomiczne i zaburzenia fizjologiczne układu nerwowego ( w obrębie ciąży i porodu o nieprawidłowym przebiegu)

• Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębiają zaburzenia i trudności dziecka. Objawy:

• Opóźniony rozwój owy

• Mała sprawność i koordynacja ruchów

• Wadliwa wymowa, błędy gramatyczne

• Trudności z różnicowaniem głosek podobnych

• Trudności w odtwarzaniu wzorów graficznych

• Oburęczność, mylenie lewej i prawej ręki

• Trudności w czytaniu mimo dobrej inteligencji i braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego

• Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (pismo zwierciadlane, mylenie liter, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortograficznych

Formy:

• Dysleksja: trudności w opanowaniu czytania; dziecko jest prawidłowo rozwinięte intelektualnie, a mimo to ma trudności z opanowaniem umiejętności czytania i w tym zakresie znacznie odbiega od średniego poziomu klasy, do której uczęszcza i od przeciętnych umiejętności czytania osiąganych w jego wieku; trudności w czytaniu na ogół szybciej ustępują niż w pisaniu: niemniej jednak część dyslektyków nigdy nie osiąga biegłości w czytaniu

• Dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym robienie błędów ortograficznych); rozpoznajemy ją wówczas, gdy występuje od początku nauki szkolnej u dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, którego pismo wykazuje różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowego zapisu wyrazów, w tym błędy ortograficzne pomimo znajomości podstawowych zasad pisowni i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania

• Dysgrafia; trudności w opanowaniu poprawnego pisania pod względem graficznym; objawy: niedokładność w odtwarzaniu liter, ich połączeń, niekształtność liter, niewłaściwe proporcje liter w obrębie wyrazów (zróżnicowanie wielkości), nierównomierne zagęszczenie pisma, niejednolite położenie pisma, (nachylenie liter), litery drżące o niepewnej linii, znaczne nasilenie tych cech powoduje, że pismo jest nieestetyczne oraz mało lub zupełnie nie czytelne

• Dyskalkulia: trudności w uczeniu się matematyki, trudności w opanowaniu rachunków symbolicznych i liczbowych, trudności z opanowanie tabliczki mnożenia, poprawnym zapisywaniem liczb i działań arytmetycznych itp. Przestawianie kolejności cyfr, zapisywanie ich odzwierciedlenia, lub od prawej do lewej, mylenie znaku nierówności, trudności z geometrią.

2. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

1. Etiologia upośledzenia umysłowego

Czynniki etiologiczne dzieli się ze względu na:

• Charakter czynnika- czynniki dziedziczne, zakaźne, działania mechaniczne, zatrucia, konflikt serologiczny, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, urazy czaszki i mózgu, niewłaściwe odżywianie, działanie szkodliwych promienie choroby psychiczne, niewłaściwe postępowanie lekarskie, skrajna nędza, izolacja społeczna

• Stopień wywołanego upośledzenia

-powodujące głębsze upośledzenie- nieprawidłowości genowe, chromosomowe, infekcje bakteryjne i wirusowe, zamartwica płodu, mechaniczne uszkodzenia płodu, choroby zakaźne, niewłaściwe postępowanie lekarskie.

-powodujące lżejsze upośledzenie umysłowe- uwarunkowania rodzinne, kulturowe, środowiskowe, izolacja społeczna, genetyczne (dziedziczenie niskiej inteligencji po rodzicach)

• Okres działania czynnika:

-czynniki działające na komórki rozrodcze rodziców

- czynniki działające w okresie rozwoju płodowego

- czynniki działające w czasie porodu

- czynniki działające po urodzeniu dziecka

• Pochodzenie czynnika:

• Czynniki endogenne (wewnątrzpochodne)

• Czynniki egzogenne (zewnątrzpochodne)

2, stopnie i kryteria diagnostyczne upośledzenia umysłowego:

Kryteria:

• Kryterium pedagogiczne- kieruje się możliwościami wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo

• Dziecko niewychowalne

• Dziecko prawie niewychowalne

• Dziecko wychowalne, ale niewyuczalne

• Dziecko wyuczalne

• Kryterium lekarskie-jest to całokształt badań lekarskich i laboratoryjnych

• Kryterium społeczne- to stopień zaradności ogólnej, samodzielności dziecka oraz zdolności radzenia sobie w sytuacjach życiowych stosownych do wieku dziecka

• Kryterium ewolucyjne- porównanie poziomu rozwoju procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych, motywacyjnych, określenie ich wieku rozwoju i ilorazu np.. percepcji słuchowej lub wzrokowej

Klasyfikacje:

• Psychologiczna- uwzględnia pomiar stopnia rozwoju intelektualnego (ilorazu inteligencji, zasobu słownego, wyników w nauce, obserwacji rozwoju)

• Debilizm (najlżejszy stopień upośledzenia umysłowego)

• Imbecylizm (średni stopień upośledzenia umysłowego)

• Idiotyzm (najcięższy stopień upośledzenia umysłowego)

Stopień upośledzenia + iloraz inteligencji

Upośledzenie głębokie	0-19
Upośledzenie znaczne	20-35
Upośledzenie umiarkowane	36-51
Upośledzenie lekkie	52-67
Pogranicze upośledzenia umysłowego	68-83

Stopień upośledzenia wg DSM III-R

Stopień głęboki	Powyżej 20 lub 25
Stopień znaczny	20-25 do 35-40
Stopień umiarkowany	35-40 do 50-55
Stopień lekki	50-55 do ok. 70

Stopień upośledzenia wg 8 rewizji WHO

Stopień rozwoju umysłowego	Skala
		Terman- Merrill	Wechsler	Grace Arthur
Upośledzenie umysłowe głębokie	Poniżej 20	---------------------	-------------------------
Upośledzenie umysłowe znaczne	20-35	------------------------	16-32
Upośledzenie umysłowe umiarkowane	36-51	40-54	33-49
Upośledzenie umysłowe lekkie	52-67	55-69	50-66
Upośledzenie umysłowe pogranicze	68-83	70-84	67-83
Rozwój prawidłowy	84-100	85-100	84-100

3, Upośledzenie- zaburzenia w myśleniu i mowie:

• Brak spostrzegania, uwagi mimowolnej ( do szczątkowego ich występowania u dzieci)

• Wydają przeważnie nieartykułowane dźwięki, ale można je nauczyć prostych pojedynczych wyrazów, zrozumienia prostych słów (dzieci)

• Opóźniony rozwój mowy związany jest z głębokością upośledzenia umysłowego

• Używają najmniej przedmiotów ( w porównaniu do innych dzieci)

• Robią błędy podczas konstruowania zdań

• Niedostatecznie kontrolują przekaz werbalny pod względem poprawności, co stanowi przyczynę budowania niegramatycznych, bezsensownych zdań.

• ----- głębokie upośledzenie umysłowe

• Brak uwagi dowolnej

• Rozwój mowy najczęściej zostaje zatrzymany w okresie melodii

• Bywa zachowane powtarzanie kilku wybranych słów, ale bez spontaniczności

• Reakcja na słowa powiązane z odpowiednim gestem

• Mowa agramatyczna, często bełkotliwa, niewyraźna

• Ubogie słownictwo

• Wielkie utrudnienia w przyswajaniu pojęć abstrakcyjnych ora rozumienia stosunków logicznych

• Błędnie ujmują stosunki i powiązania między przedmiotami

• ------ lekkie upośledzenie umysłowe

• Są zdolne do przyswojenia sobie tego, co jest konkretne i związane z aktualnymi potrzebami

• Ich możliwości uporządkowania przyswojonego materiału są dość ograniczone, a proces uczenia spowolniały nieregularną dynamiką uczenia się

• Przechodzą te same stadia rozwoju intelektualnego, co dzieci normalne, tylko wolniej i bez osiągnięcia poziomu myślenia formalnego

• Upośledzona zdolność myślenia abstrakcyjnego

• Wydłużony okres reakcji

• Trudności w skupieniu uwagi

• Nieprawidłowe kojarzenie

• Skłonności do mechanicznego zdobywania wiedzy

• Ubogie słownictwo

• Upośledzona samodzielność myślenia

4,Scharakteryzuj prawidłowości w rozwoju emocjonalnym i społecznym dzieci z upośledzeniem umysłowym w różnych stopniach:

• Stopień lekki

• Hiperaktywność, zespół trwałego niepokoju, nieuwagi

• Słaba kontrola swojego zachowania w sytuacjach codziennych (stanie, picie)

• Labilność emocjonalna, wybuchy złości agresji, szybkie zniechęcanie się, bierność, płaczliwość

• Obniżona zdolność orientowania się w nowej, bardziej złożonej sytuacji

• Dziecko szybko się męczy

• Wydłużony okres reakcji

• Trudności w skupieniu uwagi

• Słaba pamięć i wyobraźnia

• Podatność na wpływy i brak panowania nad popędami

• Trudność w porozumiewaniu się

• Mała wydajność w pracy

• Podatność na zrutynizowanie w czynnościach

• Upośledzenie twórczości i inicjatywy

• Stopień umiarkowany i znaczny

• Zachowanie cechuje charakterystyczna sugestywność

• Rozwój przebiega z dużym opóźnieniem

• Brak samodzielności

• Trudność w przyswajaniu podstawowych umiejętności

• Odczuwanie potrzeby bezpieczeństwa, miłości

• Potrzeba kontaktów społecznych

• Słaba kontrola nad popędami

• Zaburzenia zachowania

• Intuicyjne uczucia moralne

• Stopień głęboki

• Proste emocje zadowolenia/ niezadowolenia

• Przywiązywanie się do osób

• Częste wahania nastroju

• Prawie całkowity brak czynności regulacyjnych (życie chwilą)

• Wymagają stałej opieki

• Czasem wyrażą emocję gestem lub uśmiechem

5, Scharakteryzuj rozwój orjętacyjno- poznawczy osób z upośledzeniem umysłowym

• Upośledzenie umysłowe lekkie

• Trudności w skupieniu uwagi

• Słaba pamięć i wyobraźnia

• Nieprawidłowe kojarzenie, skłonność do mechanicznego zdobywania wiedzy

• Upośledzona zdolność myślenia abstrakcyjnego

• Obniżona zdolność do orientowania się w nowej bardziej złożonej sytuacji

• Upośledzenie umysłowe umiarkowane i znaczne

• Niedokładne spostrzeganie

• Tylko uwaga mimowolna—silne bodźce

• Rozwój poznawczy na poziomie przedoperacyjnym

• Błędnie ujmują stosunki i powiązania między przedmiotami

• Słaba koncentracja uwagi i pamięć

• Trudność w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych

• Trudność w rozumieniu stosunków logicznych

• Upośledzenie umysłowe głębokie

• Brak percepcji

• Brak uwagi mimowolnej

• Brak pamięci

( do cząstkowych ich występowania)

6, Egzogenne i endogenne czynniki wywołujące upośledzenie

• Czynniki egzogenne

• Niewłaściwe odżywianie

• Działanie szkodliwych promieni

• Niewłaściwe postępowanie lekarskie

• Skrajna nędza

• Izolacja społeczna

• Uwarunkowania rodzinne, kulturowe, środowiskowe

• Czynniki endogenne

• Konflikt serologiczny

• Czynniki dziedziczne, zakaźne

• Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze

• Nieprawidłowości genowe i chromosomowe

• Infekcje bakteryjne i wirusowe

• Zamartwica płodu

3,SURDOPEDAGOGIKA

1, Klasyfikacja uszkodzeń słuchu

• Kryterium- ze względu na czas wystąpienia wady

• Prelingwalna- uszkodzenie nastąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej

• Interlingwalną- dziecko zaczęło się uczyć mowy, ale nie opanowało jej w pełni

• Postlingwalą- uszkodzenie nastąpiło po opanowaniu mowy ( osoby głuche)

• Kryterium- ze względu na stopień uszkodzenia; osoby

• Niesłyszące (głuche)- niemożliwe odbieranie mowy za pomocą słuchu

• Niedosłyszące, słabo słyszące- wada graniczna, mogą opanować mowę przez słuch, odbiór mowy drogą słuchową

• Kryterium - ze względu na dodatkowe ( sprzężone) uszkodzenia

• Głucho niewidomi

• Osoby z wadą słuchu i upośledzeniem umysłowym

• Osoby z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchu

• Kryterium- ze względu na miejsce uszkodzenia

• Zaburzenia obwodowe

• Zaburzenia centralne

• Kryterium- ze względu na czas występowania; przyczyny

• Wada wrodzona

• Wada nabyta

2, Metody porozumiewania się osób niesłyszących

• Metoda migowa

• Daktylografia-mowa palcowa

• Fonogesty- umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni wykonywane na wysokości twarzy osoby mówiącej, połączone z ruchami artykulacyjnymi

• Mowa kombinowana- połączenie mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych

• Metoda totalnej komunikacji- uwzględnia wszelkie metody porozumiewania się

• Metoda ustna: metoda matczyna, własna- uczenie mowy ustnej (od urodzenia)

Metoda audytywno- werbalna (słuchowo- ustna) wykorzystuje słuch

3, Opisz stopnie upośledzenia słuchu

• Wg międzynarodowego Biura Audio fonologii - określa się go za pomocą audiometru, dla każdego uch oddzielnie ( ostateczny wynik to ten dla lepszego ucha w decybelach)

• Mowa słyszana z 2 m = 60 Db (decybeli)

• Stopień lekki - uszkodzenie słuchu na poziomie 20-40 db, nie wymaga korzystania z aparatu ani interwencji medycznej, nie wywołuje utrudnień w pełnieniu ról społecznych

• Stopień umiarkowany- 40-70 db uniemożliwia słyszenie mowy bez aparatu, słyszą, ale w odpowiednich warunkach akustycznych, popełniają błędy w wymowie, mogą pojawić się utrudnienia w pełnieniu ról społecznych

• Stopień znaczny-70-90 db, uniemożliwia słyszenie mowy bez aparatu, z zastosowaniem aparatu niektóre dźwięki im umykają, główną rolę odgrywa odczytywanie z ruchu warg, mowa dźwiękowa u dzieci musi być wyćwiczona

• Stopień głęboki- powyżej 90 db, uniemożliwia identyfikację mowy nawet z aparatem, z aparatem słyszą niektóre dźwięki, dominującą rolę odgrywa odczytywanie z ruchu warg, język migowy, uczą się w specjalnych szkołach przeznaczonych dla dzieci z wadą słuchu

4. Opis osób niesłyszących, szczątkowo słyszących i niedosłyszących

• Niesłyszące ( głuche)-niemożliwe jest dla nich odbieranie mowy za pomocą słuchu

• Niedosłyszące, słabosłyszące- wada ogranicza odbiór mowy drogą słuchową, mogą opanować mowę przez słuch

5,Jakie warunki muszą być spełnione w nauczaniu integracyjnym dzieci z wadą słuchu:

• Dobra atmosfera w zespole klasowym umożliwiająca akceptację dziecka z wadą słuchu

• Duża wiedza nauczyciela o dziecku i odpowiednie umiejętności metodyczne

• Stały kontakt rodziców dziecka z nauczycielem

• Stosowanie odpowiednich kryteriów oceny uczniów

• Różnicowanie zadań klasowych i domowych

• Dodatkowe zajęcia z dzieckiem w poradni

• Okresowe kontakty pracowników poradni ze szkołą

• Dodatkowe zajęcia z dziećmi w szkole

• Zmniejszenie liczby dzieci w klasach

• Wyposażenie szkoły w odpowiednie pomoce naukowe

• Popularyzacja wiadomości o dzieciach z wadą słuchu

6, Metody i zasady w praktyce rewalidacji surdopedagogiki:

Zasady w procesie rewalidacji wg Lipkowskiego:

1. Zasada akceptacji, zgodnie, z którą dziecko z racji upośledzenia ma inne potrzeby oraz prawo do szczególnej pomocy

2. Zasada pomocy, która ma na celu aktywizację sił biologicznych, usamodzielnienie, pomoc w przezwyciężaniu trudności, ale wymaga unikania postawy nadopiekuńczej

3. Zasada indywidualizacji, która zakłada konieczność stosowania treści kształcących, metod, środków i organizacji nauczania do możliwości indywidualnych, w celu optymalnego rozwoju jednostki

4. Zasada terapii pedagogicznej, która wspomaga działania terapeutyczne lekarza, psychologa, gdy wystąpią zaburzenia funkcjonalne

5. Zasada współpracy z rodziną, w celu pomocy rodzicom w postępowaniu z dzieckiem upośledzonym

Metody:

-w procesie nauczania dzieci niesłyszących wykorzystuje się trzy grupy metod:

• Ogólne metody nauczania, stosowane we wszystkich typach szkół

• Metody specjalne, stosowane w zależności od przedmiotu i treści nauczania

• Metody specyficzne:

-metody rozwijania sprawności językowej, odczytywanie wypowiedzi z ust

-metody stosowane w kształceniu dzieci z wadą słuchu różnią się od metod stosowanych w szkołach masowych tym, że stosowanie to równoczesne nauczenie i rewalidowanie

• W kształceniu dzieci niesłyszących najczęstsze są:

• Metody oparte na słowie; pogadanka, opowiadanie, opis, praca z książką

• Metody oparte na obserwacji; pokaz, pomiar

• Metody oparte na działaniu praktycznym; zajęcia praktyczne, metoda laboratoryjna

4.TYFLOPEDAGOGIKA

1.Wyjaśnij mechanizm funkcjonowania narządu wzroku i podaj dysfunkcje

• Budowa narządu wzroku- widzenie umożliwiają trzy rodzaje czynności

• Czynności motoryczne gałek ocznych, które ukierunkowują je na bodziec wzrokowy

• Czynności optyczne- wiązka światła kierowana jest na siatkówkę oka

• Czynności wzrokowe-przekazywanie pobudzenia nerwowego przez nerwy wzrokowe do okolic mózgu odpowiedzialnych za widzenie i w których powstają obrazy widzianych przedmiotów

• Widzenie centralne ( ostrość wzroku) - widzenie plamką żółtą umożliwia widzenie małych przedmiotów ( liter, cyfr)

• Widzenie obwodowe ( pole widzenia, widzenie komunikacyjne), umożliwia widzenie dużych przedmiotów i przedmiotów w ruchu

• Widzenie barw, stereoskopowe- obuoczne

• Widzenie nocne

• Dysfunkcje narządu wzroku

• Uszkodzenie widzenia centralnego (ostrość wzroku)- krótko i długowzroczność

• Uszkodzenie widzenia obwodowego ( zakłócenia w obrębie pola widzenia)

• Koncentryczne uszkodzenie pola widzenia (równomierne ubytki pola widzenia, aż do widzenia lunetowego

• Widzenie połowiczne ( wypadnięcie połowy obrazu)

• Ćwiartkowe wypadnięcie pola widzenia

• Zakłócenia w widzeniu barw- daltonizm

• Zakłócenia widzenia stereoskopowego- astygmatyzm

• Zakłócenia widzenia nocnego- kurza ślepota

2, Przyczyny wad wzroku:

• Czynniki genetyczne ( ok. 20% dzieci)

• Wrodzone wady analizatora wzrokowego i uszkodzenia okołoporodowe (w I trymestrze: zakażenia wirusowe i bakteryjne, zatrucia chemiczne, niedotlenienie podczas porodu, deformacja główki

• Choroby analizatora wzrokowego ( nowotwory, jaskra, jaglica)

• Choroby ogólne ( z wysoką temperaturą, zapalenie opon mózgowych; powikłania po ospie, szkarlatynie; cukrzyca)

• Zatrucia (alkoholem metylowym, jadem kiełbasianym, niektórymi grzybami)

• Urazy mechaniczne

• Awitaminozy

• Zmiany starcze

3. Charakterystyka 3 grup niewidomych ( niewidzących, niedowidzących i słabo widzących)

• Kryterium ze względów pedagogicznych

• Osoby niewidome, (które nic nie widzą lub z poczuciem światła) - odbieranie bodźców przez dotyk i słuch, posługują się alfabetem Brayle`a

• Osoby szczątkowo widzące- mają zachowany szczątkowy wzrok, dostrzegają ruch, częściowa zdolność orientacji przestrzennej, przeważa dotyk i słuch

• Osoby słabowidzące- wzrok jest na tyle zachowany, że dominuje w poznaniu otoczenia, ale jest na tyle niedoskonały, że informacje wzrokowe muszą być uzupełniane informacjami dotykowymi i słuchowymi, przy odpowiednim oprzyrządowaniu są w stanie posługiwać się drukiem czarnym

4. Konsekwencje poznawcze, społeczne, emocjonalne u niewidomych i niedowidzących

• Fizyczno- zdrowotne

• Rozwija się szereg wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych

• Opóźniony rozwój ruchu przez naśladownictwo

• Trwałe napięcie psychiczna w oczekiwaniu rzeczy i zjawisk nieznanych

• Ograniczenie ruchów, co oznacza, że żyją w stanie permanentnej hipokinezy

• Wady postawy i poruszania się

• Im później nastąpiła utrata wzroku, tym zjawiska opisane powyżej występują w bardziej śladowej postaci

• Orientacyjno- poznawcze

• Zubożony odbiór informacji o świecie oraz częsta utrata informacji o podstawowym znaczeniu w procesach regulacji stosunków jednostki ze światem

• Pojawienie się i rozwój mechanizmu kompensującego brak wzroku przez inne zmysły, a zwłaszcza dotyk, węch ( zmysł przeszkód- podstawą nauki orientacji przestrzennej i poruszania się)

• Myślenie pojęciowe niewidomych jest porównywalne do widzących

• Uczenie sztuki poznawania świata poprzez zasadę analogii ( bardzo ważna zwłaszcza w kształtowaniu pojęć)

• Psychospołeczne

• Zaburzone poczucie własnej wartości

• Kwestia kluczowa- akceptacja braku wzroku

5,Opisz cele i metody rewalidacji osób niedowidzących i niewidomych

• Powinna być ukierunkowana na pomoc osobie niewidomej w rozwiązywaniu jej podstawowych problemów życiowych- samoobsługi, poruszaniu się w otoczeniu własnego miejsca w rodzinie, podstawowych grupach i formalnych i towarzyskich, zatrudnieniu, korzystaniu z szeroko pojętych usług

• Wysoki poziom sprawności i samodzielności osób niewidomych stanowi najważniejszą przesłankę budowania pozytywnego i obiektywnego poczucia własnej wartości

• W kształceniu dzieci niewidomych i niedowidzących stosowane są specjalne środki dydaktyczne przystosowane do wzrokowych możliwości uczniów

• Są to: druki o zwiększonych literach, układanki literowe, rzutniki, grafoskopy, monitory telewizyjne do przenoszenia na ekran tekstów drukowanych pismem zwykłym, magnetofony, taśmy magnetofonowe, pismo Braille`a, komputery.

5. PEDAGOGIKA OSÓB NIESPRAWNYCH RUCHOWO

1. Uszkodzenia rdzenia i konsekwencje

• Mogą być następstwem zniszczenia mechanicznego, chorób nowotworowych, naczyniowych i zwyrodnieniowych lub ucisku prowadzącego do niedotlenienia a w konsekwencji do martwicy rdzenia

• Uszkodzenia częściowe- dają różnie nasilone zaburzenia neurologiczne; od dyskretnych ledwie zauważalnych, aż po takie, przy których występuje zaledwie śladowa czynność pojedynczych grup mięśniowych, uniemożliwiająca wykonanie dowolnego ruchu

• Uszkodzenia całkowite- zniesione zostają ( od miejsca uszkodzenia), wszystkie rodzaje czucia ( dotyku, temperatury, ułożenia

Wywołuje dwojakiego rodzaju szok:

• Szok rdzeniowy- zahamowanie czynności rdzenia, co łączy się z odcięciem bodźców proprioceptywnych

• Szok psychiczny- trudności w zrozumieniu swojej nowej sytuacji zdrowotnej, psychologicznej i społecznej

Najwięcej problemów leczniczych, psychologicznych i społecznych stwarzają całkowite lub głębokie uszkodzenia rdzenia w odcinku szyjnym, w wyniku, których następuje TETRSPLEGIA (czterokończynowe porażenie z wyłączeniem kontroli nad czynnościami fizjologicznymi

2. Podaj i scharakteryzuj czynniki ryzyka MPD

• Niedotlenienie spowodowane np. nieprawidłowościami dotyczącymi łożyska, pępowiny, niewydolnością krążenia u matki bądź ciężko przebiegającym porodem

• Wcześniactwo

• Niska waga urodzeniowa

• Choroby matki ( wirusowe, bakteryjne zakażenia, zatrucia ciążowe, cukrzyca itp.)

3.Postacie porażenia mózgowego

• Typ spastyczny- występuje najczęściej 75%

Uszkodzenie układu piramidowego

• Zwiększone napięcie mięśniowe

• Wzmożenie odruchów

• Zakłócenie percepcji i koordynacji ruchów

• Czasem zaburzenia mowy

• Tzw. Końskie ustawienie stóp

• Zgięcie w kolanach i biodrach

• Skręcone do wewnątrz, przywiedzione i przeważnie skrzyżowane uda

• Może towarzyszyć upośledzenie umysłowe

• Typ choreoatetatyczny

Zmiany w układzie pozapiramidowym

• Zmienne napięcie mięśniowe

• Niezborność i nadmiar ruchów tułowia, kończyn i twarzy

• Odruchy są wzmożone

• Występują zaburzenia mowy, głównie typu dysatrii ( trudności w wyartykułowaniu dźwięków mowy spowodowane nieprawidłowym napięciem mięśni aparatu mowy oraz zaburzenia ich kontroli i koordynacji)

• Sprawność umysłowa jest dobra

• Typ ataktyczny- u ok. 5%

• Uszkodzenie móżdżku (równowaga)

• Trudności w utrzymaniu równowagi

• Brak koordynacji ruchów

• Odruchy są prawidłowe

• Sprawność umysłowa pozostaje w normie

4,Metody usprawniania dzieci z porażeniem mózgowym

• Metoda Kabata

- metoda proprirceptywnego torowania nerwowo- mięśniowego

• Postępowanie rehabilitacyjne oparte jest na stałym powtarzaniu czynności ruchowych charakterystycznych dla danego etapu rozwoju

• Metoda Domana

• Obejmuje nie tylko usprawnianie ruchowe, ale i stymulowanie rozwoju poznawczego i mowy

• Metoda Bobathów

• Ćwiczenia dostosowane do indywidualnych właściwości dziecka

• Ruchy sterowane są rękami terapeuty

• Polega na hamowaniu patologicznych odruchów i nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz rozwijaniu czynności ruchowych u dzieci w kolejności, w jakiej pojawiają się one u dziecka zdrowego

• Stosują trzy sfery wspomagania ruchowego- głowę, obręcz kończyn górnych, oraz obręcz kończyn dolnych

• Metoda Peto (zwana nauczaniem kierowanym)

- Łączy usprawnianie ruchowe z oddziaływaniem psychopedagogicznym

• Wagę przywiązuje się do wykonania czynności samoobsługowych oraz sprzątania po zajęciach i posiłkach

• Usprawnianie polega na systematycznym pobudzaniu psychoruchowego rozwoju dziecka w zakresie:

1. Kontroli postawy i ruchów lokomocyjnych

2. Koordynacji wzrokowo- ruchowo- czuciowo- słuchowej, orientacji w czasie i przestrzeni oraz odczuć własnego ciała

3. Życia emocjonalnego, rozwoju osobowości i kontaktów społecznych

4. Rozwoju mowy, porozumiewania się gestem, rysowania, pisania, czytania, oraz pojęć o otaczającym świecie

-Sale wyposażone są w specjalne meble służące do ćwiczeń, jak i do czynności codziennych: stoły/ławy, krzesła i podnóżki zbudowane z drewnianych szczebli

-obowiązuje przestrzeganie zasad procesu uczenia przez:

1. Rozwijanie motywacji

2. Stopniowe pokonywanie trudności

3. Powtarzanie i doskonalenie umiejętności już nabytych

• Metoda Vojty ( dla dzieci najmłodszych)

• Ćwiczenia polegające na uciskaniu odpowiednich miejsc na ciele dziecka w celu wywołania ruchów pełzania i obracania się wokół osi ciała

• Zaleca usprawnianie od pierwszych dni życia niemowląt a tzw. „Grupy ryzyka”; urodzonych z nieprawidłowo przebiegających ciąż bądź porodów

• Dodatkowym wskazaniem od usprawniania jest nieprawidłowe zachowanie odruchów.

• Metoda Sherbourne

• Szczególne przydatna w wyrównywaniu wszelkich zaburzeń psychoruchowych, zwłaszcza tych, które dotyczą adaptacji do otoczenia u dzieci ze współistniejącym upośledzeniem w rozwoju psychicznym

• Ćwiczenia mogą być stosowane wszędzie, w każdych nawet najbardziej prymitywnych warunkach, nie wymagają żadnych przyrządów

• Prowadzone są w bardzo niskich pozycjach, parami, np. dziecko z partnerem, w formie zabawy, ćwiczą na podłodze.

5, Omówić stopnie MPD wg Ingrama:

• Obustronne porażenie kurczowe (dipilegia)- charakteryzuje się większym nasileniem zmian w kończynach dolnych niż górnych, które są często całkowicie sprawne. Najczęstszą przyczyną wywołującą tę postać, jest niedotlenienie mózgu w okresie okołoporodowym, szczególnie wcześniaków i noworodków z niską masą urodzenia. Dzieci z diplegią od pierwszych miesięcy życia wykazują mniejszą ruchliwość kończyn dolnych. Często występują wady wzroku i zez, a także wady słuchu i mowy. Rozwój umysłowy dzieci z tą postacią kliniczną jest w większości przypadków z pogranicza normy. Głębsze upośledzenie umysłowe zdarza się wyjątkowo.

• Porażenie kurczowo połowiczne ( hemiplegia)- dotyczy kończyny górnej i dolnej po tej samej stronie. W większym stopniu zaburzenie występuje w kończynie górnej. U noworodków donoszonych najczęściej to porażenie zdarza się z powodu niedotlenienia, krwawych wylewów do mózgu lub zapalenia opon mózgowo rdzeniowych. Najwcześniejszym objawem jest asymetria w ruchach i układaniu kończyn. Często objawom niedowładu połowicznego towarzyszą objawy atetozy. Nierzadko w objętych niedowładem kończynach stwierdza się brak czucia. Rozwój umysłowy w większości przypadków jest prawidłowy lub nieznacznie obniżony. Głębsze upośledzenie zdarza się bardzo rzadko. U pewnej liczby dzieci występują zaburzenia widzenia, mowy, padaczka oraz zaburzenia w sferze emocjonalnej.

• Obustronne porażenie połowiczne (hemiplegia bilateralis)- to najcięższa postać mózgowego porażenia dziecięcego. Typowe objawy to: znaczne zaburzenia czynności ruchowych, często niedorozwój umysłowy, padaczka i zaburzenia mowy. Często kończyny górne są w większym stopniu niedowładne niż dolne. Najczęstszą przyczyną jest przewlekłe niedotlenienie i inne czynniki szkodliwie działające na płód w łonie matki.

• Postać móżdżkowa (ataktyczna)- z przewagą jednostronną lub obustronną. Jest to najrzadziej spotykana postać mózgowego porażenia dziecięcego. Przyczyny wywołujące zaburzenia rozwojowe i uszkodzenia móżdżku są najczęściej wrodzone. Często występujące objawy: zaburzenia koordynacji ruchów utrudniające utrzymanie równowagi i drżenia zamiarowe. Poziomu umysłowy chorych dzieci jest najczęściej prawidłowy.

• Postać pozapiramidowa- charakteryzuje się występowaniem ruchów mimowolnych, niezależnych od woli, utrudniających w znacznym stopniu rozwój ruchowy i czynności rąk. W zależności od rodzaju ruchów mimowolnych rozróżnia się postacie: dystoniczną, ateotyczną, pląsowniczą, lub przebiegającą ( zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia) jedynie w obecności zmian w napięciu mięśniowym. Postać pozapiramidowa występuje głównie u wcześniaków, a przyczyną uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego jest najczęściej, wysoki poziom bilirubiny spowodowany konfliktem serologicznym. Poziom rozwoju umysłowego dzieci z tą postacią mózgowego porażenia dziecięcego jest w większości prawidłowy. Często natomiast występuje niedosłuch typu odbiorczego lub głuchota oraz zez. Stwierdza się też zaburzenia mowy.

2

---