KWALIFIKOWANA

PIERWSZA POMOC

Materiały do szkolenia dla ratowników

PIERWSZA POMOC - ratowanie osoby w stanie nagłego zagrożenia przez osobę znajdującą się na miejscu zdarzenia.

KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC - czynności podejmowane przez ratownika.

RESUSCYTACJA - czynności mające na celu przywrócenie oddechu i czynności serca

REANIMACJA - czynności majce na celu przywrócenie czynności serca, oddechu oraz przytomności.

NZK - nagłe zatrzymanie krążenia

RKO - resuscytacja krążeniowo - oddechowa.

POSZKODOWANY - to każda osoba biorąca udział w zdarzeniu.

WYPADEK JEDNOSTKOWY - zdarzenie, w którym wszyscy poszkodowani którzy odnieśli obrażenia mogą otrzymać pomoc na poziomie zaawansowanym (specjalistycznym).

Każdy z poszkodowanych otrzymuje zabezpieczenie medyczno - specjalistyczne.

WYPADEK MNOGI - zdarzenie, w którym wszyscy poszkodowani, którzy odnieśli obrażenia mogą otrzymać pomoc na poziomie podstawowym.

Jest taka sama ilość lub więcej ratowników co poszkodowanych.

WYPADEK MASOWY - wypadek, w którym siły i środki na miejscu zdarzenia są za małe żeby wszystkim poszkodowanym udzielić pomocy w stopniu podstawowym.

Przy wypadku masowym dokonuje się segregacji i podejmuje decyzje o priorytetach transportowo - leczniczych.

TRIAGE (triaż) - tzn. segregacja: przydzielenie odpowiednich kolorów do osób poszkodowanych

czarny - brak oddechu i tętna

czerwony - transportować w pierwszej kolejności

żółty - transportować w drugiej kolejności

zielony - transportować jako ostatni

ANATOMIA I FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

Nasz życie bezpośrednio zależy od:

- układu nerwowego

- układu oddechowego

- układu krążenia

UKŁAD NERWOWY - pośrednio lub bezpośrednio „nadzoruje” i „steruje” wszystkimi procesami zachodzącymi w organizmie ludzkim.

UKŁAD ODDECHOWY - funkcja tego układu (najważniejszą z punktu widzenia ratownictwa jest wymiana gazowa zachodząca w płucach i polegająca na pobraniu tlenu i wydaleniu z organizmu dwutlenku węgla.

BUDOWA UKŁADU ODDECHOWEGO:

1. Górne drogi oddechowe:

- jama nosowa

- gardło

- krtań

2. Dolne drogi oddechowe:

- tchawica

- oskrzela

3. Płuca

- pęcherzyki płucne

UKŁAD KRĄŻENIA - ma za zadanie dostarczyć tlen i substancje odżywcze do komórek oraz odbierać z komórek produkty przemiany oraz dwutlenek węgla.

BUDOWA UKŁADU KRĄŻENIA:

1. Serce

2.Naczynia krwionośne

- tętnice

- żyły

- naczynia włosowate

3. Krew

BEZPIECZEŃSTWO WŁASNE RATOWNIKA:

- rękawiczki jednorazowe

- okulary ochronne

- zabezpieczenie głowy

- odpowiednia odzież

POSZKODOWANY NIEPRZYTOMNY - osoba, która nie reaguje na bodźce zewnętrzne (nie otwiera oczu, nie rozmawia).

ZASADY ZBIERANIA WYWIADU

OD OSOBY POSZKODOWANEJ:

S - SYPMTOMY, OBJAWY

A - ALERGIE

M - MEDYKAMENTY, LEKI

P - PRZESZŁOŚĆ CHOROBOWA

L - LUNCH, OSTATNIA POSIŁEK

E - OKOLICZNOŚCI ZDARZENIA

A - ALERT (pacjent przytomny, skupia uwagę)

V - VERBAL (pacjent reaguje na polecenia głosowe)

P - PAIN (pacjent reaguje na bodźce bólowe)

U - UNRESPONSIUE 9 pacjent nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce)

S - ŚWIADOMOŚĆ

O - ODDECH

S - SKÓRA

A - AIRWAY - DROGI ODDECHOWE (udrożnienie dróg oddechowych)

B - ODDYCHANIE, WENTYLACJA (ocena oddechu)

C - CIRCULATION - KRĄŻENIE ( bicie serca, tętno, puls, kontrola krążenia)

D - BADANIE POSZKODOWANEGO oraz DEFIBRYLACJA

Niedrożność dróg oddechowych - najczęstszą przyczyną jest opadający język na tylnią ścianę gardła (mięśnie szkieletowe u osób nieprzytomnych ulegają zwiotczeniu)

METODY UDRAŻNIANIA DRÓG ODDECHOWYCH:

1. Udrożnienie typu czoło - żuchwą (jedna dłoń na czoło, palcami drugiej dłoni unosimy żuchwę a następnie odginamy głowę do tyłu).

Ta technika jest przewidziana dla sytuacji nieurazowych.

2. Zmodyfikowane wysunięcie żuchwy - tzw. wyluksowanie żuchwy- (nie odginamy głowy do tyłu tylko wysuwamy żuchwę do przodu - ku górze).

Technika przewidziana dla osób po urazie - ochrona kręgosłupa szyjnego.

PRZYRZĄDOWE METODY UDROŻNIANIA

DRÓG ODDECHOWYCH:

1. Rurka ustno - gardłowa

Stosujemy ją gdy osoba jest w pełni nieprzytomna (ma zniesiony odruch wymiotny)

Aby dobrać odpowiedni rozmiar rurki należy zmierzyć odległość od płatka ucha do kącika ust lub od kąta żuchwy do siekaczy szczęki górnej.

Lepiej jest wziąć rurkę dłuższą niż krótszą - krótsza może spowodować przesunięcie języka do tylnej ściany gardła i nasilenie niedrożności dróg oddechowych.

OCENA KRĄŻENIA:

1. Ocena tętna na tętnicy szyjnej - osoby dorosłe oraz dzieci w wieku 1 - 8 lat (nieprzytomne).

2. Ocena tętna na tętnicy promieniowej - dorośli i dzieci w wieku 1 - 8 lat (przytomni bez oznak wstrząsu).

3. Niemowlaki - ocena tętna na tętnicy ramieniowej.

4. Ocena innych czynności - oznak krążenia

(jeżeli po wstępnych oddechach albo wentylacji poszkodowany zaczyna:

- kaszleć

- chrząkać

- połykać ślinę

- poruszać się czy spontanicznie oddychać

- otwierać oczy

to na pewno ma zachowaną akcje serca.

W - WSPARCIE PSYCHICZNE

T - TLENOTERAPIA

O - OKRYCIE

P - POZYCJA

A - KONTROLA ABC

ZABURZENIA KRĄŻENIOWO - ODDECHOWE

W STANACH NIEURAZOWYCH:

1. Atak serca

2. Udar mózgu

3. Drgawki

4. Cukrzyca

5. Omdlenie

ATAK SERCA

OBJAWY:

- silny ból w klatce piersiowej o charakterze:

• rozlanym

• promieniującym

• ściskającym

• piekącym

• kłującym ale nie w jednym punkcie

- duszność

- skóra na twarzy jest blada, zlana zimnym lepkim potem

- uczucie lęku, niepokoju, lęk przed śmiercią, poszkodowany często mówi, że czuje się tak jakby miał umrzeć

- może wystąpić utrata przytomności

POSTĘPOWANIE:

- wezwać pomoc

- kontrola ABC

- przeprowadzenie wywiadu SAMPLE

- pozycja poszkodowanego półsiedząca

- tlenoterapia 100 %

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

- kontrola stanu poszkodowanego (nieustannie sprawdzać, oceniać
parametry fizjologiczne organizmu, mając na uwadze że w każdym
momencie może dojść do zatrzymania krążenia)

- nie pozwól poszkodowanemu wykonywać zbędnych ruchów

STAŁA GOTOWOŚĆ DO RESUSCYTACJI, REANIMACJI!

UDAR MÓZGU

OBJAWY:

- silny ból głowy

- zaburzenia świadomości

- zaburzenia widzenia

- zaburzenia mowy (bełkocze lub w ogóle nie może mówić tzw. afazja)

- niedowład kończyn lub osłabienie siły mięśniowej, porażenie mięśni stawów - tzw. „paraliż”, zazwyczaj obejmuję on połowę ciała.

- utrata przytomności

- drgawki

- zaburzenia oddechu i krążenia

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- pozycja półsiedząca lub leżąca (nie wolno obniżać głowy niżej niż nogi!)

- tlenoterapia 100 %

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

- kontrola stanu poszkodowanego

DRGAWKI

PRZYCZYNY:

- padaczka

- urazy głowy

- zatrucia

- wzrost temperatury ciała ( u dzieci)

- alkoholizm, narkomania

OBJAWY:

- utrata świadomości

- drgawki i skurcze wszystkich mięśni

- okresowe bezdechy

- szczękościsk

- czasem bezwiedne oddanie moczu, kału.

PO NAPADZIE:

- utrata przytomności lub obniżenie stanu świadomości

- utrudniony kontakt

- poszkodowany niezorientowany co do czasu i przestrzeni

- nie pamięta zdarzenia

POSTĘPOWANIE W CZASIE NAPADU:

- zabezpieczenie poszkodowanego przed urazami wtórnymi

- nie wkładać nic do ust poszkodowanego

- nie krępować poszkodowanego

- tlenoterapia 100 %

POSTĘPOWANIE PO NAPADZIE:

- ABC

- kontynuacja tlenoterapii 100 %

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

CUKRZYCA

Spowodowana jest choroba trzustki, która nie jest w stanie produkować insuliny.

Insulina potrzebna jest żeby komórki mogły pobrać glukozę z krwi.

OBJAWY:

- HIPERGLIKEMIA - wysoki poziom cukru we krwi:

- uczucie pragnienia

- poszkodowany często oddaje mocz

- ból brzucha

- uczucie suchości w ustach

- zapach acetonu, słodkich owoców w powietrzu wydechowym.

- utrata przytomności w miarę pogłębiania się stanu hiperglikemii

- HIPOGLIKEMIA - niski poziom cukru we krwi:

- uczucie głodu

- drżenie mięśni

- zimny pot

- przyspieszone tętno

- stan pobudzenia

- niepokój, poszkodowany może być agresywny

- utrata przytomności

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- tlenoterapia 100 %

- komfort cieplny

- wsparcie psychiczne

U poszkodowanych przytomnych w wielu przypadkach może pomóc podanie słodkiego płynu do picia.

OMDLENIA

- krótkotrwała, przemijająca utrata przytomności spowodowana nagłym rozszerzeniem naczyń krwionośnych.

OBJAWY:

- osłabienie

- mroczki przed oczami

- szum w uszach

- blada, spocona skóra

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- pozycja przeciwwstrząsowa - UWAGA NA URAZY GŁOWY, można podnieść nogi

- tlenoterapia 100 % (dostęp do świeżego powietrza)

- komfort cieplny

- wsparcie psychiczne

- kontrola stanu poszkodowanego

„Ratownicy Kwalifikowani NIE Transportują POSZKODOWANYCH ”

Wszelkie czynności to jest zawsze EWAKUACJA!

KIEDY EWAKUUJEMY POSZKODWANEGO

Z MIEJSCA ZDARZENIA:

- gdy występuje zagrożenie wewnętrzne (np. grozi wybuchem samochodu)

- w sytuacji zagrożenia życia poszkodowanego;

• brak czynności życiowych (poszkodowany nie oddycha, nie oddycha i brak krążenia)

• poszkodowany we wstrząsie

- utrudniony dostęp do innych poszkodowanych

- na polecenie lekarza lub zespołu ratownictwa medycznego

- na prośbę samego poszkodowanego ( musi podpisać oświadczenie)

__________________________________________________________________

URAZ - to siła (energia) działająca na nasz organizm, powodującą różnego rodzaju obrażenia.

RANA - uszkodzenie skóry i tkanek położonych głębiej.

RANA OTWARTA - przerwanie ciągłości skóry.

POSTĘPOWANIE:

• niekrwawiąca:

- opatrunek osłaniający

- stabilizacja i unieruchomienie w pozycji zbliżonej do fizjologicznej

• krwawiąca:

- opatrunek uciskowy

- gotowość do uciśnięcia tętnicy lub założenia opaski uciskowej (ostateczność)

- stabilizacja i unieruchomienie w pozycji zbliżonej do fizjologicznej

RANA ZAMKNIĘTA - OBJAWY:

- obrzęk

- ból

- powierzchnia skory jest nienaruszona może być zasiniona

POSTĘPOWANIE:

- stabilizacja i unieruchomienie w pozycji zbliżonej do fizjologicznej

CIAŁO OBCE W RANIE

POSTĘPOWANIE:

- nie wyciągamy ciała obcego z rany (wyjątek: szkło)

- opatrunek i stabilizacja ciała obcego

- unieruchomienie kończyn w pozycji zastanej

Ciało obce wyciągamy z rany gdy:

- nie tamuje silnego krwotoku z rany

- tkwi w klatce piersiowej pacjenta z zatrzymaniem czynności życiowych

(do reanimacji)

- utrudnia transport poszkodowanego

AMPUTACJA URAZOWA

POSTĘPOWANIE:

- opatrunek na ranę kikuta

- unieruchomienie

- gotowość do uciśnięcia tętnicy lub założenia opaski uciskowej

Amputowaną część ciała owinąć w czysty opatrunek, umieścić w szczelnym worku plastikowym i w miarę możliwości w drugim wypełnionym zimną wodą.

Przekazać lekarzom.

OBRAŻENIA KOŃCZYN

ZŁAMANIE - przerwanie ciągłości kości.

ZŁAMANIE ZAMKNIĘTE - nie ma uszkodzonej skóry

OBJAWY:

- ból

- obrzęk i ewentualne zasinienie skóry

- nienaturalne ułożenie lub skrócenie kończyny

- utrata funkcji kończyny

- wzrost temperatury skóry w miejscu uszkodzenia

ZŁAMANIE OTWARTE - uszkodzona jest skóra ale nie zawsze musi być widoczna kość

OBJAWY:

- ból

- rana i ewentualnie widoczna kość

- nienaturalne ułożenie

- utrata funkcji kończyny

POSTĘPOWANIE:

- uwidocznij uraz

- w miarę możliwości doprowadź do pozycji fizjologicznej

- opatrunek osłaniający na ranę (jeśli konieczny)

- unieruchomienie

Każdemu złamaniu może towarzyszyć krwawienie wewnętrzne lub zewnętrzne.

SKRĘCENIA - uszkodzenie torebki stawowej, wiązadeł, itp., bez uszkodzenia kości.

Do skręcenia dochodzi gdy kości tworzące staw przekroczą fizjologiczny zakres ruchu dla danego stawu.

Stawy „przesunęły się” ale wróciły na swoje miejsce.

OBJAWY:

- ból

- obrzęk, zasinienie okolicy stawu

- zachowana ruchomość stawu

- naturalne ułożenie kończyny

POSTĘPOWANIE:

- stabilizacja w pozycji fizjologicznej a w razie potrzeby w zastanej

- unieruchomienie

ZWICHNIĘCIE - kości tworzące staw „rozchodzą się” i następuje przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych.

OBJAWY:

- ból

- zniekształcenie stawu

- przymusowe ułożenie

- deformacje

- brak zachowania ruchomości

POSTĘPOWANIE:

- stabilizacja w pozycji zastanej!!!

- unieruchomienie

ZMIAŻDZENIE

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- tlenoterapia 100 %

- komfort cieplny

- wsparcie psychiczne

- jeżeli minęło 10 minut od chwili wypadku nie uwalniać poszkodowanego przed przybyciem służb medycznych

- jeżeli po upływie 10 minut trzeba ewakuować poszkodowanego należy przed uwolnieniem założyć opaskę uciskową na uciśniętą kończynę.

ZASADY ZAKŁADANIA OPASKI UCISKOWEJ:

- zakładamy przy zmiażdżeniach, amputacjach, silnych krwotokach, których nie jesteśmy w stanie zatamować

- zakładamy bezpośrednio nad stawem kolanowym lub łokciowym (tam gdzie jest jedna kość)

- opaska powinna być szerokości od 6 do 8 cm

- zawsze trzeba zapisać w widocznym miejscu dokładny czas założenia opaski

OBRAŻENIA GŁOWY

Uraz głowy podejrzewamy:

- u poszkodowanego po upadku z wysokości

- u nieprzytomnych

- przy uszkodzeniu zabezpieczeń głowy (kask)

gdy ciało poszkodowanego przy znacznej prędkości gwałtownie zmieni kierunek przemieszczenia, zahamuje, przyspieszy.

OBJAWY:

- widoczny uraz

- ból głowy

- zaburzenia świadomości

- zaburzenia widzenia, ,owy

- zaburzenia pamięci

- nudności, wymioty

- trudności w wykonywaniu ruchów

- zaburzenia czucia, porażenie mięsni (paraliż)

- krwiak okularowy

- płynotok z uszu i nosa

- zwolnienie oddechu i akcji serca

POSTĘPOWANIE:

- stabilizacja kręgosłupa szyjnego

Przy urazach głowy ZAWSZE podejrzewamy uraz kręgosłupa!

- ABC

- opatrunek osłaniający (na rany)

- tlenoterapia 100 %

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

- pozycja horyzontalna

GŁOWA NIE MOŻE ZNALEŻĆ SIĘ PONIŻEJ NÓG!!!

OBRAŻENIA OKA

OBJAWY:

- piekący ból

- łzawienie

- zaczerwienienie

- zaburzenia widzenia

- widoczna rana

POSTĘPOWANIE:

- w przypadku podejrzenia poparzenia substancją żrącą przemyć aparatem do płukania oka - co najmniej 20 minut;

- nie usuwać mechanicznie ciał obcych tkwiących w gałce ocznej;

- opatrunek zasłaniający na obie gałki oczne (najpierw opatrujemy zdrowe oko).

OBRAŻENIA KRĘGOSŁUPA

Podejrzewamy przy:

- urazach głowy

- upadkach z wysokości

- wypadkach komunikacyjnych

- porażeniu prądem

- zatruciu (alkoholem, lekami…)

- u poszkodowanych wyciągniętych z wody

- kiedy na ciało poszkodowanego działała duża siła

- u poszkodowanych powieszonych

OBJAWY:

- ból

- ograniczona ruchomość kręgosłupa (np. przymusowe ustawienie głowy)

- obrzęk, zasinienie w miejscu urazu

OBRAŻENIA RDZENIA KRĘGOWEGO: - drętwienie, mrowienie kończyn

- bezwład kończyn

- zaburzenia oddychania

- priapizm (przedłużona erekcja prącia)

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- stabilizacja kręgosłupa

- w razie ewakuacji stabilizacja kręgosłupa szyjnego i ułożenie na noszach

typu deska

- tlenoterapia 100%

- wsparcie psychiczne

- termoizolacja

- uszkodzony kręgosłup „woli być rozciągany niż ściskany”

ZAWSZE PO ZMIANIE POZYCJI POSZKODOWANEGO

- KONTROLA ABC

POSZKODOWANY JEST W PEŁNI USTABILIZOWANY

NA DESCE ORTOPEDYCZNEJ GDY:

- ustabilizowaliśmy kręgosłup szyjny (ręce lub kołnierz)

- ma zapięte 4 pasy (piersiowy, brzuszny, udowy, stopy na końcu), dopiero wtedy zakładamy klocki i przypinamy głowę.

OBRAŻENIA KLATKI PIERSIOWEJ - rodzaje:

1. złamanie pojedynczego żebra

2. niestabilna klatka piersiowa

3. odma płucna

Ad. 1 ZŁAMANIE ŻEBRA

OBJAWY:

- ból nasilający się przy oddechu, poruszaniu

- duszność, trudność w oddychaniu

- zasinienie skóry

Ad. 2 NIESTABILNA KLATKA PIERSIOWA

- powstaje gdy dojdzie do złamania 3 lub więcej żeber w dwóch miejscach

OBJAWY:

- ból

- zaburzenia oddychania

- opaczne ruchy klatki piersiowej

Ad. 3 ODMA OPŁUCNOWA

- obecność powietrza miedzy ścianą klatki piersiowej a płucem.

OBJAWY:

- ból - nagły, ostry, kłujący

- duszność

- przyspieszenie i spłycenie oddechu

- rana klatki piersiowej sycząca lub „bąblująca”

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- tlenoterapia 100 %

- pozycja półsiedząca lub przyjęta przez poszkodowanego

(przy złamaniu żeber)

- RĘCZNA STABILIZACJA NIESTABILNEJ KLATKI PIERSIOWEJ !

- opatrunek zastawkowy (trójstronny) na ranę

- komfort cieplny

- wsparcie psychiczne

- w razie potrzeby - postępowanie przeciwwstrząsowe

OBRAŻENIA BRZUCHA

OBJAWY:

- ból

- przy badaniu dotykiem bolesność i wzmożone napięcie mięśni

- zasinienie powłok brzusznych

- rana (mogą być widoczne wnętrzności) - wytrzewienia

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- pozycja leżąca z nogami ugiętymi w kolanach

- opatrunek osłaniający na ewentualne rany

- w przypadku wytrzewienia - luźny opatrunek osłaniający ranę, miejscowe okrycie folią

NIGDY NIE WPROWADZAMY WNĘTRZNOŚCI DO ŚRODKA !

- tlenoterapia 100 %

- wsparcie psychiczne

- termoizolacja

- kontrola stanu poszkodowanego, w razie potrzeby postępowanie przeciwwstrząsowe ( duże prawdopodobieństwo wystąpienia wstrząsu)

OBRAŻENIA MIEDNICY

- podejrzewamy gdy poszkodowani:

- zostali poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych

- spadli z wysokości

- zostali przegnieceni

- doznali bezpośredniego urazu w okolicy miednicy

OBJAWY:

- ból

- widoczne obrażenia

- niestabilność kości miednicy w badaniu

- mogą wystąpić objawy wstrząsu (silne krwawienie wewnętrzne)

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- unieruchomienie na noszach typu deska

- tlenoterapia 100 %

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

- w razie potrzeby pozycja przeciwwstrząsowa

OPARZENIA

1. termiczne

2. chemiczne

3. prądem elektrycznym

Oparzenia

I stopnia:

- ból

- zaczerwienienie

II stopnia:

- ból

- zaczerwienie

- pęcherze wypełnione płynem

III stopnia:

- zwęglenie

OPARZENIA TERMICZNE:

- płomień

- gorące płyny

- gorące powierzchnie

- gorące gazy

OPARZENIA CHEMICZNE:

- kontakt z substancją żrącą

- stężone kwasy

- zasady

- ługi

- związki organiczne

Substancje te mogą wystąpić również w postaci gazowej.

OPARZENIA ELEKTRYCZNE:

- instalacje elektryczne

- piorun

- ładunek statyczny

OPARZENIA RADIACYJNE:

- działanie promieni słonecznych

- radioaktywne

ROZLEGŁOŚĆ OPARZEŃ:

1. REGUŁA JEDNEJ DŁONI - powierzchnia równa jednej dłoni poszkodowanego to 1 % powierzchni ciała

2. REGUŁA DZIEWIĄTEK

przód tył

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- usunięcie i zabezpieczenie biżuterii

- tlenoterapia 100 %

- ocena powierzchni oparzenia

OPARZENIA TERMICZNE - postępowanie:

1. Jeżeli powierzchnia nie przekracza 10 %:

- opatrunek hydrożelowy lub

- lejemy wodę przez 15 -30 min. lub do ustąpienia bólu

- opatrunek jałowy

2. Jeśli przekroczy 10 %:

- opatrunek hydrożelowy lub

- lejemy wodę 1 min.

- opatrunek z mokrej gazy 15 -30 min. lub do ustąpienia bólu

- opatrunek jałowy

OPARZENIA CHEMICZNE - postępowanie:

- ABC

- tlenoterapia 100 %

- mechaniczne usunięcie stałych substancji chemicznych, skażonej odzieży i biżuterii

- ocena powierzchni oparzeń

Jeśli nie przekracza 10 %:

-lejemy wodę 15-30 min.

- opatrunek jałowy lub hydrożelowy

Jeśli przekracza 10 %:

- lejemy wodę 1 min. lub do ustąpienia bólu

- opatrunek hydrożelowy lub

- opatrunek z mokrej gazy 15 - 30 min.

- opatrunek jałowy

OPARZENIA ELEKTRYCZNE - postępowanie:

- odłącz poszkodowanego od źródła napięcia

- ABC

- postępowanie w zależności od stwierdzonych objawów (zatrzymanie czynności życiowych, złamania, zwichnięcia, oparzenia o charakterze termicznym)

U POSZKODOWANYCH PORAŻONYCH PRĄDEM ZAWSZE PODEJRZEWAMY URAZ KRĘGOSŁUPA!!!Każdy porażony prądem wymaga kontroli lekarskiej!

ODMROŻENIA

- miejscowe zmiany w tkance powstałe na skutek działania zimna.

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- przerwanie narażenia na zimno

- usunięcie mokrej odzieży

- ogrzanie odmrożonych części ciała (najlepiej wodą niż suchym powietrzem)

- komfort cieplny

HIPOTERMIA - oziębienie ciała na skutek działania niskiej temperatury otoczenia, kontaktu ze śniegiem, wodą.

Temperatura narządów wewnętrznych spada poniżej 35ºC.

OBJAWY:

- chłodna skóra

- drżenie mięśni, później brak

- zaburzenia świadomości do utraty przytomności

-płytki, zwolniony oddech lub jego brak

- zwolnione, słabo wyczuwalne tętno lub niewyczuwalne.

POSTĘPOWANIE:

- pozycja leżąca „na płasko”

- ABC, w tym badanie tętna przez 60 sekund

- jeżeli tętno jest wyczuwalne to tlenoterapia 100 % ogrzanym tlenem

- jeżeli brak tętna to przez 3 min. wentylacja ogrzanym tlenem, potem ponownie kontrola tętna przez 60 s.

- jeżeli nadal brak to resuscytacja

- usunięcie mokrych elementów odzieży

- osuszenie poszkodowanego - nie nacieramy go!

- termoizolacja (okrycie) - oddzielamy ręce od reszty ciała

NIE ROZGRZEWAMY POSZKODOWANEGO RĘKAMI!!!

WSTRZĄS

- stan organizmu, w którym dochodzi do niedokrwienia i niedotlenienia ważnych dla życia narządów (mózg, płuca, serce, nerki, wątroba)

WSTRZĄS JEST BEZPOŚREDNIM STANEM ZAGROŻENIA ŻYCIA!!!

Rodzaje wstrząsu:

1. hipowolemiczny (krwotoczny) - brak płynu w organizmie (brak krwi w naczyniach)

Powodują go:

- krwotoki wewnętrzne i zewnętrzne

- rozległe oparzenia

- silne wymioty lub biegunka

2. Anafilaktyczny (uczuleniowy)

- od ukąszeń owadów

- leków

- niektórych substancji chemicznych

3. Kardiogenny (sercopochodny)

- związane z zawałem serca. Serce nie potrafi lub ma problemy z rozprowadzaniem krwi po organizmie.

4. Neurogenny

- urazy głowy

- urazy kręgosłupa

- silny ból, np. spowodowany urazem

WSTRZĄS - objawy:

- blada, silnie spocona skóra

- przyspieszony oddech, płytki

- przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno - sprawdzamy na tętnicy szyjnej

- ewentualnie niewyczuwalne tętno na tętnicy promieniowej (ręka)

- poszkodowany nadmiernie pobudzony, niespokojny

- powrót kapilarny - uciskamy przez parę sekund paznokieć, jeśli po chwili nie wróci normalny kolor - obj. wstrząsu

POSTĘPOWANIE:

- ABC

- tamowanie ewentualnych krwawień zewnętrznych

- tlenoterapia 100 %

- pozycja przeciwwstrząsowa - uniesienie nóg pod katem 30º

- termoizolacja

- wsparcie psychiczne

- zbadanie całego poszkodowanego

Wyjątki do pozycji przeciwwstrząsowej - wstrząs kardiogenny i neurogenny.

OCENA STANU POSZKODOWANEGO

PO URAZIE, PODTOPIENIU I ZATRUCIU

Sprawdzenie podstawowych funkcji życiowych i oddychania

(udrożnienie dróg oddechowych, oddech, tętno)

Są:

- ocena poszkodowanego pod względem ewentualnych urazów i obrażeń

oraz wsparcie psychiczne

- zastosowanie procedury odpowiednio do rodzaju urazów i obrażeń

- kontrola czynności życiowych poszkodowanego - ABC

NIE REAGUJE ALE ODDYCHA:

- tlenoterapia / wentylacja 100 % tlenem

- kontrola drożności dróg oddechowych

- procedura odpowiednio do rodzaju urazów i obrażeń

- kontrola czynności życiowych - ABC

NIE REAGUJE I NIE ODDYCHA:

- 5 wdechów 100 % tlenem

- kontrola krążenia

jest krążenie nie ma krążenia

- tlenoterapia 100 % / wentylacja - resuscytacja (cykl 30:0)

- kontrola dróg oddechowych UCIŚNIĘCIA KLATKI PIERSIOWEJ

- procedura odpow. do rodzaju urazów (30 uciśnięć)

i obrażeń wykonanie 2 wdechów /

- kontrola czynności ABC 100 % 0₂

(jeden wdech nie dłużej niż jedna sekunda)

- defibrylator AED

ZATRZYMANIE KRĄŻENIA

- resuscytacja (30:2)

• Uciśnięcia klatki piersiowej (30 uciśnięć z częstotliwością 100/min.)

• wykonanie 2 wdechów 100 % O₂

(jeden wdech nie dłużej niż 1 sekunda)

- defibrylator AED

jest: nie ma:

- przygotowanie - kontynuacja resuscytacji

i jak najszybsze użycie

- postępowanie wg zaleceń

defibrylatora

ZASADY UNIERUCHAMIANIA:

- przy obrażeniach dot. kości (złamania) - unieruchamiamy dwa sąsiednie stawy

- przy obrażeniach stawu - unieruchamiamy wszystkie kości na całej długości, tworzące uszkodzone stawy.

PRAWIDŁOWY ODDECH I TĘTNO

	ODDECH na1 min.	na 10 s.	TĘTNO na 1 min.	Na 10 s.
Dorosły	12 - 20	2 - 3	60 - 90	10 - 14
Dziecko	20 - 30	3 - 5	100 - 120	15 - 19
Niemowlę	30 - 40	5 - 7	120 - 140	20 - 23

PRAWIDŁOWO WYKONANA RESUSCYTACJA

	UCIŚNIĘCIA KLATKI PIERSIOWEJ	GŁEBOKOŚĆ	CZĘSTOTLIWOŚĆ UCIŚNIĘĆ
Dorosły	Środek klatki piersiowej	4 - 5cm	100 / min.
Dziecko	Linia między sutkowa	2,5 - 3,5cm	100 / min.
Niemowlę	1 cm / niżej 1 palec pomiędzy linią sutkową	1,5 - 2,5 cm (1/3 głębokości wymiaru poprzecznego kl.p.)	pow. 100 / min.

ZATRUCIA

Trucizna - każda substancja, która po przedostaniu się do organizmu powoduje zaburzenia funkcji.

Drogi przedostawania się trucizn do organizmu:

1. przewód pokarmowy:

- leki

- alkohol

- grzyby

- zepsute produkty spożywcze (zatrucia pokarmowe)

- substancje chemiczne stosowane w gospodarstwie domowym i przemyśle

2. drogi oddechowe (zatrucia wziewne):

- gazy duszące (CO₂, CO, siarkowodór)

- gazy drażniące (amoniak, chlor, dwutlenek siarki)

- środki ochrony roślin

- rozpuszczalniki

3. skóra i błony śluzowe:

- środki ochrony roślin

- jady zwierzęce (węże, owady)

- rozpuszczalniki organiczne

OBJAWY ZATRUĆ:

- kichanie, kaszel

- duszność

- piekący ból w klatce piersiowej

- bóle i zawroty głowy

- nudności, wymioty

- ogólne osłabienie, zobojętnienie na niebezpieczeństwo, niepokój

- różowa skóra

- utrata świadomości

- drgawki

POSTĘPOWANIE:

- w miarę możliwości kontrola ABC

- w miarę możliwości odizolowanie dróg oddechowych poszkodowanego od atmosfery toksycznej

- ewakuacja poszkodowanego ze strefy zagrożenia

- tlenoterapia 100 %

- kontrola ABC

- stałe kontrolowanie drożności dróg oddechowych

- w przypadku wymiotów - obróci poszkodowanego na bok i oczyścić jamę ustną za pomocą ssaka lub ręki

SYTUACJE SZCZEGÓLNE W RESUSCYTACJI

1. RESUSCYTACJA CIĘŻARNEJ - ratujemy dziecko i matkę

Płód naciska na naczynia żylne, dochodzi wtedy do żylaków, puchnięcia nóg, duszności.

Żyła główna dolna jest uciśnięta przez płód, dlatego w czasie reanimacji

należy:

- unieść prawy pośladek, np. podkładając coś pod prawą stronę.

Gdy jest więcej ratowników, jeden z nich może przesuwać dłońmi powiększony płód na lewą stronę.

2. RESUSCYTACJA TOPIELCA - woda może być w żołądku, nie

w płucach i ZAWSZE podejrzewamy uraz kręgosłupa.

Postępowanie:

- stabilizacja kręgosłupa

- pierwsze wdechy już w wodzie

- w czasie resuscytacji należy dodatkowo ucisnąć na chrząstkę pierścieniowatą krtani (RĘKOCZYN SELLICK'A)

BEZPIECZEŃSTWO WŁASNE!

3. RESUSCYTACJA PORAŻONEGO PRĄDEM: - objaw „kamiennej klatki piersiowej” - dlatego wentylujemy na ile możemy, a jeśli to nie ustąpi wtedy reanimacja.

RESUSCYTACJA Z PROBLEMEM Z WENTYLACJĄ:

np. 1. Ciało obce

2. Uraz twarzoczaszki

3. Opory psychiczne ratownika

Ad. 1. Postępowanie:

- przy ciele obcym upewnić się czy przyczyną nie jest błąd ratownika

- w miarę możliwości usunąć ciało obce

- przystąpić do resuscytacji

Ad. 2. Postępowanie:

- przy urazie twarzoczaszki - jeśli uraz uniemożliwia wentylację workiem rozważ uszczelnienie przy pomocy folii

Używać maski - jeśli nie ma takiej możliwości stosuj tylko ucisk mostka.

Ad. 3. Postępowanie:

- jeśli nie jesteś w stanie prowadzić wentylacji usta-usta (z jakiejś przyczyny), uciskamy tylko mostek, bez przerwy, 100 razy na min.

TLENOTERAPIA

Tlen - gaz bezbarwny, bez smaku i zapachu, a atmosferze występuje w stężeniu 21 %.

SENTENCJA RATOWNICZA:

1. MAKSIMUM TLENU

2. JEŚLI NIE WIEM CO ZROBIĆ TO PODAĆ TLEN!

W jakiej sytuacji nie możemy podać tlenu? - przy zatruciu pestycydami, które znajdują się w środkach ochrony roślin.

Zestaw do tlenoterapii:

- butla - źródło tlenu

• aluminiowa

• pojemność 2,7 l

• możliwość napełnienia

- reduktor

• system DIN

• z manometrem

• z przepływomierzem obrotowym 0 - 25 l / min.

• z gniazdem AGA O₂

• przystosowany do pracy przy ciśnieniu 200 atm.

- przewód tlenowy

• dł. min. 1,4 m. - 2 szt.

• dł. 10 m. - 1 szt.

- maski inhalacyjne

(tlenoterapia bierna)

2 rodzaje tlenoterapii:

1. Tlenoterapia bierna - każdy poszkodowany sam oddycha i sam pobiera tlen, najczęściej przez maskę twarzową z rezerwuarem

2. Tlenoterapia czynna - tlen podłączony do worka samorozprężalnego. Musi być z rezerwuarem.

Za pomocą worka możemy wykonywać też tlenoterpię bierną.

Tlenoterapia czynna polega na naciskaniu worka i ręcznym wtłaczaniu (wentylowaniu) powietrza

DOZOWANIE TLENU:

- załóż zestaw do tlenoterapii

- odkręć przepływ

- ustaw maksymalny przepływ

- załóż maskę do

- obserwuj rezerwuar

- jeżeli cały czas jest wypełniony na Maksa lub nieznacznie się opróżnia to obniż ciśnienie na przepływomierzu

- jeżeli rezerwuar opróżnił się całkowicie to sprawdź czy nie skończył się zapas tlenu

Dozowanie tlenu - czas:

Pojemność butli (2,7l) mnożymy przez ciśnienie w butli (odczyt

na manometrze na reduktorze). Uzyskany wynik dzielimy przez przepływ

(w 1/min.) odczytany z przepływomierza przy reduktorze.

Dozowanie tlenu - czas:

Pojemność butli (2,7 l) mnożymy przez ciśnienie tlenu w butli (odczyt

na manometrze na reduktorze).

Uzyskany wynik dzielimy przez przewidywany czas podawania tlenu.

TLENOTERAPIA NIEMOWLĄT

Tlenoterapia bierna - przyłóż „dorosłą” maseczkę do twarzy niemowlaka, dziecko oddycha, tzw. „namiot tlenowy”

Tlenoterapia czynna - nabieramy we własne usta tlen z maseczki i wdmuchujemy tlen niemowlakowi metodą usta - usta - nos.

BEZPIECZEŃSTWO:

PAMIETAJ!

- NIE WOLNO UŻYWAC TLENU W POBLIŻU OTWARTEGO OGNIA

- NIE NARAŻAĆ BUTLI TLENOWEJ NA DZIAŁANIE WYSOKIEJ TEMPERATURY

- NIE WOLNO UŻYWAĆ ZESTAWU DO TLENOTERAPII W INNYM CELU NIŻ PRZEZNACZONY

- NIE DOTYKAMY ZESTAWU DO TLENOTERAPII RĘKOMA ZABRUDZONYMI SMARAMI I OLEJAMI (NIC TŁUSTEGO)

WEZWANIE POMOCY:

1. sytuacja: osoba dorosła nieprzytomna, do utraty nieprzytomności doszło na naszych oczach lub spotkaliśmy taka sytuację

- pomoc wzywamy natychmiast po stwierdzeniu nieprzytomności (dotyczy to również dzieci i niemowląt, które mają rozpoznaną chorobę serca).

2. sytuacja: zatrzymanie krążenia u dzieci i niemowląt, osób dorosłych, u których przyczyną jest uraz, podtopienie czy zatrucie

- pomoc wzywamy po dwóch minutach (kiedy jestem sam) czyli 5 cykli

OMDLENIE NA MOICH OCZACH:

- sprawdzam przytomność, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny

natychmiast wzywam pomoc.

- Oddech -brak

brak oznak krążenia (tętno) - uciśnięcia klatki piersiowej (30:2) - 5 cykli zakończonych wdechami,

sprawdzam tętno:

brak: jest:

- następne 5 cykli - sprawdzam oddech

brak: jest:

- 1 min. oddechy co 5-6 s. WTOPA

sprawdzamy tętno

31

dostępny

niedostępny

- przygotowanie defibrylatora i użycie po 5 cyklach resuscytacji zakończonych uciśnięciami klatki piersiowej.

- postępowanie wg zaleceń defibrylatora

- kontynuacja resuscytacji

4,5%

18%

1%

9%

9%

4,5%

18%

9%

9%

---