TURYSTYKA - jest zjawiskiem społecznym i obejmuje wszystkie zjawiska ruchliwości przestrzennej związane z dobrowolną, czasową zmianą miejsca pobytu, rytmu i środowiska oraz wejściem w styczność osobistą z odwiedzanym środowiskiem przyrodniczym, kulturowym, społecznym. (Przecławski)
TURYSTYKA - obejmuje zespół czynności osób które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, zawodowych lub innych nie dłużej niż rok poza swoim codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów których głównym celem jest działalność zarobkowa. (WTO)
TURYZM jest złożonym zjawiskiem obejmującym społeczno kulturowe, gospodarcze, prawnopolityczne, przestrzenne uwarunkowania oraz przebieg i następstwa turystyki. (Pietkiewicz, Żmuda)
TURYZM:
- uwarunkowania turystyki
- turystyka
- następstwa turystyki
GENEZA POJĘCIA TURYSTYKA
TURYSTYKA W OKRESIE STAROŻYTNOŚCI - PIERWSZE UZDROWISKA
- mit Argonautów
- historia Sindbada Żeglarza
- starożytna Grecja: Herodot - historyk, geograf grecki, podróżnik V w n. e.
- ekspansja Greków na tereny Persji, Egiptu
- igrzyska olimpijskie
- kolonizacja Greków, wyprawy wojenne
- starożytny Rzym: po raz pierwszy pojawiła się turystyka rozumiana współcześnie, turystyka uzdrowiskowa, turystyka pielgrzymkowa, wędrówki w celach naukowych, turystyka podmiejska - podróże w celach rekreacyjno-wypoczynkowych na peryferie miasta
- starożytni Rzymianie odkryli lecznicze właściwości wód i zbudowali pierwsze uzdrowiska funkcjonujące do dziś: Baiae - Włochy, Aquae Calidae - Vichy: Francja, Aquae Harculane - Rumunia, Aguae Solis - Bath: W. Brytania, Aquae Helreticae - Baden: Szwajcaria. Przypominały one dzisiejsze uzdrowiska, łaźnie, pijalnie wód, baseny.
Budowano gospody - Stationes - prosta forma dla biedniejszych gości ale również „hotele” dla najbogatszych obywateli.
- Egipt - wyprawy wzdłuż wybrzeży wschodniej Afryki
- wyprawy Fenickie
- wyprawy Wikingów około 100 lat temu w celu rozpoznania północnej Europy
- Mnisi Iryjscy - wyprawy z Irlandii VI/VII w. n. e. - Islandia, Grenlandia, wybrzeża Ameryki Północnej, ameryki Środkowej
- Arabowie - Hiszpania, Francja, kraje Południowej Azji, Himalaje
CO OZNACZAŁO POJĘCIE „GRAND TOUR” I DO JAKIEGO ZJAWISKA SIĘ ODNOSIŁO?
„Grand tour” - podróże w celach edukacyjnych, wakacyjnych. Wycieczki młodzieży angielskiej głównie z wyższych sfer udającej się na kontynent europejski do szkół francuskich (włoskich, niemieckich) w celu uzupełnienia edukacji i poznania świata.
GŁÓWNE POSTACIE ZWIĄZANE Z HISTORIĄ POLSKIEJ TURYSTYKI
Jan Długosz, Marcin Kramer - dzieło naukowe „Polska czyli o położeniu, obyczajach i urzędach RP Królestwa Polskiego” stworzone dla potrzeb króla Zygmunta Wazy
Turystyka tatrzańska - Beata Łaska 1563 z dworem wybrała się w Tatry -> młodszy o 20 lat Olbracht Łaski
1746-1835 Księżna Izabella Czartoryska: Azja, Afryka, przywoziła dużo pamiątek Muzea Kraków , Puławy
Ks. Stanisław Staszic 1755-1826 badał zasoby surowcowe Polski, wyprawy geologiczne w Tatry i Beskidy, 1813 r „ O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i nizin Polski” 1805 zdobył Tarnicę, odwiedził Italię, Francję, Niemcy
Julian Ursyn Niemcewicz 1758-1841 współpracownik T. Kościuszki, był członkiem Sejmu czterdziestoletniego. Podróżował po Europie zachodniej. „Podróże historyczne” opisał wędrówki po Śląsku i Wielkopolsce
Vincenty Pol -> UJ, założył pierwszą katedrę na UJ, badania w Sudetach, Tatrach
Tytus Chałubiński - badacz Tatr, odkrył walory Zakopanego
Stanisław Witkiewicz - rozwój stylu zakopiańskiego
REKREACJA - to wszystkie czynności podejmowane dla regeneracji sił, a przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturalnych, grach sportowych czy też różnych formach ruchu turystycznego po godzinach zajęć służbowych, poza obowiązkami zajęć społecznych i normalnymi zajęciami domowymi.
CZAS WOLNY - czas którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązkowych czynności takich jak nauka, praca, czynności związane z życiem codziennym: wypoczynek bierny i czynny(m. in. sport i turystyka); rozrywka; rozwijanie zainteresowań.
GEOGRAFIA TURYZMU powinna zajmować się badaniem ruchu turystycznego i jego gospodarczymi następstwami a także walorami turystycznymi decydującymi o trakcyjności turystycznej danego obszaru. (Stradner 1905r.)
GEOGRAFIA TURYZMU to dyscyplina zajmująca się określaniem walorów turystycznych krajobrazu. (Leszczyki 1932r.)
GEOGRAFIA TURYZMU to dyscyplina zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania społeczno-kulturowych, gospodarczych, prawno-politycznych i przyrodniczych uwarunkowań turystyki oraz zagospodarowania turystycznego jak również analizująca przebieg i następstwa ruchu turystycznego dla środowiska przyrodniczego oraz struktur i procesów społeczno-kulturowych, politycznych i gospodarczych (Kowalczyk)
ZADANIA GEOGRAFII TURYZMU:
GEOGRAFIA TURYZMU BADA - przydatność przestrzeni dla potrzeb ruchu turystycznego z uwzględnieniem form jego sezonowości; oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń; zachodzące w przestrzeni procesy spowodowane występowaniem zjawisk turystycznych.
ZAKRES BADAŃ GEOGRAFII TURYZMU - ocena zasobów turystycznych środowiska naturalnego; określanie potencjału rekreacyjnego środowiska naturalnego z uwzględnieniem postulatów ochrony przyrody; ocena walorów turystycznych pozaprzyrodniczych; analiza przesłanek społeczno-ekonomicznych migracji turystycznych oraz ich prognozę; określenie form i struktury przestrzennej ruchu turystycznego oraz ich optymalizacje; ustalenie form i struktury przestrzennej zagospodarowania turystycznego oraz jego rozwoju z uwzględnieniem optymalizacji struktury ruchu; sprecyzowanie możliwości rozwoju funkcji turystycznej w wydzielonych jednostkach przestrzennych na podstawie zasobów turystycznych oraz przesłanek społeczno-ekonomicznych; określanie wpływu jaki turysta wywiera na inne dziedziny życia gospodarczego; wydzielanie regionów turystycznych jako formy klasyfikacji przestrzennej.
OMÓW MODEL EWOLUCJI OBSZARU TURYSTYCZNEGO WG BUTLERA
Model Butlera opiera się zarówno na spostrzeżeniach Christallera, jak i na koncepcji dyfuzji czyli rozprzestrzeniania się innowacji, gdzie innowacją jest pojawienie się na danym obszarze funkcji turystycznej. Butler w wypracowanym przez siebie na podstawie obserwacji modelu opisującym cykl rozwojowy obszaru turystycznego, wyróżnia w nim 6 faz (stadiów).
FAZĘ PIERWSZĄ nazwał fazą eksploracji; badanie, dociekanie, poszukiwanie, odkrywanie. Faza ta zakłada pojawienie się na badanym obszarze nieznanej liczby turystów indywidualnych, których przyciągają jedynie walory przyrodnicze i kulturowe. Turyści na tym etapie nie mają właściwie wpływu na środowisko.
FAZA DRUGA to faza wprowadzenia. W tej fazie turyści często odwiedzają dany obszar a część mieszkańców zaczyna czerpać dochody z usług noclegowych i gastronomicznych.
FAZA TRZECIA nazwana jest fazą rozwoju. W tej fazie funkcja turystyczna staje się jednym z głównych źródeł rozwoju lokalnego. Liczba turystów staje się zbliżona do liczby mieszkańców. Powstają nowe obiekty turystyczne, co zaczyna być groźne dla środowiska naturalnego. Często kontrolę nad rozwojem gospodarki turystycznej przejmują przedsiębiorstwa z zewnątrz.
FAZA CZWARTA to faza konsolidacji - następuje nasycenie obszaru turystami i obiektami turystycznymi oznacza to w konsekwencji osłabienie tempa rozwoju infrastruktury i zwiększenia się liczby turystów. Turystyka jest nadal dominującym działem gospodarki. Często w tym momencie zaczyna się też budzić sprzeciw społeczności lokalnej. Istnieje zwykle podział na dzielnice hoteli i usług oddzielone od części którą zamieszkują stali mieszkańcy.
FAZA PIĄTA - faza stagnacji - charakteryzuje się zahamowaniem rozwoju funkcji turystycznej. Infrastruktura turystyczna zaczyna wchodzić w stadium zwiększającej się amortyzacji, zaczyna gorzej funkcjonować, pojawiają się trudności ekonomiczne, zmniejsza się liczba turystów, pojawiają się też coraz wyraźniejsze konflikty między ludnością lokalną a przyjezdnymi.
FAZA SZÓSTA to faza upadku funkcji turystycznej, następuje spadek liczby przyjeżdżających turystów, bankructwo wielu nie przynoszących zysku hoteli i restauracji, pojawienie się nowych funkcji. Z czasem może nastąpić odrodzenie się funkcji turystycznej.
CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA to maksymalna liczba uczestników ruchu turystycznego którzy mogą równocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując jego dewastacji i degradacji środowiska przyrodniczego a tym samym pogorszenia warunków wypoczynku.
POJEMNOŚĆ TURYSTYCZNA - traktowana jest jako pojemność bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej. Określa maksymalną ilość uczestników ruchu turystycznego, mogących równocześnie korzystać z poszczególnych urządzeń nie powodując pogorszenia jakości tych usług i dezorganizacji życia społecznego.
ODWIEDZAJĄCY - każda osoba która przebywa w odwiedzanym kraju( regionie, miejscowości) niezależnie od powodu odwiedzin, z wyjątkiem dotyczących zatrudnienia.
ODWIEDZAJĄCYCH DZIELI SIĘ NA DWIE KATEGORIE:
- TURYSTÓW - osoby, które w kraju (miejscu) czasowego pobytu spędziły przynajmniej 24h w celach wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, sportowych, religijnych, służbowych, rodzinnych itp.
- WYCIECZKOWICZÓW, odwiedzających jednodniowych - osoby, które odwiedzając dany kraj (region, miejscowość) spędziły w nim mniej niż 24h
ODWIEDZAJĄCYCH DZIELI SIĘ NA:
- odwiedzających międzynarodowych (turystów i wycieczkowiczów)
- odwiedzających krajowych (turystów i wycieczkowiczów)
TURYSTA - w Polsce wg GUS turysta oznacza osobę znajdującą się dobrowolnie, czasowo poza miejscem stałego pobytu i środowiskiem związanym z codziennym rytmem.
TURYSTYKA WIEJSKA (AGROTURYSTYKA) spędzanie czasu wolnego w środowisku wiejskim, stymulacja rozwoju gospodarstw rolnych świadczących usługi turystyczne.
TURYSTYKA KONGRESOWA rozwijała się w krajach wysoko rozwiniętych, charakteryzuje się dużą liczbą uczestników.
EKOTURYSTYKA forma turystyki, która wykształciła się jako alternatywa w stosunku do turystyki masowej, minimalizowanie negatywnego wpływu turystów na środowisko przyrodnicze i społeczności lokalne.
TURYSTYKA POZNAWCZA dotyczy turystów którzy odwiedzają miejsca święte innej religii, a ich podstawowym motywem jest motyw poznawczy.
TURYSTYKA WYPOCZYNKOWA realizowana dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych.
TURYSTYKA ETNICZNA wyraża powrót do ojczyzny, do miejsca urodzenia do regionu, do własnych korzeni.
TURYSTYKA UZDROWISKOWA najważniejsze motywy wyjazdu do uzdrowisk to chęć poprawy ogólnego stanu zdrowia oraz leczenie różnego rodzaju schorzeń.
TURYSTYKA KRAJOWA
TURYSTYKA WYJAZDOWA
TURYSTYKA PRZYJAZDOWA
TURYSTYKA NARODOWA
TURYSTYKA WEWNĄTRZKRAJOWA
TURYSTYKA MIĘDZYNARODOWA
PRZESTRZEŃ TURYSTYCZNA jest to część przestrzeni geograficznej i społeczno-ekonomicznej w której zachodzą zjawiska turystyczne. (Warszyńska, Jackowski)
PRZESTRZEŃ TURYSTYCZNA to funkcjonalnie wyróżniająca się podprzestrzeń przestrzeni geograficznej i społecznej, której motywem powstania i rozwoju są potrzeby wypoczynku, poznania i doznania przeżyć będące atrybutem turystyki współczesnego człowieka. (Liszewski)
WYMIEŃ I OMÓW TYPY PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ WG S. LISZEWSKIEGO:
PRZESTRZEŃ EKSPLORACJI TURYSTYCZNEJ - minimalne natężenie ruchu turystycznego; brak zagospodarowania turystycznego; główna funkcja turystyczna to funkcja poznawcza; nieszkodliwy wpływ działalności turystycznej na środowisko naturalne
PRZESTRZEŃ PENETRACJI TURYSTYCZNEJ - zróżnicowane natężenie ruchu turystycznego (od małego do masowego); niewielkie zagospodarowanie turystyczne; główna funkcja turystyczna to funkcja poznawczo-wypoczynkowa; uciążliwy wpływ działalności turystycznej na środowisko naturalne
PRZESTRZEŃ ASYMILACJI TURYSTYCZNEJ - średnie natężenie ruchu turystycznego; ograniczone zagospodarowanie turystyczne; główna funkcja turystyczna to funkcja wypoczynkowo-poznawacza; obojętny wpływ działalności turystycznej na środowisko naturalne
PRZESTRZEŃ KOLONIZACJI TURYSTYCZNEJ - duże natężenie ruchu turystycznego; duże zagospodarowanie turystyczne; główna funkcja turystyczna to funkcja wypoczynkowa; szkodliwy wpływ działalności turystycznej na środowisko naturalne
PRZESTRZEŃ URBANIZACJI TURYSTYCZNEJ - średnie natężenie ruchu turystycznego; duże zagospodarowanie turystyczne; główna funkcja turystyczna to funkcja mieszkaniowa; degradujący wpływ działalności turystycznej na środowisko naturalne.
TYPY MIEJSKIEJ PRZESTRZENI TURYSTYCZNEJ: miejska przestrzeń eksploracji turystycznej; miejska przestrzeń penetracji turystycznej; miejska przestrzeń asymilacji turystycznej; miejska przestrzeń kolonizacji turystycznej; miejska przestrzeń urbanizacji turystycznej.
MIEJSCOWOŚĆ TURYSTYCZNA to jednostka osadnicza która ze względu na walory turystyczne, infrastrukturę turystyczną i dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub etapowy migracji turystycznych.
OŚRODEK TURYSTYCZNY jest to miejscowość turystyczna charakteryzująca się wyjątkowo dużym nagromadzeniem walorów turystycznych i wysokim udziałem liczby turystów w stosunku do lokalnej liczby mieszkańców.
CECHY MIEJSCOWOŚCI UZDROWISKOWYCH.
NAJWAŻNIEJSZE MIEJSCOWOŚCI UZDROWISKOWE W POLSCE.
ZAGOSPODAROWANIE TURYSTYCZNE
Na zagospodarowanie turystyczne składa się działalność trojakiego rodzaju:
- mająca na celu ochronę i przystosowanie na potrzeby ruchu turystycznego walorów turystycznych
- zmierzająca do zapewnienia turystom możliwości dojazdu do obszarów miejscowości i obiektów stanowiących cel wyjazdów turystycznych
- zmierzająca do zapewnienia turystom niezbędnych warunków egzystencji w miejscu pobytu turystycznego lub na szlaku.
HOTEL - obiekt hotelarski trwałego budownictwa, położony na obszarze zabudowanym i ogólnodostępnym w którym większość miejsc noclegowych znajduję się w pokojach 1 i 2-osobowych , przy czym ogólna liczba pokoi wynosi min. 10, świadczący szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów.
PENSJONAT - obiekt noclegowy trwałego budownictwa liczący min. 7 pokoi i świadczący usługi noclegowe wraz z całodziennym wyżywieniem.
SCHRONISKO - obiekt hotelarski trwałego budownictwa, położony poza terenem zabudowanym na terenach związanych najczęściej z turystyką górską, ogólnodostępny, liczący min. 10 miejsc noclegowych.
DOM WYCIECZKOWY obiekt turystyczny trwałego budownictwa, położony na obszarze zabudowanym lub w pobliżu zabudowy, ogólnodostępny w którym noclegi są zapewniane głownie w pokojach wieloosobowych, przy czym ogólna liczba pokoi noclegowych wynosi co najmniej 10.
OBOZOWISKO TURYSTYCZNE teren zagospodarowany służący celom noclegowym w domkach sezonowych, namiotach lub przyczepach samochodowych, posiadający węzeł sanitarny i umożliwiający przygotowanie posiłków.
KLASYFIKACJA HOTELI ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM WIELKOŚCI:
- hotele małe - do 100 miejsc noclegowych
- hotele średnie - od 101-350 miejsc noclegowych
- hotele duże - powyżej 350 miejsc noclegowych
KLASYFIKACJA HOTELI WEDŁUG KRYTERIUM PRZEZNACZENIA:
- hotele rezydencyjce
- hotele uzdrowiskowe
- hotele tranzytowe
- hotele kongresowe
- hotele - kasyna
- hotele apartamentowi
KLASYFIKACJA HOTELI ZE WZGLĘDU NA STANDARD OFEROWANYCH USŁUG:
- jednogwiazdkowe
- dwugwiazdkowe
- trzygwiazdkowe
- czterogwiazdkowe
- pięciogwiazdkowe
ŁAŃCUCH HOTELOWY zespół obiektów hotelowych kierowany przez centralny zarząd utrzymujący jednolity standard, jednolity zakres usług, prowadzący wspólną politykę ekonomiczna i mający własny system rezerwacji miejsc noclegowych obejmujący wszystkie jednostki organizacyjne. Przykłady takich łańcuchów to: Sheraton, Accor, Mercure.
PRZEDSTAW KLASYFIKACJĘ USŁUG ŻYWIENIOWYCH
USŁUGI TURYSTYCZNE I PARATURYSTYCZNE (PRZYKŁADY)
USŁUGI TURYSTYCZNE TOWARZYSZĄCE
REGION TURYSTYCZNY jest to obszar charakteryzujący się walorami turystycznymi do którego kieruje się ruch turystyczny.
RODZAJE REGIONÓW TURYSTYCZNYCH
REGION RZECZYWISTY to region który w danym momencie jest atrakcyjny ze względu na jakość i ilość występującym w nim walorów turystycznych - odpowiednio zagospodarowanych i równocześnie odwiedzany przez turystów.
REGION POTENCJALNY to obszar atrakcyjny pod względem zasobów turystycznych ale jeszcze nie zagospodarowany - co w danym momencie ogranicza lub eliminuje masowy ruch turystyczny.
REGION METROPOLITALNY - powstaje w dużych skupiskach miejskich - regiony nie konkurują ze sobą.
REGION PERYFERYJNY - powstaje poza terenem wielkomiejskim, powstają w miejscach o szczególnej atrakcyjności turystycznej, związane są z turystyką długookresową, wypoczynkową, te regiony konkurują ze sobą.
NA CZYM POLEGA RÓŹNICA MIĘDZY TURYSTYCZNYM REGIONEM METROPOLITALNYM A TURYSTYCZNYM REGIONEM WĘZŁOWYM?
TYPY MORFOGETYCZNE MIEJSCOWOŚCI TURYSTYCZNYCH:
JEDNOSTKI OSADZNICZE POWSTAŁE NA „SUROWYM KORZENIU” - są to jednostki wybudowane z myślą o przeznaczeniu do pełnienia szeroko pojętych funkcji turystycznych. Jednostki takie posiadają najczęściej regularny plan wytyczany na specjalnie wykupionym i rozparcelowanym terenie oraz charakterystyczną, często określoną przepisami zabudowę. Jest to typ charakterystyczny dla aglomeracji wypoczynkowych w basenie Morza Śródziemnego, wielu miejscowości uzdrowiskowych, a także stacji sportów zimowych w Alpach.
JEDNOSTKI OSADNICZE POWSTAŁE W WYNIKU PRZEKSZAŁCEŃ WCZEŚNIEJ ISTNIEJĄCYCH OSIEDLI - pierwotnie jednostki takie pełniły inne funkcje np. rolnicze, rybackie, leśne czy usługowe - małomiasteczkowe. Proces przemian w tych jednostkach przebiega w kilku fazach: faza I - napływ ludności z zewnątrz w celach wypoczynkowych, brak większych inwestycji turystycznych; faza II - zmiana podstaw ekonomicznych, funkcjonowanie miejscowości, pierwsze inwestycje proturystyczne; faza III - wzrost zamożności stałych mieszkańców, rozwój zagospodarowania turystycznego, trwałe przekształcenia w morfologii miejscowości.
JEDNOSTKI OSDANICZE O NIEZMIENIONEJ OD WIEKÓW FIZJONOMII I MORFOLOGII - taką cechę posiadają stare miasta, kompleksy obronne, niektóre wsie np. Malbork, Carcassonne, Toruń, Chochołów. Wprowadzenie ruchu turystycznego nie wpływa na zmianę morfologii miejsc, infrastruktura turystyczna powstaje w obiektach historycznych i nie wyróżnia się w otoczeniu.
WALORY TURYSTYCZNE - zespół elementów środowiska przyrodniczego i poza przyrodniczego (kulturowych, antropogenicznych), które są przedmiotem zainteresowania turystów i decydują o atrakcyjności turystycznej danego obszaru.
ZASOBY TURYSTYCZNE - występujące obiektywnie elementy środowiska geograficznego, które dopiero po dokonaniu przez turystę odpowiedniej oceny mogą stać się walorami turystycznymi.
PRZYRODNICZE WALORY TURYSTYCZNE WG T. LIJEWSKIEGO:
ZASOBY I WALORY PRZYRODNICZE UKSZTAŁTOWANE BEZ INGERENCJI CZŁOWIEKA - osobliwości flory i fauny, skałki i grupy skał, wąwozy, doliny, przełomy rzeczne, wodospady, źródła i wywierzyska, jaskinie i groty, głazy narzutowe i głazowiska, inne obiekty geologiczne, wybrzeża morskie i pojezierne.
ZASOBY I WALORY PRZYRODNICZE POWSTAŁE PRZY UDZIALE CZŁOWIEKA - zabytkowe parki, muzea i zbiory przyrodnicze, ogrody botaniczne i palmiarnie, ogrody zoologiczne.
POZOSTAŁE WALORY PRZYRODNICZE - punkty widokowe, parki narodowe, parki krajobrazowe.
POZA PRZYRODNICZE (ANTROPOGENICZNE) WALORY TURYSTYCZNE:
ZASOBY I WALORY POZA PRZYRODNICZE - muzea i rezerwaty archeologiczne; muzea etnograficzne, skanseny, ośrodki twórczości ludowej; zabytki architektury i budownictwa; muzea sztuki i zbiory artystyczne; muzea biograficzne; muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe; obiekty historyczno-wojskowe; miejsca i muzea martyrologii; zabytki działalności gospodarczej i techniki; współczesne imprezy kulturalne; miejsca ruchu pielgrzymkowego.
WALORY SPECJALISTYCZNE - do walorów specjalistycznych zalicza się określone cechy środowiska przyrodniczego lub poza przyrodniczego, którymi nie jest zainteresowany ruch turystyczny, a tylko pewne mniej liczne grupy społeczne. Korzystanie z tych walorów wymaga specjalnych umiejętności technicznych, wiedzy szczegółowej o charakterze naukowym, odpowiedniego przygotowanie sprawnościowego i teoretycznego często potwierdzonych formalnym dokumentem kwalifikacji. Walory specjalistyczne mogą mieć charakter przyrodniczy np. walory taternickie; walory speleologiczne; walory dla uprawiania żeglarstwa i kajakarstwa; walory dla uprawiania łowiectwa i wędkarstwa; walory dla uprawiania jeździectwa lub antropogeniczne np. muzea specjalistyczne; specyficzne obiekty architektoniczne; specjalistyczne imprezy kulturalne; specjalistyczne obiekty sportowe.
GŁÓWNE REGIONY I PODREGIONY TURYSTYCZNE POLSKI:
WYBRZEŻE BAŁTYKU - Pobrzeże Szczecińskie, Koszalińskie, Gdańskie
POJEZIERZE POMORSKIE - Pojezierze Drawskie, Kaszubskie, Bory Tucholskie
POJEZIERZE MAZURSKIE - Pojezierze Brodnickie, Pojezierze Iławskie, Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Suwalskie, Kraina Wielkich Jezior,
POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE - Pojezierze Lubuskie, Międzychodzko-Sierakowskie, Leszczyńskie, Gdańskie, Wrocławsko-Gostyńskie, Poznań i okolica
WYŻYNA MAŁOPOLSKA - Jura Krakowsko-Częstochowska, Góry Świętokrzyskie, Zagłębie Staropolskie
SUDETY - Góry Izerskie, Kotlina Jeleniogórska i Karkonosze, Góry Kamienne i Wałbrzyskie, Góry Sowie, Ziemia Kłodzka, Góry Opawskie
KARPATY - Beskid Śląski, Beskid Żywiecki, Mały i Makowski, Podhale, Orawa, Spisz i Pieniny, Tatry, Gorce i Beskid Wyspowy, Beskid Sądecki, Beskid Niski, Bieszczady, Pogórze Karpackie
POZOSTAŁE REGIONY TURYSTYCZNE:
Warszawa i okolice, Łódź i okolice, Otoczenie Aglomeracji Górnośląskiej, Wrocław i okolice, Pojezierze Łęczycko-Włodawskie, Roztocze, okolice Białowieży
NAJWAŻNIEJSZE OŚRODKI TURYSTYCZNE WYBRANYCH REGIONÓW TURYSTYCZNYCH W POLSCE:
POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE: Łagów, Sieraków, Międzyrzecz, Gorzów, Poznań, Kórnik, Rogalin, Ślesin, Gniezno, Żnin, Inowrocław, Płock, Włocławek.
WYŻYNA MAŁOPOLSKA: Częstochowa, Kraków, Ojców, Wieliczka, Kielce, Chęciny, Święta Katarzyna,
SUDETY: Świeradów Zdrój, Szklarska Poręba, Karpacza, Jelenia Góra, Szczawno Zdrój, Kowary, Wambierzyce, Wałbrzych, Kłodzko, Kudowa Zdrój, Polanica Zdrój, Lądek Zdrój, Duszniki Zdrój, Międzygórze, Głuchołazy.
KARPATY: Wisła, Ustroń, Szczyrk, Nowy Targ, Zakopane, Szczawnica, Piwniczna, Krynica, Muszyna, Nowy Sącz, Stary Sącz, Krosno, Ustrzyki Górne, Ustrzyki Dolne, Przemyśl.
PARKI NARODOWE W WYBRANYCH REGIONACH TURYSTYCZNYCH POLSKI:
POJEZIERZE MAZURSKIE: Wigierski Park Narodowy.
POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE: Wielkopolski Park Narodowy.
WYŻYNA MAŁOPOLSKA: Ojcowski Park Narodowy, Świętokrzyski Park Narodowy.
SUDETY: Karkonoski Park Narodowy, Park Narodowy Gór Stołowych.
KARPATY: Babiogórski Park Narodowy, Gorczański Park Narodowy, Tatrzański Park Narodowy, Magurski Park Narodowy, Bieszczadzki Park Narodowy.
PRODUKT TURYSTYCZNY - wszystko co jest oferowane na runku turystycznym; jest to oferta która stanowi przedmiot handlowej wymiany rynkowej tylko dla turystów; produktem turystycznym może być towar albo usługa pod warunkiem że odpowiada potrzebie turystów.
PRODUKT TURYSTYCZNY (GOŁĘCKI) - dostępny na rynku pakiet materialnych i niematerialnych składników umożliwiających realizację celu wyjazdu turystycznego.
SKŁADNIKI PRODUKTU TURYSTYCZNEGO (MIDDLETON) - atrakcje i środowisko miejsca docelowego, infrastruktura i usługi miejsca docelowego, dostępność miejsca docelowego, wizerunki związane z miejscem docelowym, aktualne cenniki.
ELEMENTY PRODUKTU TURYSTYCZNEGO - rdzeń produktu, produkt rzeczywisty i poszerzony.
GOSPODARKA TURYSTYCZNA stanowi złożony termin obejmujący ogół urządzeń i środków służących zaspokojeniu potrzeb turystów.
RYNEK TURYSTYCZNY
POPYT TURYSTYCZNY (Hunziker i Krapf) - to suma dóbr turystycznych, usług i towarów, które turyści skłonni są nabyć przy określonym poziomie cen.
POPYT TURYSTYCZNY (Kaspar) popyt turystyczny oznacza gotowość turysty do nabycia określonych ilości dóbr turystycznych za określoną sumę pieniędzy.
PODAŻ TURYSTYCZNA to ilość dóbr i usług turystycznych oferowanych na sprzedaż po określonej cenie. W ramach podaży turystycznej mamy do czynienia generalnie z produktem turystycznym (podaż pierwotna, podaż wtórna)
POLITYKA TURYSTYCZNA - świadome popieranie i kształtowanie turystyki przez różnego rodzaju organizacje i instytucje wpływające swoją działalnością na to wszystko, co jest ważne dla turystyki. Stosunek państwa do turystyki może być pozytywny (większość krajów), neutralny lub negatywny (byłe ZSRR i PRL)
GŁÓWNE ORGANIZACJE TURYSTYCZNE W POLSCE:
SKUTKI TURYSTYKI