ANALIZA FINANSOWA W PRZEDSIĘBIORSTWIE - wykłady prof. AE dr hab. Gabriela Łukasik

Literatura:

1. M. Sierpińska, T. Jachla Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych. PWN 2004

2. Waśniewski, Skoczylas Teoria i praktyka analizy finansowej w Polsce. 2002

3. Ustawa o rachunkowości

NA EGZAMIN:

• wykłady

• pytania typu „oceń, wyjaśnij, zinterpretuj” z ćwiczeń.

Wykład 1:

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ANALIZY FINANSOWEJ

Analiza finansowa zajmuje się oceną finansowej strony działalności gospodarczej przedsiębiorstwa tzn. oceną wielkości ekonomicznych będących konsekwencją przeszłych i planowanych zdarzeń gospodarczych w ich ujęciu pieniężnym.

Analiza finansowa może być prowadzona w dwóch wzajemnie ze sobą powiązanych układach, tzn. jako:

1. analiza retrospektywna - tradycyjna, uwzględnia skutki finansowe i efektywność podejmowanych decyzji i działań przedsiębiorstwa w przeszłości w określonych warunkach otoczenia (pozwala ustalić aktualną pozycję finansową przedsiębiorstwa i jego pozycję na rynku finansowym).

2. Analiza prospektywna - planistyczno-decyzyjna, uwzględnia efektywność i skutki finansowe przyszłych decyzji i działań przedsiębiorstwa wraz z projekcją przyszłych warunków otoczenia. Pozwala ocenić (uwzględnia):

• warianty przyszłych decyzji i działań przedsiębiorstwa

• kryterium wyboru wariantu najbardziej optymalnego.

Szczególną rolę odgrywa tu kategoria czasu i wynikające z niego konsekwencje (zmienna wartość pieniądza w czasie, uwzględnienie rozłożenia w czasie przyszłych wpływów i wydatków przedsiębiorstwa, dyskontowanie przyszłych wpływów i wydatków <urealnienie>, przyjęcie wartości aktualnej <bieżącej> przyszłych wpływów i wydatków przedsiębiorstwa).

Analiza retrospektywna jest punktem wyjścia analizy prospektywnej.

Analiza retrospektywna pozwala uzyskać odpowiedź na następujące pytania:

1. czy i w jakim stopniu zrealizowano podstawowe cele finansowe przedsiębiorstwa?

• trójkąt celów: płynność finansowa przedsiębiorstwa, ryzyko działalności przedsiębiorstwa, dochodowość (zysk, stopa zysku, rentowność kapitału, wartość przedsiębiorstwa)

2. czy i w jakim zakresie zachowano w przedsiębiorstwie równowagę finansową?

• gdy zachowuje złote zasady bilansowe

• gdy spełnia oczekiwania kapitałodawców

3. czy w sposób prawidłowy i efektywny wykorzystano stojące do dyspozycji przedsiębiorstwa kapitał i majątek?

4. Identyfikacja obszarów ryzyka w przedsiębiorstwie i wynikających z tego zagrożeń i słabych stron.

5. Szanse przedsiębiorstwa i jego mocne strony.

Współczesne przedsiębiorstwo:

• działa w zmiennych warunkach otoczenia

• w decyzjach musi uwzględniać ryzyko

• działa w warunkach konfliktu interesów między założycielami a zarządzającymi

• kryterium decyzji jest wartość przedsiębiorstwa.

Analiza finansowa ma znaczenie zarówno poznawcze jak i stanowi narzędzie zarządzania w przedsiębiorstwie.

Metody analizy finansowej:

1. z punktu widzenia sposobu postępowania i kolejności oceny zjawisk:

• zasady wnioskowania indukcyjnego (przyczynyskutki, szczegółyogóły, czynnikiwnioski)

• metoda dedukcyjna (ogółyszczegóły, wnioskiczynniki, skutkiprzyczyny)

• ze względu na narzędzia:

• tradycyjne narzędzia i metody:

• jakościowe - pozwalają badać związki i zależności w formie opisowej

• ilościowe o charakterze deterministycznym (np. indeksy).

W tradycyjnym ujęciu analizy finansowej istotną rolę odgrywa metoda porównań (w czasie - analiza dynamiki zmian, z innym podmiotem, ze wzorcem).

• nowoczesne narzędzia i metody

Informacyjne podstawy analizy finansowej:

Podstawą informacyjną analizy finansowej są sprawozdania finansowe.

Informacyjne podstawy analizy finansowej uwzględniają:

• bilans

• rachunek zysków i strat

• rachunek przepływów pieniężnych.

Bilans przedsiębiorstwa często jest uzupełniany o zestawienie zmian w kapitale własnym przedsiębiorstwa.

Bilans przedsiębiorstwa to zbiór informacji statycznych (na określony moment finansowy) pozwalający określić szeroko rozumiany stan zasobów przedsiębiorstwa w dwóch ujęciach:

• kapitałowym (pasywa)

• majątkowym (aktywa).

Rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych łączy ujęcie dynamiczne (za określony okres) przedsiębiorstwa uwzględniające strumienie finansowe.

Jakie są różnice między nimi?

W rachunku zysków i strat operujemy pojęciem przychodów, są w nim zawarte zgodnie z zasadą memoriałową potencjalne strumienie finansowe.

Rachunek przepływów pieniężnych operuje pojęciem wpływów pieniężnych, jest to realne ujęcie strumieni finansowych zgodnie z zasadą kasową.

Wykład 2:

TREŚĆ EKONOMICZNA BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA Z PUNKTU WIDZENIA POTRZEB ANALIZY FINANSOWEJ.

Bilans przedsiębiorstwa jest dwustronnym statycznym, wartościowym porównaniem i zestawieniem dwóch kategorii ekonomicznych charakteryzujących przedsiębiorstwo tzn. kapitału przedsiębiorstwa (pasywów) i majątku przedsiębiorstwa (aktywów).

Kapitał przedsiębiorstwa (pasywa) wskazują:

• kto jest kapitałodawcą w przedsiębiorstwie,

• pozycję prawną w przedsiębiorstwie z punktu widzenia praw i obowiązków kapitałodawców,

• co stanowi źródło finansowania składników majątkowych przedsiębiorstwa,

• jakie są zobowiązania przedsiębiorstwa wobec kapitałodawców z uwzględnieniem terminów ich wymagalności

Pasywa są uporządkowane wg zasady wzrastającej wymagalności zobowiązań wobec kapitałodawców.

Kapitał w przedsiębiorstwie ma charakter ewidencyjny - wskazuje ile kto jest winien.

Aktywa uwzględniają:

- zasoby, którymi gospodaruje przedsiębiorstwo z uwzględnieniem jego wielokierunkowej działalności o wiarygodnie ustalonej wartości,

• kierunki alokacji kapitału,

• w jakich składnikach majątkowych ulokowano kapitał przedsiębiorstwa,

• miejsce składników majątkowych w cyklu krążenia kapitału (rola składników majątku różnicuje aktywa przedsiębiorstwa wg stopnia ich płynności - zdolności do zamiany na pieniądz)

Aktywa są uporządkowane wg zasady wzrastającej płynności składników majątkowych.

Majątek przedsiębiorstwa wskazuje ile to przedsiębiorstwo faktycznie ma.

Struktura aktywów przedsiębiorstwa

W ich strukturze wyróżnia się dwie podstawowe grupy składników majątkowych:

1. aktywa trwałe (wyraz zaangażowania kapitału w majątek przedsiębiorstwa na okres dłuższy niż 1 rok) - to składniki majątkowe, które przedsiębiorstwo może amortyzować

2. aktywa obrotowe (składniki majątkowe, które w kolejnych cyklach działalności przedsiębiorstwa będą zmieniać swoją postać).

W grupie aktywów trwałych wyróżniamy 3 podstawowe elementy (faktycznie jest ich 5):

1. Wartości niematerialne i prawne - nabyte przez przedsiębiorstwo prawa majątkowe nadające się do działalności gospodarczej o okresie użyteczności dłuższym niż 1 rok. Np. koszty zakończonych prac rozwojowych, licencje, patenty, wartość firmy

Wartość firmy - pojawia się w bilansie, gdy występuje dodatnia różnica między składnikami majątku nabytego a tym, ile wydaliśmy różnica to wartość firmy.

Wartości niematerialne i prawne i środki trwałe ulegają amortyzacji (z niewielkimi wyjątkami).

Amortyzacja pełni w przedsiębiorstwie 3 funkcje:

• ewidencyjno - umorzeniową - pozwala oceniać, rejestrować zmniejszającą się wartość środków trwałych (określa stopień zużycia środków trwałych i faktyczną wartość netto w stosunku do wartości początkowej) - wpływa na bilans, gdzie środki trwałe są wyrażone wg ich wartości netto;

• kosztową - amortyzacja traktowana jako element kosztu jest czynnikiem cenotwórczym - uwzględniona w rachunku zysków i strat; wpływa na WF i dochód do opodatkowania

• finansową - amortyzacja stanowi narzędzie gromadzenia środków pieniężnych w przedsiębiorstwie z przeznaczeniem na odtworzenie zużytych środków trwałych.

Amortyzacja pozostaje do dyspozycji przedsiębiorstwa stanowiąc podstawę do tzw. nadwyżki finansowej w przedsiębiorstwie (zysk netto + amortyzacja) - element rachunku przepływów pieniężnych.

2. Rzeczowe aktywa trwałe uwzględniające:

• środki trwałe - użytkowane przez przedsiębiorstwo w celach gospodarczych

• środki trwałe w budowie - przyszłe ŚT w okresie budowy, montażu

• zaliczki na środki trwałe w budowie

3. Inwestycje długoterminowe (składniki majątkowe będące konsekwencją likowania kapitału na rynku nieruchomości i długoterminowego lokowania kapitału na rynku finansowym). Należą do nich:

• długoterminowe aktywa finansowe, które powinny przynosić korzyści finansowe: należne korzyści oraz wpływy pieniężne uwzględnione w działalności inwestycyjnej (udziały, akcje, papiery wartościowe inwestycje aktywne; udzielone pożyczki, lokaty finansowe itp. inwestycje pasywne)

• nieruchomości

Aktywa obrotowe składają się z 3 elementów (faktycznie z 4):

1. Zapasy (materiały, półprodukty, produkcja w toku, wyroby gotowe, towary, zaliczki na dostawy)

2. Należności krótkoterminowe (jako konsekwencja niezrealizowanych przychodów ich wartość podlega w przedsiębiorstwie aktualizacji uwzględniającej stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprze dokonanie odpisów aktualizacyjnych w odniesieniu do następujących grup należności:

• od dłużników postawionych w stan likwidacji

• kwestionowane (przedmiot rozpraw sądowych); sporne

• przeterminowane z dużym prawdopodobieństwem ich nieściągalności)

zalicza się je głównie do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych (w rachunku zysków i strat) w zależności od tego czego dotyczą. Jeśli z tytułu należności opłaciłeś VAT istnieje możliwość odzyskania go poprzez wyrok sądowy.

3. Inwestycje krótkoterminowe, które obejmują krótkoterminowe aktywa finansowe będące konsekwencją lokowania kapitału na krótkoterminowym rynku finansowym na okres krótszy niż 1 rok (pożyczki, kredyty, akcje), środki pieniężne i inne aktywa pieniężne w tym środki pieniężne w kasie oraz na rachunkach.

Struktura pasywów przedsiębiorstwa

W strukturze pasywów przedsiębiorstwa należy wyróżnić dwie podstawowe grupy kapitału:

1. KAPITAŁ ( FUNDUSZ ) WŁASNY - jako wkład właścicieli w finansowanie przedsiębiorstwa.

2. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA - wyraz zaangażowania pożyczkodawców lub wierzycieli.

Struktura kapitału własnego zależy od formy organizacji przedsiębiorstwa:

1. spółka osobowa - kapitał własny

2. przedsiębiorstwo państwowe - fundusz założycielski, fundusz przedsiębiorstwa

3. spółka kapitałowa (akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością):

S. A.	Z o.o.
kapitał podstawowy (zakładowy) kapitał akcyjny kapitał uzupełniający kapitał zapasowy kapitał rezerwowy kapitał z aktualizacji wyceny majątku przedsiębiorstwa (zysk, strata z lat ubiegłych)	Kapitał udziałowy Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy Kapitał z aktualizacji wyceny majątku przedsiębiorstwa (zysk, strata z lat ubiegłych)

Kapitał podstawowy - wartość tytułów własnościowych objętych przez właścicieli. W spółce akcyjnej ustalany jest wg wartości nominalnej akcji (minimalna cena akcji 0,01zł). W interesie właścicieli leży zasada nienaruszalności kapitału podstawowego - właściciele muszą wyrazić zgodę na jego naruszenie w celu ochrony kapitału podstawowego. Należne wpłaty na kapitał podstawowy wykazywane są jako wartość ujemna korygująca kapitał podstawowy ( z reguły akcje ujemne)

Kapitał zapasowy - przeznaczony na pokrycie ewentualnych strat bilansowych w przedsiębiorstwie (obowiązkowy w spółce akcyjnej) Kapitał zapasowy powstaje:

• z przeznaczenia zysku netto - w S.A jeśli nie stanowi 1/3 kapitału akcyjnego tworzy się go z części zysku netto przeznaczając co najmniej 8% w najbliższym okresie

• z dopłat właścicieli- w Sp. Z.O.O ( dopłata nie daje żadnych praw właścicielowi)

• aggio spółki - tylko w S.A

Aggio w spółce akcyjnej przeznaczane jest również na poczet kapitału zapasowego (różnica między ceną nominalną a emisyjną akcji cena emisyjna jest wyższa).

Kapitał z aktualizacji wyceny - dotyczy rzeczowych składników majątku trwałego

Kapitał rezerwowy - nieobowiązkowy, tworzony z części zysku netto na szczególne straty i wydatki przedsiębiorstwa wynikające ze specyfiki działalności przedsiębiorstwa.

Rezerwy na zobowiązania tworzy się na niepewne lub prawdopodobne przyszłe zobowiązania przedsiębiorstwa, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować.

Ich głównym celem jest rezerwa na przejściową różnicę z tytułu podatku dochodowego spowodowaną odmiennością momentu uznania przychodu za osiągnięty lub kosztu za poniesiony przez przepisy podatkowe i ustawę o rachunkowości. Rezerwa może dotyczyć strat dotyczących już rozpoczętych prac, zleceń - jest to rezerwa na krótko i długoterminowe nieprzewidziane sytuacje.

* gwarancje, weksle - na to nie tworzymy rezerwy bo nie ma cechy prawdopodobieństwa

Rezerwy mają uwarunkowania:

• prawne - rezerwa na podatek dochodowy, na świadczenia emerytalne

• gospodarcze - rezerwa na zabezpieczenie niezakłóconego przebiegu działalności przedsiębiorstwa

Rezerwy stanowią:

• element kosztów - w rachunku zysków i strat

• element płynności - w rachunku przepływów pieniężnych

Rezerwy kapitałowe - tworzone są zawsze z zysku netto, mają na celu ochronę kapitału podstawowego

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania - traktowane są jako element kapitału pożyczkowego. Elementem kapitału stałego będzie ta część rezerw, która służy zabezpieczeniu zobowiązań długoterminowych.

Cechy rezerw:

• na przedsiębiorstwie ciąży obowiązek realizacji pewnych zobowiązań

• realizacja tych zobowiązań jest prawdopodobna

• możliwość wiarygodnego oszacowania wielkości rezerw

Z punktu widzenia analizy finansowej zobowiązania przedsiębiorstwa można rozpatrywać w dwóch aspektach:

1. z punktu widzenia terminu wymagalności:

• zobowiązania długoterminowe (powyżej 1 roku)

• zobowiązania krótkoterminowe (do 1 roku)

2. wg charakteru transakcji związanej z pożyczeniem kapitału:

• kredyty i pożyczki długo i krótkoterminowe wynikające z indywidualnych umów cywilno - prawnych kredytowych lub umów pożyczkowych z kapitałodawcami (ujęcie w rachunku zysków i strat odsetek od kredytu jako kosztu i w rachunku przepływów pieniężnych raty kapitałowej oraz odsetek jako wydatku ( a nie kosztu ! ))

• zobowiązania wynikające z emisji dłużnych papierów wartościowych - tu nie ma umowy cywilno - prawnej, nabycie papierów wartościowych rodzi pewne konsekwencje dla przedsiębiorstwa, w bilansie uwzględnia się wartość nominalną papierów

• zobowiązania wynikające z trybu rozliczeń finansowych - to zobowiązania, które wynikają z powodu różnicy między momentem powstania, a czasem jego realizacji) - szczególna rola zobowiązań z tytułu dostaw i usług

Zobowiązania wobec jednostek powiązanych - przez jednostki powiązane rozumie się grupę jednostek obejmujących jednostkę dominująca lub znaczącego inwestora (czyli takiego, który ma nie mniej niż 20% głosów), jednostki od nich zależne, współzależne i stowarzyszone

Rezerwy na zobowiązania długoterminowe, zobowiązania długoterminowe oraz kapitał własny tworzą w przedsiębiorstwie kapitał stały (wykorzystywany dla oceny kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie).

WYKŁAD 3 :

SYNTETYCZNA OCENA EFEKTYWNOŚCI GOSPODAROWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Prawidłowo funkcjonujące przedsiębiorstwo powinno wykazywać efektywność.

Co stanowi o efektywności:

1. Wstępną oceną efektywności może być wynik finansowy i jego porównanie, ocena.

Ocena wyniku finansowego wymaga uwzględnienia zasad jego tworzenia i podziału.

WF w ogólnym rozumieniu to różnica między przychodami i zyskami nadzwyczajnymi a kosztami i stratami nadzwyczajnymi.

Oceniając go należy uwzględnić kilka jego kategorii: (poza tym należy wziąć pod uwagę inne czynniki kształtujące przychody)

1. wynik finansowy z działalności operacyjnej (zysk lub strata operacyjna) - to najszersza kategoria, wskazuje na efektywność podstawowej działalności przedsiębiorstwa, do której zostało ono powołane, niezależnie od struktury źródeł finansowania aktywów w przedsiębiorstwie i zakresu inwestowania na rynku finansowym i rynku nieruchomości. Punktem wyjścia w ustaleniu tego WF są:

1. przychody netto ze sprzedaży - przychody należne związane z faktem sprzedaży towarów i usług (niekoniecznie zrealizowane)- zgodnie z zasadą memoriałową czyli bez podatku VAT od towarów i usług ( o stopniu realizacje będą świadczyć należności )

2. Koszty sprzedanych produktów - do w/w elementu powinno się analizować pozycję rynkową w stosunku do progu rentowności (dotyczy podziału kosztów na stałe i zmienne).

Księgowy próg rentowności wyznacza taki poziom sprzedaży, który równoważy koszty z przychodami. Próg rentowności zależy od struktury kosztów w przedsiębiorstwie, im więcej kosztów stałych, tym wyższy próg.

Zysk surowy/ marża brutto - to przychody ze sprzedaży minus koszty zmienne - mówi jaka część przychodów ze sprzedaży pozostaje w przedsiębiorstwie na pokrycie kosztów stałych, odsetek z tytułu pożyczonego kapitału oraz płatności z tytułu podatku dochodowego.

3. Pozostałe koszty operacyjne (nie mają większego znaczenia) -wiążą się z działalnością operacyjną ale nie są związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością przedsiębiorstwa (np. odpisy aktualizacyjne, nie zamortyzowana część środka trwałego podlegającego likwidacji itp.).

2. wynik finansowy z działalności gospodarczej w stosunku do 1 uwzględnia skutki finansowe kształtowania struktury kapitału w przedsiębiorstwie i wielokierunkowej alokacji kapitału w przedsiębiorstwie. Różni się o:

4. przychody finansowe ( przychody z operacji finansowych)- zwiększają 1, są konsekwencją efektywnych lokat finansowych na rynku finansowym (odsetki, dywidendy i dyskonta otrzymane, udziały w zyskach innych firm, dodatnie różnice kursowe, zyski kapitałowe od lokat i udzielonych pożyczek).

5. koszty finansowe -dotyczą decyzji związanych z pożyczeniem kapitału. Korespondują z zobowiązaniami wobec pożyczkodawców (odsetki, prowizje od kredytów bankowych lub związane z emisją papierów wartościowych, straty kapitałowe, ujemne różnice kursowe).

6. Zyski i straty nadzwyczajne - korygują 2, są konsekwencją zdarzeń losowych, nietypowych dla działalności przedsiębiorstwa.

3. wynik finansowy brutto - w spółkach osobowych jest podstawą do obliczenia indywidualnych płatności odsetkowych poszczególnych właścicieli niezależnie od decyzji związanych z jego podziałem, zatrzymaniem. Dla ustalenia jego wysokości ustala się dodatkową kategorię - dochód do opodatkowania ( dochód podatkowy )W spółkach kapitałowych podlega obciążeniu g) podatkiem dochodowym, którego wysokość zależy głownie od:

• wysokości dochodu podatkowego (który uwzględnia przychody i koszty ich uzyskania wg zasad podatkowych)

• stopy podatku dochodowego (podatek liniowy obecnie wynosi 19%, odnosi się do dochodu podatkowego).

Możliwa różnica między dochodem podatkowym a zyskiem brutto wynika z

• nie ujmowania pewnych przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat

• różnych momentów ujęć przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat do opodatkowania

• różnych sposobów ustalania przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat i w rozwiązaniach podatkowych

Uwzględnia się efektywną stopę podatkową, która może się różnić od stopy podatku dochodowego ( stopa efektywna jest wyższa).

wynik finansowy brutto - 100zł 19zł

dochód podatkowy - 80zł (19%) 15,2zł efektywna stopa podatkowa 15,2%

dochód podatkowy - 120zł 22,8zł 22,8%

4. zysk (strata) netto - stratę netto można zniwelować kapitałem zapasowym.

Wynik finansowy netto to ta część zysku, która pozostaje do dyspozycji właścicieli, decyduje o poziomie stopy zwrotu dla właścicieli (zysk netto) mierzonej stopą rentowności i poziomem kapitału własnego.

Zysk netto podlega podziałowi na:

• zysk zatrzymany, który zwiększa kapitał własny i może być przeznaczony na uzupełnienie kapitałów rezerwowego, zapasowego i może być traktowany jako zysk niepodzielony (zysk z lat ubiegłych)

• zysk dla właścicieli który można wykorzystać jako:

• ­dywidenda w formie pieniężnej

• pokrycie nowej emisji akcji

• wykup własnych akcji celem ich umozenia

Podstawą wypłat dywidendy w przedsiębiorstwie może być zysk do podziału, który może uwzględniać:

• część wyniku finansowego danego okresu bilansowego przeznaczonego na wypłatę dywidend powiększonego ewentualnie o zysk niepodzielony z lat ubiegłych oraz

• część zysku przeznaczonego w poprzednich okresach na uzupełnienie kapitału zapasowego i rezerwowego.

2. O faktycznej efektywności działania przedsiębiorstwa decydują pewne wskaźniki rentowności przedsiębiorstwa jako relacja wyniku finansowego do innych pozycji (kategorii) ekonomicznych charakteryzujących przedsiębiorstwo.

Grupy miar rentowności:

• Rentowność handlowa ( sprzedaży) - pozwala ocenić pozycję przedsiębiorstwa na rynku rzeczowym. Jest relacja WF do przychodów ze sprzedaży i mówi jaka część przychodów ze sprzedaży stanowi zysk

• Rentowność ekonomiczna - relacja WF do aktywów przedsiębiorstwa, mówi o efektywności wykorzystania aktywów przedsiębiorstwa czyli ocenia opłacalność alokacji kapitału w składniki majątkowe przedsiebiorstwa.

• Rentowność finansowa - pozwala ocenić szanse realizacji przez przedsiębiorstwo oczekiwań kapitałodawców (zdolność przedsiębiorstwa do obsługi kapitału). Mówi o tym wskaźnik rentowności kapitału własnego będący relacją WF do Kapitału własnego.

Efektywność działań przedsiębiorstwa możemy mierzyć przez WF, ale też poprzez efekty gotówkowe czyli wysokość przepływów gotówkowych przedsiębiorstwa - miary rentowności gotówkowej.

Dla przedsiębiorstw podlegających ocenie rynkowej (głównie spółek giełdowych) oceną efektywności ich działania są dodatkowo wskaźniki rynku kapitałowego pozwalające ocenić pozycję na rynku kapitałowym.

Podstawowe wskaźniki rynku kapitałowego

• wartość rynkowa przedsiębiorstwa - rynkowa wartość kapitału własnego przedsiębiorstwa .

cena rynkowa akcji * liczba akcji

Wzrost wartości rynkowej oznacza poprawę pozycji na rynku. Wzrost ceny rynkowej powoduje wzrost popytu na akcje. Zmiany wartości rynkowej w zasadzie nie powodują zmian w bilansie przedsiębiorstwa.

• wksaźnik efektywnośći lokowania w akcje - ile należy zapłacić aby nabyć prawo do jednostki zysku netto danej firmy.

P/E = cena rynkowa 1 akcji / jednostkowy zysk netto

Im wyższy jest ten wskaźnik, tym rynek wyżej ocenia akcje badanego przedsiębiorstwa.

• stopa dywidendy

DY = (dywidenda jednostkowa / cena rynkowa 1 akcji) * 100%

To miara oceny stopy zwrotu zaangażowanej w akcje mierzonej dywidendą. Uzupełniana jest przez:

stopa wypłat dywidendy = dywidenda / zysk netto - mówi jaka część zysku netto przeznaczana jest na wypłatę dywidendy (jednostkowa lub całościowa). Jej aktualna wartość różni się od wartości rynkowej, gdyż do obliczeń przyjmuje się wartości historyczne.

• warość księgowa - księgowa wartość kapitału własnego wynikająca z różnicy:

aktywa - zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Gdy wartość rynkowa / wartość księgowa > 1 - rynek wyżej wycenia tytuły własnościowe niż są faktycznie warte. Im >1 ta relacja tym większe zyski kapitałowe spółki i wyższa pozytywna opinia na temat spółki i jej zdolności do efektywnego działania.

Analiza efektywności działania przedsiębiorstwa wymaga oceny podstawowych miar efektywności ich wzajemnych powiązań i czynników kształtujących rentowność przedsiębiorstwa.

Podstawowe miary oceny rentowności

Oznaczenia do wzorów:

A - aktywa

P - przychody ze sprzedaży

Zo - zysk operacyjny

Zn - zysk netto

Kw - kapitał własny

• stopa zysku w przedsiębiorstwie:
  =
  

ROI zależy od:

• rentowności operacyjnej sprzedaży

• produktywności majątku przedsiębiorstwa

EBIT - to zysk przed zapłatą odsetek podatku dochodowego, inaczej zysk operacyjny.

NOPAT - zysk operacyjny - podatek

• rentowność kapitału własnego:
  = ROI *
  

ROE zależy od:

• stopy zysku

• wpływu zadłużenia na zmianę rentowności kapitału własnego (sygnalizuje problem dźwigni finansowej)

• obciążenia zysku operacyjnego podatkiem dochodowym i odsetkami

Wzrost ROI powinien pozytywnie wpłynąć na ROE. ROE zależy od struktury kapitału własnego przedsiębiorstwa od udziału w kapitale zadłużenia, które jest określane mianem dźwigni finansowej (jak zarobić na kapitał własny).

W prawidłowo funkcjonującym przedsiębiorstwie zmiany (przyrost Δ) poszczególnych wskaźników powinny się ułożyć następująco:

(1) Δ rentowność produkcji mierzonej zyskiem operacyjnym < (2) Δ stopa zysku < (3) Δ rentowność kapitału własnego < (4) Δ


Przyrost stopy zysku powinien być większy od przyrostu rentowności produkcji mierzonej zyskiem operacyjnym jako konsekwencja wzrostu efektywności wykorzystywania aktywów w przedsiębiorstwie.

Przyrost rentowności kapitału własnego powinien być większy od przyrostu stopy zysku w przedsiębiorstwie jako efekt (konsekwencja) pozytywnych decyzji prawidłowego kształtowania struktury kapitału i osiągania dodatniego efektu dźwigni finansowej.

Pozytywne zmiany w efektywności działania przedsiębiorstwa powinny znaleźć odzwierciedlenie na rynku finansowym.

WYKŁAD 4 : ( 18.03)

ANALIZA ZMIAN STRUKTURALNYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE Z WYKORZYSTANIEM INFORMACJI BILANSOWYCH

WYKŁAD 5 : ( 1.04 - od marty)

WYKŁAD 6 : 15.04 - mój

wykład 7 : 22.04 -marta

wykład 8 : 29.04 -ja

....... tu jeszcze dużo muszę napisać........

Wskaźniki te nie zawsze pozwalają ocenić faktyczną płynność finansową przedsiębiorstwa.

Z uwagi na słabość wskaźników konieczna jest ich korekta wynikająca z faktu, że:

1. Statyczne wskaźniki mierzą pokrycie przyszłych zobowiązań aktualnymi aktywami obrotowymi

2. Przedsiębiorstwo ustalając strukturę aktywów obrotowych nie posługuje się wyłącznie kryterium stopnia ich płynności, ale również potrzebami przedsiębiorstwa, gospodarnościa, itp.

3. Aktywa ustalane są w bilansie wg wartości księgowej a więc historycznej, która nie koniecznie musi odpowiadać ich wartości rynkowej

4. Przedsiębiorstwo ma pewne ograniczenia w swobodzie dysponowania aktywami obrotowymi

5. Aktywa obrotowe mogą uwzględniać elementy nieprawidłowe, tzn. takie, których nie można zamienić w pieniądz ( np. należności przeterminowane)

Statyczne wskaźniki płynności finansowej powinny podlegać w przedsiębiorstwie korekcie aktywów i zobowiązań krótkoterminowych.

Zobowiązania należy ocenić wg stopnia ich wymagalności (uwzględnić w ocenie tylko te zobowiązania, których okres wymagalności opowiada okresowi analizy)

Aktywa obrotowe przy ocenie należy:

• Dokonać eliminacji aktywów nieprawidłowych, nie akceptowanych przez rynek, z uwagi, że niemożna zamienić ich na gotówkę

• Skorygować ich wartość księgową do faktycznej wartości rynkowej

• Wyeliminować z oceny aktywów obrotowych składniki, gdzie przedsiębiorstwo ma ograniczoną swobodę dysponowania nimi ( głownie są to zapasy, przeznaczone na celowe przedsięwzięcia, środki pieniężne zablokowane na spłatę zobowiązań - akredytywa)

WYKŁAD 9 : 06.05

DYNAMICZNA ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ I OCENA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Analiza przepływów pieniężnych prowadzona jest w dwóch ujęciach:

1. Retrospektywnym - ocena ex post, z uwzględnieniem przeszłych działań przedsiębiorstwa zawartych w RPP

2. Prospektywnym - ocena ex ante, która stanowi istotne źródło informacji decyzyjnych

Ocena prognostyczna przepływów pieniężnych związana jest z :

1. Preliminowaniem obrotów gotówkowych jako instrumentów aktywnej, krótkoterminowej polityki pieniężnej przedsiębiorstwa. Preliminarz gotówkowy umożliwia prognozowanie krótkoterminowych nadwyżek w przedsiębiorstwie, które mogą być podstawą wybory korzystnych lokat kapitału.

2. Wyznaczeniem działań w zakresie możliwości i potrzeb wykorzystania dodatkowego zasilania finansowego w sytuacji prognozowanego breku środków pieniężnych.

3. wyznaczeniem optymalnego poziomu gotówki w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem minimalizacji kosztów alternatywnych i kosztów transakcyjnych.

4. Ustaleniem optymalnego budżetu kapitału w ramach planowania strategicznego

Treść i zakres przepływów pieniężnych - ujęcie retrospektywne

Rachunek przepływów pieniężnych uwzględnia mechanizmy związane ze zmianą zasobów i środków pieniężnych pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa. Analiza tych mechanizmów pozwala szacować i oceniać strumienie pieniężne dopływające i odpływające z przedsiębiorstwa oraz badać zmiany sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w związku z jego zdolnością do generowania gotówki.

Analiza przepływów pieniężnych w ujeciu retrospektywnym pozwala w szczególności ocenić:

1. Jakimi środkami pieniężnymi dysponowało przedsiębiorstwo w okresie analizowanym.

2. Z jakich źródeł pochodziły środki pieniężne, którymi dysponowało przedsiębiorstwo.

3. W jaki sposób środki pieniężne zostały zagospodarowane.

4. Jaka jest zdolność generowania gotówki podstawowych obszarów działalności przedsiębiorstwa tj. działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Działalność operacyjna - podstawowy rodzaj działalności, do której przedsiębiorstwo zostało powołane. W pewnym stopniu będzie to odpowiadać zyskowi operacyjnemu pomniejszonemu o podatek dochodowy.

Działalność inwestycyjna - lokacyjna, przez którą rozumie się nabywanie i zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie związane z nimi dodatkowe wpływy i wypływy wynikające z inwestycji finansowych (odsetki i dywidendy otrzymane).

Działalność finansowa -pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowania własnego jak i obcego kapitału oraz wszystkie dodatkowe związane z nimi wydatki wynikające z obsługi kapitału (spłata odsetek, prowizji, wypłata dywidend).

Co decyduje o różnicy między wynikiem finansowym a środkami pieniężnymi?

Czy wynik finansowy = środkom pieniężnym? => NIE

Zysk			Środki pieniężne
Przychody	Koszty		Wpływy	Wydatki
Moment Wystąpienia			Moment Realizacji
		Strumienie finansowe
Wg zasady Memoriałowej			Wg zasady Kasowej
Należności	Zobowiązania		Środki pieniężne

Różnice:

1. kasowe i memoriałowe ujęcie strumieni finansowych

• ujecie memoriałowe - strumienie finansowe są wykazywane w momencie wystąpienia zdarzeń gospodarczych, z którymi potencjalnie łączą się strumienie pieniężne. Konsekwencja tego ujęcia są przychody ( kategoria należna) oraz koszty przedsiębiorstwa, które nie zawsze są wydatkami dla przedsiębiorstwa ( amortyzacja)

• ujecie kasowe - uwzględnia strumienie finansowe w momencie faktycznej realizacji wykorzystując wpływy i wydatki

Różnica ta jest uwzględniana w bilansie w takich pozycjach jak: należności ( jeżeli przychód ≠ wpływowi )

2. rola amortyzacji w kształtowaniu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie

Różnica wpływu amortyzacji wynika z:

• jej funkcji finansowej - amortyzacja jest instrumentem gromadzenia środków na wydatki inwestycyjne ( w ramach samofinansowania). Punktem wyjścia jest zysk netto + amortyzacja

• amortyzacja będąc kosztem dla przedsiębiorstwa czyli zmniejszając jego WF nie jest równocześnie wydatkiem ( bo pełni określone funkcje)

3. uwzględnienie w stanie środków pieniężnych skutków zmian w zapotrzebowaniu przedsiębiorstwa na wzrost aktywów obrotowych (głównie zapasów)

4. w rachunku przepływów pieniężnych uwzględnia się wydatki związane z obsługą kapitału własnego (wypłata dywidendy), w rachunku zysków i strat posługujemy się kategorią wyniku finansowego netto

Konstrukcja rachunku przepływów pieniężnych od dołu:

• Przepływy pieniężne netto za okres (saldo), które jest konsekwencją relacji między wszystkimi wydatkami pieniężnymi a wpływami.

• Saldo dodatnie oznacza, że w badanym okresie wpływy były większe od wydatków realizowanych w tym okresie i że różnica ta zwiększa stan środków pieniężnych w bilansie.

• saldo ujemne oznacza, że wydatki były większe od wpływów w tym okresie, którymi przedsiębiorstwo dysponowało część wydatków została zrealizowana przez naruszenie stanu gotówki z poprzedniego okresu. ( Stan środków pieniężnych będzie na konic okresu będzie niższy o ujemne saldo przepływów pieniężnych)

13

---