1.INWESTYCJE RZECZOWE - ISTOTA, PRZYKŁADY

Inwestycje rzeczowe polegają na nabywaniu dóbr rzeczowych, tzw. kapitał realny, np. budynki, grunty albo środki pracy: maszyny, urządzenia.

inwestycje rzeczowe (bezpośrednie ) Dotyczą bezpośrednio działalności gospodarczej i są związane z kategorią majątku trwałego. Polegają na inwestowaniu w: budynki, maszyny, narzędzia, tereny.

Inwestowanie w rzeczowy i związany z nim niematerialny majątek trwały (budowa, rozbudowa, modernizacja), tj. w grunty, budynki i budowle, urządzenia techniczne, maszyny, licencje na technologie, programy komputerowe itp. Inwestowanie w rzeczowy i niematerialny majątek trwały zabezpiecza utrzymanie i zwiększenie potencjału produkcyjnego i bezpieczeństwa prawnego produkcji.

W praktyce gospodarczej inwestycje rzeczowe są związane z kategorią majątku trwałego przedsiębiorstwa gdyż:

1) w trakcie realizacji inwestycji są ewidencjonowane koszty inwestycji, zwane inwestycjami rozpoczętymi,

2) po zakończeniu realizacji inwestycji i rozliczeniu jej kosztów powstają m.in. nowe środki trwałe.

Ze względu na formy lokowania kapitału wyróżnia się inwestycje finansowe (w papiery wartościowe) i inwestycje rzeczowe (związane z prowadzeniem działalności inwestycyjnej, podporządkowanej celom strategicznym przedsiębiorstwa i dotyczą reprodukcji (rozszerzonej, prostej lub zawężonej) rzeczowego majątku trwałego przedsiębiorstwa).

Przedmiotem inwestycji rzeczowych są możliwość techniczne i produkcyjno-usługowe przedsiębiorstwa, nierozerwalnie związane z innymi rodzajami potencjału przedsiębiorstwa, takimi jak potencja ekonomiczny, kadrowy lub organizacyjny.

Inwestycje rzeczowe są opisywane za pomocą następujących określeń

• rodzaj inwestycji według różnych kryteriów,

• zakres rzeczowy (np. przedsięwzięcie, zadanie czy obiekt),

• wartość kosztorysowa,

• nakłady inwestycyjne (np. planowane, poniesione i do poniesienia),

• cykl realizacji,

• etapowanie (dla inwestycji długoterminowych, głównie budowlanych)

• system realizacji,

• efekty pośrednie (nakłady ponoszone na poszczególne rodzaje majątki przedsiębiorstwa),

• efekty bezpośrednie (np. produkcja, usługi lub wynik finansowy).

W teorii i w praktyce gospodarczej inwestycje rzeczowe są dzielone według kryteriów:

1) szczebla podejmowania decyzji inwestycyjnych:

• inwestycje przedsiębiorstw,

• inwestycje wspólne (danego przedsiębiorstwa i innych podmiotów),

• inne inwestycje (np. podejmowane przez władze lokalne, regionalne);

2) charakteru reprodukcji środków trwałych:

• odtworzeniowo-modernizacyjne,

• nowe: nowe budowy, całkowita modernizacja i inne;

3) charakteru inwestycji:

• podstawowe,

• współzależne: zastępcze, towarzyszące lub pośrednie;

4) rodzaju efektów uzyskanych z działalności inwestycyjnej:

• produkcyjne,

• nieprodukcyjne (np. socjalne lub mieszkaniowe);

5) stopnia zaawansowania inwestycji:

• nowo rozpoczynane,

• kontynuowane;

6) źródeł finansowania:

• ze środków własnych inwestora,

• ze środków obcych - kredyt, pożyczki, dotacje i inne,

• ze środków własnych i obcych;

7) sposobu realizacji (realizowane systemem gospodarczym i systemem

zleconym); BOT — build-operate-transfer, czyli zbuduj, eksploatuj, zwróć.

Z punktu widzenia wpływu inwestycji na potencjał produkcyjny, inwestycje (rzeczowe) w środki trwałe można podzielić na:

*odtworzeniowe, polegające na zastąpieniu zużytego lub przestarzałego środka trwałego nowym środkiem; inwestycje te nie wpływają na zwiększenie zdolności produkcyjnych (postęp techniczny powoduje, że nowy środek trwały jest zazwyczaj bardziej wydajny, więc kryterium to odnosi się bardziej do ilościowego wyposażenia w środki trwałe niż do jakościowego),

*modernizacyjne, polegające na wprowadzeniu do produkcji ulepszonych środków trwałych. Najczęściej są to inwestycje modernizacyjno-odtworzeniowe, które przynoszą efekt w postaci obniżki kosztów produkcji lub unowocześnienia produktu przedsiębiorstwa. Inwestycje te generalnie nie zwiększają zdolności produkcyjnej,

*rozwojowe, których głównym celem jest zwiększenie zdolności produkcyjno-handlowej przedsiębiorstwa, zarówno w zakresie dotychczas wytwarzanych produktów, jak i wprowadzania nowych produktów dotychczas nie wytwarzanych.

W przedsiębiorstwie mogą być również realizowane inwestycje, które bezpośrednio nie przynoszą przedsiębiorstwu dochodu, np. inwestycje służące ochronie środowiska, zwiększające bezpieczeństwo i higienę pracy itp.

PRZYKŁADY: Nakłady na rzeczowe składniki majątku trwałego, zwłaszcza: zakup ziemi i przygotowanie terenu, zakup budynków i budowli wraz z koniecznymi pracami inżynieryjno - budowlanymi, zakup i zainstalowanie maszyn i urządzeń produkcyjnych łącznie z wyposażeniem pomocniczym, wydatki poniesione na zakup wartości niematerialnych.

2.INWESTYCJE FINANSOWE - ISTOTA, PRZYKŁADY

Inwestycje finansowe polegają na nabywaniu: instrumentów finansowych, które mają charakter niematerialny.

inwestycje finansowe, a więc zakup akcji, obligacji czy lokaty bankowe itp., - pozwalając na czerpanie bezpośrednich korzyści np. w formie dywidendy, procentu, zmiany kursu walut, notowań giełdowych itd.

Istotą jest pomnażanie kapitału poprzez transakcje na rynku kapitałowym i inne.

Inwestowanie w finansowy majątek trwały - w akcje, obligacje, w udziały kapitałowe w innych przedsiębiorstwach, w lokaty długoterminowe, udzielanie długoterminowych pożyczek innym przedsiębiorstwom. Inwestowanie w finansowy majątek trwały to wyprowadzenie kapitału na zewnątrz przedsiębiorstwa, które powinno przynieść przychody finansowe w postaci dywidend i odsetek.

PRZYKŁADY: zakup akcji, obligacji i innych papierów wartościowych, kupno udziałów w innych firmach, wymiana udziałów lub akcji, dywersyfikacja środków na rachunkach bankowych w różnych walutach, kontrakty futures, zabezpieczanie się przed ryzykiem kursowym. 

3.ZAKRES RZECZOWY INWESTYCJI - PRZEDSIĘWZIĘCIE INWESTYCYJNE, ZADANIA INWESTYCYJNE, OBIEKT BUDOWLANY.

Zamierzenie (lub przedsięwzięcie) inwestycyjne - docelowy i określony pod względem rzeczowym i finansowym program inwestycyjny przewidziany do realizacji na określonym terenie, nastawiony na osiągnięcie zamierzonego efektu produkcyjnego lub usługowego. Wielkość i charakter zamierzeń inwestycyjnych są w praktyce rozmaite. Znajduje to wyraz w wysokości kosztów poszczególnych zamierzeń oraz w długości okresów realizacji. Zamierzenia i przedsięwzięcia inwestycyjne mogą być jedno lub wielozadaniowe.

Zadanie inwestycyjne to ściśle określony zakres rzeczowy i inwestycji, ujmowany w planie, oraz środki finansowe niezbędne do jego wy nią. Zadania inwestycyjne mogą być budowlane (budowa i zakupy związane) oraz zakupowe (kupno i prace niezbędne do montażu i uruchomienia maszyn i urządzeń). Zakres rzeczowy inwestycji ma swoje odzwierciedlenie w wartości kosztorysowej określanej w dokumentacji.

Obiekt inwestycyjny to cześć zadania inwestycyjnego która po oddaniu do uzytkowania stanowi odrębny środek trwały.

Obiekt budowlany to:

a) budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

b) budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

c) obiekt małej architektury,

Obiekt budowlany - budynek to obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

4.PROCES INWESTYCYJNY

Mianem procesu inwestycyjnego (inwestowania) określa się całokształt działań niezbędnych do zrealizowania inwestycji i przekazania gotowego obiektu do eksploatacji. W wyniku realizacji zaakceptowanych projektów inwestycyjnych pożądanym efektem procesu inwestycyjnego jest zmiana możliwości przedsiębiorstwa w zakresie technicznym, w związku z powstaniem nowych możliwości wytwórczych, oraz finansowym, gdyż zwiększa się obieg środków pieniężnych, a tym samym następuje przyrost akumulacji.

Zgodnie z kryterium rodzajowym przedsięwzięcia inwestycyjne można podzielić na:

1.inwestycje odtworzeniowe, których celem jest zastąpienie zużytych lub przestarzałych maszyn i urządzeń nowymi, dzięki czemu eliminuje się koszty spowodowane procesem starzenia się,

2.inwestycje modernizacyjne, które są najczęściej przeprowadzane jednocześnie z inwestycjami odtworzeniowymi i mają na celu zmniejszenie kosztów wytwarzania,

3.inwestycje innowacyjne, służące modyfikacji wytwarzanych wyrobów,

4.inwestycje rozwojowe, które mają zapewnić zwiększenie wydajności parku maszynowego, rozwój sieci handlowej, wdrażanie produkcji nowych wyrobów,

5.inwestycje strategiczne, których celem jest ochrona przedsiębiorstwa przed działaniem konkurencji lub niekorzystnymi warunkami narzuconymi przez dostawców, umocnienie pozycji przedsiębiorstwa na rynku np. przez kooperacje z kontrahentami,

6.inwestycje mające zapewnić lepsze warunki pracy personelu i lepsze warunki socjalno-bytowe,

7.inwestycje dotyczące interesu publicznego, które obejmują przykładowo wydatki na ochronę środowiska, tworzenie nowych miejsc pracy itp.

Przedmiotem projektu może być na przykład: zakup maszyn produkcyjnych, zakup urządzeń technologicznych,

zakup obiektu produkcyjnego, zakup technologii, zakup licencji.

Zakres projektu może obejmować na przykład: budowę od podstaw nowego zakładu, rozbudowę obiektu,

unowocześnienie części wyposażenia produkcyjnego, unowocześnienie całości wyposażenia produkcyjnego,

wymianę zużytego wyposażenia technologicznego, zakup urządzeń zmniejszających pracochłonność.

Zadania inwestycyjne i projekty inwestycyjne:

Projekt inwestycyjny może obejmować jedno zadanie inwestycyjne lub wiele cząstkowych zadań inwestycyjnych.

Zadania inwestycyjne dzieli się na: zwiększające przychody, zmniejszające koszty (oszczędnościowe).

5.UCZESTNICY PROCESU INWESTYCYJNEGO

Inwestor bezpośredni, inwestor zastępczy (ktoś działa w imieniu inwestora bezpośredniego), inwestor strategiczny (związany z ryzykiem kapitałowym, odnosi się do giełdy papierów wartościowych)

Inwestor to jednostka gospodarcza lub organizacyjna będąca właścicielem lub dysponentem środków finansowych na inwestycję, organizatorem jej przygotowania i realizacji, przyszłym właścicielem zrealizowanej inwestycji. Udział biorą: biura projektów (opracowanie należytej dokumentacji); przedsiębiorstwa remontowo-budowlane (roboty budowlane montażowe); dostawcy maszyn, urządzeń, materiałów; banki lub inne instytucje finansowe; firmy ubezpieczeniowe.

Przykład: uczestnicy budowlanego procesu inwestycyjnego tj. projektanci, wykonawcy, inwestorzy, realizatorzy, developerzy oraz pełnoletnie osoby fizyczne.

Przykład: uczestnicy inwestycji rzeczowych - wytwórnia soków:

Inwestor (podmiot strategiczny, finansujący budowe); Biura projektowe; Przedsiębiorstwo budowlano-montażowe; uzyskanie zezwolenia dotyczącego gruntu, ziemi; uzyskanie pozwolenia na podłączenia wody, energii; wymogi BHP wymogi formalne; dostawcy maszyn, kooperanci; firmy transportowe; banki, instytucje finansowe, fundusze inwestycyjne; firmy ubezpieczeniowe; urzędy wydające zezwolenia, izby skarbowe.

6.ISTOTA DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

W procesie gospodarczym toczy się działalność eksploatacyjno-usługowa i inwestycyjna, na które wpływ wywierają:

-procesy koncentracji i dekoncentracji, specjalizacji, kooperacji

-konkurencja i innowacje

-wahania cykli gospodarczych

-zasilenia finansowe i rzeczowe

-naciski polityczne, społeczne, ekonomiczne (presja otoczenia).

Przedsiębiorstwo jest jednostką niepowtarzalną, gdyż nie jednakowe bywają jego czynniki produkcji, związki z otoczeniem i fazy rozwoju, mogące przebiegać i rozwijać się dzięki stosowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych.

Można wyróżnić nastepujące typy definicji inwestycji:

*inwestycje jako zakumulowane (nie skonsumowane) środki i oszczędności gospodarcze (dochody lub produkty przeznaczone na dalszy rozwój produkcji i usług),

*Inwestycje jako nakłady gospodarcze ponoszone na reprodukcję różnych zasobów w przedsiębiorstwie lub gospodarce

*inwestycje jako odtwarzanie i przyrost składników majątku rzeczowego w przedsięb. lub gospodarce

*inwestycje jako nakłady gospodarcze na odtworzenie i przyrost nowych środków trwałych.

Inwestycje, zatem to m.in., tworzenie i/lub reprodukcja (prosta zawężona lub rozszerzona) środków trwałych, rzeczowego majątku trwałego, majątku trwałego lub zasobów przedsiębiorstwa. Nowoczesne podejście do zasobów przedsiębiorstwa wyróżnia następujące ich rodzaje: zasoby ludzkie zasoby pieniężne, zasoby rzeczowe oraz zaplecze naukowo-badawcze.

Stosowany jest też termin inwestowania w rozumieniu angażowania kapitału finansowego w określony rodzaj zasobu przedsiębiorstwa czy zakres rzeczowy przedsięwzięcia. Mówimy na przykład o inwestowaniu kapitał finansowego w ludzi (czynnik ludzki), w potencjał przedsiębiorstwa czy w dany produkt (segment rynku).

7.ZUŻYCIE (FIZYCZNE, MORALNE, KSIĘGOWE) ŚRODKÓW TRWAŁYCH A INWESTYCJE PRZEDSIĘBIORSTWA.

FIZYCZNE ZUŻYCIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH

*jest wynikiem normalnej ich eksploatacji. Mają na nie wpływ m.in. warunki i intensywność eksploatacji oraz warunki konserwacji;

*zużycie fizyczne wyraża utratę właściwości techniczno-produkcyjnych, jakie posiadał określony środek trwały w momencie oddania go do eksploatacji.

EKONOMICZNE(MORALNE) ZUŻYCIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH

*następuje w wyniku postępu technicznego i jest niezależne od zużycia fizycznego. Najbardziej dostrzegalne jest ono w przypadku środków trwałych, wyprodukowanych w oparciu o nowoczesną i szybko rozwijającą się technologię produkcji, np. komputerów i ich oprogramowania.

* zużycie ekonomiczne („moralne") środków trwałych ma najczęściej charakter niematerialny i polega na utracie ich wartości wymiennej.

KSIĘGOWE ZUŻYCIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH

*to stosunek wartości dotychczasowego umorzenia do wartości początkowej brutto środka trwałego.

Wzór : stopień księgowego zużycia środków trwałych = Dotychczasowe umorzenie : Wartość początkowa środka trwałego x 100 %

Stopień księgowego zużycia informuje w ilu procentach (%) jest umorzony środek trwały

8.CO OZNACZA WYSOKI STOPIEŃ SKOMPLIKOWANIA DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ?

9.RÓŻNICE MIEDZY DZIAŁALNOŚCIĄ INWESTYCYJNĄ A GOSPODARKĄ REMONTOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA

Roboty inwestycyjne:

*roboty budowlane polegające na budowie (wznoszeniu), rozbudowie, przebudowie, odbudowie budynków, budowli, części budowlanej kotłów, maszyn i urządzeń technicznych, linii i sieci elektroenergetycznych, elektrotrakcyjnych i telekomunikacyjnych wraz z robotami wykończeniowymi i montażem wewnętrznych instalacji oraz konstrukcji metalowych tych obiektów;

*przygotowanie i zagospodarowanie terenu;

*budowę i rozbiórkę tymczasowych obiektów dla potrzeb budowy, których koszt zgodnie z ogólnymi warunkami umowy pokrywa zamawiający;

*roboty geologiczno-inżynierskie i hydrologiczne (wiertnicze), wykonane własnymi siłami na potrzeby inwestycyjne;

*montaż maszyn i urządzeń trwale umiejscowionych;

*roboty remontowe, których efektem jest rozbudowa lub zmiana charakteru (przeznaczenia) modernizowanego obiektu albo wyraźne zwiększenie jego pierwotnej wartości użytkowej; o zaliczeniu tych robót do inwestycji decydują kryteria rzeczowe (techniczne), a nie finansowe;

Remonty(działalność remontowa):

roboty budowlane polegające na odtwarzaniu (przywracaniu) pierwotnego stanu (wartości technicznej i użytkowej), a nie stanowiące bieżących konserwacji istniejących obiektów budowlanych: budynków i budowli, części budowlanej kotłów, maszyn i urządzeń technicznych trwale umiejscowionych (np. pieców przemysłowych, aparatów do wymiany ciepła, kolumn z wykładziną ceramiczną, fundamentów pod maszyny i urządzenia, zbiorników naziemnych) oraz demontaż i ponowny montaż kotłów, maszyn i urządzeń trwale umiejscowionych.

Budowa - wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę oraz modernizację obiektu budowlanego;

Roboty budowlane - budowa a także prace polegające na montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego;

Środki trwałe ulegają ulepszeniu, jeżeli roboty mają na celu (dotyczy działalności inwestycyjnej):

przebudowę - zmianę (poprawienie) istniejącego stanu środków trwałych, na inny,

powodującą dostosowanie do pełnienia innych funkcji, zmianę warunków technicznych lub właściwości użytkowych;

rozbudowę - powiększenie (rozszerzenie) składników majątkowych, w szczególności

budynków, budowli, linii technologicznych itp.;

rekonstrukcję - odtworzenie zużytego częściowo lub całkowicie składnika majątkowego, ale tylko wówczas, gdy zwiększa się przez to jego wartość użytkową;

adaptację - przystosowanie, przerobienie składnika majątkowego do wykorzystania go w innym celu niż było jego pierwotne przeznaczenie albo nadanie temu składnikowi nowych cech użytkowych;

modernizację - unowocześnienie składnika majątkowego, co pociąga za sobą wzrost wartości początkowej tych środków o sumę wydatków poniesionych

na ich ulepszenie.

Różnice między remontem a inwestycją:

 jeżeli głównym celem podjętych robót była modernizacja środka trwałego (rozbudowa lub zmiana charakteru modernizowanego obiektu lub wyraźne zwiększenie jego pierwotnej wartości użytkowej), wówczas roboty te winny być zaliczone do inwestycji, choćby deklarowanym przez przedsiębiorstwo celem ich podjęcia był remont;

 jeżeli natomiast celem podjętych prac był remont, a przy okazji prac remontowych

przywracających pierwotne zdolności użytkowe środka trwałego, zrealizowane zostały roboty modernizacyjne poprawiające poziom techniczny (właściwości użytkowe) lub wydłużające okres użytkowania remontowanego obiektu - co winno być regułą - to roboty takie zalicza się do remontów.

10. ISTOTA I RODZAJE PRZESŁANEK INWESTOWANIA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Istota inwestycji rzeczowych i finansowych ma swoje odbicie w przyczynach inwestowania.

Przesłanki dotyczące dochodów i produkcji:

*zwiększenie wyniku finansowego (dochodu)

*zwiekszenie zysku

*wzrost produkcji krajowej

*zmiana profilu produkcji

*dywesyfikacja produkcji

*uruchomienie (wzrost) produkcji eksportowej

*zamówienia rządowe na wyroby

*polepszenie jakości produkcji

*obniżenie kosztów produkcji

przesłanki związane z rzeczowym majątkiem trwałym

*zamównienia na inwestycje

*wysoki stopień zużycia fizycznego i ekonomicznego - rzeczowego majątku trwałego

*znaczna awaryjność maszyn i urządzeń

*wymagania bhp

*tempo (wymagania) postępu technicznego

Inne przesłanki

*wzrost wartości przedsiębiorstwa

*restrukturyzacja przedsiębiorstwa

*opanowanie nowego segmentu rynku

*redukcja zatrudnienia

*substytucja w czynnikach produkcji (automatyzacja, robotyzacja)

*ochrona środowiska naturalnego

*pomnażanie kapitały przez transakcje na rynku kapitałowym

11.EFEKTY INWESTYCJI RZECZOWYCH, ROZWOJOWYCH - DUŻYCH I SKOMPLIKOWANYCH (PRZYKŁAD DLA KONKRETNEJ INWESTYCJI), NP. BUDOWA FABRYKI,

Inwestycje rozwojowe, których głównym celem jest zwiększenie zdolności produkcyjno-handlowej przedsiębiorstwa, zarówno w zakresie dotychczas wytwarzanych produktów, jak i wprowadzania nowych produktów dotychczas nie wytwarzanych..

Największym ryzykiem objęte są inwestycje rozwojowe, stąd decyzja inwestycyjna rozwojowa powinna być poprzedzona odpowiednim procesem przygotowawczym, przedinwestycyjnym.

Przy podejmowaniu i ocenie decyzji w zakresie inwestycji rzeczowych wykorzystuje się kryterium ekonomicznej efektywności inwestycji. W potocznym znaczeniu przez efektywność inwestycji rozumie się osiąganie zysków, wydajności, opłacalności itp. Celem stosowanej analizy ekonomicznej efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych jest więc prawidłowy pomiar i wycena efektów oraz nakładów , a nastepnie wlasciwe ich porównanie. H. Towarnicka zwraca uwagę na trzy naturalne czynniki określające ekonomiczną efektywność przedsięwzięć inwestycyjnych: *relacja między nakładami i efektami, *czas, *stopa procentowa (dyskontowa).

12.EFEKTY INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH

Inwestycje modernizacyjne, polegające na wprowadzeniu do produkcji ulepszonych środków trwałych. Najczęściej są to inwestycje modernizacyjno-odtworzeniowe, które przynoszą efekt w postaci obniżki kosztów produkcji lub unowocześnienia produktu przedsiębiorstwa. Inwestycje te generalnie nie zwiększają zdolności produkcyjnej,

Inwestycja modernizacyjna polegająca na czystym odtworzeniu zużytego parku maszynowego

Zamiana starych maszyn na nowe tego samego typu nie wprowadza z punktu widzenia dnia dzisiejszego żadnych istotnych zmian. Wydajność, energochłonność i  materiałochłonność pozostają na tym samym poziomie Przy niezmienionych warunkach rynkowych oznaczać to będzie identyczne rozmiary sprzedaży przy tych samych kosztach, co odnotowywane dzisiaj. Wyniki produkcji po  wprowadzeniu inwestycji będą więc takie same jak  obecnie, a wyniki finansowe będą gorsze (bo poniesiono koszt inwestycji i ew. dodatkowe koszty związane z obsługą długu). Kluczem do określenia strumienia korzyści będzie w tym przypadku zastanowienie się jakie byłyby wyniki produkcji i  wynikające z tego wyniki finansowe przedsiębiorstwa, gdyby inwestycji nie  przeprowadzono. W zależności od stopnia zużycia istniejących maszyn należałoby co najmniej założyć, że istniejące, zdekapitalizowane urządzenia charakteryzowałyby się zwiększoną awaryjnością. Oznaczałoby to konieczność coraz częstszego zatrzymywania produkcji celem dokonania napraw, czyli straty związane ze  zmniejszeniem wolumenu produkcji (a poprzez to wolumenu i  wartości sprzedaży). Częstsze naprawy to również wzrost kosztów eksploatacji maszyn (koszty samej naprawy, zużytych części zamiennych). Dekapitalizujące się maszyny to także na ogół pogarszająca się jakość produkcji - a więc zwiększenie liczby braków (zmniejsza to wolumen produkcji przy niezmienionych kosztach) i/lub zwiększenie liczby reklamacji (co powoduje wzrost kosztów działalności). W  krańcowych przypadkach przyszły wolumen produkcji i sprzedaży bez inwestycji może być równy zeru, jeśli maszyny okażą się niezdatne do dalszej eksploatacji.

13.PRZEDSIĘBIORSTWO JAKO PODMIOT INWESTUJĄCY

Wyróżnia się dwa rodzaje inwestowania:

*Inwestowanie w finansowy majątek trwały - w akcje, obligacje, w udziały kapitałowe w innych przedsiębiorstwach, w lokaty długoterminowe, udzielanie długoterminowych pożyczek innym przedsiębiorstwom. Inwestowanie w finansowy majątek trwały to wyprowadzenie kapitału na zewnątrz przedsiębiorstwa, które powinno przynieść przychody finansowe w postaci dywidend i odsetek.

*Inwestowanie w rzeczowy i związany z nim niematerialny majątek trwały, tj. w grunty, budynki i budowle, urządzenia techniczne, maszyny, licencje na technologie, programy komputerowe itp. Inwestowanie w rzeczowy i niematerialny majątek trwały zabezpiecza utrzymanie i zwiększenie potencjału produkcyjnego i bezpieczeństwa prawnego produkcji.

Rodzaje inwestycji:

*Inwestycje własne przedsiębiorstwa ( z własnej inicjatywy i z własnych oraz pozyskanych środków obcych np. finansowanych kredytami zwrotnymi)

*Inwestycje wspólne z podmiotami krajowymi i zagranicznymi (w tym joint ventures)

*Inwestycje finansowane kredytami czy środkami funduszu Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego

*Inne inwestycje np. dotyczące infrastruktury czy też ochrony środowiska naturalnego

14.ŹRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI (WŁASNE, OBCE)

Warunkiem realizacji czy to pojedynczego projektu inwestycyjnego, czy też całego programu rozwoju firmy jest zgromadzenie odpowiedniego kapitału. Konieczne jest zatem określenie potencjalnych źródeł pozyskania kapitału inwestycyjnego. Źródła te dzieli się na własne i obce.

Kapitał własny, służący finansowaniu rozwoju przedsiębiorstw już funkcjonujących, pochodzić może przede wszystkim z zysków zatrzymanych. Źródłem kapitału własnego może być również pozyskanie dodatkowego kapitału od dotychczasowych bądź nowych właścicieli.

- w spółkach osobowych kapitał własny będzie pochodził z wkładów właścicieli.

- w przypadku spółek już funkcjonujących, kapitał ten może pochodzić zarówno z powiększenia wkładów przez dotychczasowych wspólników, jak też z poszerzenia grona współwłaścicieli wnoszących własne wkłady.

- w spółkach z o.o. pozyskanie kapitału własnego następuje w drodze sprzedaży udziałów wspólnikom. Mogą oni pozyskać dodatkowy kapitał własny poprzez podwyższenie kapitału zakładowego i sprzedaż udziałów dotychczasowym lub nowym udziałowcom.

- w spółce akcyjnej podwyższenie kapitału własnego odbywa się drogą emisji i sprzedaży nowych akcji.

Program rozwoju przedsiębiorstwa może być również finansowany przy wykorzystaniu kapitału obcego. Najczęstszym jego źródłem są długoterminowe kredyty bankowe(podst. źródło), pożyczki udzielane przez różnego rodzaju instytucje finansowe, oraz pożyczki obligacyjne. Kapitał obcy wraz z należnym od niego procentem podlega zwrotowi w terminie i na warunkach określonych przez umowę kredytową. Innym źródłem może być emisja i sprzedaż obligacji przedsiębiorstwa. W przypadku realizacji dużych inwestycji istnieje również możliwość uzyskania kredytu (odroczenia zapłaty) od głównych dostawców urządzeń czy też wykonawców robót inwestycyjnych.

15.INWESTYCJE I ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTWA

Każde przedsiębiorstwo realizuje odmienne:

*cele (produkcyjne, usługowe, finansowe i społeczne)

*potrzeby (otoczenia i własne)

*procesy (produkcyjne, usługowe, inwestycyjne i inne , no. Logistyczne)

*funkcje (wg kryteriów i wyznaczników)

Przedsiębiorstwo dąży do przetrwania przez rozwój - w warunkach konkurencji rynkowej. Przedsiębiorstwo może się rozwijać dzięki przedsięwzięciom inwestycyjnym lub pozainwestycyjnym. Procesem trwałym jest też pozyskiwanie zasobów. Przedsiębiorstwo chcąc nadal egzystować, a tym bardziej wzmacniać się i rozwijać, nie może polegać wyłącznie na wzroście ilościowym i że nie musi przeobrażać się także pod względem jakościowym.

Wzrost w znaczeniu węższym - długookresowa zmiana wielkości przedsiębiorstwa wynikająca z odpowiedniego porównania statystycznego.

Wzrost w szerszym znaczeniu oznacza całość długookresowych przeobrażeń przedsiębiorstwa, zarówno jakościowych ja i ilościowych.

Wzrost przedsiębiorstwa może być traktowany jako jego rozwój tylko wtedy, gdy jest pojmowany szeroko, a więc jako suma zmian ilościowych i jakościowych dokonujących się w przedsiębiorstwie w dłuższych, tzn w kilku, a nawet kilkunastoletnich okresach.

Rozwój przedsiębiorstwa produkcyjnego wyraża się poprzez: wzrost poziomu technicznego, ilościowy i jakościowy wzrost produkcji, poprawę efektywności gospodarowania, ekspansję eksportową, wzrost kwalifikacji i morale pracy załogi, poprawę warunków pracy i powiększenie majątku aktywnego. Osiągnięcie wszystkich efektów, które składają się na trwały i wszechstronny rozwój przedsiębiorstwa, powinno być celem działalności każdego przedsiębiorstwa.

Środkami realizacji rozwoju przedsiębiorstwa mogą być:

*Różnego rodzaju inwestycje (rzeczowe własne i wspólne, finansowe)

*Przedsięwzięcia innowacyjne

*Przedsięwzięcia racjonalizatorskie i wynalazcze

*Wprowadzenie w miarę potrzeb nowoczesnych technik i technologii

*Przedsięwzięcia organizacyjne (fuzje, łączenie jednostek godspodarczych, przejęcia)

Inwestycje są więc jednym ze sposobów realizacji rozwoju przedsiębiorstwa, niekiedy najważniejszym. W praktyce gosp. na ogół przesłanki/cele inwestycyjne są ustalane i uwzględniane podczas formułowania podstawowej strategii przedsiębiorstwa.

Cele i zadania przedsiębiorstwa

Jednymi z licznych celów i zadań przedsiębiorstwa są:

- wzrost wartości przedsiębiorstwa jako cel strategiczny (długoterminowy)

- maksymalizacja zysku jako cel bieżący (krótkoterminowy).

Realizacja tych celów wymaga podjęcia przedsięwzięć inwestycyjnych zapewniających rozwój przedsiębiorstwa. Od trafności podjętych inwestycji zależy perspektywiczna konkurencyjność przedsiębiorstwa, jego udział w rynku czy możliwość generowania dochodów.

Decyzje inwestycyjne można podzielić na trzy grupy:

1.decyzje służące odrzuceniu lub akceptacji konkretnego projektu inwestycyjnego,

2.decyzje dotyczące wyboru określonego wariantu inwestycyjnego spośród kilku konkurencyjnych projektów prowadzących do tego samego celu

3.decyzje odnoszące się do wyboru najkorzystniejszego programu rozwoju przedsiębiorstwa, rozumianego jako zbiór najkorzystniejszych przedsięwzięć rozwojowych. Podejmowane decyzje muszą opierać się na obiektywnych kryteriach wyboru:

*Powszechnie uważa się, że takim kryterium jest nadwyżka efektów nad nakładami.

*Należy uwzględnić także:

-aspekty pozaekonomiczne, - ryzyko !! nieuzyskania planowanych efektów lub przekroczenia wydatków,

-czas w jakim uzyska się planowane efekty,

-inflację - itp.

16.INWESTOWANIE JAKO POMNAŻANIE KAPITAŁU FINANSOWEGO PRZEDSIĘBIORSTWA

Warunkiem koniecznym zaistnienia inwestycji finansowych jest funkcjonowanie rynku kapitału (papierów wartościowych). Istota metody NPV jest związana z pomnażaniem kapitału, a wiec istnieniem rynku kapitału.

W gospodarce rynkowej jednostki gospodarcze inwestują środki pieniężne (kapitał finansowy) m.in.:

1) w papiery wartościowe - określane jako inwestycje pośrednie, finansowe,

2) w rzeczowy majątek trwały — określane jako inwestycje bezpośrednie, rzeczowe,

3) w szkolenie kadr, badania i rozwój - określane jako inwestycje niematerialne,

4) w inne przedsięwzięcia, zamierzenia, zasoby itd. teściowych).

W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwo w celu zrealizowania zamierzeń strategicznych prowadzi działalność inwestycyjną związaną ze zmianami w rzeczowym majątku trwałym (np. budowa, rozbudowa, modernizacja itd.) oraz dokonuje transakcji na rynku kapitałowym (np. zdobywam nowych akcjonariuszy), co ma wpływ na strukturę kapitału przedsiębiorstw (udział kapitału własnego i obcego).

17.ROLA INWESTYCJI W PROCESIE RESTRUKTURYZACJI

Restrukturyzacja funkcjonującego przedsiębiorstwa bywa koniecznością wynikającą z cyklu życia firmy oraz zmian zachodzących w jego otoczeniu. Restrukturyzacja to wprowadzenie na podstawie różnych przesłanek istotnej zmiany celów strategicznych, łącznie ze zmianami struktur i jakości zasobu ludzkiego, kapitału, majątku, systemu zarządzania firmą. Restrukturyzacja jest niekiedy warunkiem koniecznym utrzymania się przedsiębiorstwa na (konkurencyjnym) rynku.

Mogą się z nią wiązać głębokie zmiany ilościowo-jakościowe, a także organizacyjno-prawne i przekształcenia własnościowe firmy. Istotą restrukturyzacji są znaczące zmiany w funkcjonującym przedsiębiorstwie, a zatem dokonywanie różnych wyborów strategicznych (inwestycyjnych). W okresie transformacji gospodarczej warunkiem utrzymania się na rynku dla większości dużych polskich przedsiębiorstw przemysłowych jest wdrażanie innowacji łącznie z działalnością inwestycyjną - wymaga to działań restrukturyzacyjnych. Restrukturyzacja ukierunkowana jest na przekształcenia ilościowo-jakościowe zasobów (majątku) i zmiany w zarządzaniu odbywają się głównie poprzez inwestowanie w pożądane kierunki zmian. Ustalenie kierunków inwestowania (rynek <produkt) wymaga m.in. określenia najważniejszych zmiennych charakteryzujących rynkowe uwarunkowania rozwoju przedsiębiorstwa.

Restrukturyzacja to wszystkie działania, które podejmuje przedsiębiorstwo w okresach narastania trudności (szczególnie finansowych - traci wpływy, spada rentowność, ponosi koszty, ma małe zyski). Ich celem jest zmniejszenie stopnia dywersyfikacji (zróżnicowania) przestrzennej działalności firmy - ograniczanie rynku, zróżnicowania produktowej działalności firmy - znalezienie najbardziej zyskownego asortymentu, ograniczenie zatrudnienia i pozbywanie się zbędnych zasobów majątkowych.
Strategie restrukturyzacji.

odchudzanie - zmniejszenie stanu zatrudnienia, przedsiębiorstwo likwiduje zbędne, niewykorzystywane środki majątkowe, zaś nie narusza swojego zróżnicowania produktowego i przestrzennego; to samo do tych samych segmentów tylko taniej;

wycofywanie się - ustępowanie z rynków, które firma uważa za nierentowne np. z powodu dużego oddalenia przestrzennego przedsiębiorstwa (np. rynki zagraniczne);

zawężanie - zaprzestanie produkcji tych wyrobów lub świadczenia tych usług, które są według firmy nierentowne np. wyroby sezonowe;

okrajanie - jest to połączenie wszystkich poprzednich strategii; może polegać na zmniejszeniu zatrudnienia i wycofywaniu się z rynków; jest stosowana najczęściej - zwykle przy wycofywaniu się z danego rynku sprzedajemy zbędne zasoby (np. sprzęt, maszyny i urządzenia); prowadzi do zmniejszenia kosztów, zwiększa jakość produktów i wydajność pracy;

18.RYZYKO I PODEJMOWANIE DUŻYCH I SKOMPLIKOWANYCH INWESTYCJI PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWO

Realizacja strategii przedsiębiorstwa wiąże się z podjęciem określonej decyzji, co łączy się zwykle z pewna, formą ryzyka oraz z korzyściami ekonomicznymi. Oszacowanie tych wielkości jest więc warunkiem wstępnym podjęcia właściwej decyzji. Znaczenie tych kategorii oraz możliwości ich określenia są uzależnione od warunków, w jakich decyzje są podejmowane. Ogólnie można wyodrębnić trzy modelo­we sytuacja decyzyjne:

1.Decyzje są podejmowane w warunkach pewności co do wystąpienia danego stanu gospodarki w przyszłości (np. Jeżeli pewne, że popyt na dany produkt będzie wysoki). Podjęcie właściwej decyzji nie nastręcza trudności. Dotyczy głównie decyzji rutynowych.

2. Decyzje są podejmowane w warunkach niepewności - wystąpi więcej niż jeden stan gospodarki i decydent nawet nie ma danych, które pozwoliłyby mu oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia danego stanu.

3. Decyzje są podejmowane w warunkach ryzyka - wystąpi więcej niż jeden stan gospodarki, lecz decydent ma informacje, które pozwalają mu ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia każdego z nich.

Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka wymaga takiego zasobu informacji, który pozwoli określić prawdopodobieństwo wystąpienia danego stanu gospodarki.

Miarą ryzyka jest wariancja (W) W=∑pi(xi - x)2 Gdzie:

pi - prawdopodobieństwo wystąpienia i-tego stanu gospodarki,

xi — i-ta możliwa do uzyskania wartość zysku,

x — oczekiwana wartość zysku,

Wariancja uwzględnia zarówno dodatnie, jak i ujemne odchylenia od wartości oczekiwanej badanej zmiennej. Im odchylenia te są większe, tym większe jest ryzyko ze wartość oczekiwana nie zostanie osiągnięta. Jeżeli wariancja jest równa zeru, to nie ma tak rozumianego ryzyka; im większa wartość wariancji, tym większe ryzyko.

Odmianą wariancji jest odchylenie standardowe (OS), traktowane również jako miarę ryzyka:

OS =pierwiastek z W

Najtrudniejsze jest oszaco­wanie prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych stanów gospodarki. Wymaga to przystosowania statystyki gospodarczej do gromadzenia i porząd­kowania informacji przez dłuższe okresy według odpowiednich ujęć.

W praktyce gospodarczej uwzględnia się iż podejmowanie decyzji wiąże się z większym lub mniejszym ryzykiem oraz ze niektóre decyzje mogą okazać się nietrafne. Złożoność procesu decyzyjnego ma swoje odbicie w procedurze decyzyjnej oraz w wersjach projektów inwestycyjnych, zwłaszcza w odniesieniu do dużych i skomplikowanych przedsięwzięć. Dobrze przygotowany

projekt inwestycyjny odzwierciedla wiele istotnych założeń technicznych i finansowo-ekonomicznych, związanych z zamierzoną, inwestycją rzeczową.

RYZYKO I JEGO RODZAJE

Wszystkie decyzje inwestycyjne oparte są na ocenie obecnych i przyszłych warunków ich realizacji. Podejmowane decyzje obciążone są mniejszym lub większym ryzykiem. Z tego względu dążeniem inwestorów jest ograniczenie ryzyka inwestycyjnego, które związane jest z działaniami w kierunku:

·minimalizacji ewentualnych strat

·maksymalizacji oczekiwanych dochodów

Ryzyko ma wymiar finansowy, ponieważ można dokonać jego pomiaru; dotyczy to sytuacji, gdy istnieją dostępne informacje umożliwiające ocenę strat lub zysków związanych z danym projektem inwestycyjnym, czyli skutków przyszłych decyzji. Wyznacznikiem ryzyka jest możliwość wystąpienia straty lub zysku różnych od wielkości oczekiwanych przez inwestora. Ryzyko występuje również w sytuacji, gdy informacje są niewystarczające, nie są pełne oraz niespójne, ale pozwalają na oszacowanie prawdopodobieństw powstania określonych zjawisk związanych z projektem inwestycyjnym.

Niepewności i ryzyko mają charakter dynamiczny i ekonomiczny. Cechy te objawiają się następującymi faktami:

·niepewność i ryzyko wzrastają wraz z wydłużeniem horyzontu czasowego inwestycji, czyli wraz ze wzrostem czasu zaangażowania kapitału inwestora

·inwestor podejmujący decyzję inwestycyjną związaną z większym ryzykiem, może więcej zyskać lub więcej stracić niż w wypadku decyzji o niższym ryzyku

·ryzyko ma swoją cenę, która zależy od rodzajów ryzyka i metod jej ustalania. Z tego względu mówimy o inwestycjach mniej lub bardziej bezpiecznych, czyli o mniejszym lub większym ryzyku.

Wyróżnia się trzy grupy czynników jakie są źródłem ryzyka w inwestowaniu.

*czynniki makrogospodarcze związane z analizą ogólnogospodarczą kraju i stosunków międzynarodowych

*czynniki mezogospodarcze związane z analizą sektorową

*czynniki mikrogospodarcze związane z sytuacją finansową przedsiębiorstwa w której prowadzona jest działalność operacyjno-finansowa

Rozpatrując ryzyko w zależności od częstotliwości występowania wyróżnimy ryzyko systematyczne i specyficzne. Źródłem ryzyka systematycznego są czynniki ogólnogospodarcze, i są one związane z realizacją wszystkich projektów inwestycyjnych. Natomiast źródłem ryzyka specyficznego są czynniki mezogospodarcze i mikrogospodarcze. Ryzyko tego typu dotyczy konkretnych projektów i może dotyczyć tylko określonego wariantu danego projektu.

Rozpatrując ryzyko względem skutków decyzji inwestycyjnej w globalnej strategii przedsiębiorstwa rozróżnić można:

·ryzyko projektu inwestycyjnego będącego wynikiem trafności założeń technicznych i ekonomiczno-finansowych danego projektu.

·ryzyko przedsiębiorstwa i jego właściciela, które zależy od relacji między korzyściami osiągniętymi z realizacji danego projektu a korzyściami związanymi z eksploatowaniem majątku będącego w dyspozycji tego przedsiębiorstwa. Ryzyko właścicieli natomiast związane jest z ryzykiem systematycznym i jest w pewnym stopniu uzależnione od ryzyka pojedynczego projektu. W strategii inwestycyjnej ważną rolę odgrywa analiza ryzyka operacyjnego i finansowego.

Ryzyko operacyjne powiązane jest ze zmianami w strukturze aktywów - zmiana elementów majątku trwałego i obrotowego. Ryzyko to wynika ze stopnia wpływu zmian sprzedaży na kształtowanie się zysku operacyjnego.

Ryzyko finansowe -wyznacznikiem są zmiany w strukturze pasywów firm, czyli wyników pionowej i poziomej struktury bilansu. Mogą to być zmiany relacji w strukturze kapitału (kapitał własny i obcy) lub zobowiązań i należności.

19.ZAWARTOŚĆ TYPOWEGO PROJEKTU INWESTYCYJNEGO

Projekt inwestycyjny - zbiór dokumentacji niezbędnej do podjęcia decyzji dotyczącej określonego zakresu rzeczowego inwestycji. Projekty inwestycyjne dotyczą zintegrowanych (kompleksowych) zamierzeń i zawieraja dane finansowe, ekonomiczne, techniczne, organizacyjne i inne. Zkres tematyczny projektu zależy od dominacji problemów, jakie dany projekt rozwiązuje.

Typowy projekt inwestycyjny może dotyczyć:

1)celów inwestowania wynikajacych ze startegii podstawowej (ogólnej) przedsiębiorstwa;

2)informacji o nakładach inwestycyjnych niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia;

3)wielkości i struktury źródeł finansowania inwestycji;

4)efektów z tytułu inwestycji:

-bezpośrednich(wynik finansowy, wielkość produkcji/usług)

-pośrednich (rodzaje składników majątku przedsiębiorstwa)

5)kryteriów i metod zastosowanych do oceny opłacalności inwestycji;

6)harmonogram przebiegu inwestycji;

7)uczestników procesu inwestycyjnego (systemu realiacji)

8)innych informacji i danych

20.ISTOTA WIARYGODNOŚCI PROJEKTU INWESTYCYJNEGO

Na wiarygodność projektu wpływa m.in.:

-jakość i aktualność wykorzystanej informacji,

-nieprzewidywalność i gwałtowność zmian w otoczeniu(konkurencyjnym, ekonomicznym, prawnym, politycznym, społecznym, technologicznym, przyrodniczym, wykonawczym).

-dobrze przygotowny projekt wraz z niezbędną dokumentacją to podstawa określenia wiarygodności planowanego przedsięwzięcia.

W praktyce gospodarczej problemy wiarygodności projektu czy wiarygodności oceny kondycji przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) powstają w sytuacji, gdy w grę wchodzi udzielenie znacznego kredytu (pożyczki). Są to zagadnienia z pogranicza zarządzania strategicznego, zarządzania finansowego (kapitałem), teorii informacji itd. Są one związane z ryzykiem z tytułu inwestowania w zmiennym, konkurencyjnym otoczeniu.

21. NA CZYM POLEGA AKTUALIZAZCJA PROJEKTU INWESTYCYJNEGO

Wyniki oceny danego projektu inwestycyjnego odzwierciedlają przewidywane efekty inwestowania dla przyjętych rozwiązań i danych liczbowych. Zmiana parametrów powoduje, że mamy do czynienia z inną, kolejną wersją projektu danej inwestycji. Dla inwestora istotna jest aktualizacja projektu inwestycyjnego, zwłaszcza w warunkach inflacji.

22. ZNACZENIE SYSTEMU INFORMACYJNEGO DLA DOBORU I WIARYGODNOŚCI METOD OCENY PLANOWANEJ (ZAMIERZONEJ) INWESTYCJI

Sporządzenie wiarygodnego rachunku efektywności inwestycji umożliwiają odpowiednie systemy informacji.

Na uwagę zasługują stwierdzenia zawarte w literaturze na temat dostosowania ewidencji do wymagań rachunku efektywności inwestycji, opartego na miernikach finansowych. Zauważa się, że stosowane obecnie (tzn, w 1994 r.) rozwiązania rachunkowości nie są ukierunkowane na dostarczanie informacji bezpośrednio przydatnej w rachunku efektywności inwestycji; dotyczy to zarówno rachunku ex post, jak i ex ante. Dla tych rachunków informacja musi być tworzona w sposób odrębny, pozaksięgowo. O stworzeniu takiego systemu decyduje szereg czynników, wśród których podstawowe to niewątpliwie: a) mierniki finansowe efektu inwestycji, b) metodologia rachunku.

Bez względu na przyjętą postać miernika finansowego efektu inwestycji w pierwszej kolejności należy sobie zapewnić:

*pozyskiwanie informacji o przychodach wygenerowanych przez konkretną inwestycję. Nośnikiem przychodu jest produkt, który powstał dzięki różnym obiektom majątku trwałego.

*kwestia poprawnego przyporządkowania danej inwestycji kosztów jej posiadania i eksploatacji. Powstaje tu jednak zasadnicze pytanie: na potrzeby jakiego rachunku efektywności inwestycji ma być stworzona baza informacyjna? Czy ma ona zasilać rachunek planistyczny, czy rachunek rzeczywistej efektywności po zakończeniu inwestycji — a może obydwa rachunki łącznie?

23.ISTOTA I WZÓR PROSTEJ STOPY ZWROTU NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH

Stopy zwrotu nakładów inwestycyjnych stanowią relacje dochodów określanych za pomocą następujących kategorii (liczonych w skali roku):

• zysk brutto,

• zysk netto(po opodatkowaniu),

• zysk netto + odsetki od kredytu,

• zysk netto + amortyzacja,

• zysk netto + amortyzacja + odsetki od kredytu

do całkowitych nakładów inwestycyjnych (tzn. nakładów skumulowanych od momentu rozpoczęcia przedsięwzięcia inwestycyjnego do okresu, dla którego te relacje są wyznaczone).

prosta stopa zwrotu nakładów inwestycyjnych(%) = ___zysk netto +amortyzacja(nadwyżka finansowa)_ _{* 100%}

całkowite nakłady inwestycyjne przedsięwzięcia

Prostą stopę zwrotu nakładów inwestycyjnych określa się jako stosunek wielkości zysku netto powiększonego o amortyzację w normalnym roku funkcjonowania przedsięwzięcia gospodarczego przedsiębiorstwa (przy pełnym wykorzystaniu możliwości produkcyjno-usługowych) do całkowitego nakładu przedsięwzięcia inwestycyjnego. Można ją wykorzystać we wstępnej ocenie projektów konkurencyjnych lub jeśli brakuje dokładnych danych charakteryzujących przedsięwzięcie inwestycyjne.

Miernikiem alternatywnym w stosunku do każdej stopy zwrotu jest jej odwrotność nazywana okresem zwrotu tj.

okres zwrotu = ____1___ _*100%

stopa zwrotu

24.ISTOTA I WZÓR PROSTEGO OKRESU ZWROTU NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych oznacza czas, w którym przewiduje się zrównanie nakładów inwestycyjnych z nadwyżkami finansowymi, których uzyskania oczekuje się dzięki realizacji danego projektu. Jeżeli coroczne koszty nadwyżek finansowych są jednakowe, to okres zwrotu można określić na podstawie wzoru:

okres zwrotu nakładów inwestycyjnych(lata) = całkowite nakłady przedsięwzięcia inwestycyjnego

planowane roczne nadwyżki finansowe będące

rezultatem danego przedsięwzięcia

Okres zwrotu interpretuje się jako liczbę lat, w ciągu których inwestujące przedsiębiorstwo odzyskuje wydatki (nakłady inwestycyjne) dzięki uzyskiwaniu kolejnych dochodów (roczne nadwyżki finansowe).

Jeśli okres zwrotu nakładów inwestycyjnych ≤ n, to przedsięwzięcie inwestycyjne jest akceptowane.

Jeśli okres zwrotu nakładów inwestycyjnych > n, to przedsięwzięcie inwestycyjne powinno być odrzucone n- liczba rat określona jako dopuszczalna

Metoda ta umożliwia uszeregowanie alternatywnych projektów inwestycyjnych ze względu na kryterium tj. czas niezbędny do spłaty nakładu inwestycyjnego.

Okres zwrotu jest prostym kryterium oceny efektywności inwestycji. Nie bierze się w nim pod uwagę całego okresu funkcjonowania projektu, pomija się także strumienie efektów wykraczające poza okres zwrotu nakładów inwestycyjnych. Ponadto wielkości używane w tej metodzie są wielkościami bieżącymi, a nie zdyskontowanymi. Pomija się wpływ czasu na wartość efektów wyrażonych w pieniądzu. W obliczeniach stosuje się dane roczne, ważny jest wybór tzw. Normalnego roku eksploatacji. Powinien to być rok, w którym inwestycja osiągnie planowaną zdolność produkcyjną (pojawi się zysk i rozlicza amortyzację) i jednocześnie będzie następowała spłata zadłużenia z tyt. Inwestycji.

25.ISTOTA I WZÓR METODY PUNKTU KRYTYCZNEGO BEP

Analiza progu rentowności (analizą punktu krytycznego) jest jednym z narzędzi badania relacji między zmianami produkcji a zmianami kosztów i ich wpływu na wynik finansowy w krótkim czasie. Analiza progu rentowności ma duże możliwości zastosowań praktycznych, także w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Metoda BEP jest też nazywana popytową metodą ustalania cen.

Istotą analizy progu rentowności jest wskazanie, co się stanie z wynikami finansowymi, jeśli określony poziom produkcji ulegnie zmianie. Wiedza o relacji koszty-produkcja-zysk jest niezbędna decydentom do ustalenia krytycznego poziomu produkcji. Jest to poziom produkcji/usług (tzw. ilościowy punkt/próg krytyczny), przy którym następuje zrównanie przychodu ze sprzedaży z całkowitymi kosztami. Jeżeli przedsiębiorstwo wyprodukuje i sprzeda większą ilość (niż wynosi punkt krytyczny) - to osiąg ono zysk. Przy niższym poziomie (od punktu krytycznego) - przedsiębiorstwo ponosi stratę.

Analiza progu rentowności przedsięwzięć inwestycyjnych powinna być stosowana we wstępnej fazie ich oceny i uzupełniona wynikami uzyskanymi z wykorzystaniem innych metod.

W metodzie BEP (w ujęciu standardowym) stosuje się następujące kategorie ekonomiczne:

*całkowite koszty, które dzielą się na koszty stałe i koszty zmienne dotyczące całej produkcji,

*jednostkowe koszty zmienne i jednostkowe koszty stałe,

*cena jednostkowa wyrobu/towaru, np. cena rynkowa lidera lub cena prognozowana (przewidywana),

*całkowity przychód ze sprzedaży.

Ilościowy próg rentowności (BEP) - określa wielkość produkcji (wyrażonej w jednostkach fizycznych), przy której następuje zrównanie przychodów ze sprzedaży z całkowitymi kosztami produkcji.

ilościowy próg rentowności (x0 =BEP) = __stałe koszty dotyczące całej produkcji

cena jednostkowa - jednostkowe koszty zmienne

Interpretując uzyskany wynik stwierdzamy, że produkcja na poziomie (x0) jednostek zapewnia pokrycie kosztów poniesionych na produkcję przychodami uzyskanymi ze sprzedaży wyrobu.

Przy produkcji 0<wielkość produkcji<ilościowy próg rentowności (x0) przedsiębiorstwo ponosi startę ze sprzedaży wyrobu

Przy produkcji wielkość produkcji>ilościowy próg rentowności (x0) to produkcja przynosi zysk.

Wartościowy próg rentowności (y0) = cena jednostkowa x ilościowy próg rentowności (x0)

26.ISTOTA DYSKONTOWANIA

Dyskontowanie jest zabiegiem rachunkowym, który umożliwia porównywanie wielkości ekonomicznych pojawiających się w różnych momentach. W rachunku ekonomicznym stosuje się stopę procentową (dyskontową) r oraz tzw. współczynnik oprocentowujący (dyskontujący) a_t. Odróżnia się współczynnik dyskontujący od współczynnika oprocentowującego:

współczynnik dyskontując określa się za pomocą wzoru

a _t = __1____

(1+r) ^t

współczynnik z zastosowaniem procentu składanego wyraża się wzorem:

a _t = (1+r) ^t

Podane współczynniki dyskontujące (oprocentowujące) oblicza się dla różnych stóp dyskontowych r i różnych wartość t, a następnie zestawia w tablicach.

W metodach w których stosuje się współczynniki dyskontujące, głównym problemem jest ustalenie poziomu stopy dyskontowej r.

Stopa dyskontowa jest to oczekiwana przez właścicieli kapitału finansowego rynkowa stopa korzyści (czyli koszt kapitału). Jest ona efektywną stopą oceny wymienialności pieniędzy (wartości pieniądza w chwili bieżącej i w jakimś przyszłym okresie).

Poziom stopy dyskontowej powinien wyrażać preferencje czasowe i uwzględniać korzyści z możliwych, alternatywnych kierunków zaangażowania kapitału finansowego (czyli tzw. koszt utraconej szansy od tej samej kwoty kapitału zainwestowanego w inny sposób).

Stopa dyskontowa (wymagalna stopa korzyści)(%), zależy od składników:

*stopa wolna od ryzyka (%)

*premia za ryzyko przedsięwzięcia (%)

*spodziewana stopa inflacji (%).

27.ISTOTA I WZÓR METODY NPV (WARTOŚĆ ZAKTUALIZOWANA NETTO)

Istota tej metody jest związana z pomnażaniem kapitału(istnieniem rynku kapitału). NPV wymaga odpowiednich warunków jak np. dostępu do rynku kapitałów, istnienia rynku papierów wartościowych, dostępu do informacji o wynikach gospodarczych spółek emitujących papiery wartościowe itd. Dopiero spełnienie tych warunków umożliwia poprawne określenie stopy dyskontowej (a potem współczynnika dyskontowego) - elementu metod NPV.

Opis 1

Wartość zaktualizowana netto (NPV) - to aktualna wartość wszystkich wpływów i wydatków związanych z realizacją projektu i eksploatacją (czyli dotyczących całego tzw. życia projektu) Ustala się ją na podstawie wzoru:

NPV = ∑ [NCF_t /(1+r) ^t] = ∑ a _t * NCF_t ( ∑ od t=0 do n)

gdzie: NCF_t - przepływy pieniężne netto dla kolejnych lat,

t - kolejne lata realizacji projektu (inwestycji) i okresu eksploatacji (czyli tzw. życia projektu) 0, 1, 2....n

n - ostatni okres eksploatacji projektu lub okres, w którym następuje likwidacja obiektu powstałego z inwestycji

r - przyjęta stopa dyskontowa

__1___ = (1+r) ^-t = a _t - współczynnik dyskontujący

(1+r)^t

Opis 2

Wartość zaktualizowana netto projektu inwestycyjnego jest określana jako wartość otrzymana przez zdyskontowanie, oddzielne dla każdego roku, różnicy między wpływami i wydatkami pieniężnymi przez cały okres życia projektu (okres inwestycji i eksploatacji) przy określonym, stałym poziomie stopy dyskontowej. Różnica jest zdyskontowana na moment, w którym przewiduje się rozpoczęcie inwestycji. Wartości zaktualizowane netto otrzymane dla poszczególnych lat życia projektu dodaje się do siebie, aby otrzymać zaktualizowaną wartość netto projektu według następującej formuły:

NPV = (NCF₀*a₀) + (NCF₁ * a₁) +…+(NCF_i* a_i) +…+(NCF_t * a_t)

gdzie NCF - przepływy pieniężne netto w kolejnych latach 0,1,2,3,...i,...t

a_t - wysokość współczynnika dyskontującego dla przyjętej stopy dyskontowej r i kolejnych lat (wysokość tego współczynnika mo0żna odczytać z tablic dyskontowych)

a _t = _1__

(1+r)

Projekt inwestycyjny powinien być przyjęty do realizacji po spełnieniu warunku NPV≥0.

Przy wyborze wariantu realizacyjnego projektu należy kierować kryterium maksymalizacji NPV.

Projekt powinien być odrzucony gdy NPV<0.

28. ISTOTA I WARUNKI STOSOWANIA DYNAMICZNYCH METOD OCENY INWESTYCJI NP. NPV, IRR...

Czynniki i zjawiska oraz postawy i przekonania, które w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wpłynęły na modyfikację, rozwój i powstanie nowych formuł rachunku efektywności inwestycji:

1) nasilenie się procesów inflacyjnych i świadomość konieczności ich uwzględniania w zasadach oceny,

2) wzrost niepewności i ryzyka w ogóle w wyborze wariantów inwestowania i rosnąca potrzeba ich uwzględniania w metodyce oceny (odrzucono więc jedno z podstawowych założeń klasycznej formuły rachunku, który nie uwzględniał probabilistycznego charakteru procesów inwestycyjnych),

3) konieczność uwzględniania rosnących skutków zewnętrznych inwestycji dla gospodarki (obecnie - zwłaszcza w zakresie stanu środowiska człowieka) i starania o ich ujęcie w metodyce oceny,

4) internacjonalizacja procesów inwestycyjnych i konieczność uwzględniania jej skutków w ocenie poszczególnych wariantów,

5) coraz powszechniejsze przygotowywanie przez poszczególne podmioty gospodarujące (a więc firmy/ rząd czy władzę lokalną) kompleksowych programów inwestycyjnych i konieczność syntetycznej ich oceny,

6) zmiana i ciągłe różnicowanie się form inwestowania/ wymagające zastosowania konkretnych algorytmów oceny do ich specyfiki,

7) ciągły rozwój formalnych podstaw rachunku ekonomicznego i techniki obliczeniowej.

Nurty poszukiwań i doskonalenia metod oceny efektywności inwestycji na potrzeby praktyki.

Po pierwsze - systematyczny dalszy rozwój teoretycznych podstaw funkcjonowania i rozwoju gospodarki rynkowej czy metod podejmowania decyzji i technik obliczeniowych pozwalał na tworzenie (coraz bardziej) skomplikowanych algorytmów oceny przedsięwzięć inwestycyjnych firm. Próbowano uwzględnić coraz większą liczbę zmiennych i coraz bardziej złożone warunki gospodarowania, a więc w coraz bardziej rozbudowanych algorytmach oceny uwzględnić takie zjawiska/ jak chociażby rozwój rynku kapitałowego czy integracji gospodarczej i międzynarodowych stosunków walutowych, nowe formy obrotu dobrami inwestycyjnymi czy rosnące koszty użytkowania dóbr rzadkich, stanowiących m.in. walory środowiska naturalnego itp.

Po drugie - rosnący stopień skomplikowania postulowanych przez teorię, złożonych metod oceny i wyboru inwestycji nie zawsze zachęcał praktyków do ich stosowania. Niestety jednak podstawowym warunkiem ich stosowalności jest posiadanie odpowiedniego zakresu pewnych, zweryfikowanych danych dotyczących mnóstwa zjawisk i procesów zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i w skali całej gospodarki krajowej czy wreszcie w skali globalnej - gospodarki światowej.

Można stosować różne metody opłacalności inwestycji .Różne metody są wykorzystywane w zależności od określonych uwarunkowań (potrzeb i możliwości). Na ogół przy stosowaniu syntetycznych, prostych w zapisie wzorów oceny ekonomicznej/finansowej przedsięwzięcia — istotną rolę odgrywa identyfikacja poszczególnych składników i ich wymierność.

*metoda net present value (NPV) wymaga wcześniej ustalenia net cash fIow (NCF), przy nich zaś duży problem stwarzają (w praktyce) elementy składowe podstawowych kategorii finansowych (przychód, koszty pozyskania przychodu). Część z tych kategorii (ich zakres pojęciowy, definicje) reguluje prawo finansowe obowiązujące w danym kraju oraz standardy rachunkowości. Należy podkreślić, że standardy te ze swej istoty nie uwzględniają czynników jakościowych, które m.in. wpływają na opłacalność inwestycji. Dlatego na potrzeby dużych i skomplikowanych projektów tworzy się specjalne bazy informacji, znacznie wykraczające poza dane gromadzone w rachunkowości.

29.ANALIZA SWOT

SWOT-metoda oceny sytuacji strategicznej firmy

Przedmiotem analizy SWOT są czynniki:

S - STRENGHT - mocne strony

W - WEAKNESS - słabe strony

O - OPPORTUNITIS - szanse

T - THREATS - zagrożenia

Szanse	Zagrożenia
Mocne strony	Słabe strony

Czynniki

zewnętrzne

Czynniki

Wewnętrzne

Czynniki pozytywne Czynniki negatywne

Analiza SWOT - polega na zidentyfikowaniu wymienionych czterech grup czynników, opisaniu ich wpływu na rozwój organizacji, a także ocenie możliwości osłabienia lub wzmocnienia ich wpływu. Jest to jedna z trudniejszych metod, skomplikowanych metod analitycznych. Wymaga rozpoznania bardzo wielu czynników /uwarunkowań.

Analiza strategiczna pozwala na określenie wariantów strategicznych sytuacji przedsiębiorstwa np. czy inwestować eliminując własne słabości, czy inwestować i budować przewagę konkurencyjną, czy też wycofać się z danego rodzaju działalności lub segmentu rynku.

30. ISTORA I ZASADNOŚĆ STOSOWANIA BENCHMARKINGU W PROCESIE INWESTYCJI

Benchmarking - (to najogólniej) wzorowanie się na najlepszych (dostępnych) wzorcach technicznych, technologicznych, organizacyjnych i innych. Wzorcem (tzw. układem odniesienia)może być np. lider w segmencie rynku czy też wzorcowy konkurent. Celem porównywania się danego przedsiębiorstwa z przyjętym profilem jest stworzenie tzw. profilu semantycznego - aby móc określić pozycję i odległość (w wybranych obszarach działania) do przyjętego wzorca. Zastosowanie benchmarkingu powinno pomagać w usprawnieniu zarządzania przedsiębiorstwem w tym zarządzania inwestycjami.

31. WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI: ROI, ROE, ROA, ROS. ICH ROLA W PROCESIE OCENY PRZEDSIĘBIORSTWA INWESTORA.

1. Wskaźnik zyskowności (rentowności) majątku ogółem (ROA)

ROA= zysk netto x 100% / majątek ogółem (aktywa)

ROA informuje o zdolności przedsiębiorstwa (zdolności jego aktywów) do generowania zysku. Pokazuje, jak efektywnie firma zarządza swoim majątkiem. Im wyższy poziom rentowności aktywów, tym lepsza sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.

Im wyższy poziom rentowności aktywów, tym lepsza sytuacja finansowa firmy. Zachodnie banki udzielające kredytów oczekują od firm, aby wskaźnik ten osiągał poziom 2-6 %. Jednocześnie w małych firmach powinien być wyższy niż w dużych.

2. Wskaźnik zyskowności (rentowności) kapitałów własnych (ROE)

ROE=zysk netto x 100% / kapitał własny

ROE informuje o wielkości zysku netto, przypadającego na jednostkę kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwie. Jest miarą efektywności wykorzystania kapitału własnego przez spółkę w danym okresie.

Poziomem tego wskaźnika i jego tendencją w czasie zainteresowani są szczególnie akcjonariusze (inwestorzy) firmy. Wysoki poziom zyskowności kapitału własnego jest dla nich wyznacznikiem właściwej alokacji kapitałów. Pozwala przypuszczać, że przedsiębiorstwo rozwija się, co stwarza możliwości uzyskania wyższych dywidend.
Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. Wyższa efektywność kapitału własnego wiąże się z możliwością uzyskania wyższej nadwyżki finansowej, a co za tym idzie wyższych dywidend (dla akcjonariuszy) oraz z dalszym rozwojem firmy.

3. Wskaźnik zyskowności (rentowności) sprzedaży (ROS)

ROS= zysk nett x 100% / sprzedaż netto

Wskaźnik ten mierzy zyskowność firmy po uwzględnieniu wszystkich wydatków tj. jaką część przychodów zmienia się na zysk.

Aby na jego podstawie określić atrakcyjność inwestycji w akcje danej spółki, należy porównać go z analogicznymi wskaźnikami innych spółek tej samej branży lub zbliżonej. Należy też porównać zmiany wskaźnika w czasie. Im wyższa jego wartość (w tym w porównaniu z innymi firmami w branży, tym pozycja spółki jest lepsza, bo działa ona coraz efektywniej). Wzrost wartości może być spowodowany albo redukcją kosztów, albo przez windowanie cen.

Rentowność sprzedaży pozwala ocenić jaka jest relacja przychodów do kosztów (czy sprzedajemy zbyt mało czy też wydajemy zbyt dużo na promocję, jakość, wynagrodzenia itp.).

4.Wskaźnik zyskowności (rentowności) kapitałów ogółem (ROI) - (zwrot z kapitału)

ROI= zysk netto x 100% / kapitał całkowity ogółem

Podstawowym miernikiem efektywności wykorzystania kapitału przedsiębiorstwa jest wskaźnik rentowności kapitału całkowitego. Określa on wielkość zysku przypadającą na jednostkę zaangażowanego kapitału. Firma, która posiada wyższy wskaźnik, ma większą zdolność do generowania zysków w przyszłości. Im większy zysk netto, tym więcej przedsiębiorstwo może przeznaczyć na inwestycje i większe osiągać zyski w przyszłości.

MODEL DU PAUTA (jedna z wersji modelu ROI):

Zysk netto/sprzedaż netto x sprzedaż netto/aktywa ogółem x aktywa ogółem/kapitał ogółem = zysk netto/kapitał ogółem = ROI (zwrot z kapitału ogółem)

Efektywność sprzedaży i marketingu = Zysk netto/sprzedaż netto

Efektywność produkcji = sprzedaż netto/aktywa ogółem

Efektywność finansowa = aktywa ogółem/kapitał ogółem

Jest to model, pozwalający na kompleksowe podejście do analizy wskaźnikowej. Ukazuje schemat powiązań przyczynowo-skutkowych, wiążąc efektywność ekonomiczną z gospodarką finansową.Zgodnie z modelem DuPonta, poziom wskaźnika rentowności kapitału własnego ROE uzależniony jest od:

-wskaźnika rentowności aktywów ROA

-struktury kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwie.

Wskaźnik zyskowności aktywów ROA to z kolei relacja rentowności sprzedaży netto do rotacji aktywów. Rentowność sprzedaży netto wiąże za sobą sprzedaż i wypracowany przez nią zysk. Wskaźnik obrotu aktywami natomiast oprócz wielkości sprzedaży wskazuje na zmiany zasobów majątkowych firmy, a więc na zaangażowany majątek trwały i majątek obrotowy.
Z modelu analizy Du Ponta wynika, że na rentowność kapitałów własnych wpływ ma nie tylko zysk netto i jego relacja do zaangażowanego majątku, ale także struktura kapitału finansującego ten majątek. Im mniejszy udział zewnętrznych źródeł finansowania działalności firmy, tym poziom wskaźnika ROE jest mniejszy i na odwrót. W ten sposób model Du Ponta zwraca uwagę na istotne oddziaływanie i zależność poziomu wskaźnika rentowności kapitałów własnych od tzw. sił specjalnych, np. dźwigni finansowej.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

---