1.Charakterystyka i miejsce prawa cywilnego w systemie
Prawo cywilne jest gałęzią prawa obejmującą normy regulujące stosunki majątkowe między osobami fizycznymi i osobami prawnymi, będącymi podmiotami równorzędnymi w danym stosunku prawnym. Żaden z podmiotów stosunku nie ma uprawnień władczych względem drugiego. Nie może więc wydawać żadnych nakazów lub zakazów, którym drugi podmiot musiałby się podporządkować. Niektóre stosunki, mające cechy stosunków cywilnoprawnych, zostały ze względu na swoją specyfikę wyłączone z prawa cywilnego np. prawo pracy, prawo rodzinne. Prawo cywilne reguluje też niektóre stosunki niemajątkowe, w których element majątkowy ma charakter wtórny np. stosunki powstające na tle ochrony dóbr osobistych takich jak nazwisko, wizerunek, osobiste prawa autorskie, wynalazcze.
2.Systematyka prawa cywilnego. Źródła prawa cywilnego
1) część ogólna (obejmuje normy regulujące zagadnienia wspólne dla całego prawa cywilnego lub kilku jego działów)2) prawo rzeczowe (obejmuje normy regulujące prawne formy korzystania z rzeczy, jeżeli podmiotowi przysługują prawa o charakterze bezwzględnym. Prawo rzeczowe reguluje przede wszystkim problematykę prawa własności.)3) prawo zobowiązaniowe (reguluje zobowiązania, a więc stosunki, z których wynikają prawa podmiotowe względne, wynikające przede wszystkim z umów, ale i innych źródeł np. czynów niedozwolonych)4) prawo spadkowe (reguluje przejście praw i obowiązków osób zmarłych na inne)5) Prawo autorskie i wynalazcze (określa prawa do dóbr niematerialnych, czyli np. prawo autora do jego utworu oraz ochrona tego utworu przed przywłaszczeniem. Elementem majątkowym jest prawo autora do wynagrodzenia za wykorzystanie jego utworu. Prawo to łączy więc zarówno elementy niemajątkowe, jak i majątkowe)Źródła prawa cywilnego: Kodeks cywilny- podzielony jest na 4 księgi odpowiadające podstawowym działom prawa cywilnego:
-I- część ogólna,-II- własność i inne prawa rzeczowe, -III- zobowiązania, -IV- spadki. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Ustawa o wynalazczości, Akty normatywne dotyczące wyspecjalizowanej problematyki. Księgi dzielą się na tytuły, działy i rozdziały. Normy zawarte są w artykułach, z których obszerniejsze dzielą się na paragrafy.
3.Kierunki zmian i zasady prawa cywilnego
Nowelizacja z 1990r. kodeksu cywilnego.
Zrezygnowano ze zróżnicowania regulacji prawnej, cofnięto też upoważnienia dla Rady Ministrów do odmiennego regulowania stosunku obrotu uspołecznionego..
Zniesiono zróżnicowanie własności na jej poszczególne typy i formy. Zniesione zostało również zróżnicowanie ochrony prawa własności.
Ostateczne zerwanie z zasadą tzw. Jedności własności państwowej.
Zniesienie zróżnicowania unormowań dotyczących podmiotów należących do różnych sektorów gospodarczych
Organy administracji utraciły możność wydawania ogólnych warunków umów o charakterze normatywnym.
nowelizacja w przepisach dotyczących zobowiązań pieniężnych.
sądy w wypadku nadzwyczajnej zmiany stosunków mogą zmodyfikować sposób wykonania zobowiązania.
Ustawa z dn. 26.07.2000r. wprowadziła umowy leasingu oraz zmieniła całkowicie regulację umowy agencyjnej dostosowując ją do aktualnych potrzeb.
4.Zasady współżycia społecznego i klauzula generalna
Zasady współżycia społecznego nie są normami prawnymi, uzupełniają jednak istniejący porządek prawny, bowiem normy prawne odwołują się niekiedy do zasad współżycia społecznego są zasadami zależnymi od panujących stosunków społeczno-kulturalnych i gospodarczych.
Przepisy prawa cywilnego niezawierające własnych ocen, a odsyłające do zasad współżycia społecznego nazywane są klauzulami generalnymi.
Klauzule generalne umożliwiają organom stosującym prawo dokonywanie oceny konkretnych zachowań z punktu widzenia przewodnich zasad leżących u podstaw danego systemu prawnego.
5.Jakie są cechy charakterystyczne stosunku cywilnoprawnego
Stosunek cywilnoprawny- stosunek społeczny regulowany normami prawa cywilnego. Jego cechami są: majątkowy charakter, oraz równorzędność występujących w nim podmiotów. Cechą dodatkową jest znaczna swoboda podmiotów w ustanawianiu i kształtowaniu tych stosunków. Elementy stosunku cywilnoprawnego: -podmioty (strony) stosunku cywilnoprawnego ( osoby fizyczne, bądź osoby prawne), -przedmiot tego stosunku ( wszystko, na co skierowane są prawa i obowiązki podmiotów tego stosunku. Przedmiotem stosunku jest więc określone zachowanie jego uczestników- np. zapłacenie ceny, wydanie rzeczy itp.), - prawo podmiotowe (uprawnienie), -obowiązek, będący następstwem tego prawa.
6.Osoby fizyczne ich zdolności prawne i zdolność do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie
Możność występowania jako podmiotu stosunku cywilnoprawnego, a więc zdolność do tego, by być podmiotem praw i obowiązków, nazywamy zdolnością prawną. Zdolność prawną- ma każdy człowiek od chwili urodzenia do momentu śmierci. Zdolność prawną mają więc także dzieci, które mogą mieć pewne prawa i obowiązki. Fakt urodzenia stwierdzony zostaje urzędowo w drodze sporządzenia aktu urodzenia przez urząd stanu cywilnego. Fakt śmierci stwierdzony zostaje sporządzonym przez tenże urząd aktem zgonu. Zdolność do czynności prawnych- polega na możności nabywania praw, zaciągania zobowiązań i rozporządzania swymi prawami przez własne działanie. Dziecko do lat 13, mimo iż ma zdolność prawną, nie ma zdolności do czynności prawnej. Nie może więc samodzielnie zaciągać zobowiązań, nabywać praw, ani rozporządzać nimi. Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie (czyli takie, które ukończyły 18 rok życia), oraz osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński. Osoba pełnoletnia może jednak zostać całkowicie, lub częściowo ubezwłasnowolniona. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 13 lat, a nie ukończyły 18 i nie zostały całkowicie ubezwłasnowolnione. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają też osoby pełnoletnie częściowo ubezwłasnowolnione.
Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły 13 lat, oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Ubezwłasnowolnienie: Może nastąpić wyłączne w drodze orzeczenia sądu z przyczyn takich jak: -Choroba psychiczna, -Niedorozwój umysłowy, -Zaburzenia psychiczne uniemożliwiające kierowanie swym postępowaniem (gł. Wskutek pijaństwa lub narkomanii).W zależności od stopnia nasilenia przyczyn, sąd może orzec ubezwłasnowolnienie częściowe,lub całkowite.Dla osób ubezwła-snowolnionych całkowicie ustanawia się opiekę, dla ubezwłasnowolnionych częściowo kuratelę.Czynność prawna dokonana przez osobę nie mającą zdolności do czynności prawnych jest nieważna,z wyjątkiem drobnych, powszechnie zawieranych umów w sprawach życia codziennego, jeżeli nie prowadzą do rażącego pokrzywdzenia osoby, która ich dokonuje.Czynność prawna dokonana przez osobę mającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych wymaga dla jej ważności zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby.W KC istnieją wyjątki tej reguły,np.umowy powszechnie zawierane w drobnych,codziennych sprawach.
7.Osoby prawne
Osobą prawną jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, wyposażona przez normy prawne w zdolność prawną, która może występować w stosunkach cywilnoprawnych jako ich podmiot.Każda osoba prawna ma: zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, które nabywa z momentem utworzenia danej osoby prawnej. Osoba prawna może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania oraz rozporządzać swymi prawami. Może jednak dokonywać tych czynności tylko za pomocą swych organów, które składają się zawsze z osób fizycznych wyrażających jej wolę. Tryb powstania poszczególnych rodzajów osób prawnych, a także ich ustrój i ustanie, określają właściwe przepisy oraz wydane na ich podstawie statuty osób prawnych. Osoby prawne powstają w drodze wydania odpowiedniego aktu przez organ państwowy, bądź w drodze zawarcia stosownego porozumienia przez założycieli przy spełnieniu przewidzianych prawem przesłanek.Ustanie osoby prawnej dokonywane jest przez te same organy co ją utworzyły. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawna w chwili wpisu do rejestru a traci ją w chwili wykreślenia z rejestru. Jest prowadzone przez sąd
8.Rodzaje osób prawnych
Podstawowymi rodzajami osób prawnych u nas są: Skarb Państwa, spółki kapitałowe(akcyjna i z.o.o), przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, stowarzyszenia oraz fundacje. Gdy państwo uczestniczy jako podmiot w stosunkach cywilnoprawnych występuje wtedy w postaci Skarbu Państwa. SP jest osobą prawną szczególnego rodzaju, gdyż nie stosuje się do niego przepisów o powstaniu i ustaniu osoby prawnej.SP jest natomiast podmiotem praw i obowiązków w zakresie tej części mienia państwowego, która nie należy do żadnej państwowej osoby prawnej.
9.Przedsiębiorcy i ich oznaczenia
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjną nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorca działa pod firmą. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Zawiera ona określenie formy prawnej osoby prawnej (np. spółka z o.o. lub spółka akcyjna). Firma ma na celu indywidualizację przedsiębiorcy tzn. możność odróżnienia go od innych przedsiębiorców występujących na rynku. Indywidualizacja przedsiębiorcy za pomocą firmy umożliwia kształtowanie się wśród jego partnerów opinii o sprawności i jakości działania danego przedsiębiorcy.
Przepisy regulujące problematykę firmy zamieszczone w kodeksie cywilnym, w kodeksie spółek handlowych, zwane bywają prawem firmowym.
Zgodnie z zasadą jedności przedsiębiorstwo prowadzone przez danego przedsiębiorcę może mieć tylko jedną nazwę. Z kolei w myśl zasady wyłączności może na tym samym rynku używać określonej firmy tylko jeden przedsiębiorca.
Samo brzmienie firmy nie jest zupełnie dowolne. Na przykład spółka akcyjna musi uwidaczniać w nazwie określenie „spółka akcyjna” lub skrót „S.A.” obok nazwy ogólnej.
Chociaż firma należy do grupy tzw. Wartości niematerialnych, ma jednak określoną wartość rynkową. Toteż przy zbywaniu przedsiębiorstwa wraz z firmą istotnym zagadnieniem jest prawidłowa wycena wartości firmy.
Ochrona firmy koncentruje się na dwóch zagadnieniach: na ochronie konsumentów i ochronie przedsiębiorcy. Ochrona konsumentów ma charakter podwójny. Po pierwsze, firma zawiera określone informacje o przedsiębiorcy. Po drugie, oznaczenie przedsiębiorcy wyróżniając go spośród innych przedsiębiorców, pośrednio wskazuje na pochodzenie towarów i jest gwarancją określonej jakość. Ochrona przedsiębiorcy jest także szeroka. Już w fazie początkowej przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.
10.Przedsiębiorstwo Państwowe
Przedsiębiorstwo państwowe. Jest to samodzielny, samorządny i samofinansujący się podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną. Osobowość prawna zapewnia przedsiębiorstwu możność samodzielnego działania. Jako osoba prawna przedsiębiorstwo to może dokonywać czynności w zakresie prawa cywilnego(nabywać prawa, zaciągać zobowiązania. Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa. Działalność przedsiębiorstw oparta jest na zasadzie samofinansowania Przedsiębiorstwa mogą być tworzone przez:
1)naczelne oraz centralne organy administracji państwowej
2)NBP i banki państwowe
Utworzenie przedsiębiorstwa musi być poprzedzony postępowaniem przygotowawczym, którego celem jest zbadanie i ocena potrzeby i warunków utworzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo staje się osobą prawną z chwilą zarejestrowania, może wtedy nabywać prawa, zaciągać zobowiązania. Organami rejestracyjnymi są sądy, które badają zgodność z prawem treści dokumentów stanowiących podstawę dokonania wpisu.. Organami przedsiębiorstwa. są ogólne zebranie pracowników
- rada pracownicza
- dyrektor
Łączenie przedsiębiorstw - polega na utworzeniu jednego przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzą załogi i mienie należące do dwóch lub więcej przedsiębiorstw podlegających połączeniu.
Podział przedsiębiorstwa - Utworzenie dwóch lub więcej przedsiębiorstw w oparciu o wydzielone, zorganizowane części załogi oraz zespoły środków należące do przedsiębiorstwa ulegającego podziałowi.
Likwidacja przedsiębiorstwa - zadysponowanie jego składnikami materialnymi i niematerialnymi i wykreśleniu przedsiębiorstwa z rejestru, po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli.
Prywatyzacja pośrednia - polega na zbyciu akcji bądź udziałów spółki powstałej w wyniku komercjalizacji osobom trzecim.
Prywatyzacja bezpośrednia -polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez: sprzedaż, wniesienie go do spółki.
11.Spółdzienia
W myśl ustawy spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.
Cechy:
Dobrowolność - wstępowanie jak i występowanie ze spółdzielni wynikać może z przekonania o słuszności tego kroku, nie może być wynikiem żadnego nacisku lub przymusu, spółdzielnia jest zrzeszeniem otwartym dla wszystkich
Prowadzenie działalności gospodarczej, społecznej i oświatowej - zadaniem spółdzielni jest działalność mająca na celu rozwój intelektualny swych członków. Założenie spółdzielni poprzedzone jest zwykle szeregiem konsultacji, narad oraz czynności przygotowawczych dla określenia celu i zakresu działalności. Organem rejestrowanym jest sąd rejestrowy. Z momentem wpisu spółdzielni do rejestru nabywa ona osobowość prawną. Wpis ten ma charakter konstytutywny. Członkami spółdzielni mogą być osoby fizyczne jak i osoby prawne. Do podstawowych obowiązków członka należy przestrzeganie statutu oraz uchwał organów spółdzielni.
Organami spółdzielni są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza, zarząd.
Walne zgromadzenie - najwyższy organ spółdzielni; prawo w tym zgromadzeniu ma każdy członek spółdzielni który ma jeden głos. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz do roku, w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Uchwala kierunki rozwoju działalności gospodarczej, społecznej i kulturalnej, rozpatrywanie sprawozdań rocznych i bilansu.
Rada nadzorcza - sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością spółdzielni, a w szczególności zarządu. W jej skład wchodzi co najmniej 3 członków spółdzielni wybranych stosownie do postanowień statutu przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebranie grup członkowskich. Rada uchwala plany gospodarcze i programy działalności społecznej i kulturalnej, nadzoruje i kontroluje działalność spółdzielni
Zarząd - kieruje działalnością spółdzielni i reprezentuje ja na zewnątrz. Organ o charakterze wykonawczym, prowadzącym cała operatywną działalność spółdzielni. Zajmuje się sprawami pracowniczymi. Skład i liczbę członków zarządu określa statut.
12.Przedmioty stosunków cywilnoprawnych
Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych jest to wszystko, na co są skierowane obowiązki i uprawnienia podmiotów tego stosunku.
Przedmioty stosunków cywilnoprawnych:
Rzeczy
Energia
Zorganizowane kompleksy majątkowe
Rzeczami są materialne części przyrody na tyle wyodrębnione, że w stosunkach społeczno-gospodarczych mogą być traktowane jako dobra samoistne.
Zawsze są one materialnymi częściami przyrody
Są one bądź w sposób naturalny, bądź sztuczny wyodrębnione, a więc są przedmiotami samoistnymi, a nie przedmiotami stanowiącymi tylko element innej rzeczy.
Podział rzeczy ruchomości i nieruchomości, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności grunty, jak również budynki trwale z gruntem związane
Podział rzeczy na oznaczone co do tożsamości i oznaczone co do gatunku. Rzeczy oznaczone co do tożsamości są przedmiotami zindywidualizowanymi. Rzeczy oznaczone co do gatunku określane są jedynie według pewnych cech generalnych.
Podział rzeczy na podzielne i niepodzielne. Podział ten wynika z cech fizycznych rzeczy. Rzeczami niepodzielnymi są rzeczy, których nie można dzielić na części bez istotnej zmiany ich charakteru lub wartości. Rzeczami niepodzielnymi są rzeczy takie jak np. radio, samochód.Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany rzeczy i przedmiotu odłączonego.
Energia nie jest rzeczą w rozumieniu prawa cywilnego. Może ona jednak stanowić przedmiot obrotu.
Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych mogą być zorganizowane kompleksy majątkowe. Kompleksem majątkowym jest np. przedsiębiorstwo państwowe.
13.Co to jest czynność prawna
Czynność prawna- czynność zmierzająca do wywołania skutków prawnych, poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Czynnością prawną mogą być na przykład: złożenie oferty, sporządzenie testamentu, zawarcie lub wypowiedzenie umowy. W każdej czynności prawnej niezbędne jest oświadczenie woli (uzewnętrzniony przejaw woli wywołania określonych skutków prawnych. Wola ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia wolę w sposób dostateczny. Czynności prawne dzielimy na jednostronne i dwustronne. Dokonujący oświadczenia woli działa z zamiarem wywołania określonych skutków prawnych, jednak czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz także te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów (np. odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej).
14.Forma i treść czynności prawnej
Prawo cywilne dopuszcza generalnie dokonywanie czynności prawnych w formie dowolnej. Najczęściej spotykamy się z: -dokonanie czynności prawnych w formie ustnej(np.zawieranie większość codziennych umów sprzedaży towarów w handlu detalicznym) -dokonanie czynności w formie szczególnej(ułatwia postępowanie dowodowe w wypadku sporu, skłania strony do głębszego przemyślenia skutków dokonywanej czynności). Niezachowanie formy pisemnej w wypadkach przewidzianych wyraźnie w przepisach powoduje nieważność czynności prawnej; w innych jedynie utrudnia postępowanie dowodowe. Niezachowanie innych form szczególnych (np. aktu notarialnego), powoduje zwykle nieważność czynności prawnej.
15.Przesłanki ważności czynności prawnej
Dla ważności czynności prawnej konieczne jest spełnienie przesłanki: oświadczenie woli musi być wolne od wad. Oświadczenie woli polega na uzewnętrznieniu woli wewnętrznej. Zwykle osoba składająca oświadczenie wyraża to, do czego wewnętrznie zmierza. Może się jednak zdarzyć, że samo podjęci woli było nieprawidłowe bądź zachodzi rozbieżność między wolą wewnętrzną a treścią złożonego oświadczenia. W takich wypadkach mówimy o istnieniu wady oświadczenia woli. KC wyróżnia następujące wady ośw. woli:brak świadomości lub swobody(polega na anormalnym stanie psychicznym, uniemożliwiającym świadome podjęcie decyzji i złożenie oświadczenia) pozorności(ma miejsce tedy, gdy oświadczenie woli złożone zostaje drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Takie czynności pozorne są nieważne. Ze szczególną formą pozorności mamy do czynienia, jeżeli oświadczenie złożone zostało w celu ukrycia innej czynności prawnej) błąd (polega na mylnym wyobrażeniu o prawdziwym stanie rzeczy przy składaniu oświadczenia lub na mylnym wyobrażeniu o treści składanego oświadczenia) bezprawną groźbę(polega na skłonieniu kogoś do złożenia oświadczenia pod wpływem obawy, jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe)
16.Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo. Prokura.
Przedstawicielstwo polega na tym, ze jedna osoba zwana przedstawicielem, dokonuje w granicach posiadanego umocowania czynności prawnej w imieniu innej osoby, zwanej reprezentowanym, wywołując tym działaniem skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Przedstawiciel działa więc zawsze w imieniu inne osoby, wywołując tym działaniem skutki bezpośrednio dla niej. Jeżeli przedstawicielstwo ustanowione zostało z woli reprezentowanego mówimy o pełnomocnictwie. W takim wypadku przedstawiciela nazywamy pełnomocnikiem, a osobę reprezentowaną mocodawcą.Pełnomocnictwo udzielone zostaje w drodze jednostronnego oświadczenia woli mocodawcy. Daje ono pełnomocnikowi prawo do działania w imieniu mocodawcy. Ewentualny obowiązek do działania w imieniu mocodawcy wynika z reguły z innego stosunku prawnego.
17.Przedawnienie roszczeń
Możliwość dochodzenia roszczeń wynikających ze stosunków majątkowych jest ograniczona granicami czasowymi oznaczonymi w przepisach prawa cywilnego. Jako generalną zasadę kodeks cywilny ustala, że przedawnieniu ulegają wszystkie roszczenia majątkowe.Kodeks cywilny określa ściśle terminy przedawnienia. Nie mogą one być przez nikogo skracane, ani wydłużane. W myśl kodeksu, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gosp.- 3 lata. Są to tzw. ogólne terminy przedawnienia. Roszczenie przedawnione nie wygasa, a jedynie staje się roszczeniem niezupełnym. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciw któremu roszczenie jest skierowane, może uchylić się od zadośćuczynienia powołując się na upływ czasu. Może jednak dług zwrócić i wtedy spełnia świadczenie należne (bowiem roszczenie nie wygasa). Prawo daje jedynie dłużnikowi możliwość odmowy zaspokojenia roszczenia. Bieg przedawnienia- od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.Zawieszenie biegu przedawnienia- w pewnych sytuacjach bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a jeśli już się rozpoczął, przez pewien okres nie jest liczony.
Przerwa biegu przedawnienia- w skutek przewidzianych w k.c. przyczyn, cały dotychczasowy bieg przedawnienia zostaje przekreślony, a przedawnienie zaczyna biec od początku.Kodeks cywilny podaje reguły obliczania terminów. Termin może niekiedy wynikać jednak z przepisu ustawy, orzeczenia sądu, lub mogą zostać określone przez strony w umowie.
1.Pojęcie prawa rzeczowego. Rzecz i rodzaje rzeczy?
Prawo rzeczowe obejmuje zespół norm prawnych regulujących instytucję własności oraz inne formy korzystania z rzeczy. Normy prawa rzeczowego zawarte są przede wszystkim w księdze 2 KC. źródlami prawa cywilnego są również inne akty normatywne, z których największe znaczenie ma ustawa o księgach wieczystych i hipotece. prawa podmiotowe bezwzględne to takie prawa, którym odpowiada obowiązek ciążący nie na oznaczonej osobie, lecz na całym otoczeniu uprawnionego.Rzecz- materialna część przyrody na tyle wyodrębniona, że w stosunkach społeczno gospodarczych może być traktowana jako dobro samoistne. W myśl tej definicji, nie są więc rzeczami dobra niematerialne(różne postacie energii, powietrze), czy dobra nie wyodrębnione( woda w morzu).Klasyfikacja rzeczy:1.Nieruchomości- części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), (oraz budynki związane trwale z gruntem, lub ich części, jeśli stanowią odrębny przedmiot własności), Ruchomości- wszystkie rzeczy nie spełniające w/w definicji.2.Oznaczone, co do tożsamości- przedmioty zindywidualizowane (obraz), Określone, co do pewnych cech generalnych (standardu, wagi).3.Rzeczy podzielne, Rzeczy niepodzielne- nie można ich dzielić na części bez istotnej zmiany ich charakteru lub wartości.
2.Własność
Prawo własności stanowi formę takiej przynależności uregulowaną przez prawo. Prawo własności daje właścicielowi możność korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób i rozporządzać rzeczą w granicach określonych: Przepisami prawa,Zasadami współżycia społecznego, -Społeczno- gosp. przeznaczeniem prawa.
3.Nabycie i utrata własności
Nabycie prawa własności- może nastąpić np. na podstawie umowy sprzedaży, darowizny, w drodze zasiedzenia, czy spadkobrania. Przy zawłaszczeniu rzeczy niczyjej następuje nabycie prawa własności mimo, iż wcześniej prawo to nie przysługiwało nikomu. Zazwyczaj jednak nabycie prawa przez jeden podmiot wiąże się z jego utratą przez inny podmiot.Nabycie pierwotne- jest niezależne od praw poprzednika. Nie ma ciągłości, ani następstw prawnych między prawami uprzedniego właściciela, a nabywcy. Nabycie nastąpić może, np. przez ZASIEDZENIE (nabycie prawa własności przez kogoś, kto tą rzeczą włada tak jak właściciel, przez czas określony w przepisach), WYWŁASZCZENIE, ZNALEZIENIE. Nabycie pochodne-charakteryzuje się ciągłością praw poprzedniego właściciela i osoby nabywającej prawo własności. Uzależnione jest od praw poprzednika. Nabywca nie może uzyskać więcej praw niż miał poprzedni właściciel. Nabywca nabywa rzecz razem ze wszystkimi obciążeniami i ograniczeniami. Nabycie to powstaje na podstawie umowy lub spadkobrania
4.Współwłasność
Współwłasność- własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Kodeks Cywilny wyróżnia współwłasność łączną i współwłasność w częściach ułamkowych.Współwłasność łączna- jest zawsze połączona z określonym stosunkiem osobistym, który stanowi jej podstawę i bez którego współwłasność ta istnieć nie może. Współwłasność taka podlega przepisom regulującym stosunek, z którego wynika (np. kodeks Rodzinny i Opiekuńczy określa przepisy regulujące współwłasność małżonków). Przy współwłasności łącznej udział strony w rzeczy wspólnej nie jest oznaczony. Współwłaściciele nie mogą więc rozporządzać swymi udziałami w rzeczy wspólnej. Zniesienie współwłasności łącznej dopóki istnieje stosunek osobisty jest (z nielicznymi wyjątkami) nie możliwy.Współwłasność w częściach ułamkowych- każdy z współwłaścicieli ma w rzeczy wspólnej udział oznaczony ułamkiem (np.1/2). Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoją częścią bez zgody pozostałych. Każdy jest jednak zobowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (wtedy potrzebna zgoda większości współwłaścicieli). Do rozporządzania rzeczą wspólną, lub innych czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Każdy współwłaściciel ma prawo do współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej (w przypadającym zakresie). Zniesienie współwłasności nastąpić może za porozumieniem, lub drogą sądową.
5.Posiadanie i jego ochrona. Dzierżenie
W/g KC, „posiadanie” nie jest prawem, a jedynie stanem faktycznym, polegającym na faktycznym władaniu rzeczą. Posiadacz więc sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą, oraz ma chęć sprawowania tego władztwa (od dzierżyciela różni go właśnie owa chęć posiadania).
KC rozróżnia 2 rodzaje posiadania:-posiadacz samoistny- to ten, który rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Najczęściej jest on również właścicielem rzeczy. Zdarza się jednak, że kto inny jest właścicielem rzeczy, a kto inny jej posiadaczem samoistnym (np. właściciel zgubił rzecz, a ktoś inny wszedł w jej posiadanie),-posiadacz zależny- to ten, który rzeczą faktycznie włada, lecz w zakresie węższym niż posiadacz samoistny (np. użytkownik, najemca, dzierżawca). Posiadanie, mimo że jest tylko stanem faktycznym regulowane jest przepisami prawa rzeczowego i podlega ochronie. Nie wolno samoistnie naruszać prawa posiadania. Ochrona prawa posiadania, to możliwość zastosowania obrony koniecznej lub samopomocy przez posiadacza rzeczy. Posiadacz może też wystąpić do sądu o ochronę posiadania, wnosząc powództwo POSESORYJNE.Dzierżenie-polega na faktycznym władaniu rzeczą. dzierżyciel włada rzeczą za kogo innego. Z reguły wykonuje on to władanie w interesie innej osoby.
6.Ochrona własności
Roszczenie windykacyjne-takie naruszenie prawa właściciela, które pozbawiło właściciela władania rzeczą. Treścią tego roszczenia jest żądanie właściciela wydania mu rzeczy od osoby, która nią włada bez podstawy prawnej. Roszczenie negatoryjne-przysługuje właścicielowi przeciwko osobie, która narusza jego prawo własności i w inny sposób niż pozbawienie go władania rzeczą. Treścią tego roszczenia jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń.
7.Użytkowanie wieczyste
Użytkowanie wieczyste- to prawo rzeczowe polegające na długotrwałym użytkowaniu gruntów Skarbu Państwa, oraz stanowiącym własność gmin lub ich związków, przez inne osoby (fizyczne lub prawne).Użytkowanie wieczyste ma umożliwić tym osobom (np. spółdzielniom mieszkaniowym, obywatelom) wykorzystanie gruntów państwowych głównie na cele budowlane. Zainteresowane osoby nie muszą kupować (drogich) gruntów, a mogą je użytkować. Treść użytkowania określona jest umową. Teren należy do państwa, ale wszystko co użytkownik wybuduje należy do niego. Państwo przez okres trwania umowy (zwykle 99 lat), pobiera opłatę roczną. Ustanowienie użytkowania wieczystego nastąpić może w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. JEST TO PRAWO ZBYWALNE. Przenieść użytkowanie wieczyste na inną osobą można tak samo jak w przypadku nieruchomości. Wygasa ono z upływem terminu określonego w umowie lub w skutek wcześniejszego rozwiązania umowy (np. gdy użytkownik nie wypełnia zobowiązań- np. nie wybudował jakiegoś budynku).
8.Ograniczone prawa rzeczowe
Liczba ograniczonych praw rzeczowych jest ściśle przez kodeks cywilny określona. Są to: -Użytkowanie-( prawo niezbywalne; polega na możności korzystania z rzeczy cudzej i pobierania z niej pożytków. Użytkowaniem można obciążyć zarówno nieruchomość jak i ruchomość. Może ono także polegać na wyzywaniu zespołu środków produkcji, na eksploatowaniu urządzeń. Umowa określa zakres użytkowania oraz ustala czy jest ono odpłatne. Może ono wygasnąć wskutek niewykonywania użytkowania przez 10 lat, lub z chwilą śmierci użytkownika, lub z chwilą likwidacji osoby prawnej. . Po wygaśnięciu użytkowania, użytkownik jest zobowiązany do zwrócenia rzeczy w odpowiednim stanie. -Służebność- prawo niezbywalne; może być ustanowione tylko na nieruchomości. Polega na obciążeniu nieruchomości prawem korzystania z niej w oznaczonym zakresie, bądź na ograniczeniu właściciela w jego prawach. Może ona np. polegać na prawie przejazdu przez uprawnionego przez dana nieruchomość, ograniczeniu możności zabudowy, itp. Zwykle ustanawia się ją na drodze umowy, lecz może ona powstać przez orzeczenie sądu lub na skutek decyzji administracyjnej. -Zastaw- służy zabezpieczeniu wierzytelności na rzeczy ruchomej. Osoba, np. zaciągająca pożyczkę oddaje określoną rzecz w zastaw. Specyficzny jest zastaw bankowy: zastaw zostaje wpisany do rejestru, lecz rzecz nie zostaje wydana bankowi, a pozostaje u właściciela. W razie nie spełnienia świadczenia w terminie, bank ma pierwszeństwo przed innymi wierzycielami.
-Spółdzielcze prawa do lokali -(mieszkalnych i użytkowych) i domów jednorodzinnych- są prawami zbywalnymi, przechodzącymi na spadkobierców i podlegającymi egzekucji. Mogą one zostać przekształcone w drodze umowy z ograniczonych praw rzeczowych w indywidualne prawo własności. -Hipoteka- służy, podobnie jak zastaw, zabezpieczeniu wierzytelności; w przeciwieństwie do zastawu, hipoteka może być ustanowiona wyłącznie na nieruchomości. Do ustanowienia hipoteki konieczne jest sporządzenie umowy stron i dokonanie odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej. Hipoteka zabezpiecza wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Istota zabezpieczenia hipotecznego polega na tym, że wierzycielowi służy prawo zaspokojenia swej wierzytelności (z nieruchomości obciążonej hipoteką) z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami. Ma więc pierwszeństwo przed wierzycielami, którzy nie są wierzycielami hipotecznymi, oraz przed wierzycielami hipotecznymi wpisanymi do księgi wieczystej w dalszej kolejności. Wierzyciel ponadto może żądać spełnienia wierzytelności od każdego, kto jest aktualnym właścicielem obciążonej nieruchomości.
Księgi wieczyste prowadzone są w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości.. Składa się z czterech działów:1)obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością.2)wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego.3)wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych z wyjątkiem hipoteki.4)Wpisy dotyczące hipotek.
1.Przedmiot i zakres części ogólnej
Prawo zobowiązań jest działem prawa cywilnego obejmującym zespół norm prawnych regulujący formy wymiany dóbr i usług. Reguluje ono stosunki obrotu majątkowego, zarówno między osobami fizycznymi, jak i prawymi, i to zarówno w zakresie obrotu profesjonalnego jak i nieprofesjonalnego. Skutki regulowane normami prawa zobowiązaniowego to przede wszystkim stosunki wynikające z umów. Normy prawa zobowiązań regulują także stosunki powstające z innych zdarzeń: wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym, bezpodstawne wzbogacenie. Prawa podmiotowe względne są skuteczne jedynie w stosunku do oznaczonej osoby lub grupy. Podstawowe normy z zakresu prawa zobowiązań zawarte są w księdze III KC. Zasada swobody umów jest podstawową zasadą prawa zobowiązań. Ponadto wynika ona z faktu, że stosunek powstający z umowy wiąże tylko strony zawierające umowę, nie stwarza obowiązku dla innych osób.
2.Isota zobowiązań
Zobowiązanie jest to stosunek prawny, w którym jedna strona zwana wierzycielem może żądać od drugiej strony zwanej dłużnikiem określonego zachowania się, zwanego świadczeniem. Na dłużniku spoczywa obowiązek spełnienia tego świadczenia. Prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi to wierzytelność. Obowiązek ciążący na dłużniku do dług. Treść świadczenia w zobowiązaniach umownych określona jest w umowie. Zawierające umowę strony wskazują, na czym polegać będzie świadczenie każdej z nich. Szczególnym rodzajem świadczenia jest świadczenie pieniężne. Przedmiotem takiego świadczenia jest wartość wyrażana w określonych jednostkach pieniężnych.
3.Odpowiedzialność cywilna i jej rodzaje
Odszkodowanie - jest to naprawienie szkody, obowiązek odszkodowania powstaje tylko wtedy gdy za powstanie szkody prawo czyni kogoś odpowiedzialnym. Kodeks cywilny mówi ze szkoda jest jedynie uszczerbkiem w majątku poszkodowanego, natomiast straty moralne i cierpienia fizyczne kodeks obejmuje pojęciem krzywdy.
Szkodą majątkową może być tzw. Szkoda na osobie, gdy poszkodowany poniósł np. koszty leczenia lub utracił zdolność do pracy zarobkowej. Obowiązek odszkodowania może być spowodowany przyczynami które usystematyzować można w 3 grupy:
1.obowiązek odszkodowania wynikający z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Strony łączy określony stosunek prawny jednak jedna ze stron nie wykonuje lub wykonuje niewłaściwie swoje obowiązki - szkoda tak powstałą nazywana bywa szkoda kontraktową, a odpowiedzialność związana z naprawieniem tej szkody zwie się odpowiedzialnością kontraktową
2.Obowiązek odszkodowania w wypadku wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym. O szkodzie deliktowej mówimy gdy wyrządzona została poza stosunkiem zobowiązaniowym , a odpowiedzialność w takich wypadkach nazywa się odpowiedzialnością deliktową
3.Obowiązek powstały w wyniku zaciągnięcia zobowiązania w którym świadczenie polega właśnie na odszkodowaniu.
Główne przesłanki i ich wspólne elementy przy odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej:
- szkoda
- powiązanie przez ustawodawcę z faktem wyrządzenia szkody obowiązku jej naprawienia
- istnienie związku przyczynowego między powyższym faktem a powstałą szkodą.
Podstawa odpowiedzialności to powiązanie przez ustawodawcę z faktem wyrządzenia szkody obowiązku jej naprawienia. Odpowiedzialność deliktowa oparta jest niekiedy na zasadzie ryzyka. Obowiązek naprawienia szkody może wreszcie opierać się na zasadzie słuszności, gdy wymagają tego zasady współżycia społecznego. Istotne znaczenie ma ustalenie wysokości szkody. Na szkodę składają się 2 elementy:
1 faktyczny uszczerbek, jaki nastąpił w majątku poszkodowanego
2 utrata spodziewanych korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Naprawienie szkody może przyjąć formę dwojaką:
1 przywrócenie stanu poprzedniego
2 zapłaty odszkodowania. Poszkodowany ma do wyboru jedna z powyższych możliwości jeśli oczywiście możliwe jest przywrócenie stanu poprzedniego. Rola odszkodowania jest przede wszystkim rekompensata szkody, wysokość odszkodowania nie zawsze musi pokrywać się z wysokością szkody. Kodeks czyni wyjątki od zasady że odszkodowanie powinno pokryć pełną szkodę, może ona zostać ograniczona przede wszystkim przepisami ustawy lub umową stron.
4.Wielkość dłużników albo wierzycieli. Zobowiązanie solidarne.
Podmiotami stosunku zobowiązaniowego są wierzyciel i dłużnik. Zwykle po stronie wierzyciela i dłużnika występują pojedyncze osoby. Możliwe jest jednak występowanie po każdej ze stron kilku osób. W takich sytuacjach zwykle każdy z dłużników odpowiada za przypadającą na niego część zobowiązania. Odmiennie jednak kształtuje się odpowiedzialność dłużników w zobowiązaniach solidarnych:4.WIELOŚĆ WIERZYCIELI I DŁUŻNIKÓW.wrotu odpowiedniej części świadczenia.pozostali są już zwolnieni od świadczeń. l może żądać
-jeśli po stronie dłużników występuje kilka osób,a ich zobowiązanie jest solidarne, wierzyciel może żądać spełnienia całości lub części świadczenie wedle swego uznania od każdego z dłużników. Każdy z dłużników musi więc liczyć się z tym, że będzie odpowiadał za całość zobowiązania. Oczywiście jeśli jeden czy kilku dłużników spełni świadczenie w całości, pozostali są już zwolnieni od świadczeń. Może on też żądać od współdłużników zwrotu odpowiedniej części świadczenia.
5.Powstanie zobowiązanie
Źródłami zobowiązań nazywamy te zdarzenia prawne, których skutkiem prawnym jest powstawanie stosunku zobowiązaniowego między określonymi podmiotami. Zobowiązania powstawać mogą z następujących zdarzeń:1)z czynności prawnycha)jednostronnych - powstają tylko wtedy, gdy wyraźnie przewiduje to ustawab)dwustronnych - czyli umów.
Umowa to zgodne oświadczenie woli stron zmierzające do wywołania skutków prawnych. Szczególnym rodzajem umowy jest umowa przedwstępna. Jest to umowa, przez którą jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy. Istota tej umowy polega na zobowiązaniu do zawarcia w przyszłości umowy głównej. Celem takiej umowy jest umożliwienie stronom powiązania się węzłem umownym w chwili, gdy nie są jeszcze dostatecznie przygotowane do sprecyzowania wszystkich kwestii szczegółowych. Z umowy przedwstępnej nie wynika jeszcze obowiązek konkretnego świadczenia, które ma stanowić treść przyrzeczonej umowy. Wynika z niej jedynie obowiązek zawarcia w określonym terminie umowy głównej. Jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej.
Przy zawieraniu umowy strony mogą wprowadzić do niej szereg dodatkowych klauzul dla umocnienia umowy lub zabezpieczenia swych interesów. Kodeks cywilny normuje 3 takie dodatkowe zastrzeżenia umowne:- zadatek - jest określoną sumą pieniężną, którą jedna ze stron daje drugiej przy zawarciu umowy.- prawo odstąpienia od umowy - polega na zastrzeżeniu w umowie, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Strony mogą zwykle rozwiązać umowę za zgodą obu stron. Niekiedy same przypisy stwarzają w określonych sytuacjach możliwość odstąpienia przez jedną ze stron od umowy. Wprowadzona zostać może do umowy klauzula z woli stron, które z góry liczą się z jej konsekwencjami i chcą taką możliwość odstąpienia stworzyć w ciągu określonego terminu.-odstępne - polega ono na zastrzeżeniu , że jednej z estron lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej. Oświadczenie o odstąpieniu jestskuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.2) aktów administracyjnych Akty te mogą wywierać skutki nie tylko w sferze prawa administracyjnego, lecz czasem także w sferze prawa cywilnego.3)z wyrządzania szkody czynem niedozwolonym
4)z bezpodstawnego wzbogacenia 5)z innych zdarzeń, z którymi ustawa łączy skutek prawny w postaci powstania zobowiązania
6.Czyny niedozwolone
7.Inne przyczyny powstania zobowiązań
BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE
Kodeks cywilny określa bezpodstawne wzbogacenie jako uzyskanie bez podstawy prawnej korzyści majątkowej kosztem innej osoby.
Przy bezpodstawnym wzbogaceniu muszą wystąpić dwa elementy :
1)musi nastąpić uzyskanie korzyści majątkowej kosztem zubożonego
2)uzyskanie tej korzyści przez wzbogaconego musi nastąpić bez podstawy prawnej
Skutkiem prawnym bezpodstawnego wzbogacenia jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między zubożonym a wzbogaconym. Wzbogacony obowiązany jest do wydania uzyskanej korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
NIEZALEŻNE ŚWIADCZENIE
Świadczenie jest niezależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył albo jeśli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeśli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
Niezależne świadczenie powoduje obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która w ten sposób uzyskała korzyść. Kodeks cywilny wymienia jednak szereg przypadków, gdy nie można żądać zwrotu świadczenia.
PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA
Polega ono na działaniu w cudzym interesie nie w wyniku istniejącego obowiązku prawnego, lecz z własnej inicjatywy działającego.
Podjęcie prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia nakłada na prowadzącego szereg obowiązków, dotyczących przede wszystkim sposobu jego działania. Musi on :
a)działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi
b)działać zgodnie z jej prawdopodobną wolą
c)prowadzić sprawy z zachowaniem należytej staranności
d)w miarę możności zawiadomić osobę, której sprawę prowadzi, o prowadzeniu jej spraw
e)oczekiwać zleceń tej osoby albo prowadzić rozpoczętą sprawę, dopóki osoba ta nie będzie mogła sama się nią zająć
Prawa i obowiązki prowadzącego cudze sprawy:
Powinien on z czynności swych złożyć rachunek oraz wydać drugiej stronie wszystko, co przy prowadzeniu sprawy dla niej uzyskał. Jeśli działał zgodnie z swymi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy.
8.Wykonanie zobowiązań umownych
Wykonanie zobowiązań umownych
Polega ono na spełnianiu przez dłużnika świadczenia, do którego był on zobowiązany. Zobowiązanie wygaśnie tylko wtedy gdy świadczenie zostanie wykonane w sposób należyty. Zasady przy wykonywaniu zobowiązań:
Zasada wykonywania zobowiązań zgodnie z celem społeczno - gospodarczym
Zasada współdziałania stron przy wykonywaniu zobowiązań
Zasada realnego wykonywania zobowiązania
Zasada należytej staranności
Dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społ. - gospodarczemu. Oraz zasadom współżycia społecznego, tak samo powinien postępować wierzyciel. Świadczeni powinno być właściwe co do ilości i jakości oraz spełnione we właściwym czasie i miejscu. Świadczenie nie musi być spełnione osobiście przez dłużnika. Świadczenie może być oznaczone w umowie wg. cech indywidualnych, a także może być określony tylko co do gatunku. Świadczenie musi być spełnione w odpowiednim miejscu i czasie, a to powinna określać umowa. Gdy umowa nie określa miejsca to świadczenie powinno być spełnione w miejscy zamieszkania dłużnika, jeżeli natomiast świadczenie polega na zapłaceniu sumy pieniężnej dłużnik powinien je spełnić w miejscu zamieszkania wierzyciela. Dłużnik zobowiązany jest do dołożenia staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju.
9.Skutki nie wykonania zobowiązań umownych i sposoby zabezpieczenia ich wykonania.
Skutki niewykonania zobowiązań umownych i sposoby zabezpieczenia ich wykonania
Umowa nie jest wykonana gdy dłużnik nie spełni świadczenia, nie wykona tego działania do którego jest zobowiązany. Realizacja ta powinna nastąpić w naturze jednak gdy jest to nie możliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami wierzyciel może domagać się ekwiwalentu pieniężnego.
Obowiązek naprawienia szkody powstać może na gruncie prawa cywilnego w 2 podstawowych sytuacjach:
1.gdy dłużnik nie wykonuje swojego zobowiązania bądź wykonuje je w sposób niewłaściwy
2.gdy jeden z podmiotów wyrządzi 2 szkodę czynem niedozwolonym.
Odpowiedzialność kontraktowa jest uregulowana - dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania luz nienależytego wykonania zobowiązania, chyba ze niewykonanie lub nienależyte wykonie jest następstwem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej SA zbieżne z przesłankami odpowiedz. Deliktowej, zachodzą tu jednak pewne specyficzne elementy. Charakterystyczne jest to ze szkoda musi być spowodowana niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania przez dłużnika.
Wina dłużnika jest z reguły przesłanka jego odpowiedzialności, za które dłużnik odpowiada. Okolicznościami mogą być: wina dłużnika oraz powierzenie wykonania zadania innej osobie. W odniesieniu do ostatniej sytuacji ze dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne zadanie lub zaniechanie za działanie i zaniechanie osób , z których pomocą zobowiązanie wykonuje lub powierza. Wierzyciel musi udowodnić fakt poniesienia szkody. Natomiast szkoda w wypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania powstała z przyczyn za które dłużnik odpowiada.
Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania. Gdy dłużnik nie spełnia świadczeń w terminie mówimy wtedy o opóźnieniu. Gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązania w terminie z przyczyn za które jest odpowiedzialny mówimy wtedy o zwłoce. Jeżeli dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek. Podstawowym instrumentem w zakresie dodatkowego zabezpieczenia wykonania zobowiązania są kary umowne. Istota kary umownej polega na tym ze w razie niewykonania lub nienależytego wykonania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość podniesionej szkody. Odmiennie jest przy odszkodowaniu na zasadach ogolonych, gdzie wysokość szkody musi być dokładnie ustalona.
Przepisy o karach umownych maja charakter dyspozytywny, strony maja wiec charakter odmiennego ich ukształtowania w drodze umownej.
10.Zmiana wierzyciela lub dłużnika
Zmiana wierzyciela lub dłużnika
W istniejącym stosunku zobowiązaniowym zobowiązania i prawa wierzyciela i dłużnika mogą przejść na inne osoby.
Zmianie ulega osoba wierzyciela lub dłużnika. Mówimy wtedy o następstwie prawnym po stronie wierzyciela bądź dłużnika. Następstwo takie może miech charakter ogólny bądź szczegółowy gdy wynika z umowy bądź z przepisu ustawy. Następstwo o charakterze ogólnym jest [przedmiotem uregulowań prawa spadkowego. Zaś w prawie zobowiązaniowym unormowane zostało następstwo o charakterze szczególnym. Regulują je przede wszystkim przepisy o przelewie wierzytelności i o przejęciu długu.
11.Przelew wierzytelności
Przeniesienie wierzytelności następuje w wyniku umowy zawartej między dotychczasowym wierzycielem (cedentem), a nowym wierzycielem (cesjonariuszem). Dokonanie przelewu wierzytelności nie wymaga zgody dłużnika, bowiem temu ostatniemu jest obojętne, na rzecz kogo ma spełnić świadczenie.
Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki.
Każda wierzytelność, zarówno o charakterze pieniężnym, aj i niepieniężnym, może być przedmiotem przelewu, o ile ma charakter zbywalny. Nie mogą być przedmiotem przelewu wierzytelności, np. związane z osobą dłużnika, w szczególności wierzytelności tego rodzaju wynikające z umowy o pracę, umowy zlecenia bądź umowy o dzieło.
Umowa o przelew wierzytelności nie wymaga szczególnej formy. Obowiązują generalne reguły o formie czynności prawnych. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.
Przelew nie musi obejmować całej wierzytelności. Może podejmować tylko jej część, a nawet tylko należności uboczne, jak np. odsetki.
Umowa przelewu wierzytelności jest umową przyczynową, uzależniona jest więc od przyczyny tkwiącej u podłoża dokonania przelewu.
Umowa przelewu wierzytelności wywiera skutki nie tylko zobowiązujące, lecz i rozporządzające.
Przelew wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że przysługuje mu wierzytelność, i to w określonej wysokości. Natomiast za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.
Pewną szczególną sytuacją jest wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela.
12.Przejecie długu
Przejęcie długu polega na wstąpieniu osoby trzeciej w miejsce dotychczasowego dłużnika, który tym samym zostaje z długu zwolniony. Przejęcie długu następuje w drodze umowy, przy czym istniejący stosunek zobowiązaniowy trwa nadal, a zmienia się jedynie osoba dłużnika.
Przejęcie długu wymaga zawsze zgody zarówno wierzyciela, jak i dłużnika.
Przejęcie długu może nastąpić według dwóch wariantów sytuacyjnych:
1.Przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią. Warunkiem koniecznym jest w tym wariancie wyrażenie zgody przez dłużnika, złożone którejkolwiek ze stron. Gdyby dłużnik zgody odmówił, umowę uważa się za nie zawartą.
2.Przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela, który może złożyć stosowne oświadczenie którejkolwiek ze stron. Jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.W obydwu wariantach sytuacyjnych umowa o przejęcie długu musi być pod rygorem nieważności zawarta w formie pisemnej. Forma pisemna jest także wymagana dla zgody wierzyciela na przejęcie długu.