Drodzy filmowcy i fotografowie!

Dostajecie Państwo do rąk materiały i dokumenty pomocnicze, które zostały opracowane na podstawie wykładów i ćwiczeń, które mieli Wasi poprzednicy, którzy brali udział w kursach organizowanych prze Komisję Liturgiczną Archidiecezji Warmińskiej w ubiegłych latach. Gdy ukazały się przepisy dotyczące zasad odnośnie filmowania i fotografowania w czasie celebracji liturgicznych w kościele, Biskupi zobowiązali Komisje Liturgiczne, aby zorganizowały kursy przygotowujące zainteresowanych do zapoznania się z wszystkimi niuansami pracy w kościele. Były to 3 spotkania po 4 godz. wykładów. Początkowo było dużo chętnych i odbyło się cztery serie liczące po kilkadziesiąt osób, które brały udział wykładach teoretycznych, ale też w prelekcjach, które wygłosił reżyser-dokumentalista. Podzielił się swoim doświadczeniem z wieloletniej pracy z kamerą. W miarę upływu czasu liczba zgłaszających się malała do tego stopnia, że zgłaszało się po 2 -5 osób. Komisja uznała, że należy opracować resume wykładów i potencjalny kursant poprzez lekturę i ewentualne konsultacje z Komisją, należycie przygotuje się do egzaminu eksternistycznego przed otrzymaniem upoważnienia do fotografowania i filmowania podczas celebracji liturgicznych.

Pierwszym stwierdzeniem, które należy przyjąć do wiadomości jest to, że celem tego samokształcenia nie jest nauka fotografowania i filmowania, lecz jak mówi nazwa kursu, jest to zapoznanie z materią, z miejscem sprawowania liturgii, która ma miejsce w kościele, gdzie przychodzimy, aby wykonać swoją pracę. Pierwszym podstawowym przykazaniem jest to, że podczas liturgii sprawowane są tajemnice wiary katolickiej i w żadnym wypadku fotograf i filmowiec nie jest tu najważniejszą osobą, mało tego, powinien tak pracować, żeby go prawie w ogóle nie było widać. Drugie przykazanie to jest fakt, że nie można zarejestrować tego, co jest najważniejsze, bo to dzieje się przez wiarę w duszach uczestników, jedynie możemy spróbować zapisać pamiątkę niektórych obrazów, słów i okoliczności. Dla nich ten zapis ma taką wartość, jaką może mieć wspomnienie dawnych czasów w opowiadaniu naszych bliskich. Przez pracę filmowca dochodzi taka pomoc jak zdjęcie i taśma filmowa. I gdy kiedyś będziemy to oglądać, będziemy wracać do tych chwil i odczuć, które przeżywaliśmy w czasie ślubu czy pierwszej Komunii. Fotograf i filmowiec jest właśnie w tym pomocny.

W tym duchu należy czytać te dokumenty i materiały, które mają zapoznać z przebiegiem liturgii, z nazwaniem miejsc, momentów i osób biorących udział w celebracji itp. Wiedza ta potrzebna będzie, aby wybrać stosowny moment dla filmowania jak i też te momenty, kiedy nie można wykonywać żadnych czynności. To wszystko będzie przedmiotem egzaminu, aby egzaminowany mógł się wykazać orientacją w tej materii i gotowość przestrzegania wszystkich przepisów zawartych w zarządzeniach Ks. Abpa zawartych w stosownych dokumentach.

Służę konsultacjami w przypadku wątpliwości i pytań.

Jerzy Paczkowski tel. [phone]

Członek Komisji Liturgicznej

Archidiecezji Warmińskiej

Barczewo 16 marca 2008

Kurs liturgiczny

dla fotografów,

operatorów kamer video

i telewizji kablowej

Dokumenty

i materiały pomocnicze

Komisja Liturgiczna

Archidiecezji Warmińskiej

2008

Przepisy w sprawie fotografowania i filmowania

w czasie sprawowania liturgii, obowiązujące

w Archidiecezji Warmińskiej

W związku z wydaniem przez Komisję Episkopatu d/s Liturgii i Duszpasterstwa i i Liturgicznego „Wskazań dotyczących fotografowania i filmowania podczas celebracji liturgii”, Komisja Liturgiczna Archidiecezji Warmińskiej ustaliła następujący Regulamin zatwierdzony przez Arcybiskupa dr Edmunda Piszcza Metropolity Warmińskiego, dotyczący fotografów i operatorów kamer filmowych na terenie Archidiecezji Warmińskiej.

1. Dla otrzymania zezwolenia na wykonywanie zdjąć i filmów konieczne jest posiadanie dokumentu potwierdzającego ukończenie specjalnego kursu liturgicznego organizowanego przez Komisją Liturgiczną Archidiecezji Warmińskiej.

2. W czasie jednej czynności liturgicznej może fotografować i filmować jeden fotograf i jeden operator kamery (oraz jego ewentualny pomocnik). Zawsze obowiązuje ich godny i świąteczny ubiór (nie sportowo-roboczy).

3. Osoby pragnące fotografować lub filmować w czasie celebracji liturgii powinny uprzednio uzyskać zezwolenie miejscowego proboszcza lub Rektora kościoła (winni okazać świadectwo ukończenia kursu liturgicznego). Osoby te powinny być poinformowane o przebiegu celebracji liturgicznej i miejscu z którego wolno im fotografować i filmować. Ważniejsze szczegóły związane z miejscem i sposobem wykonywana zdjęć lub filmowania powinni uzgodnić także z celebransem.

4. Fotograf lub operator kamery powinien, o ile to możliwe, znajdować się poza prezbiterium. Nie mogą oni jednak zajmować miejsca przeznaczonego wyłącznie dla celebransa lub celebransów, służby liturgicznej oraz innych osób związanych bezpośrednio z celebracją liturgiczną (np. kandydaci do święceń, narzeczeni, dzieci do I Komunii itp.)

5. Zabrania się ustawiania w prezbiterium dodatkowych źródeł sztucznego oświetlenia jedynie dla potrzeb fotografa lub kamerzysty.

6. Pracę swoją fotograf i kamerzysta powinni wykonywać w sposób dyskretny, aby nie przeszkadzać wiernym w pobożnym uczestnictwie w liturgii. Dotyczy to głównie zmiany miejsca, używania światła, posługiwania się sprzętem.

7. W liturgii są chwile wymagające szczególnego skupienia i uwagi, między innymi: czytania Słowa Bożego, homilia (kazanie), modlitwa eucharystyczna oraz Komunia św. W tym czasie osoby fotografujące lub filmujące nie mogą przechodzić z miejsca na miejsce w kościele, bo przeszkadza to celebransowi i zgromadzeniu liturgicznemu. Ponadto nie powinni prowadzić rozmów i przyjmować postaw niewłaściwych, które mogą być postrzegane jako lekceważenie sprawowanych czynności liturgicznych.

8. Zapis filmowy uroczystości kościelnej na taśmie video ma być zapisem religijnym, ukazującym przebieg celebracji liturgicznej, mający znaczenie katechetyczne, historyczne, artystyczne, z odpowiednią gwarancją jakości, nie może godzić w wartości etyczne.

9. Fotografom i kamerzystom, którzy nie będą przestrzegać regulaminu, duszpasterze powinni odmówić prawa wykonywania zdjąć lub filmowania podczas liturgii.

10. Zawarte w tym regulaminie postanowienia odnoszą się w zasadzie także do wszystkich fotografów i kamerzystów amatorów, którzy chcieliby fotografować lub filmować czynności liturgiczne.

Zarządzenie

W trosce o godne zachowanie się w miejscu sprawowania czynności liturgicznych, w trosce o godność Domu Bożego i właściwego uczestnictwa w nim wiernych, niniejszy regulamin zatwierdzam. Opracowany on został przez Komisją Liturgiczną Archidiecezji Warmińskiej i jest zgodny z uchwałą Konferencji Episkopatu Polski z dnia 2 grudnia 1994 r. Zatem regulamin ten obowiązuje wszystkich fotografujących czy filmujących na terenie naszej Archidiecezji.

Za przestrzeganie tych zasad odpowiedzialny jest Proboszcz lub Rektor kościoła, zgodnie z treścią kanonu 562, który mówi ,,....i by nic działo się nic, co nie przystoi świętości miejsca oraz poszanowania Domu Bożego”.

Zalecam, by o tych wszystkich sprawach mówić wiernym w krótkim pouczeniu, zwłaszcza przed większymi uroczystościami jak np. uroczysta I Komunia św. czy inne, chętnie utrwalane przez fotografów.

Tylko ci, którzy respektować będą te przepisy, mogą otrzymać zgodę Proboszcza, Rektora kościoła na dokonywanie zdjęć czy też filmowanie.

† Edmund Piszcz

Arcybiskup Metropolita Warmiński

Olsztyn 14 grudnia 1996 r.

WSKAZANIA KOMISJI EPISKOPATU POLSKI DO SPRAW LITURGII

I DUSZPASTERSTWA LITURGICZNEGO

DOTYCZĄCE FOTOGRAFOWANIA I FILMOWANIA

PODCZAS CELEBRACJI LITURGICZNYCH .

1. Powodem wydania niniejszych wskazań jest konieczność zagwarantowania sacrum liturgii przez usunięcie z naszych kościołów wszelkich praktyk i zachowań utrudniających świadome, wewnętrzne i zewnętrzne, czynne, pobożne i owocne uczestnictwo w czynnościach liturgicznych.

2. Liturgia jest przede wszystkim niedostrzegalnym dla zmysłów działaniem Chrystusa, Jedynego i Najwyższego Kapłana, który mocą Ducha Świętego uświęca ludzi i razem z Kościołem oddaje swojemu Ojcu całkowity i publiczny kult. Liturgia jest także działaniem Kościoła, hierarchicznie uporządkowanej społeczności ochrzczonych, złączonej z Chrystusem Kapłanem i Głową.

3. Celebracja liturgii ma strukturę sakramentalną, to znaczy jest jakby „utkana” z symboli (por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1145), słów, gestów, postaw i czynności wykonywanych przez członków liturgicznego zgromadzenia, zajmujących odpowiednie miejsce we wnętrzu kościoła.

4. Symbole są „narzędziami” uświęcających i kultycznych czynności Chrystusa i Kościoła. Czynności liturgiczne domagają się wiary, są jej wyznaniem i przyczyniają się do jej pogłębienia.

5. Jezus Chrystus ustanawiając Eucharystię dał Apostołom polecenie: „To czyńcie na moją pamiątkę” (Łk 22, 19). Sprawowanie Mszy świętej i innych sakramentów jest uobecnianiem i pamiątką jedynego i niepowtarzalnego zbawczego wydarzenia: Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa oraz zesłania Ducha Świętego. Wydarzenie to określamy mianem: Misterium Paschalne. Trwanie Pamiątki tego Misterium zapewnia w Kościele - aż do przyjścia Pana (por. 1 Kor 11, 26) - sama jej celebracja oraz zachowanie jej w życiu i postępowaniu chrześcijan.

6. Praktyka fotografowania i filmowania osób pełniących czynności liturgiczne wynika z chęci jakiegoś „utrwalenia” tych czynności, i zachowania ich „pamiątki” na przyszłość, aby można było do nich wracać myślą i odnawiać ich przeżycie. Jednakże zarówno na kliszy, jak na taśmie aparatu audiowizualnego zostają „utrwalone” jedynie drugorzędne elementy spełnionej niegdyś czynności sakramentalnej. Słowa, dźwięki, gesty „zapisane” przy pomocy tych środków technicznych pozostają martwe. Nie można bowiem utrwalić ani ludzkich przeżyć, ani nieuchwytnego dla zmysłów działania Trójosobowego Boga, stanowiącego istotę - misterium - świętych czynności. „Pamiątki” produkowane przez fotografów i operatorów sprzętu audiowizualnego nie są w stanie utrwalić w czasie samego misterium zbawienia, jakiego dokonuje Bóg w sercu człowieka i jakie winno owocować w jego czynach.

7. Całe zgromadzenie liturgiczne jest celebransem czynności sakramentalnych (por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1140; 1188). Zgromadzenie to jest zorganizowane na podobieństwo żywego organizmu. Jego przewodniczącym jest biskup lub prezbiter, którzy są żywymi „ikonami” Chrystusa, Głowy Kościoła (Katechizm Kościoła Katolickiego 1142). Obok przewodniczącego działają także w zgromadzeniu takie osoby, jak diakon, akolita, lektor, kantor, komentator, członkowie chóru, ministranci.

Większą część zgromadzenia stanowią inni wierni czynnie uczestniczący w liturgii przez wzrokową i słuchową komunię z przewodniczącym, przez aklamacje i odpowiedzi, przez słuchanie słowa Bożego, a nade wszystko przez wewnętrzne skupienie oraz komunię z Bogiem Ojcem przez Chrystusa w Duchu Świętym (przez wiarę, nadzieję, miłość, wdzięczność, uwielbienie, przebłaganie, prośbę).

8. W żadnym z dokumentów Kościoła, w których jest mowa o sprawowaniu czynności liturgicznych, nie ma wzmianki o fotografie lub operatorze filmowym jako członku zgromadzenia liturgicznego. Tymczasem bardzo często fotografowie i operatorzy zajmują w zgromadzeniu liturgicznym takie miejsce i tak się zachowują, jakby to oni właśnie byli przewodnikami zgromadzenia i ośrodkami jego uwagi: Poruszanie się tych osób we wnętrzu kościoła podczas celebracji liturgii, a także manipulowanie sprzętem technicznym stwarza dodatkowe, niepotrzebne bodźce wzrokowo-słuchowe, zakłócające uwagę uczestników. Obecność tych osób w zasięgu wzroku wiernych konkuruje z rolą przewodniczącego lub usługujących w prezbiterium. Ich działanie stwarza podświadomą presję w kierunku „pozowania”, a więc i niebezpieczeństwo fałszowania postaw uczestników liturgii. Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku dzieci (np. przystępujących do Pierwszej Komunii świętej) ze względu na ich ograniczoną zdolność skupienia się na misterium liturgii oraz podatność na rozproszenie uwagi przez drugorzędne, przypadkowe i zbyteczne czynności.

9. Biorąc pod uwagę wymienione powody Komisja Episkopatu Polski ds. Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego ustala następujące zasady:

a) zawodowi fotografowie i operatorzy sprzętu audiowizualnego, którzy - okazjonalnie lub na sposób stały - zamierzają wykonywać swoje czynności podczas celebracji liturgii, są zobowiązani uprzednio ukończyć specjalny kurs zorganizowany przez Diecezjalną Komisję ds. Liturgii oraz otrzymać pisemne upoważnienie miejscowej władzy diecezjalnej. Osoby duchowne w roli fotografa lub operatora kamery winny wykonywać swe czynności ze szczególną wrażliwością na obecność Boga w świętej liturgii, tak by były wzorem dla innych (a nie antyświadectwem). Osoba duchowna nie może fotografować ani filmować, jeśli jest ubrana w szaty liturgiczne.

b) fotograf lub operator winien zgłosić się odpowiednio wcześniej do proboszcza lub rektora oraz do prezbitera, który ma przewodniczyć celebracji, aby z nimi uzgodnić wszystkie szczegóły związane z miejscem i sposobem wykonywania swej czynności. Wszyscy inni fotografowie i operatorzy nie mogą samowolnie użytkować swego sprzętu w czasie sprawowanej liturgii. Przed rozpoczęciem celebracji odpowiedzialny za kościół powinien poinformować zgromadzonych o tym, że w czasie liturgii fotografować lub filmować mogą jedynie osoby do tego upoważnione.

c)Osoby upoważnione do fotografowania lub filmowania podczas czynności liturgicznych winny być odpowiednio i godnie ubrane.

d)Fotograf czy operator kamery nie powinien zajmować miejsca w prezbiterium, a więc w strefie przeznaczonej dla kapłana i osób pełniących posługi przy ołtarzu i ambonie.

e) Wykluczone jest ustawianie w prezbiterium dodatkowych źródeł oświetlenia (reflektorów, halogenów itp.) skierowanych w stronę zgromadzenia czy też rażących wzrok osób bezpośrednio biorących udział w czynnościach sakramentalnych (dzieci przyjmujących Pierwsza Komunię Świętą, nowożeńców, usługujących). W wyjątkowych wypadkach, np. w przypadku transmisji telewizyjnej, sprawa jest osobno rozpatrywana z odpowiedzialnym za kościół.

f) Podczas danej czynności może być dopuszczony do jej rejestrowania tylko jeden operator kamery filmowej lub video. Winien on zawsze zajmować w kościele stałe miejsce i ograniczać do minimum ruchy związane z obsługa sprzętu, tak by wykluczyć rozpraszanie uwagi uczestników. Wciąż ulepszany sprzęt fotograficzny pozwala na fotografowanie z dalszych odległości - także więc i fotograf może zająć swoje stanowisko w odpowiedniej odległości.

g) w celu uniknięcia niepotrzebnych trudności i nieporozumień duszpasterze winni w odpowiednim czasie omówić ewentualny udział fotografów i operatorów sprzętu audiowizualnego z zainteresowanymi osobami, które mają ich zaprosić, np. z rodzicami dzieci przystępujących do Pierwszej Komunii Świętej, z narzeczonymi przygotowującymi się do sakramentu małżeństwa, z rodzinami zmarłych (w związku z pogrzebem), z alumnami, z neoprezbiterami - prymicjantami itd.

10. Zasady podane w niniejszych Wskazaniach winny zostać wyjaśnione w szerszym kontekście liturgicznej mistagogii podczas spotkań duszpasterskich związanych z przygotowaniem do sprawowania sakramentów (chrztu, bierzmowania, Pierwszej Komunii Świętej, małżeństwa, święceń). Powinny też być przekazywane prasie katolickiej i omawiane w innych środkach masowego przekazu.

W przypadku braku poszanowania tych zasad i przyjętych ustaleń duszpasterze powinni odmówić fotografom lub operatorom sprzętu audio-wizualnego prawa wykonywania w kościele tych czynności. Duszpasterze są bowiem w pierwszym rzędzie odpowiedzialni za przygotowanie liturgii, za formacje członków zgromadzenia oraz za sacrum liturgicznych celebracji.

Wszelkie sporne kwestie winny być jednak zawsze rozstrzygane z nieodzowną dyskrecją i kulturą, bez uciekania się do słów czy działań powodujących uprzedzenie czy zgorszenie.

Sandomierz, 5 grudnia 1994 r.

† Bp Wacław Świerzawski

Przewodniczący Komisji Episkopatu

ds. Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego

Resume wykładów

na Kursie Liturgicznym dla fotografów

i operatorów sprzętu audiowizualnego

1. Liturgia i jej znaczenie w Kościele

2. Rola świeckich w liturgii

3. Sposoby obecności i działania Chrystusa w Kościele

4. Struktura Mszy Św.

5. Obrzędy Pierwszej Komunii Św.

6. Obrzędy Sakramentu Małżeństwa

7. Obrzędy Chrztu Św. dzieci

8. Obrzędy Bierzmowania

Bibliografia

1. Mszalik Niedzielny - Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne 1993

2. Katechizm Kościoła Katolickiego - Pallottinum 1994 Cz. II Celebracja misterium chrześcijańskiego

3. Romano Guardini - Znaki święte

Liturgia i jej znaczenie w Kościele

1. Encyklika papieża Piusa XII Mediator Dei zaznacza: „Liturgia obejmuje całkowity kult publiczny Ciała Mistycznego Jezusa Chrystusa, a więc Jego Głowy i członków”, natomiast dokument Soboru Watykańskiego II Konstytucja o Liturgii - Sacrosanctum Concilium -mówi, że: „liturgia jest wykonywaniem kapłańskiego urzędu Jezusa Chrystusa, całkowitym kultem publicznym Mistycznego Ciała Jezusa Chrystusa, mianowicie Głowy i jego członków”. Podmiotem liturgii jest więc Chrystus, i to cały Chrystus, tzn. Głowa i Ciało, czyli Kościół.

2. A zatem wszyscy wierni dzięki sakramentom chrztu i bierzmowania realizują kapłaństwo powszechne. Kapłani zaś są niejako narzędziami Boga, przez które udziela się życie nadprzyrodzone Kościołowi.

3. Poprawna wizja liturgii obejmuje obydwie formy kultu:

- wewnętrzną - która jest istotą wszelkiego kultu, to podziw, uwielbienie, prośba, dziękczynienie, przebłaganie.

- zewnętrzną - swoje postawy wewnętrzne człowiek uzewnętrznia w słowach, gestach, czynnościach i obrzędach.

4. Czynnościami liturgicznymi są te czynności święte, które z ustanowienia Jezusa Chrystusa lub Kościoła i w ich imieniu wykonują osoby - duchowne i świeckie - wyznaczone prawem według ksiąg liturgicznych zatwierdzonych przez Stolicę Świętą.

5. Pojęcie liturgii wiąże się ściśle z kultem, będącym elementem każdej religii a rozumianym jako samorzutna odpowiedź człowieka na rzeczywistość świętego Boga.

Rola świeckich w liturgii

1. Konstytucja o Liturgii mówi: „czynności liturgiczne należą do całego Ciała Kościoła, uwidaczniają je i na nie oddziaływują. Poszczególnych natomiast jego członków dosięgają w różny sposób, w zależnie od stopnia święceń, urzędów i czynnego udziału”.

2. Licznych i różnorodnych posług liturgicznych domaga się więc najpierw prawda o Kościele i prawda o liturgii. Domaga się także piękno celebracji. Bóg ukrył piękno i bogactwo swego dzieła zbawczego pod osłoną znaków. Celebracja ma na sposób znaku to piękno ukazać. Wspólnota zgromadzona przy ołtarzu ukazuje się więc w sposób widzialny jako Kościół czyli ECCLESIA.

3. Tak więc w posłudze uświęcenia bierze udział cały Kościół, czyli duchowni i świeccy upoważnieni do wykonywania swoich funkcji.

4. Świeccy na mocy dokumentu papieskiego MINISTERIA QUAEDAM mogą wykonywać następujące funkcje:

- lektor - odczytuje fragmenty Pisma św. przeznaczone na dany dzień liturgiczny (tzw. lekcję)

- psalmista (kantor) - śpiewa psalm responsoryjny między czytaniami

- akolita - służy pomocą diakonowi i kapłanowi. W niektórych wypadkach wypełnia posługę nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej

- komentator - za pomocą objaśnień i pouczeń wprowadza wiernych w liturgią

- inni ministranci wypełniają funkcje pomocnicze dotyczące mszału, ampułek, świec, krzyża itp.

- wyznaczeni świeccy mogą odczytać wezwania modlitwy powszechnej

- chór - wykonuje śpiew przeznaczonych dla niego części i podtrzymuje śpiew całego zgromadzenia.

Papież Jan Paweł II przemawiając w Lublinie, z okazji święceń kapłańskich do wiernych i duchowieństwa, wskazywał na powszechne kapłaństwo wiernych jako źródło ich apostolskiego zaangażowania, także przez posługę liturgiczną. „Trzeba świeckich darzyć zaufaniem. Mają oni, jak uczy Sobór Watykański, swoje miejsce i swoje zadanie w wykonywaniu potrójnej misji Chrystusa w Kościele. Jest w nich wielki potencjał dobrej woli, kompetencji i woli służenia. Wraz sakramentem święceń, sprawując Eucharystię, macie ożywiać w różnych wspólnotach ludu Bożego świadomość tego „powszechnego kapłaństwa” , które jest również królewskim kapłaństwem.”

Sposoby obecności i działania Chrystusa w Kościele

Kościół będąc Ciałem Chrystusa posiada strukturę hierarchiczną, tzn. składa się z hierarchii pochodzącej z ustanowienia Chrystusa i z ludzi świeckich. Chrystus jest obecny w całym ludzie Bożym w różny sposób.

a) Chrystus obecny w hierarchii tj. w biskupach, kapłanach i diakonach. Oni zastępują Zbawiciela, który zapewnił Apostołów i następców, że „będzie z nimi aż do skończenia świata”.

b) Chrystus obecny jest w zgromadzeniu liturgicznym, które gromadzi się w określonym miejscu w celu sprawowania kultu. Chrystus dał zapewnienie: „Gdzie dwaj albo trzej zgromadzą się w imię moje, tam ja jestem obecny pośród nich” (Mt 18,20).

c) Chrystus obecny jest w swoim Słowie, albowiem gdy w kościele czyta się Pismo św. wówczas On sam mówi. Również homilia, choć jest słowem ludzkim, dla wierzących jest Słowem Bożym wypowiedzianym wespół z Duchem Świętym

d) Chrystus obecny jest w sakramentach swoją mocą tak, gdy ktoś chrzci, to sam Chrystus chrzci (KL7). Sakramenty są czynnością Chrystusa wykonywane przez ludzi, którzy zastępują Go na ziemi czyli przez hierarchię i wiernych świeckich, w których Chrystus jest obecny jako główny działający, jako Zbawiciel.

e) W sposób trwały i szczególny obecny jest Chrystus pod postaciami chleba i wina, a więc w Najświętszym Sakramencie po wypowiedzeniu przez kapłana słów konsekracji.

Struktura Mszy Świętej

Reforma liturgiczna Soboru Watykańskiego II dokonała zmiany trwającego od XVI wieku sposobu celebracji Mszy Św. tak, aby stał się czytelnym i prostym, przez co bardziej zrozumiałym dla wiernych. W związku z tym podkreślono, że Msza Św. składa się zasadniczo z dwóch części: Liturgii Słowa i Liturgii Eucharystycznej czyli wyodrębniono w niej zasadniczo dwa miejsca jej sprawowania: Stół Słowa Bożego (ambona) i Stół Eucharystii (ołtarz). Owe zasadnicze części otoczone są elementami poprzedzającymi, kończącymi i włączającymi.

a) Obrzędy wejścia to procesja celebransa i usługujących, ucałowanie ołtarza przez celebransa, pozdrowienie wiernych i Kolekta. Wszyscy wspólnie uczestniczą w akcie pokuty i śpiewie hymnu Chwała na wysokości Bogu.

b) Liturgia Słowa

Czytanie mszalne (jedno lub dwa) odczytuje lektor, psalm śpiewa kantor, schola lub organista. Ewangelię czyta diakon lub kapłan. Podczas uroczystej celebracji może wystąpić procesja z Ewangeliarzem. Po tym następuje homilia i jako odpowiedź wiernych - wyznanie wiary (Wierzę w jednego Boga). Tę część kończy modlitwa powszechna obejmująca w formie wezwań wszystkie intencje Kościoła

c) W liturgii Eucharystii wyodrębniamy następujące części:

1. przygotowanie darów ofiarnych. Przy śpiewie zgromadzonego ludu przynosi się na ołtarz dary, których celem są materialne potrzeby liturgii, utrzymanie duchowieństwa oraz zaopatrzenie ubogich (w formie składki pieniężnej). Na końcu przynoszony jest chleb, wino i woda. Może się to odbyć w czasie specjalnej procesji od wnętrza kościoła. Część tę kończy wezwanie wiernych do modlitwy oraz specjalna modlitwa kapłana nad darami.

2. Modlitwa eucharystyczna rozpoczyna się od dialogu wstępnego, po którym następuje śpiew prefacji połączony z aklamacją „Święty, Święty.....”. Po tym następuje prośba kapłana o Ducha Świętego, który dokona przeistoczenia, słowa konsekracji i Podniesienie Ciała i Krwi Pańskiej. Kapłan w swoich modlitwach poleca cały Kościół, żywych i umarłych oraz wspomina dzieła zbawcze Chrystusa. Tę część kończy doksologia i tzw. małe podniesienie zakończone aklamacją zgromadzenia: „AMEN”.

3. Komunia Święta

Rozpoczyna się modlitwą Ojcze nasz z embolizmem (rozwinięcie ostatniej prośby: „….wybaw nas Panie, od zła wszelkiego….. ).Wierni w aklamacji potwierdzają swój udział w tym akcie. Modlitwę o pokój kończy zachęta do przekazania znaku pokoju. Śpiew Baranku Boży poprzedza obrzęd ukazania Ciała i Krwi Pańskiej. Wierni odpowiadając „Amen” przy przyjęciu Hostii wyrażają swą wiarę w rzeczywistą obecność Chrystusa w Komunii Św.

d) Obrzędy zakończenia to zazwyczaj ogłoszenia parafialne i błogosławieństwo końcowe, które może przybrać uroczystą formę potrójnego wezwania oraz zawsze zawiera znak Krzy­ża Świętego. Przy wychodzeniu ze świątyni powinien towarzyszyć śpiew podkreślający łączność obecnych na wspólnej modlitwie.

Obrzędy Pierwszej Komunii Świętej

Uroczystość Pierwszej Komunii Świętej zwykle przypada w okresie wielkanocnym. Warunki są takie, że wielu wiernych obecnych na liturgii będzie chciało zrobić zdjęcia, dlatego trzeba ściśle dostosować się do Wskazań Konferencji Episkopatu Polski, uzgadniając szczegóły z miejscowym duszpasterzem oraz z rodzicami odpowiednio wcześniej, ażeby uniknąć niepotrzebnych nieporozumień.

Główne części tych obrzędów

- procesja wejścia - uroczyste wejście powinno być tak fotografowane, aby nie wymuszać na dzieciach pozowania do obiektywu, gdyż dzieci mają ograniczoną zdolność koncentracji na misterium liturgii i są bardzo podatne na rozproszenia

- podczas liturgii dzieci najczęściej wykonują czytania, śpiewają psalm i wezwania modlitwy powszechnej. W czasie czytań i homilii nie chodzimy po kościele.

- na przygotowanie darów dzieci w procesji przynoszą świece, kwiaty, hostie, wino i wodę

- sam moment przyjęcia Komunii Św. jest bardzo ważny, dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby z dyskrecją wykonywać swoje czynności.

- po przyjęciu Komunii Św. następuje modlitwa kapłana i podziękowania dzieci rodzicom, chrzestnym i duszpasterzom

- po udzieleniu błogosławieństwa dzieci wychodzą do salki katechetycznej

- po południu nabożeństwo z udziałem dzieci, na którym poświęcane są pamiątki religijne związane z Pierwszą Komunią Świętą. Można wtedy zrobić zdjęcia grupowe.

Sakrament Małżeństwa

Zgodnie z tradycją liturgii rzymskiej obrzęd ten odbywa się podczas Liturgii Mszy Św. Zasadnicze elementy charakteryzujące tę celebrację to:

- Liturgia Słowa, uwydatniająca znaczenie małżeństwa w dziejach zbawienia oraz jego zadania i obowiązki, dotyczące uświęcenia małżonków i dzieci

- zgoda zawierających umowę małżeńską, o którą kapłan asystujący pyta i którą przyjmuje

- modlitwa kapłańska nad poślubioną parą, w czasie której kapłan prosi o błogosławieństwo Boże dla nowego związku małżeńskiego

- Komunia eucharystyczna obojga małżonków i pozostałych uczestników, która jest głównym źródłem siły żywotnej dla miłości i dzięki której wchodzimy we wspólnotę z Bogiem i z sobą wzajemnie.

Istotne momenty tej liturgii, które z punktu widzenia rejestratora tego wydarzenia należy uchwycić:

1. Wejście - kapłan wychodzi po narzeczonych i uroczyście przyprowadza do ołtarza.

2. Czytania Liturgii Słowa mogą być odczytane przez narzeczonych lub kogoś z rodziny. Homilia jest integralną jej częścią i ma dla małżonków znaczenie katechizujące.

3. Liturgia Sakramentu - po homilii narzeczeni zbliżają się do ołtarza i następuje przyjęcie zgody małżeńskiej i przysięga małżeńska, podczas której kapłan wiąże stułą dłonie przyjmujących sakrament

4. Poświęcenie i nałożenie obrączek jako znaku miłości i wierności małżeńskiej.

5. Dalszy ciąg Mszy Św. tak jak zwykle aż do Modlitwy Pańskiej. Kapłan opuszcza embolizm (modlitwę rozpoczynającą się od słów „Wybaw nas Panie” i wyciągając ręce nad małżonkami odmawia nad nimi specjalne błogosławieństwo.

6. Małżonkowie przekazują sobie znak pokoju i miłości w sposób ustalony z celebransem.

7. Nowo zaślubieni mogą przyjąć Komunię Św. pod dwiema postaciami (najpierw Ciało Chrystusa , potem Krew Chrystusa). Można udzielić Komunii św. również przez zanurzenie, wtedy celebrans przynosi kielich i patenę razem.

8. Msza Św. kończy się uroczystym błogosławieństwem nowożeńców i wszystkich obecnych

Obrzędy Chrztu dzieci

Sakrament Chrztu ustanowił Jezus Chrystus i powierzył jego sprawowanie Kościołowi, jest to pierwszy i najważniejszy sakrament, który daje udział w życiu Bożym i mocą Ducha Św. oczyszcza z wszelkich grzechów, także z grzechu pierworodnego. Włącza nas do wspólnoty wierzących w Chrystusa, do Kościoła.

Najważniejsze momenty celebracji Chrztu:

- obrzęd wstępny - po dialogu kapłana z rodzicami, kapłan znaczy znakiem krzyża czoło dziecka a po nim czynią ten znak rodzice i chrzestni

- dalszy ciąg Mszy Św.

- po homilii modlitwa powszechna, wezwania do Świętych, patronów chrzczonych dzieci

- egzorcyzm i włożenie ręki na dziecko

Po tym następuje procesja do chrzcielnicy i odpowiedni śpiew związany z tym sakramentem. Jeżeli chrzest udzielany jest w prezbiterium następują dalsze obrzędy.

- celebrans poświęca wodę lub odmawia modlitwę dziękczynienia nad wodą już poświęconą,

- następnie przyjmuje wyznanie wiary od rodziców i chrzestnych.

- teraz kapłan chrzci dziecko polewając trzykrotnie główkę wodą wymawiając jednocześnie formułę chrzcielną.

- w milczeniu namaszcza główkę dziecka olejem Krzyżma Św.

- nakłada dziecku białą szatę, którą przynoszą rodzice lub chrzestni.

- obrzęd kończy wręczenie zapalonej od paschału świecy chrzcielnej, która jest symbolem Chrystusa Zmartwychwstałego.

- na zakończenie kapłan błogosławi rodziców i chrzestnych, aby dochowali wierności przyrzeczeniom złożonym podczas Chrztu ich dziecka.

Obrzędy Sakramentu Bierzmowania

Przez Sakrament Bierzmowania ochrzczeni w sposób doskonalszy wiążą się z Kościołem. Przez dar Ducha Św. zostają bardziej upodobnieni do Chrystusa i umocnieni, aby składali Mu świadectwo i budowali Jego Ciało w wierze i miłości, aby szerzyli i bronili wiary słowem i czynem. Bierzmowania udziela Biskup w czasie Mszy Św., aby ukazać ścisły związek tego Sakramentu z całym wtajemniczeniem chrześcijańskim.

Najistotniejsze elementy celebracji:

• - procesja wejścia - przy małej grupie bierzmowanych mogą oni wejść razem ze służbą liturgiczną. Procesję zamyka Biskup. Jeżeli jest duża grupa, zebrani czekają na Biskupa, który uroczyście wchodzi do świątyni.

• - po Ewangelii Biskup siada na przygotowanym krześle i wygłasza homilią. Po homilii Biskup przyjmuje od kandydatów odnowienie przyrzeczeń Chrztu Św.

• - Biskup z wyciągniętymi rękami nad kandydatami odmawia modlitwę, w której prosi o dary Ducha Świętego dla nich. Następnie kandydaci podchodzą pojedynczo do Biskupa albo Biskup podchodzi do każdego kandydata. Pomagający kapłani podają imię kandydata. Biskup zwilża palec prawej ręki w oleju Krzyżma Św. i kreśli na czole kandydata znak krzyża mówiąc:

Bp. :„N … p r z y j m i j z n a m i ę d a r u D u c h a Ś w i ę t e g o.

” Kandydat odpowiada: A m e n .

Bp. P o k ó j z t o b ą

Kandydat odpowiada: I z d u c h e m t w o i m .

• - dalszy ciąg liturgii odbywa się w zwykły sposób.

• - po modlitwie pokomunijnej należy przewidzieć okazję na słowa podziękowania bierzmowanych.

• - na końcu Biskup udziela zebranym pasterskiego błogosławieństwa.

WSKAZANIA EPISKOPATU POLSKI

PO OGŁOSZENIU NOWEGO WYDANIA

OGÓLNEGO WPROWADZENIA DO MSZAŁU RZYMSKIEGO

(przyjęte na 331. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski 9 marca 2005 r.)

(Fragmenty)

Od dnia 25 lutego 2004 r. w Polsce obowiązuje nowe wydanie Ogólnego wprowadzenia do Mszału Rzymskiego. Ukazanie się tego dokumentu jest okazją do przypomnienia niektórych zaleceń Kościoła na temat uczestnictwa we Mszy świętej. Papież Jan Paweł II pisze w liście apostolskim Mane nobiscum, Domine: „Konkretnym zobowiązaniem na ten Rok Eucharystii, mogłoby być dokładne przestudiowanie przez każda wspólnotę parafialną Ogólnego wprowadzenia do Mszału Rzymskiego”.

Biskupi przekazują niniejsze Wskazania księżom i wiernym świeckim w trosce o godne i zgodne z przepisami Kościoła sprawowanie Najświętszej Eucharystii. Jest ona dla nas źródłem i szczytem całego życia. Została nam powierzona przez Chrystusa nie jako jeden z wielu darów, lecz „jako dar największy” (Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharistia nr 11). Dlatego z wiarą i miłością zbliżamy się do ołtarza Pańskiego.

Uczestnictwo w Najświętszej Eucharystii

1. „Celebracja Eucharystii jest czynnością Chrystusa i Kościoła, czyli świętego ludu zjednoczonego i zorganizowanego pod zwierzchnictwem biskupa. Należy ona do całego Ciała Kościoła, ujawnia je i na nie oddziałuje; poszczególnych zaś jego członków dotyczy w różny sposób, zależnie od zróżnicowania stanów, funkcji i aktualnego uczestnictwa. W ten sposób lud chrześcijański, «rodzaj wybrany, królewskie kapłaństwo, lud święty, naród nabyty» ujawnia swoją zwartą i hierarchiczną strukturę. Wszyscy więc, czy to wyświęceni szafarze czy to świeccy wierni, pełniący swój urząd posługi lub swoją funkcję, winni wykonywać tylko to wszystko, co do nich należy” (OWMR 91).

Przygotowanie do Eucharystii

2. W Wielki Czwartek Jezus posłał Piotra i Jana z poleceniem: „Idźcie i przygotujcie nam Paschę, byśmy mogli ją spożyć” (Łk 22,8). Kościół to polecenie Pana zawsze odnosił do siebie. Dziś również wymaga, aby „każdą celebrację liturgiczną starannie przygotować przy zgodnym współudziale wszystkich zainteresowanych oraz przy użyciu mszału i innych ksiąg liturgicznych, tak co do strony obrzędowej, jak i spraw duszpasterskich czy muzyki” (OWMR 111). Pośród tych działań szczególne znaczenie posiada przygotowanie serc, które „jest wspólnym dziełem Ducha Świętego i zgromadzenia, a szczególnie pełniących funkcje wynikające ze święceń (ministri)” (KKK 1098).

3. Wszyscy udający się na sprawowanie Eucharystii powinni się do niej przygotować przez post i modlitwę, przez pojednanie z Bogiem i braćmi, a także przez rozważanie słowa Bożego i przygotowanie daru ofiarnego. Trzeba gorliwie wypełniać polecenie Pana: „Jeśli przyniesiesz swój dar przed ołtarz i wspomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przed ołtarzem i najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim. Potem przyjdź i dar swój ofiaruj” (Mt 5, 24).

6. „Należy również zachować w odpowiednim czasie pełne czci milczenie. Jego natura zależy od czasu, w jakim jest przewidziane w poszczególnych obrzędach. W akcie pokuty i po wezwaniu do modlitwy wierni skupiają się w sobie; po czytaniu lub homilii krótko rozważają to, co usłyszeli; po Komunii świętej zaś wychwalają Boga w sercu i modlą się do Niego. Godne pochwały jest zachowanie milczenia w kościele, w zakrystii i w przylegających do niej pomieszczeniach już przed rozpoczęciem celebracji, aby wszyscy pobożnie i godnie przygotowali się do sprawowania świętych czynności” (OWMR 45).

7. Sprawowanie Eucharystii powinno się odznaczać godnością i pięknem, gdyż jest ona celebracją paschalnego misterium Chrystusa. „Kościół nigdy nie uległ pokusie zbanalizowania tej «zażyłości» ze swym Oblubieńcem i nie zapominał, iż to On jest także jego Panem, a «uczta» pozostaje zawsze ucztą ofiarną, naznaczoną krwią przelaną na Golgocie” (Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharistia nr 48). Wyrazem miłości do Chrystusa i szacunku dla świętych obrzędów jest także troska o czystość i piękno kościoła, odpowiednie miejsca dla celebransa i usługujących, używanie godnych szat i naczyń liturgicznych, a także stosowny strój uczestników liturgii.

Liturgia słowa

11. „Liturgię słowa należy sprawować tak, aby sprzyjała medytacji. Dlatego trzeba unikać jakiegokolwiek pośpiechu, który utrudniałby skupienie. Stosowne są w niej także odpowiednie do poziomu zgromadzenia krótkie chwile milczenia, w których wierni pod wpływem Ducha Świętego mogliby przyjąć słowo sercem i przygotować na nie odpowiedź przez modlitwę. Te chwile ciszy można z pożytkiem zachować np. przed samym rozpoczęciem Liturgii słowa, po pierwszym i drugim czytaniu oraz po homilii” (OWMR 56).

17. Po odśpiewaniu aklamacji przed Ewangelią „uczestnicy zwracają się w stronę ambony, okazując szczególną cześć dla Ewangelii Chrystusa” (OWMR 133). Czytający Ewangelię czyni znak krzyża na księdze. Gdy kapłan czyni znak krzyża na czole, ustach i piersiach mówiąc: Słowa Ewangelii według świętego N., wszyscy zgromadzeni czynią podobnie. Wykonują potrójny znak krzyża, a następnie wypowiadają aklamację: Chwała Tobie, Panie (zob. OWMR 134).

25. W czasie wyznania wiary wszyscy głęboko się pochylają na słowa: „I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem” względnie, „który się począł z Ducha Świętego, narodził się z Maryi Panny”. Klękają zaś na te słowa w uroczystość Zwiastowania i Narodzenia Pańskiego (zob. OWMR 137).

26. Przewodniczący celebracji z miejsca przewodniczenia rozpoczyna i kończy modlitwę powszechną (zob. OWMR 71 i 108). Odczytywanie wezwań tej modlitwy nie należy do kapłana. Wezwania wygłasza diakon lub kantor, lub lektor, lub inny wierny świecki. Może to czynić z ambony lub z innego odpowiedniego miejsca. Wezwania te winny być nieliczne, ułożone w duchu mądrej wolności, zwięzłe i wyrażające błagania całej wspólnoty. Ma ich być przynajmniej cztery, a najwyżej sześć. W modlitwie powszechnej należy uwzględnić następujące intencje: za Kościół, za rządzących i o zbawienie całego świata, za doświadczonych trudnościami i za miejscową wspólnotę (zob. OWMR 70).

29. W przygotowywaniu darów i przynoszeniu ich w procesji do ołtarza należy zachować następujące zasady:

Naczynia z chlebem i ampułki z winem i wodą należy przed Mszą świętą przygotować w odpowiednim miejscu kościoła. Wyznaczone osoby przynoszą je w czasie obrzędu przygotowania darów i wręczają kapłanowi. On je przyjmuje i przy ołtarzu przedstawia Bogu w modlitwie.

Jeśli oprócz chleba i wina niesie się także dary na potrzeby biednych lub kościoła, należy je nieść na początku procesji. Na końcu idą osoby niosące chleb i wino.

Dary pieniężne powinno się zbierać tylko w czasie przygotowania darów. Nie należy rozpoczynać zbierania wcześniej, ani też przedłużać na czas Modlitwy eucharystycznej, a więc trzeba je zakończyć przed prefacją. W niektórych przypadkach konieczne jest wyznaczenie do tej funkcji więcej osób. Tej składki nie powinien zbierać kapłan przewodniczący celebracji.

Modlitwa eucharystyczna

30. Przed prefacją, nigdy zaś w czasie samej prefacji, kapłan w krótkich słowach może wprowadzić wiernych do Modlitwy eucharystycznej. Zaleca się śpiew aklamacji Święty (zob. OWMR, 79 b).

31. Należy zgodnie z przepisami korzystać ze wszystkich Modlitw eucharystycznych, a także aklamacji po przeistoczeniu znajdujących się w Mszale Rzymskim (por. OWMR nr 365). „Nie wolno przełamywać Hostii podczas słów konsekracyjnych” (Instrukcja Redemptionis Sacramentum nr 55). Imię biskupa należy wymieniać według wskazań zawartych w Mszale przed Pierwszą Modlitwą eucharystyczną oraz w OWMR 149. Nie wolno wymieniać osób, które nie mają święceń biskupich.

Obrzędy Komunii świętej

32. Modlitwę Ojcze nasz z rękami rozłożonymi odmawiają tylko kapłani celebrujący i koncelebrujący.

33. Znakiem pokoju jest ukłon w stronę najbliżej stojących uczestników Mszy świętej lub podanie im ręki. Ten gest wykonuje się w milczeniu lub wypowiada słowa: Pokój Pański niech zawsze będzie z tobą albo: Pokój z tobą, na co przyjmujący odpowiada: Amen. Należy jednak zachować jednolitość znaku w danym zgromadzeniu (zob. OWMR 42). Nie wolno używać formuły: Pokój nam wszystkim. Kapłan może przekazać znak pokoju usługującym, zawsze jednak pozostaje w prezbiterium, aby nie zakłócać celebracji. Niech uczyni podobnie, to znaczy pozostanie w prezbiterium, jeśli dla słusznej przyczyny pragnie przekazać znak pokoju niektórym wiernym. Wypada, aby każdy z umiarem przekazywał znak pokoju osobom najbliżej stojącym (zob. OWMR 82 i 154).

34. Po zakończeniu śpiewu: Baranku Boży należy zachować chwilę ciszy na indywidualną modlitwę. „Modlitwą odmawianą po cichu kapłan przygotowuje się do owocnego przyjęcia Ciała i Krwi Chrystusa. Wierni czynią to samo, modląc się w milczeniu” (OWMR 84). Na słowa: Oto Baranek Boży i następujący po nim akt pokory kapłan ukazuje Hostię trzymając ją albo nad pateną albo nad kielichem (zob. tamże).

35. „Zgodnie z tym, co oznacza Eucharystia, jest rzeczą właściwą, by wierni, jeśli tylko spełniają wymagane warunki, przyjmowali Komunię, gdy uczestniczą we Mszy świętej” (KKK 1388, przypis do tego punktu zaznacza: „W tym samym dniu wierni mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię najwyżej drugi raz tylko wtedy, kiedy po raz wtóry uczestniczą w całej Mszy św.”). Należy budzić w sercach wiernych głód chleba eucharystycznego i pragnienie trwania w zjednoczeniu z Jezusem w codziennym życiu.

38. Zaleca się procesyjne podchodzenie do przyjęcia Komunii świętej (zob. OWMR 44, 86 i 160). Ciało Pana jest bowiem pokarmem na drodze do życia wiecznego. Komunię świętą można przyjąć w postawie klęczącej lub stojącej. Postawę stojącą należy zachować zawsze, gdy Komunii świętej udziela się pod obiema postaciami. Wierni przyjmujący Ciało Pańskie w postawie stojącej wykonują wcześniej skłon ciała lub przyklękają na jedno kolano.

40. Komunii świętej udziela się przez podanie Hostii wprost do ust. Jeżeli jednak ktoś prosi o Komunię na rękę przez gest wyciągniętych dłoni, należy mu w taki sposób jej udzielić. Przyjmujący winien spożyć Ciało Pańskie wobec szafarza. Wierni przystępujący do Komunii świętej nie mogą sami brać konsekrowanego Chleba ani Kielicha Krwi Pańskiej (zob. OWMR 160). Nie wolno im też podawać na rękę Hostii zanurzonej we Krwi Pańskiej.

Gesty i postawy uczestników oraz spełniane przez nich funkcje

46. W celebracji liturgii kapłan i wierni świeccy spełniają wiele gestów. Są one złączone z wypowiadanymi modlitwami lub aklamacjami. Zalecony gest spełniają więc te osoby, które odmawiają daną modlitwę. Dlatego wszyscy biją się w piersi podczas aktu pokuty i wszyscy kłaniają się w odpowiednim momencie w czasie odmawiania Wyznania wiary, gdy wymawiają słowa: i za sprawą Ducha Świętego oraz czynią skłon głowy, gdy wymawiają razem imiona Trzech Osób Boskich, imię Jezusa, Najświętszej Maryi Panny oraz Świętego, na którego cześć odprawia się Mszę św. (OWMR 274). Natomiast tylko kapłan spełnia gesty, które są nakazane w czasie modlitwy eucharystycznej (w pierwszej modlitwie się kłania, na zakończenie modlitwy ofiarowania czyni znak krzyża na sobie, bije się w piersi, - na słowa Również nam, Twoim grzesznym sługom czynią to także koncelebransi [OWMR 222e, 224] - podnosi oczy w górę, we wszystkich modlitwach wyciąga ręce nad chlebem i winem w czasie epiklezy. W pierwszej modlitwie eucharystycznej wszyscy koncelebransi w odpowiednim momentach razem, kłaniają się, biją się w piersi i czynią znak krzyża. We wszystkich modlitwach eucharystycznych razem wyciągają ręce nad chlebem i winem w czasie epiklezy i konsekracji oraz rozkładają ręce, gdy wypowiadają słowa Modlitwy eucharystycznej.

Postawy uczestników Eucharystii

47. „Zachowywanie przez wszystkich uczestników jednolitych postaw ciała jest znakiem jedności członków chrześcijańskiej wspólnoty zgromadzonych na sprawowanie świętej liturgii: wyrażają one bowiem i kształtują duchowe przeżycia uczestniczących” (OWMR 42).

48. Wierni stoją: od wejścia kapłana aż do kolekty włącznie; podczas śpiewu przed Ewangelią, w czasie Ewangelii, wyznania wiary i modlitwy powszechnej, od wezwania: Módlcie się, aby aż do Baranku Boży, z wyjątkiem modlitwy epikletycznej i słów przeistoczenia; w czasie modlitwy po Komunii i zakończenia Mszy świętej.

49. Wierni mogą siedzieć: w czasie czytań i psalmu responsoryjnego; w czasie homilii; w czasie przygotowania darów; w czasie rozdzielania Komunii świętej i milczenia po Niej.

50. Wierni klęczą: w czasie modlitwy epikletycznej i przeistoczenia (wierni klękają na epiklezę, a wstają przed aklamacją po przeistoczeniu); na słowa: Oto Baranek Boży; Panie, nie jestem godzien; mogą klęczeć w czasie przyjmowania Komunii świętej, jeżeli taka forma została przyjęta we wspólnocie; mogą klęczeć od śpiewu Święty do doksologii: Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie….. jeśli taki zwyczaj istnieje we wspólnocie (zob. OWMR 43).

51. Ludzie w starszym wieku, słabi i chorzy, mogą siedzieć w czasie całej Mszy świętej i nie należy ich niepokoić. Podobnie w kaplicach szpitali i zakładów specjalnych trzeba uwzględnić stan zdrowia uczestników.

Msze święte transmitowane przez radio lub telewizję

55. Msze św. przekazywane za pomocą radia, telewizji i internetu powinny być bardzo starannie przygotowane i sprawowane w sposób wzorowy (zob. Instrukcja Inaestimabile donum, nr 19). „Tego rodzaju transmisje same w sobie nie pozwalają oczywiście wypełnić obowiązku niedzielnego, to bowiem wymaga udziału w zgromadzeniu braci, którzy spotykają się w określonym miejscu, z czym wiąże się też możliwość komunii eucharystycznej. Dla tych jednak, którzy z różnych przyczyn nie mogą uczestniczyć w Eucharystii i są tym samym zwolnieni z obowiązku niedzielnego, transmisja telewizyjna lub radiowa stanowi cenną pomoc, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej ofiarna posługa nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. , którzy przynoszą ją chorym, a wraz z nią pozdrowienie i solidarność całej wspólnoty” (Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Dies Domini, nr 54).

ABC fotografa i kamerzysty w czasie sprawowania liturgii

1. Każdy, kto podejmuje się tych czynności w kościele, powinien mieć na uwadze pod-stawowe zasady:

- przedmiotem rejestracji celebracji liturgicznych są Sakramenty sprawowane w kościele, jednak nie da się zarejestrować tego, co jest najważniejsze, ponieważ dokonuje się to przez wiarę uczestników w ich duszach. Dlatego nie należy za wszelką cenę starać się śledzić każdą czynność liturgiczną, a ograniczyć się do tych najistotniejszych.

- należy tak wykonywać swoją pracę, aby nie stać się centralną postacią w zgromadzeniu liturgicznym

- nie należy zapominać, że fotograf i kamerzysta jest też uczestnikiem liturgii i nie powinien sobie i innym przeszkadzać w jej sprawowaniu.

2. Kurs liturgiczny, którego ukończenie jest wymagane przed otrzymaniem upoważnienia nie ma na celu nauki fotografowania i filmowania, lecz uświadomienie wykonującym te czynności, jakie warunki mają spełnić, żeby ich praca była owocna, a jednocześnie nie stała się przyczyną rozproszeń i zakłóceń modlitwy w zgromadzeniu liturgicznym. Dlatego w dokumentach i materiałach szczegółowo opisuje się przebieg liturgii, aby wykonujący zdjęcia znał miejsca i momenty, w których może dokonać najistotniejszych rejestracji

3. W materiałach podano szczegółowo, jakich błędów należy unikać. Powtórzę te najważniejsze zakazy:

- wchodzenie do prezbiterium, które zarezerwowane jest dla celebransa i służby liturgicznej

- ustawianie dodatkowego oświetlenia skierowanego zarówno na celebransa jak i na uczestników liturgii

- wszelkie manipulacje przy sprzęcie (wymiana kasety, żarówki itp.) odbywa się poza zasięgiem wzroku uczestników liturgii ( z boku)

4. Wszystkie szczegóły odnośnie fotografowania i filmowania powinny być ustalone z Ks. Proboszczem lub Rektorem kościoła oraz z celebransem uroczystości.

5. Strój oraz wygląd fotografa i kamerzysty oraz ewentualnie jego pomocnika powinien być świąteczny (wykluczone sportowe dresy i kombinezony, uporządkowana fryzura). Wszystkie czynności przygotowawcze należy wykonać odpowiednio wcześniej, żeby nie absorbować uczestników liturgii, którzy przygotowują się duchowo do uroczystości.

6. W naszej Archidiecezji dozwolony jest udział jednego fotografa oraz jednego kamerzysty wraz z pomocnikiem. Znaczy to, że jedna kamera może być ruchoma a druga na stojaku w jednym miejscu. Kamerzysta mobilny powinien maksymalnie ograniczyć przechodzenie z jednej strony na drugą. Przechodząc przez oś kościoła powinien oddać cześć Najświętszemu Sakramentowi. Jeśli ma kamerę na ramieniu, to niech nie „kuca” i nie „symuluje” wykonania przyklęknięcia i znaku krzyża. Wystarczy, że zatrzyma się i skłonieniem głowy odda cześć Panu Jezusowi w tabernakulum.

7. Przed rozpoczęciem pracy należy najpierw przywitać się z Gospodarzem miejsca a potem rozplanować pracę w kościele. Bezpośrednio przed celebracją poleca się stosowną modlitwę za przyczyną św. Maksymiliana Kolbe i Św. Weroniki .

Modlitwy fotografa i kamerzysty

Przychodząc do kościoła, zanim zaczniemy przygotowywać miejsce naszej pracy, uklęknijmy przed tabernakulum, gdzie świeci się czerwona lampka i przywitajmy się z Gospodarzem tego Domu.

W imię † Ojca i † Syna i † Ducha Świętego. Amen

Błogosławiony jesteś Boże, wieczna mądrości, Ty uświęcasz umysły ludzi i swoim błogosławieństwem wspierasz ludzkie przedsięwzięcia.

Błogosławiony jesteś Boże, teraz i na wieki.

Przyjmij Jezu, mój szczery ukłon, uwielbiaj ze mną Ojca światłości, daj mi Ducha Twego. Amen

Bezpośrednio przed rozpoczęciem fotografowania i filmowania

Wszechmogący wieczny Boże, z którego natchnienia św. Maksymilian Kolbe wykorzystywał najnowsze zdobycze techniki, aby głosić Twoją chwałę, przymnóż nam wiary, abyśmy przez posługę filmowania sprawowaną z największą czcią dla świętych tajemnic zbawienia, służyli ewangelizacji w świecie współczesnym. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen

Św. Weroniko, która otrzymałaś w cudowny sposób Obraz Świętego Oblicza naszego Pana, wspomagaj mnie, abym godnie i wiernie zachował materialną pamiątkę ze sprawowania świętych obrzędów. Amen.

- 21 -

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

Kurs liturgiczny dla fotografów i kamerzystów

Materiały pomocnicze

---