CECHY WSPÓLNE CYKLU ROZWOJOWEGO PRZYWR:
Przywry są obojnakami (wyj. Schistosoma)
Jajo → rozwój embrionalny zawsze w środowisku zewnętrznym <=> środowisko wodne + światło, O2 i odpowiednia Temp. (wyj. Dicrocoelium dendriticum) => Miracidium (rozwinięte jajo, I postać larwalna, ruchliwe, orzęsione, może samo atakować ślimaka)
I Żywiciel pośredni => ŚLIMAK (wodno-lądowy):
Jajo (Dicrocoelium dendriticum, Opisthorchis felineus) →
Miracidium →
sporocysta (w trzustko-wątrobie, w środku „kule zarodkowe”) →
redia (wyj. brak redii u Schistosoma i Dicrocoelium dendriticum) →
cerkarie (opuszczają ciało ślimaka aktywnie lub biernie ze śluzem; są formą inwazyjną dla żywiciela II pośredniego i ostatecznego) →:
metacerkarie = adoleskarie (forma osiadła, może przetrwać do pół roku)
furkocerkaria (forma ruchliwa) Schistosoma
II Żywiciel pośredni =>:
Ryba,
krab, skorupiaki Paragonimus westermani
mrówka Dicrocoelium dendriticum
Żywiciel ostateczny => KRĘGOWCE / Człowiek => sposoby dostania się do wątroby i dróg żółciowych:
metacerkaria przebija jelito i wędruje wraz z naczyniami żylnymi ukł. wrotnego
aktywnie przez jamę otrzewnej
bezpośrednio do przewodów żółciowych - motyliczka, Opisthorchis felineus
→ dojrzałość płciową osiąga po:
motylica: 3-4 m.
fasciolopsis buski: 1-3m.
Opisthorchis felineus: 1 m.
PRZYWRY |
|
Rozmieszczenie w świecie/ miejsce bytowania |
Sposób zarażenia |
Objawy chorobowe |
Charakterystyczne cechy Cyklu rozwojowego / Biologia / Chorobotwórczość |
Profilaktyka |
Morfologia form użytecznych w diagnostyce |
ROZPOZNANIE |
|||||||||||||||||
|
Fasciola hepatica = motylica wątrobowa |
|
metacerkarie
|
FASCIOLOZA = fasciolosis: Czasem bezobjawowo |
Cykl wg schematu
Czynniki chorobotwórczości:
|
|
Jajo:
marita:
|
Materiał do badań => diagnostyka:
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
Faza początkowa - ostra:
|
Faza przewlekła:
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
Dicrocoelium dendriticum = motyliczka |
Człowieka (rzadko), przeżuwaczy domowych i dzikich |
cerkaria lub metacerkaria przypadkowe zjedzenie mrówki |
DIKROCELIOZA = dicroceliosis
|
|
|
Jajo:
cerkarie:
Marita:
|
|
|||||||||||||||||
|
Clonorchis sinensis = przywra chińska |
|
metacerkarie
|
KLONORCHOZA = clonorchosis |
Cykl wg schematu
|
|
Marita:
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
Stadium ostre:
|
Stadium przewlekłe:
|
|
||||||||||||||||||||
|
Opisthorchis felineus = przywra kocia |
W okolicach obfitych w ryby - Europa, Syberia, Daleki Wschód
Drogi żółciowe: ssaków mięsożernych (kot, pies, lis), rzadziej człowieka i świni |
metacerkarie
|
OPISTORCHOZA = opisthorchosis |
Cerkaria:
|
|
Jajo:
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
Fasciolopsis buski |
|
metacerkarie
|
Fasciolopsoza = fasciolopsosis |
|
|
Marita:
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
Schistosoma |
Haematobium |
|
furkocerkaria
|
BILICHARCIOZY = SCHISTOSOMOZY - zaraz po malarii najważniejszy problem w parazytologii: 200tyś / rok umiera; 20mln przewlekle choruje |
czynniki chorobotwórczości:
|
|
Jajo:
|
Materiał do badań:
Diagnostyka:
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
faza skórna - w miejscu wniknięcia cerkarii:
ostra postać = faza toksyczno-alergiczna- po 4-10 tyg:
|
faza traumatyczna = narządowa okres wydalania jaj:
przewlekła faza:
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
Mansoni |
|
|
|
|
|
Jajo:
|
|
||||||||||||||||
|
|
Japonicum |
|
|
Jak mansoni
Faza toksyczno-uczuleniowa:
|
Faza narządowa:
|
|
|
Jajo:
|
|
|||||||||||||||
|
Paragonimus westermani = przywra płucna |
|
metacerkarie
|
PARAGONIMOZA = paragonimosis |
|
|
Jajo:
Marita:
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
W okresie wędrówki z jelita do płuc:
|
Lokalizacja w OUN (gł. płat skroniowy i potyliczny):
|
|
Taenia solium (t. uzbrojony) |
Taenia saginata (t. nieuzbrojony) |
2- 8 m długości |
4 - 12 m długości |
800 - 1000 członów |
1000 - 2000 członów |
podwójny wieniec haów + wysuwany ryjek |
4 przyssawki, brak haków i wysuwanego ryjka |
proglotydy wydalane biernie |
proglotydy aktyenie pełzają |
dł. proglotydu 2x taka jak szerokość |
dł. proglotydu 3-4x taka jak szerokość |
jajnik - trójpłatowy |
jajnik - dwupłatowy |
macica - rozgałęziona krzaczkowato 7 - 15 odgałęzień |
macica - rozgałęziona maczugowato 15 - 30 odgałęzień |
|
|
TASIEMCE CECHY WSPÓLNE |
Rozmieszczenie w świecie/ miejsce bytowania |
Sposób zarażenia |
Objawy chorobowe |
Charakterystyczne cechy Cyklu rozwojowego / Biologia / Chorobotwórczość |
Profilaktyka
|
Morfologia form użytecznych w diagnostyce |
ROZPOZNANIE |
|||
|
|
|
|
UKŁAD ROZRODCZY:
LARWY:
|
|
|
|
|
Rozmieszczenie w świecie/ miejsce bytowania |
Sposób zarażenia |
Objawy chorobowe |
Cykl rozwojowy / Biologia / Chorobotwórczość |
Profilaktyka
|
Morfologia form użytecznych w diagnostyce |
ROZPOZNANIE |
|||||
Tasiemce - cestoda |
Diphyllobothrium latum = Bruzdogłowiec szeroki |
Występowanie: Półkula Pn (regiony podbiegunowe, klimat umiarkowany)
Żyw. ostateczni: Jelito cienkie człowieka i ssaków rybożernych
|
plerocerkoid
|
Difylobotrioza - Tasiemczyca:
|
Larwy:
Postać dorosław - zmienna wilkość - od kilku cm do 20 m Żywiciele:
Żywiciel parateniczny - gdy ryba drapieżna zjada rybę z plerocerkoidami. (larwa nie przekształca się dalej) |
|
|
Materiał do badań:
Diagnostyka:
|
||||
|
Taenia saginata = tasiemiec nieuzbrojony |
Kosmopolityczny
jedyny żyw. ostateczny: Jelito cienkie człowieka
Żyw. pośredni: bydło
|
cysticerkus bovis Per os - wągrami, które w jelicie cienkim człowieka po 2-3 mies. przekształcają się w dojrzałego tasiemca nieuzbrojonego |
Tenioza:
|
|
|
Jajo: - sferoembriofor, - onkosfera, - 3 pary haków embrionalnych Człony - ruchliwe: 15-32 par odgałęzień macicy Ujście zatoki płciowej |
- Identyfikacja proglotydów PORUSZAJĄCYCH się w kale
- Rzadko jaja w kale
- ELISA antygenów w kale |
||||
|
Taenia solium = tasiemiec uzbrojony |
Kosmopolityczny
żyw. ostateczny: Jelito cienkie człowieka
żyw. pośredni: CUN, gałki oczne, tk. Podskórna, mięśnie, serce, wątroba, płuca, nerki |
cysticerkus celulose Per os - mięso świni
jaja Autoendoinwazja - brudne ręce od własnego kału Autoegzoinwazja - zaparcie i jaja wędruję w górę ukł. pokarmowego |
Tenioza żyw. ost.:
Cysticerkoza (wągrzyca) żyw. pośr.:
|
Żyw. ostateczny - człowiek i inne ssaki Żyw. pośredni - świnia, człowiek |
Podwójny wieniec haków
4xprzyssawki
Jajo: j.w.
Człony - nieruchome 7-15 odgałęzień macicy |
|
|||||
|
Taenia asiatica |
Azja Pd-Wsch. NIE BĘDZIE NA KOLE!!!!! |
|
|
Żyw. pośredni - (świnia - surowa świńska wątroba)
Żyw. ostateczny - człowiek |
21 odgałęzień macicy |
|
|||||
|
Taenia multiceps = tasiemiec kręćkowy |
Kosmopolityczny (bez Australi)
CUN - komory mózgu i przestrzeń podpajęczynówkowa |
jaja Per os - pożywienie zakażone kałem psowatych |
Cenuroza
|
Żywiciel pośredni - owce, kozy, muflony, świnie, dzik, człowiek Żywiciel ostateczny - psowate Larwa cenur - mózg
|
|
|
|
|
Rozmieszczenie w świecie/ miejsce bytowania |
Sposób zarażenia |
Objawy chorobowe |
Charakterystyczne cechy Cyklu rozwojowego / Biologia / Chorobotwórczość |
Profilaktyka
|
Morfologia form użytecznych w diagnostyce |
ROZPOZNANIE |
||||||||||
Tasiemce - cestoda |
Echinococcus |
Granulosus = tasiemiec bąblowcowy |
Żyw. pośredni:
|
jaja:
|
BĄBLOWICA = ECHINKOKOZA = HYDATOZA
|
Czynniki chorobotwórczości:
|
|
jaja:
|
|
||||||||
|
|
Multilocularis = bąblowiec wielojamowy |
żywiciel ostateczny:
żywiciel pośredni:
|
jaja
|
ECHINOKOKOZA WIELOJAMOWA
|
|
|
||||||||||
|
Hymenolepis |
Nana = karłowaty |
|
jajo transmisja człowiek-człowiek cysticerkoid przypadkowe zjedzenie pchły |
HYMENOLEPIOZA:
|
|
|
proglotydy:
Jajo:
|
|
||||||||
|
|
diminuta |
|
cystycerkoid przypadkowe zjedzenie owada |
|
j.w. poza:
|
|||||||||||
|
Dipylidium caninum = tasiemiec psi |
żywiciel ostateczny (przedni i środkowy odcinek jelita cienkiego):
żywiciel pośredni:
|
cystocerkoid
|
Diplidioza:
|
|
|
|
|
14
Echinococcus
Fasciola hepatica - motylica wątrobowa
Schistosoma spp.
Clonorchis sinensis = przywra chińska
Taenia Saginata Solium
Paragonimus westermani = przywra płucna
Opisthorchis felineus = przywra kocia
Fasciolopsis buski
Dicrocoelium dendriticum = motyliczka
Jednostki chorobowe:
TASIEMCZYCA żyw. ost.
WĄGRZYCA żyw. pośr.
ponad 3 tys. gat. pasożytujących u kręgowców
ciało:
- skoleks - główka
- szyjka
- strobila - zbudowana z
proglotydów
MIEJSCE LOKALIZACJI
W ŻYWICIELU:
A. OSTATECZNYM - dorosłe formy tasiemców pasożytujących człowieka żyją zawsze w jelicie
B. POŚREDNIM - larwy = wągry - różne tkanki i narządy (mięśnie, mózg, r. kręgowy, wątroba, gałki oczne, kości(gdy b. drobne))
POSTACIE LARWALNE
Pseudophyllidea:
- koracidium
- procerkoid
- plerocerkoid
Cyclophyllidea:
- onkosfera
- wągier
Typy wągrów:
cysticercus - T.saginata (C. bovis), T.solium (C. Celulose), T. Asiatica
cysticerkoid - H.nana, D.caninum
cenur - T.multiceps
echinokok (bąbel) - E.granulosus,
E.multilocularis
Rozwój embrionalny
Pseudophyllidea - larwa kształtuje się z zarodka w środowisku zewnętrznym - koracidium
Cyclophyllidea - jeszcze wewnątrz żyw. ostat. w jaju rozwija się larwa - onkosfera
Są hermafrodytami (obojnakami)
TASIEMCE
(Cestoda)
Złożony cykl rozwojowy:
zawsze żywiciel pośredni (wyjątek - Hymenolepis nana)
MIEJSCE LOKALIZACJI W ŻYWICIELU OSTATECZNYM
drogi żółciowe - C. sinensis,
O. felineus, F. hepatica,
D. dendriticum
płuca, mózg - P. westermani
nacz. krwionośne j. brzusznej - S.mansoni, S. japonicum,
S. haematobium
dwunastnica, jelito - F. buski
POSTACIE LARWALNE
miracidium
sporocysta
redia
cerkaria
- furkocerkaria
- metacerkaria
- adoleskaria
Rozwój embrionalny - w środowisku zewnętrznym - wodnym:
nierozwinięte jaja (zarodek + materiał zapasowy)
jeszcze wewnątrz żyw. ostat. w jaju rozwija się larwa miracidium
Są hermafrodytami (obojnakami)
Wyjątek - przywry krwi z rodziny Schistosomatidae -
- zaznaczony silny dymorfizm płciowy
PRZYWRY
(Trematoda)
Złożony cykl rozwojowy:
zawsze żywiciel pośredni (1 lub 2):
I - ślimak wodny, wodno-lądowy, lądowy
II - bezkręgowiec (np. mrówki, skorupiaki)
lub kręgowiec (ryby)
żywiciel ostateczny:
- kręgowiec (ryba, płaz, gad, ptak,
ssak)
- człowiek
Echinococcus
Hymenolepis diminuta
Hymenolepis nana
Dipylidium caninum
Made by Sesnsei & Geniculum
(z materiałów p. Mgr Doroty Tichaczek-Goska oraz „Zarys parazytologii lekarskiej” - R. Kadłubowski)
Diphyllobothrium latum = Bruzdogłowiec szeroki