MISJA

Narodowy Bank Polski jako bank centralny Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje działania na rzecz stabilności monetarnej i stabilności systemu finansowego, służące stworzeniu podstaw długotrwałego rozwoju gospodarczego.

Zadania NBP oraz kształt systemu bankowego określa Art. 227 Konstytucji RP oraz ustawa o Narodowym Banku Polskim i ustawa Prawo bankowe, uchwalone przez Sejm 29 sierpnia 1997 r.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. W Założeniach polityki pieniężnej na 2003 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła cel inflacyjny na koniec 2003 r. na poziomie 3% +/- 1 pkt. proc. Tym samym skonkretyzowany został przyjęty w Średniookresowej strategii na lata 1999-2003 strategiczny cel obniżenia do końca 2003 r. stopy inflacji do poziomu poniżej 4%. Wyznaczenie celu na poziomie 3% z przedziałem odchyleń +/- 1 pkt. proc. oznacza przejście z fazy obniżania inflacji do fazy jej stabilizowania na niskim poziomie.

W ramach zadań wykonywanych dla stabilności krajowego systemu finansowego NBP współuczestniczy w sprawowaniu nadzoru bankowego, podejmuje działania na rzecz systemu płatniczego, a także promuje rozwój bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego. Czynnikami sprzyjającymi realizacji tych zadań są m.in.: monitorowanie i analizowanie sytuacji na rynkach finansowych oraz sytuacji gospodarczej, a także ścisła współpraca z instytucjami nadzorującymi pozostałe segmenty rynku finansowego.

Istotnym elementem działalności NBP są przedsięwzięcia o charakterze edukacyjnym. Ich celem jest propagowanie w społeczeństwie wiedzy o gospodarce i rynkach finansowych. Poprzez organizowanie i inicjowanie badań naukowych NBP przyczynia się do wzrostu świadomości ekonomicznej społeczeństwa oraz poprawy poziomu informacji ekonomicznej dla organów państwa i sektora finansowego.

Realizując wszystkie swoje funkcje, Narodowy Bank Polski przywiązuje duże znaczenie do oczekiwań i potrzeb swoich klientów. W tym celu wprowadza nowoczesne standardy obsługi klienta, podnosząc w ten sposób jakość świadczonych usług.

FUNKCJE NBP

W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa kluczową rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje, jako:

Bank emisyjny - jest jedyną instytucją mającą wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje on obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

Bank banków - NBP organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje on kontrolę nad działalnością banków komercyjnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. NBP odgrywa ponadto coraz większą rolę w zakresie nadzoru nad systemami płatności w Polsce.

Centralny bank państwa - Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Poza funkcjami nadzorczymi bank centralny pełni w stosunku do banków komercyjnych funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa banków i zgromadzonych w nich wkładów pieniężnych oraz zachowanie płynności w systemie bankowym. Narodowy Bank Polski występuje w tej funkcji również jako kredytodawca ostatniej instancji. W przypadku wystąpienia przejściowych kłopotów z płynnością bank komercyjny może otrzymać od banku centralnego pomoc finansową: albo w formie kredytu redyskontowego, albo kredytu lombardowego.

Działania na rzecz systemu płatniczego

Jedną z podstawowych funkcji NBP jest podejmowanie działań na rzecz systemu płatniczego, którego sprawność i bezpieczeństwo są istotnymi warunkami stabilności sektora finansowego. Wypełniając powyższą funkcję - poza emisją pieniądza, będącego przedmiotem transferu w postaci gotówkowej i bezgotówkowej - Narodowy Bank Polski, wzorem banków centralnych krajów o rozwiniętej gospodarce rynkowej, odgrywa w polskim systemie płatniczym trzy podstawowe role:

• Regulacyjną - jako podmiot wydający regulacje w dziedzinie systemu płatniczego. Ustawowe zadania NBP w tej dziedzinie obejmują: określanie warunków otwierania i prowadzenia rachunków banków przez NBP, określanie sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych oraz określanie form i trybu przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków. Narodowy Bank Polski aktywnie współpracuje z innymi podmiotami (m.in. Ministerstwem Finansów, Związkiem Banków Polskich) przy opracowywaniu aktów prawnych dotyczących systemu płatniczego.

• Nadzorczą nad systemem płatniczym, czego przejawem jest promowanie wszelkich działań mających na celu eliminację ryzyka systemowego oraz poprawę bezpieczeństwa i efektywności poszczególnych systemów płatności poprzez zapewnienie ich zgodności ze standardami i rekomendacjami międzynarodowymi.

• Operacyjną - jako właściciel i operator systemu rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (systemu SORBNET) i systemów rozrachunku papierów wartościowych (systemu SKARBNET dla bonów skarbowych i systemu SEBOP dla bonów pieniężnych NBP), jako bank prowadzący rachunki banków i innych klientów, w tym przede wszystkim jednostek budżetowych, a także jako uczestnik systemów płatności. NBP pełni też funkcję agenta rozrachunkowego dla systemów rozliczeniowych Krajowej Izby Rozliczeniowej SA oraz systemu rozrachunków papierów wartościowych prowadzonego przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA.

Obecnie priorytetowym kierunkiem działalności Narodowego Banku Polskiego w dziedzinie systemu płatniczego jest dostosowanie polskiego systemu płatniczego do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej. Ponadto, NBP promuje rozwój bezgotówkowych form płatności oraz automatyzację obrotu płatniczego.

Narodowy Bank Polski przywiązuje dużą wagę do współpracy w omawianej dziedzinie ze środowiskiem bankowym oraz z innymi podmiotami aktywnymi na obszarze systemu płatniczego. Jedną z form tej współpracy jest działalność Rady ds. Systemu Płatniczego, organu opiniodawczo-doradczego przy Zarządzie NBP. W skład Rady wchodzą przedstawiciele podmiotów odgrywających kluczową rolę w dziedzinie systemu płatniczego. NBP współpracuje też z innymi bankami centralnymi w tej dziedzinie, w szczególności z Europejskim Bankiem Centralnym, oraz z instytucjami międzynarodowymi zaangażowanymi w rozwój systemów płatności.

ZADANIA

Jednym z fundamentalnych zadań Narodowego Banku Polskiego jest zarządzanie rezerwami dewizowymi.

W strukturze organizacyjnej NBP zarządzanie rezerwami dewizowymi należy do kompetencji Departamentu Operacji Zagranicznych, przy czym Zarząd Banku określa i akceptuje generalne zasady ich inwestowania.

Realizując zadania związane z zarządzaniem rezerwami dewizowymi, NBP kieruje się następującymi zasadami:

• osiągnięcia najwyższego stopnia bezpieczeństwa inwestowanych środków poprzez wysoki udział instrumentów o bardzo niskim stopniu ryzyka kredytowego oraz dobór i właściwe zróżnicowanie kontrahentów inwestycyjnych o możliwie najwyższej wiarygodności finansowej;

• zapewnienia niezbędnego stopnia płynności poprzez ścisłe powiązanie dyspozycyjności środków walutowych z przewidywanym ich wykorzystaniem. Duże znaczenie ma w tej kwestii odpowiednie skorelowanie ze zobowiązaniami płatniczymi Rzeczypospolitej Polskiej (obsługa zadłużenia zagranicznego RP), jak również mogące wystąpić nieprzewidywalne zobowiązania płatnicze oraz ewentualność zasilania krajowego systemu bankowego;

• maksymalizacji dochodu w stosunku do dopuszczalnego stopnia ryzyka wynikającego z prowadzonej polityki inwestycyjnej.

Działalność statystyczno analityczna

Narodowy Bank Polski w szerokim zakresie realizuje zadania statystyczno-analityczne, które obejmują:

• określenie projektów i sposobu realizacji polityki pieniężnej,

• objaśnianie uwarunkowań realizacji polityki pieniężnej,

• monitorowanie zjawisk w sferze realnej i ich związków z polityką,

• gromadzenie i publikowanie danych na temat sektora bankowego, bilansu płatniczego oraz zadłużenia zagranicznego państwa.

Nowym wyzwaniem w zakresie prac statystyczno-analitycznych jest dostosowanie ich do standardów obowiązujących w Europejskim Banku Centralnym.

RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP, powołanym na mocy ustawy o Narodowym Banku Polskim z dnia 29 sierpnia 1997 r. W jej skład wchodzi 9 członków - powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat - oraz przewodniczący, którym jest Prezes NBP. Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz podstawowych zasad jej realizacji. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza ona plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności.

Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Ustawy o Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP.

Rada Polityki Pieniężnej ukształtowała się w dniu 17 lutego 1998 r.W skład Rady wchodzą:

• Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,

• oraz 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat.

Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są na 6 lat. Zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP, Rada Polityki Pieniężnej:

• ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej,

• składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego,

• ustala wysokość stóp procentowych NBP,

• ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

• określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,

• przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,

• ustala zasady operacji otwartego rynku.

Rada Polityki Pieniężnej dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i chwala zasady rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

Polityka pinieżna

Celem polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski jest obniżanie inflacji, a w dalszej perspektywie stabilizacja cen, co jest niezbędne do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego.

Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.

Wykorzystywany przez NBP system instrumentów polityki pieniężnej pozwala na odpowiednie kształtowanie rynkowych stóp procentowych.

Instrumenty banku w procesie realizacji polityki pieniężnej

Instrumenty Narodowego Banku Polskiego obejmują: operacje otwartego rynku (minimalną rentowność krótkookresowych operacji otwartego rynku określa stopa referencyjna), rezerwę obowiązkową oraz kredyty refinansowe.

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to transakcje prowadzone przez bank centralny z bankami komercyjnymi, dokonywane z inicjatywy banku centralnego. Poprzez operacje otwartego rynku bank centralny staje się aktywnym i równorzędnym uczestnikiem rynku pieniężnego. W zakres operacji otwartego rynku wchodzą: warunkowa i bezwarunkowa sprzedaż lub kupno papierów wartościowych czy dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych przez bank centralny.

Operacje otwartego rynku wpływają na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym. W konsekwencji równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym.

Najprostszą formą operacji otwartego rynku jest operacja bezwarunkowa. W ramach tego typu operacji bank centralny może kupić bądź sprzedać papiery wartościowe. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu, natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje.

Najczęściej stosowanym przez banki centralne rodzajem operacji otwartego rynku są natomiast operacje warunkowe. W ramach operacji warunkowych bank centralny może kupić (repo) lub sprzedać (reverse repo) papiery wartościowe. Operacja warunkowego zakupu polega na zakupie papieru przez bank centralny od banku komercyjnego, z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odkupienia tego papieru wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny w ramach operacji warunkowej jest odpowiednikiem zabezpieczonego kredytu udzielonego bankowi komercyjnemu przez bank centralny. Operacja warunkowej sprzedaży polega na sprzedaży papieru przez bank centralny bankowi komercyjnemu, z jednoczesnym zobowiązaniem banku komercyjnego do odsprzedania tego papieru wartościowego po określonej cenie i w określonym terminie. Sprzedaż papieru wartościowego przez bank centralny w ramach operacji warunkowej jest odpowiednikiem lokaty złożonej przez bank komercyjny w banku centralnym.

W ramach operacji otwartego rynku bank centralny może także emitować własne papiery dłużne, za pomocą których absorbuje nadwyżki płynnych środków z banków komercyjnych.

Rezerwa obowiązkowa

Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności systemu bankowego na stopy procentowe rynku międzybankowego. Odgrywa ona również rolę w ograniczaniu nadpłynności sektora bankowego.

Rezerwę obowiązkową stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata.

Rezerwa obowiązkowa utrzymywana jest na rachunkach w NBP.

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej. Od 31 października 2003 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% dla wszystkich rodzajów depozytów, będących podstawą naliczania rezerwy. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro.

Środki rezerwy obowiązkowej nie są oprocentowane. NBP może zwolnić bank realizujący program postępowania naprawczego z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Za zwolnione środki rezerwy banki zobowiązane są zakupić papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP.

Operacje kredytowo-depozytowe

W sytuacji prowadzenia przez NBP podstawowych operacji otwartego rynku z 28-dniowym terminem zapadalności może dochodzić do znacznych wahań krótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia). Stopy wykorzystywane w operacjach kredytowo-depozytowych wyznaczają przedział wahań jednodniowych stóp rynku pieniężnego.

Kredyt lombardowy

Kredyt lombardowy umożliwia elastyczne pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności w bankach komercyjnych. Udzielany jest przez NBP na podstawie zawartej z bankami umowy ramowej na następujących zasadach:

• zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej,

• termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia,

• warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata kredytu zaciągniętego w poprzednim dniu operacyjnym.

Górną granicę zadłużenia banków w NBP z tytułu kredytu lombardowego wyznacza zasób możliwych do zastawienia skarbowych papierów wartościowych będących w posiadaniu banków. Stopa kredytu lombardowego (stopa lombardowa) jako podstawowa stopa banku centralnego z reguły pełni funkcję stopy maksymalnej, określającej krańcowy koszt pozyskania pieniądza na rynku międzybankowym.

Lokata terminowa banków w NBP (depozyt na koniec dnia)

Narodowy Bank Polski oferuje bankom komercyjnym możliwość składania przez nie krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w banku centralnym. Lokaty przyjmowane są przez bank centralny do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami ma miejsce w następnym dniu operacyjnym. Oprocentowanie lokat (stopa depozytowa) będzie niższe od minimalnego oprocentowania operacji otwartego rynku z 28-dniowym terminem zapadalności (stopy referencyjnej).

Lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków. W efekcie przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

Lokaty oprocentowane są według stopy zmiennej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej.

Założenia i wyniki polityki pieniężnej na rok 2002

Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP, Narodowy Bank Polski odpowia­da za wartość polskiego pieniądza. Inflacja jest czynnikiem zmniejszającym siłę nabywczą złotego. Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim w art. 3 określa, że podstawowym celem działalności NBP jest utrzy­manie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospo­darczej Rządu, o ile nie ogranicza to realizacji podstawowego celu NBP. Celem polityki pieniężnej NBP jest trwałe obniżenie stopy inflacji, tworzące podstawę stabilnego, długotrwałego wzrostu gospodarczego. Stabilizacja cen umożliwia również w przyszłości uczestnictwo w europejskiej Unii Gospodar­czej i Walutowej.

Synteza

1. Zgodnie z art. 227 par. 1 Konstytucji RP „Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza."

Dążąc do osiągnięcia stabilności cen, w sierpniu 2001 r. Rada Polityki Pieniężnej w Założeniach polityki pieniężnej na 2002 r. ustaliła cel inflacyjny na poziomie 5% z dopuszczalnym przedziałem odchyleń +/-1 pkt proc. Cel ten stanowił element realizacji celu średniookresowego, określonego jako obniżenie do końca 2003 r. stopy inflacji poniżej 4%. Warunki realizacji celu inflacyjnego w pierwszym półroczu 2002 r. okazały się jednak znacznie bardziej sprzyjające obniżaniu inflacji niż przewidywano w momencie ustalania celu na 2002 r. W rezultacie, dla uniknięcia błędnych interpretacji co do przyszłego kierunku polityki pieniężnej i zachowania jej przejrzystości, Rada Polityki Pieniężnej postanowiła obniżyć w czerwcu 2002 r. poziom celu inflacyjnego na 2002 r. do 3% z dopuszczalnym przedziałem odchyleń +/-1 pkt proc.

2. Na koniec 2002 r. roczna stopa inflacji wyniosła 0,8%, a więc ukształtowała się poniżej celu inflacyjnego przyjętego na 2002 r. Niższy od prognozowanego poziom inflacji w 2002 r. był w głównej mierze następstwem nieprzewidzianych czynników, leżących poza zakresem oddziaływania polityki pieniężnej:

• wyższa od prognoz podaż na rynku rolnym doprowadziła do spadku cen produktów
  rolnych i w konsekwencji do obniżenia cen detalicznych produktów żywnościowych,

• wzrost cen kontrolowanych był niższy od przewidywań, m.in. w wyniku
  nieoczekiwanej obniżki akcyzy na wyroby spirytusowe,

• nie sprawdziły się prognozy tempa wzrostu gospodarki światowej; pogarszające się perspektywy ożywienia gospodarczego u głównych partnerów handlowych Polski przyczyniły się do łagodzenia presji inflacyjnej zarówno przez niższą od przewidywanej dynamikę popytu zewnętrznego, jak i bardziej korzystne kształtowanie się cen wielu surowców i towarów importowanych.

Rada Polityki Pieniężnej w Założeniach polityki pieniężnej na 2002 rok zaznaczała,, że „w krótkim okresie silny wpływ na poziom inflacji mogą mieć nieoczekiwane, przejściowe wstrząsy podażowe. Jednocześnie zmiany parametrów polityki pieniężnej, w odpowiedzi na nieoczekiwane impulsy inflacyjne, oddziałują na ceny z opóźnieniem. Z tych względów Rada podkreśla, że realizacja strategicznego celu polityki pieniężnej jest nadrzędna w stosunku do osiągnięcia celu na 2002 r.".

3. Rada Polityki Pieniężnej w 2002 r. ośmiokrotnie obniżyła podstawowe stopy NBP. W rezultacie stopa referencyjna, stanowiąca minimalną stopę rentowności operacji otwartego rynku, została obniżona z 11,5% w grudniu 2001 r. do 6,75% w grudniu 2002 r. Głównymi czynnikami, przemawiającymi za dokonywaniem obniżek stóp procentowych w 2002 r., były:

• obniżenie, a następnie ustabilizowanie się na niskim poziomie bieżącej stopy inflacji
  oraz wszystkich miar inflacji bazowej,

• obniżenie i późniejsza stabilizacja na niskim poziomie oczekiwań inflacyjnych
  zarówno osób prywatnych, jak i analityków bankowych,

• niekorzystne i pogarszające się prognozy wzrostu gospodarki światowej, w tym
  zwłaszcza gospodarki niemieckiej,

• umiarkowany wzrost płac w gospodarce narodowej,

• procesy w sferze monetarnej sprzyjające ograniczaniu presji inflacyjnej.

Jednocześnie, przy podejmowaniu decyzji o stopach procentowych brano pod uwagę czynniki, które mogły zagrozić stabilizacji inflacji na niskim poziomie, a tym samym obniżały skalę redukcji stóp procentowych:

• szybszy wzrost spożycia niż dochodów do dyspozycji, który przy nieznanym wzroście
  dochodów w szarej strefie sygnalizował ryzyko zmniejszenia się stopy oszczędności w
  sektorze gospodarstw domowych,

• niepewność co do sytuacji finansów publicznych zarówno w 2002 r., jak i w 2003 r.,
  co istotnie ograniczało pole manewru w polityce pieniężnej,

• ryzyko wzrostu cen ropy naftowej,

• deprecjację złotego w 2002 r.,

• opóźnienia reakcji gospodarki na zmiany stóp procentowych, co powodowało, że
  skutki dokonanych obniżek stóp procentowych nie ujawniły się w pełni do końca
  2002 r.

Obie grupy czynników - zarówno te, które przemawiały za obniżkami stóp procentowych, jak i te, które stanowiły przesłanki ograniczania ich skali - były obarczone dużą niepewnością i zmieniały się w czasie. W rezultacie w 2002 r. miało miejsce powszechne rewidowanie prognoz ekonomicznych zarówno na świecie, jak i w Polsce. Istotnemu obniżeniu ulegało prognozowane tempo wzrostu gospodarczego i stopa inflacji. Równolegle do tych zmian zwiększyła się również skala oczekiwanych obniżek stóp procentowych banków centralnych. Rada Polityki Pieniężnej realizowała założenia polityki pieniężnej kierując się danymi i prognozami dostępnymi w czasie podejmowania decyzji. Wysoka niepewność co do oceny przyszłej sytuacji gospodarczej była powodem zróżnicowanych ocen członków Rady przedstawianych w toku dyskusji na posiedzeniach. Przebieg tych posiedzeń charakteryzują wyniki głosowań zawarte w załączniku nr 5 do niniejszego sprawozdania.

4. W 2002 r. inflacja w Polsce ukształtowała się na niskim poziomie, notowanym w ostatnich latach w krajach rozwiniętych. Zakończenie procesu obniżania inflacji stworzyło nowe jakościowo warunki dla polityki pieniężnej. Stabilizowanie inflacji na niskim poziomie pozwala na rezygnację z inflacyjnych celów rocznych, wyznaczanych na koniec roku kalendarzowego, na rzecz realizacji celu ciągłego na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem odchyleń +/- 1 pkt proc, który został zawarty w ogłoszonej w marcu 2003 r. Strategii polityki pieniężnej po 2003 roku.

Tablica nr 1

Wybrane roczne wskaźniki inflacji bazowej oraz CPI

	Po wyłączeniu cen o największej zmienności	„netto" po wyłączeniu cen żywności i paliw	15% średnia obcięta	CPI
sie-01	4,2	6,5	5,0	5,1
wrz-01	3,6	5,8	4,6	4,3
paź-01	3,2	5,5	4,2	4,0
lis-01	3,0	5,3	3,9	3,6
gru-01	3,1	5,1	3,7	3,6
sty-02	2,9	4,7	3,5	3,4
lut-02	2,8	4,7	3,2	3,5
mar-02	2,6	4,1	2,9	3,3
kwi-02	2,5	4,0	2,6	3,0
maj-02	2,1	3,2	2,0	1,9
cze-02	1,9	3,1	1,9	1,6
lip-02	1,6	2,9	1,7	1,3
sie-02	1,5	2,8	1,7	1,2
wrz-02	1,3	2,8	1,5	1,3
paź-02	0,9	2,3	1,3	1,1
lis-02	0,8	2,1	1,3	0,9
gru-02	0,7	2,0	1,2	0,8

Źródło: dane GUS, obliczenia NBP

• Oczekiwania inflacyjne osób prywatnych (Tablica nr 2) oraz prognozy analityków bankowych (Tablica nr 3) obniżyły się, a następnie ustabilizowały na niskim poziomie.

						Oczekiwania inflacyjne osób prywatnych (za 12 miesięcy)												Tablica nr 2
		sie-01		wrz-01		paź-01		lis-01	gru -01	sty-02	lut-02	mar-02	kwi-02	maj-02	cze-02	lip-02	sie-02	wrz-02		paź-02	lis-02	gru-02
Osoby prywatne		6,0		5,1		4,8		3,7	3,9	3,5	3,3	3,1	3,0	2,6	2,3	1,5	1,2	1,0		0,9	0,9	0,8

Źródło: obliczenia NBP na podstawie ankiet Demoskopu.

Tablica nr 3

Prognozy inflacyjne analityków bankowych
	sie-01	wrz-01	paź-01	lis-01	gru-01	sty-02	lut-02	mar-02	kwi-02	maj-02	cze-02	lip-02	sie-02	wrz-02	paź-02	lis-02	gru-02
Analitycy bankowi	5,7	5,4	5,1	4,8	4,7	4,7	4,6	4,6	4,4	4,2	3,6	3,4	3,1	2,9	2,5	2,5	2,5

Źródło: reuters

12

NBP

---