Tematy na egzamin ustny z makroekonomii:

1. Zdefiniuj kategorię produkcji globalnej. Która produkcja: dodana czy globalna jest większa i dlaczego?

Produkcja globalna przedsiębiorstwa - wartość produkcji wytworzonej w danym okresie (np. roku) w przedsiębiorstwie, na która składają się zużycie pośrednie(zużyte w produkcji surowce matriały,półprodukty,paliwo,energię) i produkcja dodana.

produkcja globalna = zużycie pośrednie + wartość dodana

(wartość przeniesiona)

Produkt globalny gospodarki narodowej jest agregatem, równa się sumie produkcji globalnych poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, zaś produkcja globalna każdej z gałęzi równa się sumie produkcji globalnych wchodzących w jej skład przedsiębiorstw.

Tak więc, produkt globalny gospodarki jest równy sumie produkcji globalnych wszystkich przedsiębiorstw działających w gospodarce narodowej

Wartość dodana - stanowi różnicę między wartością produkcji globalnej a wartością zużycia pośredniego. Obejmuje wynagrodzenia oraz nadwyżkę ekonomiczną (odpowiednio wraz z amortyzacją lub bez):

• wartość dodana brutto - wraz z amortyzacją

• wartość dodana netto - bez amortyzacji

Produkcja dodana gałęzi = produkcja globalna gałęzi - koszty materiałowe gałęzi

w kolumnie ( j ):

produkcja globalna gałęzi = koszty materiałowe gałęzi + produkcja dodana gałęzi

w wierszu ( i ):

produkcja globalna gałęzi = zużycie pośrednie produktów + produkcja finalna gałęzi

tej gałęzi w całej gospodarce

Zależności między produkcją globalną, finalną i dodaną

Bilans gospodarki narodowej

2. Zdefiniuj kategorię produkcji finalnej. Która produkcja: finalna czy globalna jest większa i dlaczego?

Rozróżnienie: dobra finalne ↔ dobra pośrednie

Produkcja finalna występuje wtedy, kiedy zakończony został proces produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu przetworzeniu w kraju.

Dobra finalne - dobra sprzedawane ostatecznym odbiorcom.

Są to: dobra inwestycyjne, dobra konsumpcyjne, dobra przeznaczone na eksport, dobra przeznaczone na przyrost zapasów i rezerw.

Produkcja finalna gałęzi = produkcja globalna gałęzi - zużycie produktów tej gałęzi na bieżące cele produkcyjne w całej gospodarce

Wniosek:

Produkcja finalna i dodana:

na poziomie gałęzi różnią się

• na poziomie całej gospodarki narodowej - są sobie równe

3. Zdefiniuj kategorię dochodu narodowego. Jaka jest różnica między produktem krajowym brutto a produktem narodowym netto?

Dochód narodowy równy jest łącznym dochodom czynników produkcji. Są to:

• dochody z tytułu czynszów (Doch1)

• zyski (Doch2)

• dochody z pracy na własny rachunek (Doch3)

• wynagrodzenia (Doch4)

Dochód narodowy = produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji

DN liczony od strony dochodów i od strony wydatków powinien dać te same wyniki.

dochód narodowy liczony od strony dochodów

↓

DN = Doch1 + Doch2 + Doch3 + Doch4 =

= PNN (c.czyn.prod.) =

= PNB(c.czyn.prod.) - amortyzacja =

= PNB (c.rynk.) - podatki pośrednie - amortyzacja =

= PKB (c.rynk.) + dochód netto z tytułu własności za granicą

- podatki pośrednie - amortyzacja =

= C + I + G + ( Exp - Imp ) + dochód netto z tytułu własności za

granicą - podatki pośrednie - amortyzacja

↑

dochód narodowy liczony od strony wydatków

Dochód narodowy nie uwzględnia między innymi:

• efektów zewnętrznych (nie będących przedmiotem transakcji rynkowych), np. usług wykonywanych nieodpłatnie, (paradoks gospodyni domowej), degradacji środowiska naturalnego

• niektórych elementów dobrobytu takich, jak np. czas wolny

• „szarej” strefy

Wady typowe dla miernika o charakterze agregatu,

np. nie uwzględnia nierównomierności w podziale dochodu narodowego, nie wartościuje jego poszczególnych składników - jednakowo traktuje produkcję broni, alkoholu, jak i produkcję leków, żywności.

PKB ( produkt krajowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem

PNN(produkt narodowy netto)-jest mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji Am. Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

4. Zdefiniuj kategorię PKB. Jaka jest różnica między produktem krajowym brutto a produktem krajowym netto?

PKB ( produkt krajowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem

5. Zdefiniuj kategorię PNB. Jaka jest różnica między produktem krajowym brutto a produktem narodowym brutto?

PNB ( produkt narodowy brutto) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze będące własnością obywateli danego kraju, niezależnie od tego, na czyim terytorium są zlokalizowane

Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłaconymi z tytułu własności cudzoziemcom. Jeśli odpływ dochodów otrzymywanych z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego jest większy niż przypływ z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą, wówczas PKB > PNB, i odwrotnie .W przypadku gdy przypływ dochodów = odpływowi lub gdy dany kraj w ogóle nie wypłaca i nie otrzymuje dochodów z własności, wówczas PKB=PNB.

PNB = PKB + dochód netto z tytułu własności za granicą

Obie kategorie (PKB i PNB) są miernikami produkcji dodanej (czystej). Odzwierciedlają wartość nowo wytworzonych dóbr i usług w gospodarce narodowej, wartość produkcji globalnej po odliczeniu zużycia pośredniego na jej wytworzenie

6. Wyjaśnij działanie mechanizmu mnożnika inwestycyjnego Keynesa

mnożnik inwestycyjny Keynesa:

Interpretacja: o ile wzrośnie dochód narodowy w wyniku wzrostu inwestycji o jednostkę.

Wzrost inwestycji powoduje zwielokrotniony przyrost dochodu narodowegozaś zmniejszenie inwestycji jego spadek.Mnoznik może więc działać zarówno w górę, gdy inwestycje rosną, jak i w dół, gdy inwestycje maleją.

W stanie niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych wzrost inwestycji poprzez efekty mnożnika prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i w konsekwencji wywołuje zwielokrotniony wzrost popytu (i podaży, ponieważ w gospodarce istnieją rezerwy niewykorzystanych czynników produkcji), który wpływa na wzrost produkcji dóbr konsumpcyjnych, wzrost zatrudnienia i dalszy wzrost dochodów.

Gdyby przyrost dochodu narodowego został w całości zaoszczędzony, a więc nie wydany na zakup dóbr konsumpcyjnych, wówczas nie pojawiłby się efekt mnożnikowy. Efekt ten pojawia się , gdy część zwiększonego dochodu zostaje wydana na dodatkowy przyrost konsumpcji i ten zwiększony popyt konsumpcji uruchamia efekt przyrostu dochodu narodowego.

7. Scharakteryzuj zależność między mnożnikiem inwestycyjnym Keynesa a krańcową skłonnością do konsumpcji i skłonnością do oszczędzania. Na czym polega paradoks zapobiegliwości?

Funkcja konsumpcji - wyraża zależność wielkości konsumpcji od poziomu dyspozycyjnych dochodów ludności

C = a + c Y

Interpretacja współczynnika krańcowej skłonności do konsumpcji c:

o ile konsument jest skłonny zwiększyć konsumpcję w wyniku wzrostu swoich dochodów dyspozycyjnych o jednostkę

Im mniejsze są dodatkowe wydatki na konsumpcję w stosunku do przyrostu dochodu narodowego, tym mniejszy będzie mnożnik , i odwrotnie, im większą część zarobionych dochodów ludzie będą przeznaczać na wzrost konsumpcji, tym wyższy będzie mnożnik.

Wielkość mnożnika inwestycyjnego jest rosnącą f-cją krańcowej skłonności do konsumpcji i malejącą f-cją krańcowej skłonności do oszczędzania.

Funkcja oszczędności

Zgodnie z powyższym wzorem, konsument przeznacza część swoich dochodów na wydatki konsumpcyjne, natomiast pozostałą część dochodów - oszczędza.

Funkcja oszczędności jest sformułowana analogicznie jak funkcja konsumpcji i wyraża zależność wielkości oszczędności od poziomu dyspozycyjnych dochodów ludności.

S = Y - C = Y - a - c Y = - a + ( 1 - c ) Y = - a + s Y

krańcowa skłonność do oszczędzania s = 1 - c

Interpretacja współczynnika krańcowej skłonności do oszczędzania s:

o ile konsument jest skłonny zwiększyć oszczędności w wyniku wzrostu swoich dochodów dyspozycyjnych o jednostkę

Paradoks zapobiegliwści polega na tym, ze oszczędzanie jest cechą charakterystyczną jednostki, które może spowodować , że wszyscy będą mniej wydawać. Zbyt duże oszczędzanie pociąga za sobą spadek popytu, wzrost zapasów nie sprzedanych towarów i tym samum spadek produkcji i zatrudnienia. Wynika stąd ważny wniosek, że to co dobre dla jednostki, nie musi być dobre dla całego społeczeństwa. Przy zmniejszonym dochodzie narodowym społeczeństwo będzie mogło mniej oszczędzać i tym samym gorzej zaspokajać swoje potrzeby.

8. Jaka jest recepta Keynesa na ożywienie wzrostu gospodarczego?

Główne tezy teorii Keynesa

• Główna myśl teorii mnożnika Keynesa dotyczy wpływu popytu globalnego na poziom dochodu narodowego w warunkach niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych w gospodarce.

• W stanie niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych wzrost popytu globalnego poprzez efekty mnożnika prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i w konsekwencji wywołuje zwielokrotniony wzrost popytu ( i podaży, ponieważ w gospodarce istnieją rezerwy niewykorzystanych czynników produkcji).

• Przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych wzrost popytu globalnego nie może prowadzić do wzrostu realnego dochodu narodowego, ponieważ napotyka ograniczenie zdolności produkcyjnych. Zwiększa się tylko dochód narodowy nominalny (przez wzrost cen).

• Istnieje niedostateczna skłonność do konsumpcji i nadmierna skłonność do oszczędzania (nadmierne oszczędności uruchamiają mechanizm depresyjny)

Niezbędny jest interwencjonizm państwowy, który powinien wspomagać nie całkiem doskonałe i niezupełnie niezawodne mechanizmy rynkowe. Celem interwencji jest pozytywne oddziaływanie na koniunkturę gospodarczą. Należy uzupełnić niedostateczne inwestycje prywatne przez inwestycje publiczne finansowane przez budżet państwa (nawet za cenę pewnego zwiększenia deficytu budżetowego). Uruchomiony mechanizm mnożnika wpłynie na wzrost dochodu narodowego i spadek bezrobocia przy stałych lub wolno rosnących cenach.

9. Równowaga makroekonomiczna w ujęciu teorii keynesowskiej

1. Równowaga:

• między popytem globalnym i podażą globalną

• między inwestycjami i oszczędnościami

Założenia upraszczające:

• gospodarka zamknięta

• nie uwzględniamy budżetu państwa

• inwestycje mają charakter autonomiczny (nie zależą od wytwarzanego dochodu narodowego)

• niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych

Tak więc analizujemy tylko dwa podstawowe składniki popytu globalnego:

• konsumpcję

inwestycje

Równowaga: popyt globalny = podaż globalna ( Y^d = Y^s )

Kąt 45 - ilustruje równowagę między popytem globalnym a podażą

3. funkcja wydatków konsumpcyjnych określa poziom dochodu narodowego

C+I- powiększenie wydatków konsumpcyjnych o sumę wydatków inwestycyjnych I powoduje możliwość osiągnięcia punktu równowagi E

Ymax- poziom dochodu narodowego przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej

E- punkt równowagi. Na lewo od tego punktu występuje nadwyżka popytu nad dochodem narodowym

Na prawo na odwrót. Jeśli popyt nie wzrośnie nastąpi spadek dochodu narodowego

Poszukujemy takiego poziomu dochodu narodowego Y*, przy którym występuje równowaga między popytem globalnym ( Yd ) i podażą ( Ys ), bądź, co jest równoważne, gdy ystępuje równowaga między inwestycjami i oszczędnościami.

podaż globalna = popyt globalny oszczędności = inwestycje

Y^s = Y^d = Y^*

≡

Równowaga między inwestycjami i oszczędnościami

Równowaga: inwestycje = oszczędności ( I = S )

I = S - równowaga ( punkt E )

I > S - nadwyżka inwestycji ex ante nad oszczędnościami ex ante-w przypadku gdy skłonność do oszczędności jest mniejsza od skłonności do inwestowania, występuje zjawisko I>S. Wówczas nagromadzone oszczędności są niewystarczające do sfinansowania wszystkich zamierzonych inwestycji. Społeczeństwo stosunkowo mało oszczędza, czyli więcej wydaje na konsumpcję. To zachęca przedsiębiorców do zwiększenia produkcji i tym samym zwiększenia inwestycji.W ten sposób zostaje uruchamiana jest spirala ekspansji (mechanizm mnożnika inwestycyjnego),która rozwija się tak długo , jak długo przedsiębiorcy są skłonni kontynuować działalność inwestycyjną.

I < S - nadwyżka oszczędności ex ante nad inwestycjami ex ante-kiedy społeczeństwo zwiększa swoje oszczędności w stosunku do rozmiarów inwestycji podejmowanych przez przedsiębiorców wówczas występuje I<S. Wzrostowi oszczędności towarzyszy zmniejszenie wydatków na bieżącą konsumpcję, przedsiębiorcy nie mogą sprzedawać części wyprodukowanych towarów. Rosną wtedy nie sprzedawane zapasy, co zniechęca przedsiębiorców do dalszego inwestowania(maleje produkcja, zatrudnienie i dochody).Uruchomiony zostaje mechanizm depresyjny ( mechanizm mnożnika inwestycyjnego), pchający gospodarkę w kierunku recesji gospodarczej.

Oszczędności są bierną stroną akumulacji środków pieniężnych niezbędnych do finansowania inwestycji, zaś wydatki inwestycyjne są przejawem czynnego wykorzystania nagromadzonych oszczędności.

10. Równowaga między inwestycjami a oszczędnościami

11. Popytowe i podażowe czynniki wzrostu gospodarczego

Popytowe-przy teorii keyenowskiej w pytaniu 9

Podażowe - ekstensywne i intensywne w pytaniu 12

12. Ekstensywne i intensywne czynniki wzrostu gospodarczego

Czynniki wzrostu gospodarczego

• podażowe

• popytowe (była o nich mowa przy omawianiu teorii keynesowskiej)

Podażowe czynniki wzrostu gospodarczego:

• ekstensywne - wzrost zasobów (lub nakładów) czynników produkcji, np. wzrost zatrudnienia, przyrost majątku produkcyjnego (inwestycje)

• intensywne - wzrost intensywności ich wykorzystania, np. wzrost wydajności pracy, wzrost produkcyjności kapitału, wzrost efektywności inwestycji, postęp techniczny

13. Cykl koniunkturalny i jego fazy. Model mnożnika - akceleratora.

Cykl koniunkturalny dotyczy krótkookresowych wahań produkcji wokół jej trendu

Wahania koniunkturalne wzrostu gospodarczego

A - ożywienie

B - rozkwit ( boom )

C - recesja

D - depresja (dno kryzysu )

Faza ożywienia charakteryzuje się optymistycznymi nastrojami wśród inwestorów i przedsiębiorców, rosnącymi nakładami inwestycyjnymi, rosnącą produkcją, rosnącym zatrudnieniem, rosnącymi płacami, rosnącą konsumpcją. Popyt globalny rośnie szybciej niż podaż produkcji, towarzyszy temu wzrost cen oraz wzrost popytu na kredyt.

Faza depresji - maleją wydatki inwestycyjne, maleje produkcja i zatrudnienie, rośnie bezrobocie, spada popyt konsumpcyjny. Popyt globalny maleje szybciej niż podaż, występuje nadprodukcja, obserwuje się spadek cen.

Prawo Okuna - opisuje ono zależność, jaka występuje w cyklu koniunkturalnym między zmianami produkcji i bezrobocia. Spadkowym tendencjom w produkcji towarzyszy wzrost bezrobocia, natomiast wzrostowi produkcji - spadek bezrobocia, przy czym względne (procentowe) zmiany produkcji są silniejsze od względnych zmian bezrobocia. Wyniki empiryczne dla krajów zachodnich (USA, Wielka Brytania) wskazują, że obniżenie bezrobocia o 1% wymaga przeciętnie silniejszego, bo aż 2,5% realnego wzrostu PKB.

Do objaśnienia mechanizmu cykli koniunkturalnych służy

model mnożnika - akceleratora

• Mechanizm mnożnika - omówiony na wykładzie “Ekonomia keynesowska”

• Zasada akceleracji (przyspieszenia)

akcelerator (inaczej współczynnik przyspieszenia lub współczynnik efektywności inwestycji):

współczynnik krańcowej kapitałochłonności produkcji:

Model cyklu koniunkturalnego Michała Kaleckiego

14. Równowaga na rynku pracy. Bezrobocie naturalne i bezrobocie klasyczne.

Równowaga na rynku pracy

D_p - popyt na pracę (potencjalny)- jest większy od popytu efektywnego

D_e - popyt na pracę (efektywny)

S_p - podaż pracy (potencjalna)

S_e - podaż pracy (efektywna)- jest większa od potencjalnej

L_max - zasób siły roboczej

Krzywe popytu na pracę mają nachylenie ujemne, co wynika z założenia , że popyt na pracę jest malejącą f-cją poziomu płacy realnej. W miarę wzrostu zatrudnienia produkcyjność krańcowa pracowników maleje i przedsiębiorcy są gotowi zatrudniać dodatkowych pracowników pod warunkiem zmniejszenia płacy realnej w stopniu odpowiadającym malejącej produkcyjności pracy.

Krzywe podaży na pracę mają nachylenie dodatnie .Ozn. to , że w miarę wzrostu płacy realnej coraz większa liczba ludzi zdolnych do pracy wyraża gotowość podjęcia pracy.

Na rynku pracy ustala się taki przeciętny poziom płacy realnej, który zapewnia równowagę między popytem (efektywnym) na pracę i podażą (efektywną) pracy. Ten punkt równowagi (na rysunku punkt E) charakteryzuje się pewnym poziomem bezrobocia, które nazwano naturalnym.

Bezrobocie naturalne obejmuje:

• bezrobocie frykcyjne

• bezrobocie strukturalne

• bezrobocie naturalne - poziom bezrobocia występujący w stanie równowagi rynku pracy (występuje wówczas „pełne” zatrudnienie). Bezrobocie naturalne obejmuje bezrobocie frykcyjne i strukturalne, zawsze obecne w gospodarce podlegającej dynamice.

• bezrobocie frykcyjne - dotyczy tych osób aktywnych zawodowo, którzy pozostają przejściowo bez pracy ze względu na zmianę pracy (np. z powodu zmiany miejsca zamieszkania, zmiany pracy na lepszą, bardziej satysfakcjonującą). Jest to bezrobocie, którego nie można uniknąć, bowiem jest immanentną cechą każdego dynamicznego społeczeństwa.

• bezrobocie strukturalne - związane ze zmianami strukturalnymi w gospodarce, jest wynikiem niedopasowania struktury podaży i popytu na pracę. Chodzi tu przede wszystkim o rozbieżność kwalifikacji oraz niedopasowanie regionalne.

• zróżnicowanie terytorialne bezrobocia (regiony objęte wyjątkowo wysokim bezrobociem to regiony, w których występuje zastój gospodarczy)

• problem zanikających zawodów, tracących na znaczeniu całych gałęzi przemysłowych (np. górnictwo) - konieczność przekwalifikowania się

• bezrobocie klasyczne - występuje wówczas, gdy płaca jest utrzymywana powyżej poziomu zapewniającego równowagę na rynku pracy (na skutek działalności związków zawodowych, ingerencji państwa - np. gwarantowana płaca minimalna)

15. Bezrobocie strukturalne. Metody walki z bezrobociem strukturalnym.

W pytaniu 14

16. Bezrobocie koniunkturalne. Metody walki z bezrobociem koniunkturalnym.

• bezrobocie koniunkturalne - bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu globalnego (bezrobocie typu keynesowskiego), które powoduje niski stopień wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.

Jest to wielkość płynna , gdyż w fazie ożywienia gospodarczego , a tym bardziej wysokiej koniunktury , ten rodzaj bezrobocia zacznie się kurczyć , a nawet może spaść do poziomu naturalnej stopy bezrobocia

17. Scharakteryzuj zjawisko inflacji. Wyjaśnij mechanizm wzrostu cen w przypadki inflacji kosztowej.

inflacja - permanentny wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez ludność

stopa inflacji -przeciętna stopa wzrostu cen konsumpcyjnych wyrażona w procentach

Ze względu na przyczyny wyróżnia się:

• inflację popytową - występuje najczęściej w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych powodują szybki, nieraz wręcz gwałtowny wzrost cen.

W krajach mniej rozwiniętych gospodarczo (np. Polska) , inflacja popytowa obejmuje najpierw ceny artykułów żywnościowych pochodzenia rolniczego. Wynika stąd , że podaż produktów rolnych w tych krajach jest mało elastyczna, zależy od cyklu rolniczego lub biologicznego. Gdy rosną dochody zwiększa się popyt na artykuły żywnościowe, rosną ceny tych artykułów , co powoduje wzrost kosztów utrzymania. Następuje również wzrost płac nominalnych, które wpływają na wzrost cen innych artykułów. W ten sposób inflacja ciągniona przez popyt przenosi się na inflację pchaną przez koszta.

• inflację kosztową

• inflację w wyniku wzrostu podaży pieniądza (monetarystyczna teoria inflacji)

Inflacja kosztowa - pchana przez koszty

Mechanizm inflacji kosztowej polega na nieustannym, kumulatywnym wzroście cen, kosztów, cen produktów pochodnych, zysków, płac, podatków, subwencji, itd.

spirala inflacyjna (sprzężenie zwrotne) koszty ↔ ceny

W sprzężeniu tym zasadnicze znaczenie odgrywa:

spirala inflacyjna płace ↔ ceny

Wzrost cen dotyczy między innymi dóbr i usług konsumpcyjnych, oznacza to wzrost kosztów utrzymania i wywołuje presję na podwyżki płac (następuje proces urealnienia wynagrodzeń w odniesieniu do inflacyjnego wzrostu cen i tym samym kosztów utrzymania). Ponieważ płace są składnikiem kosztów, rosną koszty produkcji, w wyniku wzrostu kosztów wytwarzania rosną również ceny, itd...

Szczególna rola w mechanizmie inflacji kosztowej:

• monopoli ( w spirali ceny - koszty - ceny ) - zwiększają swoje zyski przez podwyższenie cen wytwarzanych produktów

• związków zawodowych ( w spirali ceny - płace - ceny ) - wymuszają wzrost płac nominalnych i wynikający stąd wzrost kosztów wytwarzania

18. Scharakteryzuj zjawisko inflacji. Wyjaśnij mechanizm inflacji popytowej. W pytaniu 17

Inflacja popytowa - ciągniona przez popyt

spirala inflacyjna popyt ↔ ceny

Występuje szczególnie w sytuacji, gdy istnieje wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych, gdy możliwości wzrostu podaży są ograniczone.

Np. w gospodarce w czasie wojny, w gospodarce nakazowej

Kornai : „Niedobór w gospodarce”

W gospodarce nakazowej obok inflacji popytowej i kosztowej (monopole państwowe) występuje także tzw. inflacja ukryta objawiająca się w istnieniu niedoborów.

19. Monetarystyczna teoria inflacji

Monetarystyczna teoria inflacji reprezentuje pogląd, że inflacja jest zjawiskiem czysto monetarnym i nie może zaistnieć bez nadmiernej podaży pieniądza.

Wykorzystuje ona formułę znaną z ilościowej teorii pieniądza Irvinga Fishera:

Z powyższej formuły, po zróżnicowaniu, można wyprowadzić formułę na tempo wzrostu podaży pieniądza:

Jeżeli założymy, że prędkość obiegu pieniądza nie ulega zmianie, wówczas:

Wniosek: inflacja występuje wówczas, gdy podaż pieniądza rośnie szybciej od wzrostu podaży produkcji (PKB) w gospodarce narodowej.

Monetaryści wskazują na niebezpieczeństwa (skutki inflacyjne) ze strony:

• miękkiej polityki pieniężnej banku centralnego

• tzw. łatwego kredytu (polityka zarówno banku centralnego jak i banków komercyjnych)

• nadmiernego deficytu budżetowego (nadmiernych wydatków z budżetu państwa w stosunku do wpływów budżetu)

• wzrostu płac realnych przewyższającego wzrost wydajności pracy

20. Zależność między bezrobociem i inflacją. Krzywa Phillipsa.

stopa bezrobocia - stosunek nie zatrudnionej siły roboczej do ogólnej liczby zdolnych do pracy wyrażony w procentach

Krzywa Phillipsa

Wyraża ona zależność między inflacją a bezrobociem w krótkim okresie.

INTERPRETACJA KRZYWEJ PHILIPSA

Z kształtu krzywej Philipsa wynika ,że przesunięcie z punktu A bo B może spowodować spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Krzywa ta więc wskazuje na zjawisko wzajemnej konkurencyjności między stopą bezrobocia a stopa inflacji , które nazywamy zjawiskiem wymienności.

Kształt krzywej sugeruje , że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub odwrotnie.

INTERPRETACJA RYS 2

Monotaryści odrzucili keyenowską teorię przymusowego bezrobocia (spowodowane niedostatecznym globalnym popytem). Akceptowali neoklasyczną teorię bezrobocia dobrowolnego oraz wprowadzili nową koncepcję bezrobocia naturalnego(wynikającego z niedoskonałości rynku pracy).

Stopa bezrobocia rzędu 4-5% nie zależy od wysokości inflacji , dlatego jest pionowa(może ona przesuwać się w lewo lub w prawo w zależności od zmian w stopie bezrobocia.

Bezrobocie wzrasta powyżej stopy naturalnej- to płace spadają i wzrasta zatrudnienie.

Bezrobocie spada - | | - - to wzrastają płace, wzrost bezrobocia do poziomu stopy naturaknej.

W ten sposób gospodarka sama wraca do stanu równowagi.

Krzywa Phillipsa

Monetarystyczna krytyka krzywej Phillipsa

21. Polityka fiskalna państwa. Jakie są jej cele i przy pomocy jakich instrumentów może być realizowana?

Instrumenty polityki fiskalnej:

• po stronie wpływów budżetowych:

• stopy podatkowe:

• podatków bezpośrednich:

• podatków dochodowych od przedsiębiorstw

• podatków dochodowych od ludności

• podatków pośrednich (podatku obrotowego, podatku VAT, akcyzy)

• stawki celne

• po stronie wydatków budżetowych:

• transfery socjalne (emerytury, zasiłki, etc.)

• inwestycje publiczne

• koszty bieżące funkcjonowania sektora publicznego (tzw. budżetówki)

• zatrudnienie i płace w sektorze publicznym

• dotacje

Różne wizje polityki fiskalnej reprezentowane przez:

• zwolenników ekonomii keynesowskiej - zwiększanie wydatków państwa nawet kosztem deficytu budżetowego, szczególnie w warunkach recesji (niedostatecznego popytu globalnego) w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego: wzrostu produkcji i zatrudnienia , spadku bezrobocia

• zwolenników ekonomii liberalnej - polityka zrównoważonego budżetu państwa, główny cel - hamowanie inflacji, obniżanie stóp podatkowych w celu pobudzenia aktywności gospodarczej producentów

22. Polityka podatkowa. Krzywa Laffera i jej interpretacja

Podatki:

• podatki bezpośrednie

• podatki pośrednie

Podatki bezpośrednie (dochodowe):

• podatek dochodowy od przedsiębiorstw (CIT, Corporate Income Tax)

• podatek dochodowy od ludności (PIT, Personal Income Tax).

Podatki pośrednie:

• podatek obrotowy (od obrotu, czyli sprzedaży towarów)

• podatek VAT (Value Added Tax)

• akcyza

Cła

Podatek VAT:

1. Jest podatkiem od wartości dodanej.

2. W ostatecznym rozrachunku jest płacony przez konsumentów.

Progresja podatkowa. System ulg podatkowych.

Progresję podatkową można wprowadzać przez:

• wprowadzenie kilkustopniowej skali podatkowej

• wyznaczenie kwoty wolnej od podatku

Krzywa Laffera - zależność między stopą opodatkowania dochodów a wpływami z tytułu podatków do budżetu państwa

Krzywa Laffera

ITERPRETACJA KRZYWEJ

Zwiększenie stopy opodatkowania powoduje , że łączne wpływy do budżetu rosną i w punkcie t* osiąga swoje maksimum. Ozn. to , ze osiągnięta została optymalna stopa opodatkowania dochodów. Dalsze zwiększanie optymalnej stopy opodatkowania prowadzi do zmniejszenia łącznego dochodu fiskalnego. Kształt krzywej wskazuje , że państwo może zwiększać dochód fiskalny zarówno przez wzrost, jak i przez obniżanie stopy opodatkowania.

Zbyt wysokiej i rosnącej stopie podatkowej towarzyszą niekorzystne zjawiska gospodarcze:

• spadek aktywności gospodarczej, ograniczanie produkcji, mniejsza skłonność do inwestowania

• unikanie płacenia podatków, ukrywanie dochodów

23. W jaki sposób poprzez politykę budżetową można wpływać na koniunkturę gospodarczą kraju?

24. Polityka monetarna. Jakie są jej cele i przy pomocy jakich instrumentów może być realizowana? w pytaniu 19

Instrumenty polityki monetarnej:

• podaż pieniądza

• stopa procentowa

• wskaźnik rezerw obowiązkowych

• operacje otwartego rynku

• kurs walutowy

25. W jaki sposób poprzez politykę monetarną można wpływać na koniunkturę gospodarczą kraju? Miękka i twarda (restrykcyjna) polityka pieniężna. w pytaniu 26

Obejmuje decyzje banku centralnego dotyczące rozmiarów podaży pieniądza za pomocą którego można wpływać na kształtowanie się popytu globalnego i wzrost dochodu narodowego.

Polityka pieniężna banku centralnego

• Wpływ polityki monetarnej na inflację i koniunkturę gospodarczą poprzez regulację dopływu i odpływu pieniądza w obiegu

Bank centralny reguluje podaż pieniądza . W planowaniu przyrostu podaży pieniądza przyjmuje się optymistyczną wersję oczekiwań inflacyjnych. Emisja dodatkowego pieniądza powinna dostosować się do jak najniższej inflacji, aby w ten sposób polityka pieniężna stała się narzędziem do tłumienia inflacji.

• Instrumenty polityki monetarnej banku centralnego:

• stopa procentowa

• stopa rezerw obowiązkowych

• operacje otwartego rynku

• emisja pieniądza

26. Na czym polega restrykcyjna polityka monetarna? Jakie są jej cele i przy pomocy jakich instrumentów może być realizowana?

Twarda (restrykcyjna) polityka monetarna	Miękka polityka monetarna
prowadzone w sytuacji silnego zagrożenia inflacyjnego	prowadzona w okresie recesji
Polityka polega na ograniczaniu podaży pieniądza w celu zahamowania inflacji.	Polityka polega na zwiększaniu ilości pieniądza w obiegu w celu ożywienia gospodarki poprzez wzrost popytu globalnego.
Instrumenty polityki:	Instrumenty polityki:
podwyższanie stóp procentowych wyznaczanych przez bank centralny	obniżanie stóp procentowych wyznaczanych przez bank centralny
zwiększanie wskaźnika rezerw obowiązkowych	zmniejszanie stopy rezerw obowiązkowych
sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku	skup papierów wartościowych na otwartym rynku

27. Polityka makroekonomiczna. Jakie są jej cele i przy pomocy jakich instrumentów może być realizowana?

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA - polityka gospodarcza rządu i banku centralnego prowadzona w celu wspierania wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia, produkcji (wzrostu gospodarczego) i stabilnego poziomu cen; realizowana jest przy wykorzystaniu dostępnych instrumentów.

Można wyróżnić:

• politykę fiskalną (określaną również mianem polityki budżetowej)

• politykę monetarną (pieniężną)

• politykę dochodową

28. W jaki sposób powinna być prowadzona polityka ekonomiczna państwa w okresie recesji gospodarczej?

Łagodzenie wahań koniunkturalnych

W czasie recesji ekonomia keynesowska zaleca odpowiednią politykę budżetową mającą na celu zmniejszenie bezrobocia i wzrost produkcji w gospodarce - zwiększenie popytu globalnego poprzez wzrost wydatków państwa na inwestycje publiczne i na budżetowe transfery socjalne (np. zasiłki dla bezrobotnych)

W czasie recesji zalecana jest również miękka polityka monetarna, która ma na celu zwiększenie ilości pieniądza w obiegu (obniżenie stopy procentowej, polityka łatwego kredytu, obniżenie stopy rezerw obowiązkowych, odpowiednia polityka otwartego rynku)

29. W jaki sposób powinna być prowadzona polityka ekonomiczna państwa w sytuacji silnego zagrożenia inflacją?

30. Określ istotę równowagi makroekonomicznej. Na czym polega spór w tej kwestii między teorią neoklasyczną i keynesowską?

Równowaga makroekonomiczna:

• równowaga w ujęciu keyenowskim

* popyt globalny = podaż globalna

• inwestycje + wydatki budżetowe + eksport netto= oszczędności + podatki netto

• inwestycje = oszczędności

• równowaga w ujęciu neoklasycznym

-na rynku pracy

-na rynku produktów

-na rynku kredytowym

- popyt globalny = podaż globalna

Spór między teoria neoklasyczną a keyenowską dotyczy przede wszystkim:

-kształtu krzywej podaży

-tego, jakie czynniki decydują o poziomie dochodu narodowego : podażowe czy popytowe

-czy równowaga możliwa jest tylko w warunkach pełnego wykorzystania zasobów wytwórczych istniejących w gospodarce narodowej , czy też przy różnym stopniu wykorzystania czynników produkcji

Spór o teorię równowagi:

Kryteria porównawcze	neoklasyczna	Keyenowska
Zasadność założenia o giętkość cen i płac	TAK	NIE
O poziomie dochodu narodowego decydują czynniki	podażowe	Popytowe
Równowaga możliwa jest	Tylko przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji	Przy różnym poziomie dochodu narodowego i różnym stopniu wykorzystania zdolności produkcji
Kształt krzywej podaży	Pionowy, tzn. nie zależy od poziomu cen	W kształcie odwróconej litery L: pionowy , gdy występuje pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych oraz poziomy , gdy mamy do czynienia z niepelnym wykorzystaniem zdolności wytwórczych

Y^d = Y^s

Y^d = C + I

Y^d

E

C

I

45^o

Y*

Y_max

Y^s

0

I, S

S = - a + ( 1 - c ) Y

luka depresyjna

E

luka ekspansywna

I

α

Y*

Y

realny dochód narodowy

0

Y

trend wzrostu

A

B

C

D

0

czas

0

L_max

L_E

zatrudnienie

L_B

S_p

S_e

w_E

B

E

punkt równowagi

D_e

D_p

płaca

realna

stopa

inflacji

zjawisko wymienności między stopą inflacji i stopą bezrobocia

A

B

stopa bezrobocia

0

stopa

inflacji

Gospodarka sama wraca do stanu równowagi charakteryzowanego przez poziom bezrobocia naturalnego.

i₃

i₂

i₁

stopa naturalnego

bezrobocia

stopa bezrobocia

0

Dochód fiskalny (wpływy z podatków)

t*

100%

stopa podatkowa

0

---