PROBLEMY PIELĘGNIARSKIE I SPOSOBY ICH ROZWIĄZYWANIA U CHORYCH Z PADACZKĄ

PADACZKA - inaczej EPILEPSJA, Epi

co znaczy atak, napad

skłonność do występowania nawracających, nieprowokowanych napadów

O rozpoznaniu padaczki można mówić wtedy, gdy u chorego wystąpiły co najmniej dwa samoistne napady padaczkowe w odstępie czasu dłuższym niż 24 godziny.

Jak dochodzi do napadu ?

Powstawanie wyładowań padaczkowych jest skutkiem zachwianej równowagi między hamującym działaniem GABA oraz aktywizującym działaniem glutaminianów -są to neuroprzekażniki w mózgu

Epidemiologia

W Polsce choruje około 400 tysięcy na padaczkę.

Pierwszy napad - w dzieciństwie

30% przed ukończeniem 4 rż

70% 14 rż

Ostatnio wzrasta zapadalność u ludzi powyżej 65 rż, zmniejsza u dzieci poniżej 5 rż.

Około 1/3 wszystkich przypadków padaczki rozpoczynających się w dzieciństwie ustępuje przed pokwitaniem i ta remisja utrzymuje się zwykle przez całe dorosłe życie.

Dojrzewanie, ciąża, okres przedmiesiączkowy - stan hormonów wpływa na występowanie napadów.

Etiologia

• Padaczki idiopatyczne : niewyjaśniona przyczyna

Prawidłowy rozwój dziecka do czasu wystąpienia napadu, brak ogniskowych objawów neurologicznych, prawidłowe EEG.

• Padaczki kryptogenne

Prawidłowy rozwój , brak odchyleń od normy w badaniu, ale podejrzewamy istnienie przyczyny.

• Padaczki objawowe

Jest ustalona przyczyna

Przyczyny padaczki :

• Urazy czaszki ( drążące, połączone z krwawieniem ). Napady mogą wystąpić natychmiast (ze wstrząśnienia mózgu ) - ryzyko późniejszej padaczki, mogą wystąpić po tygodniu, po 4-5 latach i późno nawet do 40 latach.

W celu zmniejszenia ryzyka rozwoju padaczki tylko w przypadku ciężkich urazów głowy zaleca się podanie Fenytoiny, która zapobiega wystąpieniu napadów wczesnych.

• Guzy mózgu

Glejaki, oponiaki, przerzuty do mózgu. Najczęściej występuje u ludzi dorosłych.

• Choroby zakaźne i neuroinfekcje

Zakażenia OUN, zapalenie opon mózg. -rdzen., zapalenie mózgu, wągrzyca.

• Choroby metaboliczne i zwyrodnieniowe np. Alzheimera

• Choroby naczyniowe

• Niedotlenienie w czasie ciąży, porodu

• NZK i oddychania, topienie się

• Tętniaki naczyń mózgowych

• Udary ( 40%wszystkich padaczek )

• Alkohol

• Wady rozwojowe mózgu

• Zaburzenia genetyczne

U dzieci : uraz okołoporodowy

U osób po 30 rż : guz mózgu

Alkoholizm

U osób powyżej 65 rż : miażdżyca

Udary Choroba Alzheimera

Urazy mechaniczne Choroby zwyrodnieniowe CUN

RODZAJE NAPADÓW I ZESPOŁY PADACZKOWE

Napady pierwotnie uogólnione

• Napady nieświadomości, tzw. „wyłączenie”

• Napady miokloniczne - skurcze mięśni szyi, barka , szyi, ramion, ud

• toniczne - wzrost napięcia mięśniowego kończyn i tułowia

• pacjent wydaje nieartykułowany głos lub krzyk ( przedzieranie się wypieranego z klatki piersiowej powietrza przez krtań zamkniętą strunami, chory nie odczuwa bólu, krzyk jest nieświadomy

• zatrzymanie oddechu

( bezdech ), chory przez 20-30 s nie oddycha, jest to normalne, spowodowane skurczem mięśni oddechowych

• przygryzienia języka

• chory upada

• sinica skóry spowodowana pochłanianiem tlenu przez mięśnie

• kloniczne - skurcze mięśniowe kończyn i tułowia

• skurcze ciała, potem wiotczeje

• pojawia się chrapliwy oddech

• bezwiednie oddaje mocz

• zapada w sen 1- 2 minuty

• po napadzie chorzy skarżą się na bóle głowy, osłabienie, bóle mięśni, senność, niepamięć objawów

• atoniczne- zmniejszenie napięcia mięśniowego-upadek , bez utraty świadomości

Napady częściowe

• Napady częściowe proste :

• z objawami ruchowymi dotyczą ręki ( drgawki )

• czuciowe ( palenie, drętwienie w okolicy ręki

• słuchowe ( świsty, gwizdy )

• wzrokowy ( zygzaki, linie, kropki )

• węchowy ( przykry zapach )

Mówimy o nich jako o aurze, trwają sekundy, minuty

• Częściowo-złożone, tylko z zaburzeniami świadomości, omamy, złudzenia, pacjent ma wrażenie ,że kiedyś znajdował się w danej sytuacji życiowej deja vu, lub przeciwnie nie zna sytuacji z którą się w rzeczywistości już spotkał

• Napady częściowe wtórnie uogólniony ( skurcze miokloniczne, kloniczne przechodzą w napad duży )

Petit mal - napady nieświadomości u dzieci ( traci kontakt, nie upada, trwa sekundy )

Grand mal - ciężkie napady padaczkowe

Zespół Westa

Napady zgięciowe u dzieci, błyskawiczny skurcz mięśni zginaczy ( zginanie głowy, tułowia do przodu, kończyny dolne podciągane do tułowia, kończyny górne wyrzucane do przodu. Występuje u dzieci.

Zespół Lennoxa-Gastauta

• Napady atoniczne :nagłe upadki dziecka w wyniku utraty napięcia

• Miokloniczne: skurcze mięśni

• Miokloniczno-astatyczne : dziecko rzuca się do przodu lub tyłu, albo nagle pochyla głowę

• Nietypowe napady nieświadomości - dłuższy okres trwania powyżej 20 s

Padaczka fotogenna :

• wywołana prze bodźce wzrokowe

• Migające światła jaskrawe

• Padaczka telewizyjna

• Oświetlenia dyskotekowe

• Jazda wzdłuż szpaleru drzew w słoneczny dzień

• Mruganie powiekami

• Odbijanie się światła od fal morskich

• Padaczka wyzwalana czytaniem : czytanie wyraźnych czarnych liter na białym tle

• Wywołana przez bodźce słuchowe - padaczka audiogenna:

• Pisk, krzyk, szczekanie psa, stukanie drzwiami

• Przejeżdżający tramwaj, karetka, pociąg

• Padaczka z przestraszenia

Drgawki gorączkowe

• występują u dzieci między 6 mż a 5 rż, częściej u chłopców

• jeśli występują przy temp. niższej niż 38, 5 przemawia to za zwiększonym ryzykiem padaczki

EEG - elektroencefalogram

Jest to rejestracja czynnościowych prądów mózgu za pomocą elektrod umieszczonych na głowie ( 16-20 ).

Czas badania : 20-30 minut

Prawidłowy zapis : u dorosłego zdrowego człowieka dominują fale alfa, które zanikają przy otwieraniu oczu. Częstotliwość : 8-13 Hz, napięcie 50-150 m V.

Fale beta

Występują u ludzi aktywnych, pobudzonych. Częstotliwość : 14-24 Hz.

Nieprawidłowości:

Fale theta

Częstotliwość 4-7 Hz, napięcie 50-100 mV świadczą , że w mózgu dzieje się coś złego.

Fale delta

0,5 - 3 Xz, 100-200 mV występują podczas snu.

Nieprawidłowy zapis :

• Iglice o bardzo ostrym kształcie, trwające od 20-80s

• Szybkie fale ostre

• Wnapadach nieświadomości : iglica-fala wolna

Zapis spoczynkowy może nie ujawniać żadnych nieprawidłowości, odchylenia mogą pojawić się po aktywacji

• Kilkuminutowa hiperwentylacja ( szybkie, głębokie oddechy )

• Powtarzające się bodźce świetlne ( fotowrażliwość )

• Wybudzanie w ciągu nocy

Całodobowe monitorowanie EEG

U dzieci sen nasila występowanie zmian w mózgu, które prowadza do napadu, dlatego u dzieci poniżej 2 rż badanie EEG wykonujemy w czasie snu.

CODZIENNE PROBLEMY CHORYCH NA PADACZKĘ

• Problemy w szkole

• Aktywność zawodowa

Ustawa z dnia 27.08.1997 o zawodach, które nie może podjąć osoba chora na padaczkę

1. praca wymagająca prowadzenia pojazdu przewożącego ciężkie towary i przewożącego osoby

2. praca z małymi dziećmi , nauczyciel WF

3. praca wymagająca częstych podróży zagranicznych

4. praca z maszynami w ruchu

5. praca na otwartym obwodzie elektrycznym

6. praca na wysokościach, poruszających się pojazdach

7. praca wymagająca przenoszenia cennego sprzętu, który mógł by ulec uszkodzeniu

• sporty do uprawiania : pływanie ( pod okiem ratownika )

jazda na rowerze, żeglarstwo, kajakarstwo.

• Telewizja

Monitory w pewnej odległości, dobre oświetlenie, lampka za telewizorem, komputer nie dłużej niż 20-30 minut

• Prawo jazdy

Prawo o ruchu drogowym w Polsce i Rozp. Ministra Zdrowia z roku 2004w sprawie badań lekarskich kierowców ; jako przeciwskazanie wymienia się padaczkę ( ale lekarzom orzecznikom pozwala na wydawanie pozwoleń ).

• Antykoncepcja

• doustne środki antykoncepcyjne wpływają negatywnie na przebieg padaczki

• antykoncepcja może być nieskuteczna ( leki nasilające działanie enzymów wątrobowych)

• Ciąża

Padaczkę stwierdza się u 200 ciężarnych kobiet

1. wpływ ciąży na padaczkę

gorsza kontrola napadów

zmniejszenie dawki leków

b ) wpływ padaczki na przebieg ciąży

uogólnione napady toniczno-kloniczne mogą prowadzić do niedotlenienia płodu ( słabe wysycenie krwi tlenem )

napady nieświadomości nie wpływają na płód

ryzyko wiąże się z urazem brzucha podczas napadu

c ) wpływ leków na płód

teratogenne działanie leków: Fenobarbital, Karbamazepina, Kwas walproinowy, Fenytoina

leczenie lekiem bezpiecznym

leczenie jednym lekiem

stosowaniw leków o przedłużonym działaniu

Wady rozwojowe po leczeniu :

• rozszczep wargi i podniebienia

• wadliwe ukształtowanie cewy nerwowej

Zapobieganie :

• w wieku rozrodczym podajemy kwas foliowy w dawce 5 mg/ dzień na 3 miesiące przed zajściem w ciąże, oraz przez co najmniej pierwszy trymestr ciąży ( przy leczeniu kwasem walproinowym przez całą ciąże )

• rozważyć możliwość odstawienia leków , jeśli w ostatnich 2-3 latach nie było napadów

• w ostatnim miesiącu ciąży suplementacja witaminy K ( zapobiega zaburzeniom krzepnięcia u noworodków )

• do porodu przyjęte na oddział patologii ciąży ( napad może wystąpić podczas porodu )

• większość rodzi siłami natury

• macierzyństwo

• osoba chora na padaczkę większość zabiegów wykonuje na podłodze ( niebezpieczeństwo urazów )

• ilość leku przenikającego do pokarmu jest mniejsza niż ta, która przenika do płodu

• szczepienia ochronne dzieci chorych na padaczkę

• ciężka padaczka jest przeciwwskazaniem do szczepień

• ryzyko wystąpienia powikłań poszczepiennych u dzieci

• nie szczepimy przy podawaniu leków p-padaczkowych, nawet jeśli napady występują rzadko

• przeciwskazane szczepienie w okresach długotrwałej infekcji, stanach gorączkowych, urazach czaszkowo-mózgowych - może dojść dp sprowokowania napadów padaczkowych

• ustabilizowane schorzenia : zespół Downa, mpdz bez drgawek drgawki gorączkowe, wcześniactwo upośledzenie rozwoju umysłowego - nie stanowią przeciwwskazań

• największe ryzyko powikłań poszczepiennych po szczepieniu przeciwko krztuścowi przeciwko odrze ( można zastosować szczepionkę o innym składzie )

• gdzie szukać pomocy

• polski serwis padaczkowy, informacje dla pacjentów :

www.padaczka. net.

• www.samisobie.clan.pl

• www.psychologia.edu.pl

• www.fachowcy.akacjasos.pl

• spożywanie alkoholu w padaczce

• niektóre leki nasilają działanie alkoholu, co prowadzi do upojenia, w innych przypadkach alkohol osłabia działanie leków

• leki nowej generacji - wypicie piwa czy kieliszka alkoholu nie powinno wywołać napadu

• napad padaczkowy spowodowany spożyciem alkoholu występuje nie zaraz po wypiciu, ale dopiero gdy osoba trzeźwieje

Rozpoznanie padaczki

• wywiad

• EEG

• Badania pomocnicze ( badanie krwi, RTG, TK głowy, MR )

Leczenie rozpoczyna się jednym lekiem wprowadzając powoli, w przypadku częściowej poprawy można dodać drugi lek

Zaprzestanie podawania leków tylko po co najmniej 3 letnim beznapadowym okresie, bez zmian w EEG, stopniowo, pod kontrolą EEG.

Leczenie padaczki lekoopornej 20-25 %:

• Stymulacja nerwu błędnego za pomocą generatora sygnałów szczepionego poniżej lewego obojczyka

• Dieta ketogenna ( tylko u najmłodszych )

• I etap to głodzenie

• Potem dieta oparta na tłuszczach 80 %, węglowodany i białka stanowią 20 %

• Leczenie operacyjne

Stan padaczkowy

Napad trwa dłużej niż 30 minuty lub jest kilka napadów między, którymi chory nie odzyskuje pamięci.

Przyczyny :

• niedostateczne przyjmowanie leków

• nagłe odstawienie leków

• zatrucia

• odstawienie alkoholu

Powikłania :

• obrzęk mózgu

• zaburzenia elektrolitowe, odwodnienie

• trwałe uszkodzenia mózgu

• zmiany osobowości

• encefalopatie

Rozpoznanie: EEG

W poszukiwaniu przyczyn: RTG

TK

Badanie płynu mózgowo - rdzeniowego

Każdy atak powoduje nieodwracalne uszkodzenie komórek mózgu.

POSTĘPOWANIE PODCZAS NAPADU PADACZKOWEGO

1. Kiedy pojawiają się pierwsze objawy ( aura ) należy:

• Zachować spokój i opanowanie

• Chronić pacjenta przed osobami ciekawskimi

• Usunąć chorego z niebezpiecznej strefy, gdzie mógł by doznać urazów

• Ewentualnie usunąć protezy zębowe

• Zwinięta chusteczka lub bandaż gazowy do ust ( zapobiega przygryzieniu języka_

2. Gdy rozpoczynają się drgawki:

• Pod głowę coś miękkiego

• Nie otwierać zaciśniętych ust, gdyż do przygryzienia języka dochodzi na początku napadu i otwieranie ust nic nie pomoże.

• ułożenie chorego w pozycji pośredniej ( między leżeniem na boku i na plecach ). Ułożenie na wznak może powodować zapadanie się języka. Należy uderzyć chorego w plecy w celu wysunięcia się języka.

• Nie wykonywać sztucznego oddechu

• Nie powstrzymywać chorego w czasie drgawek

• Nie podawać leków

• Nie podawać nic do jedzenia, picia

• Po ustąpieniu napadu ułożyć chorego na boku w celu ułatwienia oddychania i odpływu śliny

• Po napadzie chorego pozostawić w spokoju ( może być zamroczony ).

Edukacja pacjenta :

1. Czynniki ryzyka w padaczce

• niesystematyczność w przyjmowaniu leków przeciwpadaczkowych

• niepokój, stres

• zmęczenie

• nieprzespana noc, krótki sen , podróż nocą

• monotonne zajęcie

• migające światła, błyski świetlne, drgania ekranu telewizyjnego

• alkohol ( obniża poziom leków we krwi )

• głośna muzyka

• czynniki hormonalne

• zakażenia

• podwyższona temperatura ciała

• nadmiar słodyczy

• szybkie spożywanie posiłku, obfity posiłek

• znużenie

• przegrzanie ciała

2. Czynniki zmniejszające ryzyko napadu:

• regularny tryb życia ( stałe godziny snu )

• odpoczynek

• systematyczne przyjmowanie leków

• angażujące zajęcia

• umiarkowany wysiłek

3. Praca zawodowa :

Padaczka ogranicza wykonywanie tylko tych zawodów, w których jest niebezpieczeństwo doznania urazu przy napadzie lub napad zagraża innym. Przeciwwskazane są zawody takie jak : operator ciężkiego sprzętu, kierowca, spawacz. Przeciwwskazana jest praca na wysokościach.

4. Dieta :

- ograniczenie soli, ostrych przypraw, czosnku

- regularne przyjmowanie posiłków ( ostatni 2 h przed snem )

- pokarmy zawierające sole mineralne, witaminy

- porzucenie palenia

- odrzucić alkohol

Najczęstsze problemy chorych :

1. trudności w znalezieniu pracy ( niemożność uzyskania prawa jazdy )

2. determinacja życia towarzyskiego (odsuwanie się przyjaciół )

3. brak akceptacji choroby

4. niemożność znalezienia partnera

5. obawa o dalsze życie

6. samobójstwa

Leczenie :

• regularne przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych

• podczas leczenia kontrolować czynność wątroby ( leki te uszkadzają ten organ )

• o odstawieniu leków decyduje przerwa 3 letnia w napadach i dobry wynik EEG

nawroty napadów zdarzają się u około 25-30 % dzieci, większość ma miejsce w ciągu pierwszego roku po odstawieniu leków.

---