Rasy koni: Czystej Krwi Arabskiej ok.150cm,Chechy typowe: Koń bardzo szlachetny i elegancki o subtelnej budowie ciała , często o wysokim osadzeniu ogona. Jego sylwetkę można wpisać w kwadrat. Mała sucha głowa często o profilu szczupaczym Użytkowanie: wyścigi płaskie, rajdy długodystansowe. Folbut-koń czystej krwi angielskiej(XX).Pochodzenie: Wielka Brytania koło 17wieku. Wysokość ok.160cm, Cechy typowe: pobudliwy, szybki w odruchach, konie selekcjonowane na prędkość w galopie Użytkowanie: wyścigi płaskie i z przeszkodami WKKW.Koń angloarabski Pochodzenie:Wielka Brytania, Cechy: żywy odważny.Użytkowanie: Konie te są jedną z najbardziej wszechstronnych ras. Są wykorzystywane zarówno do sportu, jak i do rekreacji. Łączą w sobie siłę i wytrzymałość araba, oraz szybkość szlachetność konia pełnej krwi angiels. Dzięki takiej mieszance są doskonałymi końmi o pięknej budowie.Koń małopol. Pochodzenie: Konie małopolskie to to najstarsze Polskie konie szlachetne Cechy: zrównoważony temperament, chęć do pracy pojętność i łagodność Użytkowanie: wierzchowe (sportowe i rekreacyjne),lekko zaprzęgowe. Koń wielkopolski- Pochodzenie: rasa powstała na skutek uszlachetnienia miejscowego pogłowia końmi rasami półkrwi pochodzenia zachodniego. Znaczny udział w tworzeniu tej rasy miały konie pełnej krwi. Cechy: łagodnym charakterem, inteligencją i posłuszeństwem. Od koni małopols. odróżniają się głównie wyższym wzrostem i większą wagą.Użytkowanie: wierzowe (sportowe i rekreacyjne), lekkozaprzegowe. Koń Fryzyjski: Dania, Niemcy,Holandia. Wysokość: ok. 160cm Cechy typowe: Efektowny, dość masywny koń o wysoko osadzonej, umięśnionej, grubej szyi. Maść zawsze kara, profil głowy prosty, czasami garbonosy. Obfite szczotki pęcinowe. U ogierów włosy i ogona zwykle pofalowane. Użytkowanie: pokazy ujeżdżenia pod siodłem, ładne, eleganckie zaprzęgi. Quarter Horse: USA Cechy: Koń o bardzo dobrym, atletycznym umięśnieniu. Chody płaskie, galop niezwykle szybki na krótkich odcinkach. Dużą zwrotność i wytrzymałość. Są to konie pojętne w szkoleniu i pracy. Występują wszystkie maści podstawowe. Użytkowanie: jazda w stylu western, praca z bydłem. Pinto- USA, wysokość 130-170 cm. Cechy typowe: Konie Pinto nie są właściwie rasą, lecz populacją o
kasztanowata. Maść Gniada- Sierść czerwono-brązowa o różnych odcieniach. Włosie: czarne, Dodatkowe cechy: czarne podpalanie na kończynach. Maść Kara- Sierść: czarna (kruczoczarna lub bura) Włosie: czarne. Maść Kasztanowa- Sierść żółtobrązowa, ruda. Włosie: w kolorze sierści lub jaśniejsza (aż do słomianej) Dodatkowe cechy: mogą występować przejaśnienia dolnych części kończyn Maści rozjaśnione- izabelowata(palom ino) Sierść: złotobrązowa. Włosie: prawie białe (słomiaste). Dodatkowe cechy: mogą występować przejaśnienia dolnych części kończyn np. Cremello Bułana- Sierść: żółtobrązowa (kolor bułki). Włosie: mieszane (pasma czarne i różnych odcieni brązu). Dodatkowe cechy: podpalanie kończyn, pręga grzbietowa, pręgi na kończynach. Myszata- Sierść : szara. Włosie: mieszane (pasma czarne i różnych odcieni szarości i brązu). Dodatkowe cechy: podpalanie kończyn, pręga grzbietowa, pręga na kończynach. Wzory białej sierści - Sierść: szara do białej na ciemnej skórze Włosie: mieszane (różne odcienie szarości do białej). Dodatkowe cechy: może występować jabłkowitość, maść nasila się z wiekiem. Dereszowata- Sierść: mieszane włosy maśliste i białe, głowa maścista. Włosie: zależy od maści podstawowej. Dodatkowe cechy: maść podlega jedynie niewielkim zmianom z wiekiem. Tarantowata- Sierść: w niewielkie maściste plamy na białym tle lub odwrotnie. Włosie: zależy od wzoru na szyi. Dodatkowe cechy: nakrapiana skóra, ludzkie oczy, często szczurzy ogon, wzór bardzo wyraźnie nasila się z wiekiem.
Pręgowanie- pręga grzbietowa, może być z odnogami. Pręgowanie poprzeczne( kłąb, szyja, łopatka). Pręga pod brzuchem. Pręga na kończynach( głównie przednich). Znaki na głowie. Pręgowanie smużkowe. Odmiany: -Biała sierść rosnąca na niepigmentowanej skórze głowy lub dolnej części kończyn. -Wrodzone, odziedziczalne, poligeniczne( zależne od wieków genów). Odmiany na głowie- siwizna, chrapka, gwiazda, strzałka, łysina, latarnia, mleczny pysk, żabi pysk, górna warga, dolna warga. Odmiany na kończynach- koronka, piętka pęcina, nadpęcie. Oznaki- wrodzone lub nabyte cechy o charakterze trwałym (brak oka, ucha, ogona, skrzywiony pysk, trwałe blizny, plamy i plamki, krzywy zgryz, pchnięcie lancą- piętno Mahometa). Wicherki - miejsca w których włosy rosną pod innym kątem tworząc formacje kształtem przypominające rozety. Zwykle znajdują się na brzuchu i spodniej części szyi. Mogą jednak pojawić się w każdym miejscu. Grzebienie, wiry i krzyże włosów. Określanie wieku na podstawie uzębienia- Zęby (przez całe życie ścierają się i wysuwają z zębodołu): siekacze ( cęgi, średniaki, okrajki), kły, zęby wilcze, przedtrzonowe, trzonowce. Zęby: mleczne- małe, białe, bruzdkowane, zwężające się w szyjkę. Stałe- większe, żółtawe, prostokątne. Opis konia - składa się z dwóch części : opisu słownego, określającego pisemnie cechy szczególne konia. Diagramu- który demonstruje znaki przedstawione pisemnie w opisie.
wysokość w kłębie-w cm mierzy się laską zoometryczną. Jest to miara wzrostu konia. Pozostałe wymiary to obwód klatki piersiowej i obwód nadpęcia w najszerszym miejscu. Kłąb - jest najwyżej wysuniętą częścią grzbietu konia. Na takiej samej wysokości powinien znajdować się guz krzyżowy (najwyższy punkt zadu konia) Postawy kończyn konia: Prawidłowe postawy: przednia- linia prosta do podłoża pociągnięta ze środka łopat przebiega przez stawy: łokciowy, nadgarstkowy i pęcinowy oraz pada zaraz za piętkami kopyta, tylna- linia z guza kulszowego przebiega za stawem skokowym i pęcinowym i pada również za kopytem. Profile głowy konia: PROSTY- większość koni szlachetnych (gorącokrwisty) GARBONOSY-konie zimnokrwiste, niektóre szlachetne(np.lipicańskie) SZCZUPACZY- konie czystej krwi arabskiej oraz konie z dużym udziałem czystej krwi ŚWIŃSKA GŁOWA- u niektórych kuców
Kopyto- wytwór skóry i naskórka, puszka rogowa wraz ze wszystkimi tworami, jakie się w niej mieszczą. Funkcje puszki kopytowej:
Czynność podporowa(cały ciężar konia spoczywa na kopytach). Ochrona miękkiej części palca: wewnętrznych tkanek, naczyń krwionośnych, kości, nerwów. Amortyzacja wstrząsów powstałych w czasie ruchu konia( strzałka rogowa i gąbczasta). Zwiększenie przyczepności, ograniczenie poślizgu dzięki wklęsłej podeszwie. Aby kopyto mogło spełniać te funkcje musi być duże i mocne.
Kopyto- koń opiera ciężar na brzegu podstawowym i strzałce rogowej. Linia biała- szew rogu podeszwy i ściany kopyta, miejsce bez nerwów i naczyń krwionośnych( w nią wbijamy podkowę)
Koronka- na jej wysokości znajduje się tworzywo rogu kopytowego
Mechanika kopyta
Polega na odkształcaniu się kopyta pod wpływem nacisku przez ciało konia podczas stania jak i ruchu.
Funkcje: Amortyzacja. Lepsze ukrwienie tworzywa kopytowego.
Pielęgnacja kopyt:
Czynności codzienne: *czyszczenie kopyt - 2x dziennie: przed wyjściem i po powrocie do stajni, przed każdą pracą i po niej *mycie(w niektórych stajniach, zawsze po myciu natłuszczanie) *tarnikowanie(spiłowanie) zadartych fragmentów rogu, dociąganie podków .{sprzęt: szczotko- kopystka, szczotka ryżowa}
Czynności dodatkowe- w określonych sytuacjach staja się codzienne: *natłuszczanie(w celu zachowania odpowiedniej wilgotności i elastyczności kopyt) * dziegciowanie(smoła drzewna, wysusza i utwardza róg) *masaż koronny(pobudza wzrost kopyta)
Czynności okresowe: rozczyszczanie kopyt(przycinanie i korygowanie) {sprzęt nóż wałkowy i kopytowy}, ewentualnie podkuwanie( co ok. 6tyg)
Chody koni
Naturalne:
STĘP- chód 4-taktowy, najwolniejszy. długość kroku w stępie wynosi 130-180cm, szybkość posuwania się konia około 100m/min(6-7km na h)
KŁUS- chód 2 taktowy, unoszone są przeciwstawne pary kończyn. Prędkość 200-220m/min(10-12km/h, kce 810km/h, sportowe12-14, kłusaki 45-50km/h)
GALOP- chód 3 taktowy, jeden skok nazywa się fonole. Po każdej fonole konia następuje faza zawieszenia. Prędkość ok. 300-300m/min ( 18-36km/h) rozróżniamy galop z prawej lub lewej nogi. Koń galopuje na nogę odpowiadającą kierunkowi ruchu. Jeżeli odwrotnie- kontr galop.
CWAŁ-chód-4taktowy, kolejność stawiania kończyn jak w galopie, tylko drugi takt jest rozbity na dwa. Najwyższa zarejestrowana wartość jaką osiągną koń, to 1160m/min(69,6km/h)
INDOCHÓD(skrocz, chód wielbłądzi)- 2 takty, koń opiera się równocześnie na nogach jednego boku-prawych lub lewych, chód kołyszący- środek ciężkości przesuwa się na bok ponad kończyny podpierające się, duże zróżnicowanie szybkości w tym chodzie.
TOLT-4-takty, kuce islandzkie, koń stawia nogi w kolejności: przednia prawa, tylna prawa, przednia lewa, tylna lewa w taki sposób, że cały czas przynajmniej jedna znajduje się na ziemi. Bardzo wygodny dla jeźdźca. Długotrwałe poruszanie się toltem jest bardzo męczące dla konia.
Cechy prawidłowych chodów: regularne, rytmiczne *zaangażowane stawy, mięśnie *wydajne *elastyczne *energie „do przodu”
Wady chodów:
STRYCHOWANIE- uderzanie jedna o drugą wewnętrznych części kończyn przednich lub tylnych w ruchu. U konia, prowadzące do uszkodzenia stawów pęcinowych, pęcin lub koronek kopyt. Występuje u koni z francuska postawą kończyn. Aby uchronić wierzchowca przed strychowaniem, zakłada się nu ochraniacze lub bawełniane bandaże/owijki chroniące pęciny także specjalne kalosze na kopyta.
ŚCIGANIE SIĘ- polega na uderzaniu kończyn tylnych o przodnie, prowadzi do uszkodzenia piętek, pęcin lub stawów pęcinowych.
BILARDOWANIE- zataczanie kopytem szerokiego łuku na zewnątrz, związane jest to z wadą o nazwie szpotawa.
Ogólny podział koni
*zimnokrwiste *gorącokrwiste *kuce i małe konie
ZIMNOKRWISTE- są bardzo silne i masywne. Służą przede wszystkim do prac rolnych i transportowych. Są bardzo łagodne i przyjazne. Ich wzrost waha się od 140-200cm, a waga przeważnie siega do około 1 tony. Charakteryzują się bujnym owłosieniem grzywy, ogona oraz nóg, gdzie znajdują się gęste szczotki pęcinowe. Wybrane rasy koni zimnokrwistych: Clydesdale, perszeron, koń polski Zimnokrwisty, shire.
Pasze objętościowe suche
SIANO - Najlepsze dla koni jest siano łąkowe, a także z roślin motylkowych głównie z lucerny, koniczyny, esparcety. Absolutnie nie nadaje się siano zepsute i spleśniałe, porażone grzybami, które może powodować kolki, zatrucia, ronienia.
SŁOMA- jest paszą zadawaną „na zakładkę” w postaci sieczki. Najlepsze są owsiana, jęczmienna, żytnia, pszenna, pszenżytnia, także grochowianka i z bobiku.
Pasze objętościowe soczyste
ZIELONKA- jest ważną paszą zwłaszcza ta pobierana na pastwisku, gdyż umożliwia ona zaspokojenie
potrzeby ruchu, ale w skarmianiu jej należy
bezwzględnie zwracać uwagę na jej skład botaniczny,
czystość i świeżość.
Najlepszymi roślinami nadającymi się na zielonkę dla koni są: wiechliny, kostrzewy, rajgras, tymotka, wyczyniec, lucerna, koniczyna, kukurydza.
OKOPOWE- są paszą, która nadaje się do skarmiania głównie w okresie zimowym, kiedy nie ma dostępu do zielonek. Zawierają dużo wody 75-95%, więc zwrócić na niego uwagę na ich odpowiednie przechowywanie, gdyż mogą ulec szybkiemu popsuciu. U koni najczęściej marchew czerwoną, białą i żółtą, buraki pastewne, półcukrowe i cukrowe, brukiew ziemniaki (parowane lub gotowane ze względu na duża zawartość substancji antyżywieniowej jaką jest solanina)
KISZONKI- są paszą rzadko stosowaną w żywieniu koni, względnie można ją skarmiać klacze jałowe i ogiery. U klaczy źrebnych może powodować ronienia.
Pasze treściwe
OWIES- białko owsa jest niepełnowartościowe i powinno być uzupełniane białkiem innych pasz ( zielonki, siano, ziarno motylkowych. Ziarno owsa zawiera dużo włókna, bogate jest w wolne kwasy tłuszczowe, Wit. E. Może być podawany cały lub
gnieciony.
Jęczmień- najczęściej stosowany w żywieniu koni na Środkowym Wschodzie. Tamtejsze odmiany mają jednak cieńszą łuskę niż te uprawiane w Europie. Najlepiej zadawać gniecione lub grubo śrutowane czy też
parowane. Wartość odżywcza jęczmienia jest
ok. 10% wyższa o wartości owsa. Zawiera więcej
energii niż owies niż owies ale mniej na kukurydzę.
KUKURYDZA-zawiera ona dość małe ilości włókna surowego, a więcej substancji energetycznych i nieco mniej białka o ok. 10% niż owies. Jest uboga w składniki mineralne( a szczególnie wapń). Ziarno kukurydzy uważa się za świetną paszę dla koni roboczych. Należy je jednak skarmiać grubo ześrutowane, gdyż
drobno zmielone przyczynia się do powstawania kolek innych zaburzeń układu pokarmowego.
LEN- zawarty w nim tłuszcz dodatnio wpływa na
połysk sierści, przy zetknięciu się z wodą, szczególnie
zaś w czasie podgrzewania, wydziela duże ilości lekko
pęczniejących substancji śluzowych, które mają
korzystny wpływ na błonę śluzową przewodu
pokarmowego. Rozgotowane siemię lniane służy
do przygotowania
meszu.
Zasady żywienia koni
Ilość energii przyjmowanej z pokarmem musi
Równoważyć jej stracie. Nadmiar podanego
pożywienia obciąża układ
trawienny i krążenia, obniżając ich sprawność.
Niedobory składników pokarmowych prowadzą
do utraty kondycji. Paszę podawać trzeba często i
w małych dawkach- największa jednorazowa
dawka paszy treściwej nie powinna przekraczać 2 kg.
Po nakarmieniu należy zapewnić godzinową przerwę
na trawienie, zanim koń przystąpi do pracy.
Powinny być zachowane proporcje pomiędzy paszami
o wysokiej wartości odżywczej, a paszą objętościową,
którą zazwyczaj jest siano. Powinno ono stanowić od
50% do 75% dawki pokarmowej- wtedy układ
trawienny funkcjonuje najlepiej.
Koń musi mieć zawsze dostęp do wody, niezbędnej dla prawidłowego przebiegu procesu trawienia.